9. Úrvinnsla varðandi sorg og missi aldraðra (14. nóvember)

Question 1

Sorg og sorgarferli

Answer 1

• Sorg er viðbragð einstaklings við missi
• Það að syrgja felur í sér ákveðið ferli (sorgarferli) þar sem einstaklingurinn aðlagar sorgina að lífi sínu
• Sorgarferlið er leið einstaklingsins til að takast á við sorgina á virkan hátt
• Atferli einstaklings sem syrgir fer eftir normum þjóðfélagsins sem hann býr í

Question 2

Tegundir sorgar

Answer 2

• Fyrirsjáanleg sorg (anticipatory grief)
• Bráð sorg (acute grief)
• Skugga sorg (shadow grief)
• Flókin sorg (complicated grief)
• Sorg ekki viðurkennd (disenfranchised grief)

Question 3

Fyrirsjáanleg sorg (anticipatory grief)

Answer 3

• Sorgarviðbrögð við fyrirsjáanlegum missi
• Vegna fyrirsjáanlegs brottflutnings, missi á eigum, heilsu eða eigin dauða eða nákomins ættingja
• Aldraðir
• Flytja á hjúrkunarheimili
• Missa megnið af búslóð sinni og gefa eigur sínar
• Langvinnur sjúkdómur sem endar með mikilli fötlun (Parkinsonsjúkdómur, Alzheimersjúkdómur)
• Missir sjálfstæðis og getu til að uppfylla eigin þarfir
• Missir maka
• Eru varnarviðbrögð við því sem koma skal
• Fjölskyldur þeirra sem greinast með Alzheimersjúkdóm sýna oft sorgarviðbrögð
• fyrirsjáanleg sorgarviðbrögð geta leitt til ótímabærrar tilfinningalegrar fjarlægðar eða Lazarus syndrome
• Þar sem náin tengsl við hinn aldraða slitna
• Þegar sorgina síðan ber að þá er hún jafn sár
• Getur annað hvort auðveldað aðlögun eða gert hana erfiðari eftir td andlát maka

Question 4

Bráð sorg (acute grief)

Answer 4

• Kreppa eða krísa/yfirþyrmandi
• Andleg og líkamleg einkenni um vanlíðan sem koma í bylgjum
• Ræður ekki við daglegt líf
• Styrkur tilfinninga fjarar út með tímanum (mánuðum)

Question 5

Skugga sorg (shadow grief)

Answer 5

• Eftir því sem tíminn og mánuðir líða minnkar sársauki bráðrar sorgar
• Gömlu minningarnar hverfa aldrei alveg og það koma endurtekin augnablik þar sem sorgin leggst yfir manneskjuna
• Getur tengst afmælisdögum, hátíðisdögum og ilmvatnslykt
• Þetta veldur tímabundinni skerðingu á virkni
• Þetta er talið eðlilegt viðbragð og getur tengst hvaða missi sem er

Question 6

Flókin sorg (complicated grief)

Answer 6

• Getur verið form af bráðri sorg sem ekki minnkar með tímanum
• Hindrar manneskjuna í að ná jafnvægi
• VIðbrögð eru ýkt og minningar endurupplifðar eins og ef þær væru nýjar
• Viðbrögðin geta verið óhófleg ss reiði, uppákomur í fjölmenni og svefnleysi sem varir í langan tíma eða kemur upp aftur mánuðum eða árum eftir missinn
• Flókin sorg getur valdið alvarlegu þunglyndi, versnun á langvinnum heilsufarsvanda eða jafnvel orsakað sjálfsvíg
• Þessi tegund sorgar er líklegri hjá þeim sem hafa misst náinn ættingja í sjálfsvígi
• Í þessum aðstæðum þarf fólk aðstoð fagfólks til að vinna úr sorginni

Question 7

Sorg ekki viðurkennd (disenfranchised grief)

Answer 7

• Sorg einstaklings sem ekki er viðurkennd af öðrum
• Þegar samband á milli þess sem syrgir og þess sem lést er ekki viðurkennt
• Eftirlifandi maki sem ekki er viðurkenndur af fjölskyldu hins látna
• Fjölskyldumeðlimur sem ekki hefur tekið þátt í umönnun hins látna eða haft samband fyrr en eftir andlát
• Aldraðir
• Fjölskyldan skilur ekki sorg þess sem hættir að vinna
• Missir sjálfstæðis, þarf að þiggja hjálp
• Flutningur á hjúkrunarheimili
• Dauði eða viðskilnaður við gæludýr
• Hægfara heilsutap vegna langvinnra sjúkdóma
• Hættir að geta farið út
• Missir þvag og treystir sér ekki út á meðal fólks
• Fjölskyldur Alzheimer sjúklinga
• Finna til sorgar þegar sjúklingurinn greinist með sjúkdóminn sem er fyrirsjáanleg sorg en einnig sorg sem ekki er viðurkennd
• Við andlát sjúklingsins þ´ða finnur fjölskyldan fyrir nístandi sorg sem einnig er ekki viðurkennd
• Aðrir telja andlátið vera blessun fyrir hinn aldraða og gera sér ekki grein fyrir hinni miklu sorg sem fjölskyldan upplifir

Question 8

Sorgarferli - að syrgja

Answer 8

• Tekur mikla andlega og líkamlega orku
• Hætta á veikindum
• Sorgarferli aldraðra getur tekið lengri tíma
• Depurð, rugl og vera upptekinn af hugsunum um hinn látna, stundum ranglega greint sem heilabilun

Question 9

Endurtekinn missir (bereavement overload)

Answer 9

• Einstaklingurinn nær ekki að syrgja vegna eins missis áður en annar bætist við
• Ljúka þarf við að syrgja vegna eins missis áður en hægt er að hefja sorgarferli vegna annars missis

Question 10

Það sem auðveldar sorgarferli aldraðra

Answer 10

• Hafa eitthvað fyrir stafni og hitt fólk
• Hjálpa öðrum
• Finna eitthvað sem er gott að fást við einsamall
• Tala við aðra um tilfinningar
• Hafa trú á að maður nái sér
• Taka einn dag í einu
• Búast ekki við að sorgarferlið fylgi einhverri tímasetningu

Question 11

Þeir sem aðlagast við að missi (good copers)

Answer 11

• Koma sér ekki undan “hlutum”
• Horfast í augu við raunveruleikann og gera viðeigandi ráðstafanir
• Horfa á lausnir
• Endurskilgreina vandamál
• Hugleiða aðrar leiðir
• Eiga góða tjáskipti við fjölskyldu
• Leita eftir uppbyggilegri aðstoð
• Þiggja aðstoð sem boðin er
• Halda uppi baráttu anda

Question 12

Þeir sem aðlagast missi