8. De Negentigers Flashcards
8.1 algemene karakterisering
1) 1893: breuk De Nieuwe Gids
2) Oprichting Van Nu en Straks
1) 1893: breuk in De Nieuwe Gids
- In 1893 gaat het niet goed met De Nieuwe Gids door de spanning tussen esthetische en ideologische opvattingen van de verschillende redacteurs.
- Willem Kloos blijft alleen achter als redacteur na ruzies met Verwey en Van Eeden
- Die andere Tachtigers vinden een forum in een andere tijdschriften zoals Van Nu en Straks. (Ook Tweemaandelijks Tijdschrift, De Kroniek)
2) Oprichting Van Nu en Straks
- tijdschrift wordt ondertussen opgericht in BXL
Daar wordt aangetoond dat een combinatie van kunst en maatschappij wel mogelijk is. Het is een tijdschrift van literaire vernieuwing, politieke vernieuwing. Ook de sociale strijd komt aan bod. - Er is dus een SYNTHETISCHE OPVATTING bij VNES (sociaal, economisch en cultureel)
- De andere Tachtigers (enkel Kloos niet) vinden hier dus een forum voor hun ideeën.
2.2 Van Nu en Straks
2reeksen:
1: eerste reeks (1893-1894)
2: De Nieuwe Reeks (1896-1901) (vernieuwingsbeweging)
1) Maatschappelijke en artistieke context VNES
2) Twee poëtica’s (VNES)
3) Les vingt en Henry van de Velde (VNES)
4) Gemeenschappelijk messianisme van de redacteurs (VNES)
5) literaire wonderjaren (VNES)
1) Maatschappelijke en artistieke context VNES
VERNIEUWING
- renouveau van artistieke leven in België
- Brussel als epicentrum, Mekka van artistieke leven
- Art Nouveau, Jugendstil
- kunstenaarssalon ‘Les Vingt’
MAATSCHAPPELIJKE, SOCIALE, POLITIEKE ONTWIKKELINGEN
- veel sociale hervormingen
- oprichting BWP
- opkomst socialisme
- 1893: algemeen stemrecht
VOORBEELDEN VOOR VNES
- Frans)Belgische tijdschriften en De Nieuwe Gids
- La jeune Belgique
- L’art moderne
- La societé nouvelle
2) Twee poëtica’s (VNES)
1) NATURALISME
2) SYMBOLISME
Poëtica 1: naturalisme
- kenmerken
- ontstaan
- naturalistische schrijvers
KENMERKEN
- rauwe werkelijkheid
- uitloper realisme
- in context van de Tachtigers
- maken komaf met idealiserende visie op de werkelijkheid
- ‘vies’ realisme
- schokkend, provocatief effect
- sensitivistisch; gericht op zintuiglijke indrukken
ONTSTAAN
- positivisme van Taine en Comté
- Darwins’ evolutietheorie
- de mens is gedetermineerd
- Zola heeft het over l’homme dégénéré: de mens in verval (menselijke gedragingen onderworpen aan studies)
NATURALISTISCHE SCHRIJVERS
1) Cyriel Buysse
2) Stijn Streuvels
3) G. Vermeersch
4) R. Stijns
5) Gustaaf Dhondt
Cyriel Buysse
NATURALISME
- schreef over moreel verwerpelijke zaken
- hard, rauw en suggestief
- ook sensitief (schilderkunst in taal)
DE BIEZENSTEKKER
- gepubliceerd in De Nieuwe Gids
- Kloos vond het jammer dat het in het Vlaams was maar was toch oké
- gaat over hoofdpersonage Cloet die mishandelt en verkracht
HET RECHT VAN DE STERKSTE
- debuutroman
- verkrachting van Mario door de reus Balduc
- aanstootgevende literatuur
- in de Zijstraat in Nevele vond hij zijn personages (straat waar veel criminelen woonden)
SCHOPPENBOER
HET GEZIN VAN PAEMEL
- aangrijpend beeld van de mens
- mens als uitgebuit lastdier
- fatum/fatalisme (mens is gedetermineerd, mens is speelbal van het noodlot, mens is weerloos) (deze opvattingen ook in VNES)
Stijn Streuvels
NATURALISME
- pseudoniem Frank Lateur
- begint met naturalistisch proza (zoals Buysse)
- zeer noodlottig
LENTELEVEN en ZOMERLAND
- uitzichtloos wereldbeeld
- mens is verbonden met de aarde
- mens is speelbal van de seizoenen
- mens is een nietig wezen
- l’homme dégénéré
HET LEVEN EN DE DOOD IN DEN AST
G. Vermeersch
NATURALISME
DE LAST
R. Stijns
NATURALISME
HARD LABEUR
Gustaaf Dhondt
NATURALISME
NOVELLEN EN SCHETSEN
Poëtica 2: symbolisme
- kenmerken
- symbolistische schrijvers
KENMERKEN
- andere werkelijkheid dan de werkelijkheid
- vergeestelijkte kunst
- uitloper van de romantiek
- via beelden en symbolen toegang krijgen tot transcendente werkelijkheid
- via zintuiglijke werkelijkheid openbaart zich het transcendente, beelden hebben dus symbolische betekenis
- expressie van gevoelens zoals levensmoeheid (KVDW)
- existentiële twijfel (KVDW)
- terugkerende items: femme fatale, ondoorgrondelijke sfinx
- gevoel van levensmoeheid wordt opgeroepen
- existentiële twijfel
- lijden aan de tijd
SYMBOLISTISCHE SCHRIJVERS
- Karel van de Woestijne (zie hoofdstuk 9)
- P.C Boutens (zie hoofdstuk 10)
- J. H. Leopold (zie hoofdstuk 10)
3) Les vingt en Henry van de Velde (VNES)
LES VINGTS
- groep kunstenaars die in BXL exposeerden
- speelden belangrijke rol in organisatie van salons en exposities van kunstenaars uit het binnen-en buitenland
- centrum van internationale avant-garde
- Art Nouveau kreeg hier voet aan de grond
- Van de Velde en Ensor
HENRY VAN DE VELDE
- behoorde dus tot Les Vingt
- hij verbond Art Nouveau met VNES
- ontwierp de kafttekening voor VNES
- mede daardoor was het een duur tijdschrift en vandaar zo’n korte periode verschenen
- de tweede reeks van VNES was minder luxueus, minder Art Nouveau en dus ook minder duur
4) Gemeenschappelijk messianisme van de redacteurs (VNES)
- redacteurs
- 3 belangrijke opstellen
- August Vermeylen en zijn opstellen
REDACTEURS
- August Vermeylen
- Emmanuel De Bom (auteur van Wrakken, psychologische stadsroman)
- Prosper van Langendonck
- Cyriel Buysse
- Allemaal verschillende opvattingen maar hun heilsverwachting, hun messianisme verbindt hen
3 BELANGRIJKE OPSTELLEN
1) Herleving der Vlaamsche poëzij (Langendonck)
2) Kunst in de vrije gemeenschap (Vermeylen)
3) Rythmus (Hegenscheidt)
- -> pleidooien voor gesamtkunst (ethische én esthetische opvattingen hoeven elkaar niet uit te sluiten)
AUGUST VERMEYLEN EN ZIJN OPSTELLEN
1) Kritiek der Vlaamse Beweging
2) Vlaamse en Europese Beweging
- -> hij wil eigen bestaansrecht voor Vlaanderen en pleit ook voor de vernederlandsing van de Ugent
- ->dweept eerst met anarchisme, wordt dan socialist en rector aan de Ugent
