College 10 - stemmingsstoornissen

Question 1

Stemmingsstoornissen =

Answer 1

internaliserende stoornissen waarbij vooral gevoelens, motivaties en emoties verstoord zijn: iemand met een stemmingsstoornis kan langdurig verdrietig of te vrolijk zijn.

ze zijn pervasief: ze kunnen op veel levensgebieden problemen geven, Daarnaast kunnen ze ook lichamelijke en gezondheidsproblemen hebben, last van negatieve gedachten en van concentratie problemen en vaak verstoorde relaties met anderen

Question 2

De meeste ziektelast in NL door:

Answer 2

angst- en stemmingsstoornissen

Question 3

Bij een normale ontwikkeling horen depressieve gevoelens. Ontwikkeling betekent namelijk
dat het kind geregeld oude vertrouwde situaties los moet laten en nieuwe het hoofd moet bieden, en dat kan gepaard gaan met angst en gevoelens van neerslachtigheid. De normale ontwikkeling van stemming bij een baby en een kind is gerelateerd aan het succesvol doorlopen van de ontwikkelingsopgaven. Het proces van reguleren kan door verschillende factoren verstoord worden, bijvoorbeeld:

Answer 3

• Als een kind ongewenst is
• Het kind te vroeg geboren wordt
• Het kind verslaafd ter wereld komt waardoor het regulatiestoornissen heeft
• De moeder depressief is
• Het kind mishandeld of verwaarloosd wordt

Question 4

De emotionele ontwikkeling van een kind beïnvloedt de ontwikkeling van een stemming. Deze ontwikkeling gaat tijdens de eerste levensjaren heel snel. Het begint met het leren herkennen van de emoties bij anderen. Vervolgens leert het kind ze zelf te produceren en leert het emoties en gevoel te verbinden met taal. Het kind leert ook zijn emoties te
reguleren.

Je hebt de volgende type emoties:

Answer 4

• Basisemoties/primaire emoties: vreugde, verbazing, woede, vrees, verdriet en
  walging (in loop van het eerste levensjaar).
• Sociale/secundaire emoties: schaamte, schuld en verliefdheid (tussen 1,5-2 jaar)

Question 5

zelfbesef

Answer 5

een kind weet dat het bestaat en dat het verschilt van anderen

Question 6

zelfconcept

Answer 6

over zichzelf praten en daarmee een kenmerk vertellen - stabiele kenmerken

Question 7

zelfevaluatie

Answer 7

een affectieve beoordeling van zichzelf (vanaf 2 jaar)

Question 8

disfunctionele cognitieve schema’s of cognitieve vertekeningen

Answer 8

vanaf 7/8 jaar kunnen ook de stabiele negatieve zelfevaluaties ontstaan die kenmerkend kunnen zijn bij een depressieve stoornis

Question 9

Depressieve episode kernsymptomen:

Answer 9

• Depressieve of prikkelbare stemming (prikkelbaar sneller bij jongeren)
• Geen plezier meer beleven, verminderde interesse, dingen minder leuk vinden die je normaal wel leuk vindt

Question 10

Depressieve episode lichamelijke symptomen:

Answer 10

• Verandering in eetlust en gewicht
• Slaapproblemen
• Vermoeidheid, futloos

Question 11

Depressieve episode cognitieve symptomen

Answer 11

• Zich schuldig of waardeloos voelen
• Concentratieproblemen/ besluiteloosheid
• Suïcidegedachten (was ik er maar niet meer, dan was ik er van af)

Question 12

Depressieve episode gedragsmatige symptomen

Answer 12

• Traag of onrustig zijn

+ significant lijden veroorzaken of beperkingen op verschillende levensgebieden

Question 13

Manische episode kernsymptomen

Answer 13

• Aanhoudende verhoogde, expansieve of prikkelbare stemming
• Aanhoudend toegenomen activiteit of energie

Question 14

Manische episode lichamelijke symptomen

Answer 14

verminderde slaapbehoefte

Question 15

Manische episode cognitieve symptomen

Answer 15

• Overdreven gevoel van eigenwaarde of grootheidsideeën
• Gedachtevlucht
• Sneller afgeleid

Question 16

Manische episode gedragsmatige symptomen:

Answer 16

• Toegenomen spraakzaamheid
• Toegenomen doelgerichte activiteit (sociaal, werk/school, seksueel) en/of psychomotorische agitatie
• Overmatig bezig met aangename risicovolle bezigheden (bv financieel domme keuzes maken)

+ significant lijden of beperkingen op verschillende levensgebieden

Question 17

Gemengde episode is

Answer 17

manische en depressief

Question 18

DSM-5 depressieve stoornissen (alleen dikgedrukte hier)

Answer 18

depressieve stoornis
persisterende depressieve stoornis (of dysthyme)
disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis

Question 19

DSM-5 bipolaire stoornissen (alleen dikgedrukte hier)

Answer 19

bipolaire-I-stoornis
bipolaire-II-stoornis
cyclothyme stoornis

Question 20

Persisterende depressieve stoornis

Answer 20

• Depressieve of prikkelbare stemming
• Verandering in eetlust en gewicht
• Slaapproblemen
• Vermoeidheid, futloos
• Gering gevoel van eigenwaarde
• Gevoelens van hopeloosheid
• Verminderde concentratie of besluitenloosheid
• Tenminste 1 jaar; nooit langer dan 2 maanden zonder symptomen

Question 21

Disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis

Answer 21

• Ernstige recidiverende driftbuien die disproportioneel zijn tav de situatie of aanleiding
• Niet overeenkomende met ontwikkelingsnivau
• Meer dan drie keer per week
• Tussen driftbuien door: prikkelbaar of boos
• Symptomen in 2 verschillende omgevingen
• Ten minste 1 jaar

Question 22

Cyclothyme stoornis

Answer 22

gaat heel snel het afwisselen van highs and lows

Question 23

Onderscheiden dip vs depressie afhankelijk van

Answer 23

• Duur
• Ernst
• Interferentie met het dagelijkse leven
• Kernsymptomen:
  o Sombere of prikkelbare stemming
  o Verlies van interesse of plezier
• Niet meer te beinvloeden
• Er is sprake van lijdensdruk wat het functioneren beperkt

Question 24

Prevalentie

Answer 24

• Depressieve stoornis: kinderen <5 jaar: ca. 1%
  o Kinderen PO: ca. 2%
  o Adolescenten: 5-8%
• Dysthyme stoornis: kinderen: 0,6-1,7%
  o Adolescenten: 1,6-8%
• Bipolaire stoornis: kinderen: onduidelijk
  o Adolescenten: ca. 1%

Question 25

Ontstaan en prognose

Answer 25

• Gemiddelde leeftijd depressieve stoornis 14 jaar, dystm 11 jaar
• Gemiddelde duur depressieve stoornis 9 maanden, dystym 2,5 jaar
• 60-90% herstel binnen jaar
• Spontaan herstel mogelijk (bv krijgen van een relatie)
• Recidive kans is groot (75% binnen 5 jaar) (Birmaher)

Question 26

Onderdiagnostiek bij jongeren
70% niet gediagnosticeerd of niet adequaat behandeld
omdat

Answer 26

• Vaak niet zichtbaar
• Verbergen door schaamte: niet alle levensgebieden aangetast
• Toegankelijkheid zorg/wachtlijsten
• Onvoldoende kennis op ‘vindplaatsen’ (school, huisarts)
• Kennis over vroegtijdig herkennen stemmingsproblemen is beperkt
• Andere kenmerken: vervreemding van/conflicten met ouders, meer schoolverzuim, zelfbeschadiging
• Andere uitingsvorm + comorbide problematiek

Question 27

Andere psychische problemen en depressie (Thapar et al, 2012)
* 2/3 van de depressieve adolescenten hebben ten minste nog 1 andere diagnose

Answer 27

o Angststoornissen
o Gedragsproblemen
o Middelen misbruik
o Adhd ass eetstoornissen
o Dwangstoornis
o Post traumatische stress stoornis
o Leerproblemen
o Verhoogd suicide risico

Question 28

Gevolgen op korte termijn van stemmingsstoornis

Answer 28

• Sociale problemen
• Agressieproblemen
• Schoolproblemen
• Somatische klachten
• Misbruik van middelen
• Gezinsproblemen
• Juridische problemen

Question 29

Gevolgen op lange termijn van stemmingsstoornis

Answer 29

• Symptomen kunnen chronisch worden
• Andere psychiatrische stoornissen
• Effecten op functioneren volwassenheid  zoals je school niet afmaken door depressie ontneemt je een plek op de arbeidsmarkt

Question 30

Sekseverschillen; jongens

Answer 30

• Prikkelbaar
• Leerproblemen
• Veel huilen
• Agressief gedrag
• Meer middelengebruik en risicovolgedrag

Question 31

Sekseverschillen; meisjes

Answer 31

• Stil
• Geremd
• Treurig
• Teruggetrokken
• Meer lichamelijk symptomen, toename/afname eten
• Meer cognitief
• Chronisch (langer en meer terugval)

Question 32

Suïcidaliteit
Indeling qua ernst

Answer 32

• Gedachten  als ik weg ben zou het fijn zijn etc
• Nadenken over een plan  als je wil stoppen dan moet het zo en zo, dan is het heel serieus
• Poging  ondernemen om zichzelf iets aan te doem, hoeft niet direct fataal te zijn maar wel de bedoeling om uit de situatie te komen
  o Definitie volgens WHO (gebruikt in Europa): opzettelijk, niet-fataal, niet-habitueel gedrag, met de bedoeling een verlangde verandering te bewerkstelligen
  o Suïcidale ideatie  alles klaar liggen om te doen en alles heeft voorbereid
  o (Geslaagde) suïcide

Question 33

Risicofactoren suicide

Answer 33

• 60% van depressieve jongeren hebben gedachte over suicide
• 1 geslaagde suicide tegenover 100 gerapporteerde pogingen
• 30% heeft een poging gedaan (Birmaher et al, 2007)
• Risico neemt toe bij/als:
  o Eerdere suicïde pogingen
  o Suïcide in de familie voorkomt
  o Comorbide diagnoses (middelengebruik, impulsiviteit, agressie, toegang tot dodelijke wapens, misbruik)
• Hoe meer pogingen, hoe groter het risico
• Hoe concreter, hoe ernstiger

Question 34

Illustratie: ondezoek naar geslaagde suïcide onder jongeren in Nederland 2017

Answer 34

• 59 van de 81 jongeren ouders bereikt
• 35 jongeren die zelfmoord gepleegd hebben waren onderzocht
• 95 respondenten: 54 ouders, 19 peers, 10 leerkrachten, 1 werkgevers, 11 hulpverleners
• 77 interviews, 43 vragenlijsten

Question 35

In hulpverlening suïcide:

Answer 35

• 63% in zorg op moment overlijden, 37% dus niet
• 17 diagnose, 15 comorbiditeit
• Geen passende zorg complexe problemen, discontinuïteit behandeling
• Overgang jeugdzorg naar volwassen psychiatrie bij 18 jaar problematisch  opeens tussen allemaal oudere mensen
• Ouders voelen zich onvoldoende betrokken vanaf 16 jaar

Question 36

Kenmerken van de jongeren sucide

Answer 36

• Perfectionisitsche meisjes, onzeker, verzuim door psycische problemen, negatieve spiraal
• Jongens met diagnose (ADHD of autisme) liepen vast op school, ‘’afstromen’’ naar speciaal onderwijs
• Gespannen thuissituatie, vechtscheiding, huiselijk geweld, seksueel misbruik
• Problemen vriendschappen, gepest
• Misbruik drugs

Question 37

Adviezen op basis van bevindgen
Blijf in verbinding met suïcidale jongeren

Answer 37

• Van uitzichtloosheid naar hoop bieden
• Van ‘doorschuiven’ naar in contact blijven, geen gaten in de zorg
• Van ouders weren naar ouders en peers erbij halen > hen op de hoogte houden of het gezin
• Emotioneel vangnet bouwen voor jongeren
• Elkaar als professional kennen en helpen om te behandelen door schotten heen

Question 38

Hoeveel factoren in een risico op depressie?

Answer 38

116 factoren

Question 39

Biopsychosociaal model

Answer 39

biologische factore (lichaam), psychologische factoren (geest) en sociale factoren (omgeving) hebben invloed op je kwetsbaarheid/weerbaarheid. Ook langdurige stress en ingrijpende levensgebeurtenissen wegen dan mee in hoe dit zich uit in lichamelijke ziekten en psychische ziekten

Question 40

etiologie

Answer 40

• Genetische factoren
• Biologische factoren (bijvoorbeeld inflamation of the brain)
• Psychologische factoren
  o Schema’s, cognitief en emotioneel
  o Sociale vaardigheden/ competentie model
  o Attributies (als iets goed gaat, gaat het niet aan jezelf, als het fout gaat dan ligt het wel aan jezelf  tentamen gaat slecht dan had je niet dit en dat moeten doen)
• Contextuele factoren
  o Negative life events  diathese stress model

Question 41

Etiologie, gezin (Restifo & Bogels, 2009)
Kenmerken van de ouder:

Answer 41

• Depressieve ouder
• Persoonlijkheid
• Temperament
• Cognitieve stijl
• Genetische factoren
• Hechtingstijl

Question 42

Kenmerken gezin: (gezin als systeem is erg van belang)

Answer 42

• Vader-moeder-kind triade: als een kind depressief is is er vaak spanning tussen ouders in manier van aanpak, de ene toegeeflijker en de ander denken kop op doe er wat aan
• Co-parenting
• Uitgebreide familie: vind er van alles van als ht niet heel goed gaat met een kind, verbroken contacten etc
• Relaties subsystemen

Question 43

Kenmerken oud-kind:

Answer 43

• Hechting
• Opvoedingsstijl
• Conflict en ondersteuning
• Autonomie-verbondenheid
• Expressed emotion: als je iets zegt er een lading op; kan op een bepaalde manier overkomende  een kind kan er allerlei betekenissen aan geven

Question 44

Schema’s
Aaron T. Beck

Answer 44

• Cognitieve theorie
• Schema’s = assumpties, structuur/basis waarop men ervaringen interpreteert
• Depressieschema’s (cognitieve triade):
  o Zelf: waardeloosheid + schuld
  o Wereld: onrechtvaardigheid
  o Toekomst: hopeloosheid
  zie sv

Question 45

Sociale leertheorie

Answer 45

• Interacties tussen een persoon en zijn omgeving
• Tekort sociale vaardigheden  minder positieve sociale interacties  minder positieve beloning > minder sociale interacties

Question 46

Attributies

Answer 46

• Intern – extern: oorzaak van een gebeurtenis of situatie zoeken bij zichzelf (intern) of buiten zichzelf (extern)
• Globaal – specifiek: oorzaak specifiek voor de ervaren gebeurtenis of als algemne factor (globaal) die ook in andere situaties invloed heeft
• Stabiel – niet stabiel: oorzaak kan als tijdelijk (niet- stabiel) of blijvend (stabiel) worden opgevat

Question 47

Depressieve ouder (KOPP kind)

Answer 47

• Exposure negatief gedrag, cognities en affect
• Modelling ineffectieve copingstijl
• Meer met zichzelf bezig  minder aandacht
• Terugtrekken/afsluiten  zelfbeeld
• Minder sociaal gedrag
• Hechting

Question 48

Opvoeding

Answer 48

• Rejectie
• Afwijzing/vijandigheid, kritisch/negatief  minder warm/steun
• Minder sensitief en responsief
• Geen consequente discipline
• Controle
• Overmatige (psychologische) controle

Question 49

Negative life events
Acute psychosociale stressfactoren:

Answer 49

• Verandering school
• Geboorte brusje
• Scheiding ouders
• Arrestatie
• Ongewenste zwangerschap

Question 50

Negative life events
Chronische psychosociale stressfactoren:

Answer 50

• Teveel mensen in huis
• Ruzie in het gezin
• Chronische ziekte
• Strenge/afwijzende ouder
• Veelvuldige gezinsveranderingen
• Misbruik
• Mishandeling

Question 51

Diathese stress model

Answer 51

zie sv

Question 52

Beschermende factoren

Answer 52

• Goed lichamelijke gezondheid
• Regelmatig bewegen
• Hoge intelligentie
• Makkelijk temperament
• Sociale en communicatieve vaardigheden
• Zelfinzicht en zelfvertrouwen
• Gevoel controle over je leven te hebben
• Probleemoplossend vermogen
• Successen toeschrijven aan jezelf
• Opkomen voor jezelf
• Veel plezierige bezigheden
• Veilige hechting
• Goede relatie met minstens één ouder
• Ouders hebben een goede relatie
• Weinig ruzie in het gezin
• Goed contact met leeftijdgenoten
• Steun in directe omgeving

Question 53

Behandelsoorten
Bewezen effectief en aangeraden in de richtlijn

Answer 53

• Cognitieve Gedragstherapie (CGT)
• Interpersoonlijke Therapie (IPT)
• Medicatie
• Combinatie van medicatie en CGT of IPT

Question 54

CGT

Answer 54

• Psycho-educatie
• Monitoren
• Gedragsactivatie
• Cognitieve herstructuering
• Probleem oplossen
• Sociale vaardigheden
• Relaxatie
• Terugval preventie

Question 55

CGT

Answer 55

• Psycho-educatie
• Monitoren
• Gedragsactivatie
• Cognitieve herstructuering
• Probleem oplossen
• Sociale vaardigheden
• Relaxatie
• Terugval preventie

Question 56

Effectiviteit preventie

Answer 56

• Universele preventie: niet effectief
• Selectieve preventie: effectief
  o KOPP kinderen
• Geïndiceerde preventie: effectief
  o Hoogscoorders, bijvoorbeeld op scholen of via huisartsen

Question 57

DSM5 depressieve stoornis (5+ symptomen en deze kernsymptomen)

Answer 57

• Een depressieve, sombere, droevige stemming
• Een onvermogen om plezier te hebben en te genieten van de dingen waarvan men
  normaal kan genieten en een verlies aan interesse in en motivatie voor deze
  activiteiten

A: 5 of meer:
- Sombere stemming
- Duidelijk verminderde interesse of plezier
- Significant gewichtsverlies zonder dieet
- Insomnia, hypersomnia, bijna elke dag
- Psychomotorische agitatie of vertraging, bijna elke dag
- Vermoeidheid of verlies van energie
- Gevoelens van waardeloosheid
- Verminderd vermogen tot nadenken of concentreren
- Recidiverende gedachten aan de dood

Criterium B: de symptomen veroorzaken klinisch significante lijdensdruk of beperkingen in
het sociale of beroepsmatige functioneren.
Criterium C: de episode kan niet worden toegeschreven aan de fysiologische effecten van
een middel of aan een somatische aandoening.
Criterium D: het optreden van de depressieve episode kan niet verklaard worden door een
schizoaffectieve stoornis, schizofrenie, waanstoornis of een ander (on)gespecificeerde
stoornis.
Criterium E: er heeft zich nooit een manische of hypomanische episode voorgedaan.

Question 58

Kwetsbaarheid-stressmodel

Answer 58

bij een lage kwetsbaarheid is veel stress nodig om een stoornis te ontwikkelen. Bij een hoge mate van kwetsbaarheid is weinig stress nodig. De ene persoon is dus gevoeliger voor het krijgen van een depressie dan een ander.

Question 59

littekenhypothese

Answer 59

benadrukt dat bij mensen die al eerder in hun leven tegenslag
hebben ervaren en/of depressieve episode hebben doorgemaakt, makkelijker een
nieuwe depressieve episode ontstaat dan bij mensen die dat bespaard is gebleven.

Question 60

DSM5 manische epsiode

Answer 60

als het een ernstige verstoring betreft die het
functioneren op werk, school en met anderen belemmert, waarbij psychotische symptomen
kunnen optreden en waarbij soms opname nodig is om de persoon te beschermen. DSM-5:

Criterium A: een duidelijk herkenbare periode met een abnormaal en persisterend
verhoogde, expansieve of prikkelbare stemming en verhoogde doelgerichte activiteit of
energie, gedurende minstens een week en het grootste deel van de dag.

Criterium B: tijdens de periode van de stemmingsstoornis en de toegenomen activiteit zijn
drie of meer van de volgende symptomen aanwezig:
- Opgeblazen gevoel van eigenwaarde
- Verminderde slaapbehoefte
- Spraakzamer dan gebruikelijk of spreekdrang
- Gedachtevlucht of de subjectieve beleving dat de gedachten gejaagd zijn
- Verhoogde afleidbaarheid
- Toename doelgerichte activiteit
- Zich excessief bezighouden met activiteiten waarbij een grote kans bestaat op
pijnlijke gevolgen

Criterium C: de stemmingsstoornis is voldoende ernstig om duidelijke beperkingen in het
sociale of beroepsmatige functioneren te veroorzaken, of opname in een ziekenhuis
noodzakelijk te maken om schade voor zichzelf of anderen te voorkomen.

Criterium D: de episode kan niet worden toegeschreven aan de fysiologische effecten van
een middel of een somatische aandoening.