3. 19de eeuw in het Noorden: het realisme (1840-1880)

Question 1

3.1 algemene karakterisering

Answer 1

A) 1830
- einde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
B) 1840
- periode van relatieve rust en stabiele maatschappij door ontstaan van nieuwe klasse: de burgerij
C) maatschappij
- gekenmerkt door 3 dingen: God, Vaderland, Vorst
D) literatuurvorm
- licht spottend
- zelfgenoegzaamheid
- zelfbewuste burger brengt morele lessen over (in de lijn van domineepoëzie)
- Biedermaierethos
E) 2 tendensen
- idealiserende literatuuropvatting
- realistische literatuuropvatting

Question 2

2 tendensen rond 1840-1880

Answer 2

1) IDEALISERENDE LITERATUUROPVATTING
- werkelijkheid mooier voorstellen dan ze is
- enkel deugdzame en edele helden worden beschreven
- in de lijn van de domineepoëzie
- meest populair
- orde wordt voorop geplaatst
- gezagbevestigend

B) REALISTISCHE LITERATUUROPVATTING
- werkelijkheidsuitbeelding (mimesis)
- invloed van de Franse realistische romans
(Eugène Sue: les mystères de Paris; verspreid als feuilleton in kranten)
- rauwe, onzedelijke realiteit

Voorkeur gaat uit naar idealiserende literatuuropvatting

• idealiserende visie op werkelijkheid
• domineepoëzie
• ideaal maatschappijbeeld
• uitdragen van vaderlandse deugden

Question 3

3.2 proza en poëzie van het realisme

Answer 3

A) het humoristische typengenre

B) de poëzie

Question 4

A) het humoristische typengenre

Answer 4

idealiserend realisme

• JJ Cremer (Dorpsvertelling in Novellen)
• Nicolas Beets (Camera Obscura) (beeld van dagelijkse leven)
• J Kneppelhout (Studenten-typen)

literaire kritiek daarop
- Potgieter (Kopijeerlust des dagelijksen levens in DE GIDS)

Question 5

B) de poëzie

Answer 5

idealiserend

• domineepoëzie
• kenmerken:
• poëtische, idealiserende beschrijving
• gezapige, huiselijke taferelen
• retorische toon
• zeer populair

vertegenwoordiger
- JJL Ten Kate

kritiek

• Conrad Busken Huet
• Multatuli

betere poëzie toen
- Piet Paaltjens

Question 6

3.3 Max Havelaar (1860) als kritisch realisme

Answer 6

A) Multatuli

B) Max Havelaar

Question 7

Nicolas Beets

Answer 7

• vertegenwoordiger idealiserend realisme
• pseudoniem Hildebrand
• Camera Obscura

Question 8

J Kneppelhout

Answer 8

• vertegenwoordiger idealiserend realisme
• pseudoniem Klikspaan
• Studenten-typen

Question 9

Piet Paaltjens

Answer 9

• gebruikte ironie
• ‘Snikken en grimlachjes’
• schreef gedicht IMMORTELLEN I en XVI
• schreef gedicht DE ZELFMOORDENAAR

Question 10

gedicht IMMORTELLEN I en XVI (Piet Paaltjens)

Answer 10

ironie

Question 11

gedicht DE ZELFMOORDENAAR (Piet Paaltjens)

Answer 11

romantische ironie

Question 12

gedicht DE LEEUW (Gerrit van de Linde)

Answer 12

• pseudoniem de Schoolmeester

Question 13

A) Multatuli

Answer 13

• Edward Douwes Dekker
• koloniale bevolking werd arm gehouden in Nederlands-Indië
• hij klaagde dat aan
• nu wordt het niet meer zo gelezen
• toen wel gelezen als aanklacht
• ook auteur van ‘Minnebrieven’ en ‘Ideeën’

Question 14

B) Max Havelaar

Answer 14

• aanklacht tegen cultuurstelsel
• autobiografische roman
• Nederland legde wetten op aan de inheemse bevolking en het land bepaalde wat werd verbouwd en wat werd uitgevoerd naar EU
• revolutionair boek
• bijzondere literaire kwaliteiten
• canonieke tekst
• heel particuliere stijl
• vernuftige, gecompliceerde compositie
• aanklacht en zelfrechtvaardiging
• politiek impact
• kritisch realisme!!!
• structuur
• -> 3 delen
  1) Droogstoppel
  2) Stern
  3) Multatuli (maakt duidelijk dat Sjaalman en MH dezelfde zijn)