6. Samfélagsþjónusta við aldraða, dagdvöl, dagþjálfun og göngudeildir (9. nóvember)

Question 1

Lög um málefni aldraðra 1999 nr 125 31. desember

Answer 1

• Markmið þessara laga er að aldraðir eigi völ á þeirri heilbrigðis- og félagslegu þjónustu sem þeir þurfa á að hafla og að hún sé veitt á því þjónustustigi sem er eðlilegast miðað við þörf og ástand hins aldraða
• Einnig er markmið laganna að aldraðir geti, eins lengi og unnt er, búið við eðlilegt heimilislíf en að jafnfram sé tryggð nauðsynleg stofnanaþjónusta þegar hennar er þörf
• Við framkvæmd laganna skal þess gætt að aldraðir njóti jafnréttist á við aðra þjóðfélagsþegna og að sjálfsákvörðunarréttur þeirra sé virtur

Question 2

Hjúkrunarheimili og hjúkrunarrými

Answer 2

• Hjúrkuanrheimili eða hjúkrunarrými á öldrunarstofnunum ætluð öldruðum einstaklingums em eru of lasburða til að dveljast á dvalarheimilum, sambýlum eða í sérhönnuðum íbúðum
• Þar skal veitt hjúkrunar- og læknisþjónusta og vera endurhæfing
• Sérstök aðstaða skal vera fyrir aldraða með heilabilunareinkenni
• Þjónusta skal byggð á einstaklingsbundnu mati á heilsufarslegum og félagslegum þörfum hins aldraða
• Við hönnun skal þess sérstaklega gætt að stofnunin sé heimilisleg og að sem flestir íbúar hafi eigið herbergi

Question 3

Dvalarheimili, sambýli og íbúðir

Answer 3

• Dvalarheimili, sambýli og íbúðir, sérhannað fyrir þarfir aldraðra sem ekki eru færir um að annast heimilishald þrátt fyrir heimaþjónustu
• Á stofnunum þessum skal vera varsla allan sólarhringinn, öryggiskerfi í hverri íbúð og völ á fjölbreyttri þjónustu, svo sem mat, þvotti, þrifum og félags- og tómstundastarfi
• Aðstaða skal vera fyrir hjúkrun, læknishjálp og endurhæfingu
• Þjónusta skal byggð á einstaklingsbundnu mati á þörfum hins aldraða og skal byggjast á hjálp sjálfshjálpar

Question 4

Reykjavík - þjónustumiðstöðvar

Answer 4

• Það eru 4 þjónustumiðstöðvar í Reykjavík. Hlutverk þeirra er ma að veita þverfaglega og samræmda velferðarþjónustu fyrir þá sem búa á því svæði sem hver þeirra sinnir
• Hlutverk þjónustumiðstöðvarinnar er að sinna velferðarþjónustu við einstaklinga og fjölskyldur
• Á þeim er hægt að nálgast fjölbreytta velferðarþjónustu, upplýsingar, ráðgjöf og stuðning

Question 5

Félagsleg heimþjónusta

Answer 5

• Þjónusta er viett þeim sem búa í heimahúsum en geta ekki séð um heimilishald og persónulega umhirðu án aðstiðar vegna skertrar getu

Question 6

Heimastuðningur

Answer 6

• Heimastuðningur mætir fólki á þeim stað sem það er í lífinu og fer fram á heimili þess, í gegnum rafrænar lausnir eða þar sem best hentar. Þjónusta felur í sér stuðning við að sinna daglegum verkefnum og heimilshaldi auk þess sem samskipti, samvera og hvatning er í fyrirrúmi

Question 7

Félagsstarf velferðarsviðs

Answer 7

• 17 félagssmiðstöðvar sem markmiðið er að draga úr félagslegri einangrun. Boðið er upp á félags- og tómstundastarf og námskeið. Einnig er boðið upp á mat og kaffi

Question 8

Velferðartækni

Answer 8

• Reykjavíkurborg leggur áherslu á að prófa og innleiða velferðartækni í þjónustu við íbúa borgarinnar með það að markmiði að auðvelda fólki að búa á eigin heimili við betri lífsgæði, þrátt fyrir öldrun, fötlun eða veikindi
• Velferðartækni getur verið hver sú tækni sem er notuð til þess að viðhalda eða auka öryggi, virkni eða stjálfstæði fólks í daglegu lífi
• Velferðartækni getur bætt vinnuumhveri og leitt til betri nýtingu á tíma starfsfólks og fjármagns

Question 9

Verkefni í prófun - skjáheimsóknir

Answer 9

• Í skjáheimsón fer fram myndsímtal milli starfsmanns heimaþjónustu og íbúa, þar sem biðið er upp á fjölbreytta þjónusstu. Notendur fá spjaldtölvu á meðan á þjónustunni stendur. Allir íbúar sem fá veitta heimaþjónustu geta fengið skjáheimsóknir í stað eða samhliða hefðbundnum innlitum. Verkefnið hefur verið í þróun frá árinu 2020 og stefnt er að fullri innleiðingu í byrjun árs 2023

Question 10

Akstursþjónusta

Answer 10

• Þeir sem eru 67 ára og eldri, búa sjálfstætt og eru ófærir um að nota almenningssamgöngur vegna langvarandi hreyfihömlunar

Question 11

Heimsendur matur

Answer 11

• Þeir sem geta ekki eldað sjálfir heima eiga rétt á heimsendum mat

Question 11

Dagdvöl

Answer 11

• Stuðningsúrræði fyrir þá sem búa enn heima og styður þá til að geta búið lengur heima. Í boði er leikfimi, fæði og hvíldaraðstaða

Question 12

Dagþjálfun

Answer 12

• Dagdvöl þar sem áhersla er á endurhæfingu

Question 13

Þjónustuíbúðir

Answer 13

• Markmimð þeirra er að stuðla að sjálfstæðri búsetu sem lengst, ýmsar útfærslur

Question 14

Kirkjustarf fyrir aldraða

Answer 14

• Flestar kirkjur á landinu bjóða upp á starf fyrir eldri borgara
• Boðið er upp á samsöng, helgistund, heimsóknir, tónleika, ferðir, spil og föndur

Question 15

Heimsóknarvinir Rauðakross Íslands

Answer 15

• Heimsóknavinir eru sjálfboðaliðar sem fara og heimsækja fólk sem er einmanna eða er félagslega einangrað
• Svona þjónusta er víða um langið og felst ma í að sitja og spjalla, fara í bíltúr eða göngutúr

Question 16

Hundavinir Rauðakross Íslands

Answer 16

• Heimsóknarvinirnir sem taka með sér dýr og oftast eru það hundar
• Heimsóknirnar eiga sér stað á flestum hjúkrunarheimilum á höfuðborgarsvæðinu
• Rannsóknir sýna að dýr geta náð vel til fólks og oft jafnvel betur en manndólkið
• Hundarnir þurfa að fara í próf og vera 2 ára eða eldri
• Rauði krossinn í Kópavogi hefur haldið utan um verkefnið á landsvísu

Question 17

Hvert er hlutverk landsambands eldri borgara (LEB)?

Answer 17

• Vinna að því að á Íslandi sé gott að vera eldri borgari
• Hafa forystu í hagsmunabaráttu eldri borgara á landsvísu
• Stuðla að áhrifum eldri borgara í samfélaginu og þeir séu hafðir með í ráðum við ákvarðanir um eigin kjör
• Efla samstöðu og samkennd meðal eldri borgara

Question 18

Hvíldarinnlagnir fyrir aldraða

Answer 18

• Hvíldarinnlögn er stutt dvöl á hjúkrunarheimili oftast tvær til fjórar vikur
• Markmiðið er að einstaklingar nái að búa lengur á eigin heimili með því að hvíla aðstandendur og hressa einstaklinginn
• Sótt um hjá færni- og heilsumatsnefnd

Question 19

Göngudeild á Landakoti

Answer 19

• Móttökur
• Greiningarmóttaka, hjúkrunarfræðingur, læknir, sjúkraþjálfari
• Almenn móttaka, hjúkrunarfræðingur, læknir
• Minnismóttaka, hjúkrunarfræðingur, læknir
• Bæklunar- og byltumóttaka læknir, sjúkraþjálfari
• Læknamóttökur, Pre-op móttökur
• Hjúkrunarmóttökur
• Hjúkrunarmóttaka minnis
• Hjúkrunarmóttaka almenn
• Byltu og beinverndarmóttaka

Question 20

Þjónusta við bráðveika aldraða

Answer 20

• Jafnframt fjölgun eldra fólks á komandi árum eru vísbendingar um að þeim fjölgi sem eru fjölveikir, með skerta færni, eru hrumir eða hafa forstig hrumleima
• Þetta eykur þörf á viðeigandi heilbrigðisþjónustu og heimaþjónustu sem er til þess fallin að koma í veg fyrir eða seinka stofnanavistun

Question 21

Innlagnir á Landspítala

Answer 21

• Meginþorri þeirra sem lögðust inn voru 50 ára og eldri
• 37% af legum voru hjá 70 ára og eldri
• Rannsókn á komum á bráðamóttöku sýndu að 20% voru 67 ára og eldri
• Meðaltals fjöldi koma á einstakling vara 3,1

Question 22

Fjölveikir og hrumir aldraðir

Answer 22

• Mikið álag er á Bráðamóttöku og þar eru ekki aðstæður til að veita fjölveikum og hrumum einstaklingum viðunandi þjónustu
• Þó þarfnast ekki allir innlagnar
• Margir hafa einnig endurteknar komur til heilsugæslulæknis
• Dæmi eru um 8 komur einstaklings á bráðamóttöku fyrir 2 mánaða tímabil!

Question 23

Öldrunarvænni bráðamóttaka

Answer 23

• Á bráðamóttöku eru nú allir sem eru 75 ára og eldri skimaðir
• 1 mínútu skimun fyrir þáttum sem auka líkur á tíðum komum á bráðamóttöku með eða á n innlagna
• BÖR hjúrkuarnfræðingar (Bráðamóttöku =ldrunar Ráðgjöf) eru til staðar alla virka daga og veita ráðgjöf um áframhaldandi meðferð hrumra aldraðra
• Greiningarmóttaka bútin til á göngudeild á Landakoti til að leysa mál einstaklinga með endurteknar komur

Question 24

Greinarmóttaka

Answer 24

• Greiningarmóttaka á göngudeild öldrunarlækninga á Landspítala var sett á stofn til að bregðast við þörfum eldri einstaklinga sem áttu endurteknar komur á bráðamóttöku og bæta jónustu við þennan hóp Landspítala
• Kjarni meðferarinnar á greinigarmóttökunni byggir á þverfaglegri teymisvinnu með aðkomu sérfræðings í öldrunarhjúkrun, sjúkraþjálfara og öldrunarlæknis, sem framkvæmdu heildrænt öldrunarmat

Question 25

Ábendingar fyrir greiningarmóttöku

Answer 25

• Hrumir aldraðir
• Einstaklingar með heilsufarsvanda sem fellur undir lyflækningar
• Einstaklingar með fjölvanda sem þarfnast uppvinnslu
• Einstaklingar með endurtekin föll
• Einstaklingar með stoðkerfisvanda og verki
• Einstaklingar með mikla ógreinda verki

Question 26

Frábendingar fyrir greiningarmóttöku

Answer 26

• Einstaklingar með alvarlega heilabilun
• Einstaklingar með ný samfallsbrot
• Einstaklingar sem geta ekki komið í venjulegum bil

Question 27

Niðurstöður rannsóknar Ingibjargar Hjaltadóttur o.fl.

Answer 27

• Hópurinn sem kom á greiningarmóttöku var háaldraður, fólk bjó yfirleitt eitt og
  átti margar komur á bráðamóttöku Landspítala
• Með komu á greiningarmóttöku, þar sem framkvæmt var heildrænt
  öldrunarmat af þverfaglegum hópi, var hægt að veita meðferð og úrræði
  þannig að komum hópsins á bráðamóttöku fækkaði umtalsvert
  eða um 70-82%
• Meirihluti hópsins var með:
• Verki
• Óstöðugt heilsufarsástand
• Var ekki sjálfbjarga og með skerta hreyfifærni
• Var óöruggt í göngu án gönguhjálpartækis
• Var með hægan gönguhraða
• Þeir sem létust eða fluttu á hjúkrunarheimili innan árs frá komu á
  greiningarmóttöku voru frekar með:
• Heimahjúkrun
• Skerta færni við að klæðast
• Nýlega byltu
• Nýlega innlögn á sjúkrahús
• Voru karlar
• Voru eldri
• Meðferð sem fólki var vísað í (n=154)
• Dagþjáldun eða dagvistun (n=55, %=35,7)
• Innlögn á Landspítala (n=33, %=21,4)
• Heimasjúkraþjálfun eða á stofu (n=36, %=23,3)
• Færni- og heilsumat (n=6, %=3,9)
• Annað (n=24, %=15,5)
• Ályktun:
• Niðurstöður styðja mikilvægi þessa að háaldraðir og veikir einstaklingar hafi
  möguleika a að fá sérhæfða þjónustu þeirra sem hafa sérfræðiþekkingu í
  öldrun í stað þess eða áður en leitað er til bráðamóttöku
• Bæði til að hægt sé að veita fyrirbyggjandi meðferð og til að tryggja að þeir
  geti dvalist sem lengst á eigin heimili við sem besta heilsu og lífsgæði