HC.1 Het X-chromosoom

Question 1

Wat is het verschil tussen homo en heterozygote chromosomen?

Answer 1

Bij heterozygote is er een mutatie opgetreden in een vd chromosomen, bij homozygote niet

Question 1

Wat is compound heterozygoot?

Answer 1

Twee verschillende mutaties in hetzelfde gen

Question 2

Wat is dubbel heterozygoot?

Answer 2

In twee genen heterozygoot

Question 3

Welke symptomen heeft een kind met Duchenne?

Answer 3

 Laat lopen
 Moeilijkheden bij het opstaan
van de grond
 Vaak vallen
 Moeilijkheden bij het beklim-
men van trappen door spier-
zwakte
 Pseudo-hypertrofie van de
kuitspieren (opzwellen spier-
weefsel)

Question 4

Welke twee vormen van duchennne zijn er en wat is het verschil

Answer 4

• Duchenne Muscular Dystrophy (DMD)
• Becker Muscular Dystrophy (BMD): mildere vorm

Question 5

Bij welk gen ligt het probleem bij spierdystrofie van Duchenne?

Answer 5

Dystrofine gen

Question 6

Ernstige complicaties Duchenne

Answer 6

 Orthopedische vervormingen door verkorting van pezen & spieren
 Verlamming ademhalingsspieren
(permanente beademing op de leeftijd van 20-25 jaar)
 Hartstilstand (cardiomyopathie)
 Mentale retardatie (30-50%)
 Levensverwachting: 30 jaar
 Reden overlijden: niet te behandelen of niet tijdig onderkende
hartproblemen of longinfecties

Question 7

Hoe werkt overerving bij Duchenne?

Answer 7

X-linked recessief Dystrofine

67% moeder draagster: dochters 50% draagsters, zonen 50% aangedaan
33% nieuwe mutatie / de novo
14% kiemcelmozaïcisme (germline mosaicism)

Question 8

Wat houdt lyonisatie/X-inactivatie in?

Answer 8

Bij een vrouw wordt altijd 1 X-chromosoom uitgeschakeld

Question 8

Wat is een Barr-body?

Answer 8

Een geïnactiveerd X-chromosoom is te zien als Barr-body in de nucleus

Question 9

Wat is het X-inactivatie centrum (XIC)?

Answer 9

Deze ligt op de Xq13, hier is het XIST-gen te vinden.

Question 10

Wat doet het XIST-gen?

Answer 10

Zorgt voor productie van RNA-streng, deze maakt een inactiverende coating om het X-chromosoom te inactiveren.

Question 11

Wat is de pseudo-autosomale regio, en waarom wordt deze autosomal genoemd?

Answer 11

Het X-chromosoom gaat niet helemaal uit, de toppen van de chromosomen blijven allebei aan. Dit is het pseudo-autosomal regio. Dit komt overeen met het Y-chromosoom, vandaar autosomal.

Question 12

Waarom heeft iemand met Turner-syndroom (1 X) dan klachten, aangezien toch sowieso altijd 1 X-chromosoom geïnactiveerd wordt?

Answer 12

Je hebt wel beide pseudo-autosomaal regio’s nodig voor goede functie

Question 13

Welke soorten hemofilie zijn er?

Answer 13

 85% hemofilie A -> stollingsfactor VIII
 15% hemofilie B -> stollingsfactor IX
 X-linked recessieve overerving

Question 14

Hoe word de ernst van hemofilie ingedeeld?

Answer 14

• < 1% ernstige hemofilie – spontane bloedingen
• 1-5% matig ernstige hemofilie – bloedingen na gering trauma
• 5-40% milde hemofilie – bloedingen na grotere traumata / ingrepen
  (soms wordt dit pas op volwassen leeftijd ontdekt)
• de ernst binnen één familie is vrijwel constant

Question 15

Wat bepaald hoe ernstig de vrouw die draagster is van hemofilie is aangedaan?

Answer 15

Of de X-chromosomen ongunstig geïnactiveerd zijn of niet.

• een laag factor VIII of IX (<50%) maakt de kans groot dat een dergelijke zgn.
  ́50%-risicodraagster ́ daadwerkelijk draagster is
• een factor VIII of IX van bijvoorbeeld 70% discrimineert draagsters niet van
  niet-draagsters; er is DNA-onderzoek noodzakelijk om te bepalen of er
  sprake is van dragerschap of nie

Question 16

Wanneer heb je een goede activiteit van stollingsfactoren?

Answer 16

> 50%

Question 17

Wat is belangrijk bij zwangeren vrouwen met hemofilie?

Answer 17

In de zwangerschap stijgt FVIII, dus na de bevalling moet je oppassen dat deze niet teveel daalt en of de stollingsfactoren nog wel goed zijn, anders kans op bloedingen.

Question 18

Wat is Incontinentia pigmenti (IP)?

Answer 18

Incontinentia pigmenti (IP) is een aandoening met afwijkingen
aan de huid, tanden en nagels

X-linked dominant / lethaal voor de meeste mannen

Question 18

Welke afwijkingen kan de vrouw hebben met IP?

Answer 18

• Stadium 1: blaarvorming (geboorte -> 4 maanden)
• Stadium 2: wratachtige uitslag (diverse maanden)
• Stadium 3: krulvormige maculaire hyperpigmentatie (6 maanden ->
  volwassen leeftijd)
• Stadium 4: lineaire hypopigmentatie, alopecia, hypodontie, afwijkende tandvorm
  en dystroplastische nagels

Question 19

In welk gen zit de afwijking?

Answer 19

NEMO-gen

Question 20

Wat doet het NEMO-gen?

Answer 20

• NEMO is nodig voor activatie van de transcriptie-
  factor NF-kappaB
• NF-kappaB speelt een rol in immuun-, ontstekings-
  en apoptose pathways
• NEMO deficiënte cellen hyperprolifereren en gaan
  in apoptose

Xq28 -> IKBKG!!

Question 21

Hoe kunnen er toch mannen zijn die IP hebben (normaal gaan ze allemaal dood)?

Answer 21

 Klinefelter syndroom (XXY)
 Milde mutatie (hypomorphische allelen)
 Somatisch mozaïcisme (postzygotische mutaties)

Question 22

Wat gebeurt er met een X-chromosoom met een grote deletie?

Answer 22

abnormale X wordt geïnactiveerd (ze worden weg-geselecteerd)

Question 23

Wat gebeurt er met een gebalanceerde t (X-Autosoom)
(translocatie tussen X-chromosoom en autosomale chromosoom)?

Answer 23

Gewone X gaat uit, want: als je de andere uitzet waar een translocatie is, mis je automatisch een deel van het autosomale chromosoom dat op het X-chromosoom geplakt is.

Ook kan je 2 stukken van een X actief hebben als je de aangedane X-chromosoom uitzet. Want een deel van dat aangedane chromosoom is geplakt op een autosomale chromosoom.

Question 24

Wat gebeurt er bij ongebalanceerde t(X;autosoom)?

Answer 24

translocatie-chromosoom wordt
geïnactiveerd

(weg-geselecteerd