HC 1.3 Milieu en gezondheid Flashcards
Wat is het verschil tussen milieukunde en medische milieukunde?
Milieukunde:
- wetenschap
- interactie tussen organismen en omgeving
–> milieunormen
Medische milieukunde:
- medisch specialisme
- invloed omgeving op gezondheid mens
- beschermen en bevorderen van gezondheid
- beperken risico’s en stimuleren positieve factoren
- individu en groepen
–> gezondheidsnormen. Verankerd in Wet Publieke gezondheid.
Welke twee stromingen van milieukunde zijn er?
- Moderne kant die kijkt naar de positieve factoren van milieu: zoals bijv. hoe richt je een stad zo gezond mogelijk in.
- Klassieke kant die is reactief op negatieve factoren van milieu: zoals bijv. een toxicologisch rapport.
Wat is de ziektelast veroorzaakt door milieu?
Ziektelast (jaren verloren door vroegtijdige sterfte en jaren geleefd met ziekte) kwantificeert gezondheidsverlies in totale populatie. Het aandeel van buitenmilieu (3,5%) voor ziektelast neemt toe en het aandeel van andere factoren voor ziektelast neemt af. Dus bestrijding en beleid voor ziektelast door milieufactoren wordt steeds belangrijker.
Noem de drie belangrijkste soorten luchtverontreiniging?
Stikstofoxide, methaan en CO2. Je ziet op de kaart dat de luchtverontreiniging de snelwegen volgt en de grote steden. Hoe meer mensen, hoe meer uitstoot en hoe meer consumptie. Het gemiddelde van de milieu ziektelasten is 4,5% maar in sommige delen van de randstad ligt dat rond de 9-10%.
Wat is één van de belangrijkste veroorzakers van luchtverontreinigers?
Fijnstof. We maken onderscheid tussen PM10, PM2,5 en Ultrafijnstof. Hoe kleiner de deeltjes, hoe verder ze in het lichaam doordringen. Dit maakt uit voor de ziektelast, de symptomen en de pathologie. Voorbeelden van ziekten door fijnstof: beroerten, hartinfarcten, astma, longkanker. Nederlanders sterven door luchtverontreiniging 10 maanden eerder. Dit is vergelijkbaar met het meeroken van 4 sigaretten per dag. In Rotterdam ligt dit dus hoger en dat is 13 maanden.
Wat zijn de effecten van luchtverontreiniging op verschillende leeftijdscategorieën?
- Baby kan geboren worden met microcefalie of SGA
- Baby of peuter: ontwikkelingsproblemen, eerste klachten van astma-ontwikkeling (wheezing/hoesten)
- Kinderleeftijd: astma, langzamer ontwikkeling van de longfunctie, begin van atherosclerose
- Volwassen: versnelde achteruitgang van de longfunctie, astma, type 2 diabetes, myocardinfarct, start van longkanker
- Oudere: versnelde achteruitgang longfunctie, astma, type 2 diabetes, slechte cognitie, myocardinfarct, hartfalen, beroerte en longkanker.
Wat maakt geluid geluidoverlast?
Het is subjectief. Het heeft te maken met het moment, attitude, gevoeligheid. Het kan ook een beetje genetisch bepaald zijn. Er is grote variabiliteit. De gezondheidsklachten van geluidsoverlast zijn: slaapverstoring, prestatie en concentratieproblemen, hinder, stress, somatische reacties (bloeddruk stijgt, meer stresshormoon), cardiovasculaire en psychische aandoeningen.
Wat is het gezonde limiet van geluid in de omgeving?
Het gezonde limiet van geluid in de omgeving ligt op het niveau van de vaatwasser. Een drukke weg met auto’s bijvoorbeeld kan al gehoorschade geven. Het doortrekken van een toilet ligt bijv. ook al boven de grens. 1 op de 4 van de Europeanen heeft last van structurele geluidshinder: dus een decibel van boven de 55 (125 miljoen mensen). Als je dit doorberekend naar pathologieën overlijden er 10.000 mensen vroegtijdig aan geluidsoverlast. Dat neemt dan niet mee dat de kwaliteit van leven voor deze mensen ook daalt: je slaapt minder goed, bent minder goed uitgerust, je hebt stress.
Wat is de meest voorkomende melding bij de GGD in Nederland omtrent milieu-gerelateerde gezondheidsklachten?
Meldingen omdat mensen bezorgd zijn. Nummer 2 is ademhaling: door bijv. luchtverontreiniging/schimmels. Nummer 3 is hinder: dit is subjectief bijv. geluid of stank.
Waar kunnen meldingen over het binnenmilieu bij de GGD over gaan?
- Zolder: bijv. asbest of formaldehyde.
- Badkamer: chemische stoffen
- Schimmels
- Etc.
Waaruit bestaat het werk van een milieu-arts?
- Vragen van bewoners, gemeenten, scholen, etc.
- Beleidsadvisering en risicobeoordeling (soms “spoed”)
- Collegiaal consult huisarts, bedrijfsarts, internist, etc.
- Risicocommunicatie, voorlichting
- Samenwerking team: verpleegkundigen, adviseurs (medisch bioloog, toxicoloog, ecoloog, etc.)
- Incidenten met gevaarlijke stoffen (ism Gezondheidskundig Adviseur Gevaarlijke Stoffen)
- Onderzoek, ook in samenwerking met ErasmusMC
Wat is de GAGS?
Gezondheidskundig adviseur gevaarlijke stoffen. Bij een explosie is altijd een gevaarlijke stof betrokken alleen hoeft dat nog niet op het moment aanwezig te zijn. Op dat moment geef je advies aan alle eerste hulpdiensten die betrokken zijn. Over de gevaren waar ze zelf blootgesteld aan kunnen worden en waar patiënt blootgesteld aan kunnen worden.
Wat zijn de disciplines binnen de medische milieukunde?
- Toxicologie
- Epidemiologie
- Politiek
- Communicatie
Wat is de relatie tussen luchtvervuiling en de verspreiding van het coronavirus?
Hoe meer luchtvervuiling hoe sneller het virus zich verspreid.
Wat is het verschil tussen gevaar en risico?
- Gevaar: is iets dat een potentie heeft om iemand te beschadigen en dus het intrinsieke gevaar van een stof.
- Risico: is de kans dat een gevaar tot schade leidt. Dit is afhankelijk van onder andere de dosis en de duur van de blootstelling.
Hoe kan je worden blootgesteld aan een gevaarlijke stof?
Het kan in de lucht zitten, in het water, kan terecht komen in de aarde: hierdoor kunnen dieren het ook weer eten en zit het ook in het vlees, etc.
Wat moet je doen bij risicobeoordeling in de praktijk?
- Soort verontreiniging?
- Is/was er sprake van blootstelling? (blootstellingsroutes: inademen, huidcontact, voeding, drinkwater, ingestie)
- Wat is/was de mate van blootstelling (hoeveelheid van een stof waaraan men wordt blootgesteld en de duur van de blootstelling)?
- Worden er gezondheidskundige normen overschreden?
- Welke maatregelen moeten getroffen worden?
- Omgaan met onrust en risicocommunicatie!
Welke twee soorten vraagstellingen heb je bij risicobeoordeling?
Blootstelling vs Gezondheidseffect
1. Kan blootstelling gezondheidseffecten geven? voorbeeld: Er is hoog gehalte PFOA in de grond van de moestuin. Wat betekent dat voor de gezondheid v. gebruikers?
2. Kan ziekte veroorzaakt zijn door blootstelling? voorbeeld: Er is veel kanker in het dorp. Kan dat veroorzaakt worden door bodemvervuiling? (met terugwerkende kracht redeneren is een stuk moeilijker)
Groot aantal blootstelling-effect relaties
- Dezelfde blootstelling kan meerdere ziekten veroorzaken
- Dezelfde ziekte kan meerdere oorzaken hebben
- Milieufactoren meestal niet DE oorzaak, maar wel bijdrage aan ontwikkeling en ernst van ziekte
Wat zijn de kenmerken van blootstelling aan lood?
- Kinderen (0-7) zijn risicogroep: veel hand-mondcontact
- Nadelig effect lood op leervermogen (IQ-puntenverlies): daarom zijn kinderen dus ook extra kwetsbaar.
- Loodinname kinderen is sterk gedaald maar het kan nog beter
Lood heeft geen drempelwaarde, elke blootstelling aan lood is al te veel. Daarom hebben we als maatschappij gezegd dat we zoveel mogelijk lood weg moeten halen: bijv. uit de benzine en geen gebruik meer van loden pijpen.
Is de IQ-puntendaling veroorzaakt door blootstelling aan lood erg?
Geringe IQ-puntendaling (3 punten), op individueel niveau niet meetbaar. Op populatieniveau wel effecten merkbaar (m.n. bij ondergrens: zelfredzaamheid). In een populatie waar veel lood voorkomt dus over het algemeen 3 IQ punten daling heeft. Dan hebben 57% meer mensen een laag IQ en 40% minder mensen een hoog IQ.
Wat is de kans op kanker door 1 asbestvezel?
A. 1 op de duizend
B. 1 op de miljoen
C. 1 op de miljard
D. 1 op de biljoen
D
Hoeveel vezels ademt iedereen in Nederland in zijn/haar leven in?
A. Tientallen asbestvezels
B. Honderden asbestvezels
C. Duizenden asbestvezels
D. Miljoenen asbestvezels
D
Wat zijn de gevolgen van blootstelling aan asbest?
Inademen van veel asbestvezels:
- Longkanker
- Mesothelioom (‘asbestkanker’)
Er zit 10-60 jaar tussen het contact met asbest en het optreden van kanker
Eierstokkanker en strottenhoofdkanker
- Geen blootstelling-effectrelatie bekend
- Kans veel kleiner dan kans op longkanker of mesothelioom
Wat is de hoofdwet van medische milieukunde?
Mensen zijn bang voor zaken waarvan ze niet ziek worden … en worden ziek van zaken waarvoor ze niet bang zijn
Wat moet je doen als iemand met een klacht komt die bij beoordeling een groot risico is en bij perceptie van de patiënt een klein risico?
Dan moet je gaan alarmeren en voorlichten.
Wat moet je doen als iemand met een klacht komt die bij beoordeling een klein risico is en bij perceptie van de patiënt een groot risico?
Geruststellen en voorlichting geven.
Wat is het exposoom?
De totale blootstelling van het milieu waarin iemand zich bevindt (social, chemical – physical, lifestyle, ecosystems).
Wat zijn de kernwaarden voor een gezonde leefomgeving?
- Woonomgeving
o Kinderen groeien op in een rookvrije omgeving
o Voor iedereen zijn er -dichtbij en toegankelijk- aantrekkelijke plekken
o De leefomgeving draagt bij aan een gezond gewicht
o Wonen en druk verkeer zijn gescheiden
o Functies (wonen, werken, voorzieningen) zijn goed gemengd, overlastgevende bedrijven staan op afstand - Mobiliteit
o Actief vervoer (lopen en fietsen) is in beleid, ontwerp en gebruik de standaard
o Tussen kernen zijn goede (e-)fiets- en OV-verbindingen - Gebouwen (woningen, scholen, etc)
o Het binnenklimaat is prettig en gezond
o Minimaal één zijde (gevel) van een woning is aangenaam.
o Er zijn voldoende betaalbare levensloopgeschikte woningen
Wat is de toekomstvoorspelling van de grootste problemen de komende jaren omtrent volksgezondheid?
- De invloed van externe factoren: dus het milieu waarin we leven wordt steeds groter. Enerzijds doordat de pathologie die we meestal in het ziekenhuis beter te behandelen is en anderzijds de dingen waar we geen invloed hebben dus alles uit het milieu wordt steeds groter.
o Bevolkingsgroei: grote uitdaging is om bestaande steden gezond te houden en gezonder te maken.
o Huisvesting: we hebben niet de mogelijkheid om iedereen een groene omgeving te verschaffen, van water te voorzien en van recreatiemogelijkheden.
Wat is de omgevingswet?
- Vereenvoudiging regels, grote beleidsvrijheid voor gemeenten
- Gemeenten moeten gezondheid meewegen bij al hun ruimtelijke plannen / omgevingsbeleid
- Meer integrale GGD-advisering aan gemeenten
→ meer samenwerking intern binnen GGD, bv. Infectieziekte bestrijding, medische milieukunde
→ en extern o.a. GGD -Omgevingsdienst –Veiligheidsregio
