5. Hoofd

Question 1

Wat is positionele plagiocefie?

Answer 1

= éénzijdige afplatting van het achterhoofdje bij pasgeborenen tijdens de eerste levensmaanden.

Question 2

Bij wie komt positionele plagiocefalie voor?

Answer 2

• sinds maatregelen wiegendood—> enkel in rugligging slapen —> meer kinderen. (Ook trend in buitenland)
• vaker bij jongens
• vaker bij eerstgeborenen

Question 3

Waarom ontstaat plagiocefalie meestal vóór de leeftijd van 3 maanden?

Answer 3

Voor de leeftijd van 3 maanden zijn schedelbeenderen nog enigszins flexibel
—> hierdoor kan vorm van schedel beïnvloed worden
Vb. Door zwaartekracht of permanente druk

Question 4

Kan plagiocefalie ook prenataal optreden?

Answer 4

Ja, door druk van hoofdje tegen bekkenbeenderen moeder, bij meerlingen…

Question 5

Hoe ontwikkelt deze vormafwijking meestal? Hoe?

Answer 5

Meestal postnataal
—> door langdurige druk op achterhoofd in rugligging
—> kinderen draaien het hoofd nog niet vlot in alle richtingen ‘nekspieren nog niet voldoende ontwikkeld)

Question 6

Hoe is de vorm van het hoofd bij positionele plagiocefalie?

Answer 6

symmetrisch of asymmetrisch

Question 7

Wanneer is de afplatting asymmetrisch?

Answer 7

Een afplatting waarbij het kind een voorkeurshouding heeft,
meestal rechts
met een afgeplat rechter achterhoofd

Dit gaat vaak gepaard met:
- verplaatsing van het rechteroor naar voor
- bulging van het voorhoofd rechtsen
- asymmetrie van het gelaat

Question 8

Wat is een zeldzamere oorzaak van voorkeurshouding?

Answer 8

Torticollis, wervelafwijkingen of neurologische aandoeningen

Positionele plagiocefalie die hieruit voortkomt, heeft een ernstiger verloop.

Question 9

Waarom is het belangrijk om de beweeglijkheid in de hals te evalueren?

Answer 9

Bij voorkeurshouding om andere oorzaken zoals torticollis uit te sluiten

Dit kan helpen bij het bepalen van de juiste behandeling.

Question 10

Wat is de belangrijkste differentiaaldiagnose van positionele plagiocefalie?

Answer 10

Premature sluiting van een schedelnaad of lambdoid craniosynostose

• incidentie van 0,003%
• presenteert zich met eenzijdige afplatting van het achterhoofd :
• zonder gelaatsasymmetrie en
• zonder verplaatsing van oortje.

Question 11

Wat is een kenmerk van lambdoid craniosynostose?

Answer 11

Eenzijdige afplatting van het achterhoofd zonder asymmetrie in het gelaat

Dit vereist neurochirurgische behandeling

Question 12

Hoe evolueert positionele plagiocefalie in de eerste levensmaanden?

Answer 12

Het neemt meestal toe, maar neemt af naarmate de hoofdcontrole verbetert

Dit gebeurt wanneer het kind meer zelf draait van rug naar buik en omgekeerd.
—> in bijna alle gevallen later niet meer zichtbaar

Question 13

Is plagiocefalie een probleem dat hersenfuncties beïnvloedt?

Answer 13

Nee, het is een cosmetisch probleem en beïnvloedt geen hersenfuncties of algemene ontwikkeling

Het is belangrijk om ouders hierin gerust te stellen.

Question 14

Wat is een belangrijke observatie voor het diagnosticeren van positionele plagiocefalie?

Answer 14

Herhaalde observatie vanuit bovenaanzicht

Question 15

Wat moet er opgevolgd worden bij diagnose van plagiocefalie?

Answer 15

Schedelomtrek

Question 16

Welke klinische onderzoeken zijn belangrijk bij plagiocefalie?

Answer 16

Palpatie schedelnaden, fontanel

Question 17

Wat moet er geëvalueerd worden bij plagiocefalie?

Answer 17

Beweeglijkheid in de hals

Question 18

Wat zijn enkele eenvoudige maatregelen voor de aanpak van plagiocefalie?

Answer 18

• Stimuleren van buikligging als het kind wakker is,
• wisselhouding van het hoofdje tijdens slapen,
• stimuleren van controlaterale zijde bij voorkeurshouding

Question 19

Wat zijn voorbeelden van prikkels om controlaterale zijde te stimuleren?

Answer 19

Lichtinval, geluidsprikkels

Question 20

Wat is de aanbevolen actie bij ernstige plagiocefalie of onvoldoende verbetering op 4-5 maanden?

Answer 20

Kinesitherapie of redressiehelm

Question 21

Wat zijn de resultaten van kinesitherapie bij plagiocefalie als deze voor een bepaalde leeftijd wordt gestart?

Answer 21

Goede resultaten indien start < 6 maanden

Question 22

Hoeveel uur per dag moet een redressiehelm gedragen worden?

Answer 22

23 uur per dag gedurende 3 à 4 maanden
—> zelden nodig

Question 23

Hoe verandert de kans op herstel naarmate de therapie later gestart wordt?

Answer 23

De kans op herstel wordt kleiner

Question 24

Wat is de definitie van cerebral palsy (CP)?

Answer 24

= Cerebrale parese (CP) of hersenverlamming

= wijst op een groep neuromotorische stoornissen waarbij samenwerking tss CZS en spieren moeilijk verloopt

—> gevolg zijn van een letsel in de zich ontwikkelende hersenen voor, tijdens of na de geboorte.

Question 25

Wat zijn de hoofdoorzaken van cerebrale parese?

Answer 25

**Breed spectrum aan hersenletsels zoals trombose, ischemie of hersenbloeding** ## Footnote Deze letsels hebben vaak een multifactoriële oorsprong.

Question 26

Noem enkele risicofactoren voor cerebrale parese.

Answer 26

* Prematuriteit * Dysmaturiteit * Perinatale asfyxie * Aangeboren (hersen)afwijkingen * Genetische voorbeschiktheid * Materneel alcoholgebruik * Meerlingzwangerschap ## Footnote **Prematuriteit is de belangrijkste risicofactor**

Question 27

Wat is het percentage kinderen met CP dat ex-prematuren is?

Answer 27

Tot 80% van de kinderen met CP zijn ex-prematuren. ## Footnote De kans op CP neemt toe naarmate de gestationele leeftijd en geboortegewicht afneemt.

Question 28

Wat is het belangrijkste hersenletsel dat leidt tot CP bij prematuren?

Answer 28

Periventriculaire leukomalacie (PVL). ## Footnote Dit is de beschadiging van de witte stof rond de hersenventrikels.

Question 29

Waarom komt periventriculaire leukomalacie typisch voor bij prematuren?

Answer 29

Het komt voor door de immaturiteit van de hersencirculatie bij prematuren. ## Footnote De bloedvoorziening van de witte stof begint pas goed te functioneren na 32 weken.

Question 30

Wat gebeurt er bij een daling van de cerebrale perfusie bij prematuren?

Answer 30

Er zal eerst een daling van bloedvoorziening in de periventriculaire witte stof optreden. ## Footnote Dit kan leiden tot cerebrale hypoperfusie en lokaal afsterven van hersenweefsel.

Question 31

Hoe wordt witte stof van bloed voorzien? Wanneer?

Answer 31

**Door penetrerende vaten, afkomstig van hersenschors (24-28 wkn)** —> er zijn lange, korte en basale penetrerende vaten, maar met weinig vertakkingen, weinig onderlinge anastomosen en reiken onvoldoende diep in de witte stof rond hersenventrikels.

Question 32

Wat kan er ontstaan in de witte stof na cerebrale hypoperfusie?

Answer 32

Cysten in de witte stof. ## Footnote Dit kan een gevolg zijn van lokaal afsterven van hersenweefsel.

Question 33

Waar leidt cerebrale hypoperfusie bij prematuren vaak toe?

Answer 33

Periventriculaire hypoxie. ## Footnote Dit kan resulteren in beschadiging van de hersenweefsel.

Question 34

Wat loopt langs de hersenventrikels?

Answer 34

De motorische banen voor de onderste ledematen (OL) ## Footnote Dit is relevant voor de diagnose van PVL.

Question 35

Wat is een mogelijke uiting van PVL?

Answer 35

CP met een beeld van **spastische diplegie** ## Footnote Dit houdt verlamming en spasticiteit in de onderste ledematen in.

Question 36

Wat kan zich in milde gevallen uiten bij PVL?

Answer 36

Een algemeen beeld van motorische en cognitieve ontwikkelingsachterstand ## Footnote Dit kan invloed hebben op de algehele ontwikkeling van een kind.

Question 37

Welke problemen kunnen er ook optreden bij PVL?

Answer 37

Visusproblemen, leer- en gedragsstoornissen

Question 38

Wat is de definitie van prematurenretinopathie (ROP)?

Answer 38

ROP = retinopathy of prematurity = aandoening die enkel voorkomt bij prematuren en waarbij de **immature bloedvaten van het netvlies aangetast worden door O2** —> kan leiden tot ernstige visusproblemen en/of blindheid.

Question 39

Wanneer begint de vascularisatie van het netvlies zich in utero te ontwikkelen?

Answer 39

Vanaf de 16e week. ## Footnote De ontwikkeling start centraal vanop de blinde vlek en breidt zich langzaam uit naar perifeer 32wkn—> nasale zijde netvlies 40wkn—> temporale zijde netvlies

Question 40

Wat is het effect van een premature geboorte op de netvliesvascularisatie?

Answer 40

De onvolledig ontwikkelde netvliesvascularisatie wordt blootgesteld aan een relatief hyper-oxische omgeving, wat schadelijk is voor het netvlies. ## Footnote Dit verhoogde O2-gehalte is schadelijk voor netvlies —> een van de oorzaken van het ziekteproces van ROP.

Question 41

Noem de drie fasen van het ziekteproces van ROP.

Answer 41

* Vasculaire disruptie * Neovascularisatie * Verlittekening

Question 42

Wat gebeurt er in de fase van **vasculaire disruptie**?

Answer 42

* ontwikkeling van de bloedvaten valt stil * retinale vaten gaan in vasoconstrictie en sommigen verdwijnen, ## Footnote <32 weken —> ontstaat een perifere, avasculaire zone op het netvlies. —> hoe lager GSA hoe groter deze zone

Question 43

Wat gebeurt er in de **neovascularisatie fase**?

Answer 43

* Na 2 weken * Nieuwe bloedvaten groeien ongecontroleerd vanuit de avasculaire zone —> brozere bloedvaten —> mogelijk bloedingen —> ingroei in het glasvocht (vol. Diabetische retinopathie) ## Footnote Deze groei onder invloed van groeifactoren.

Question 44

Wat kenmerkt de fase van **verlittekening**?

Answer 44

* eindstadium * achterste oogsegment bevat vlekkerig verspreid, fibreus littekenweefsel dat vergroeiingen veroorzaakt en op de retina trekt, wat kan leiden tot loslating.

Question 45

Wat is de standaardbehandeling van ROP?

Answer 45

Cryotherapie of lasercoagulatie van de avasculaire zone ## Footnote Dit is om neovascularisatie te verhinderen.

Question 46

Wat is nodig wanneer er al sprake is van netvliesloslating?

Answer 46

Chirurgie ## Footnote Dit is een noodzakelijke ingreep bij netvliesloslating.

Question 47

Bij welke risicogroepen is oogscreening aanbevolen?

Answer 47

Risico-prematuren : - < 32 weken, GG < 1500g, of - zuurstoftoediening >40% O2 ## Footnote Dit betreft prematuren met specifieke criteria.

Question 48

Wat is een belangrijk aspect van de preventie van ROP?

Answer 48

Nauwkeurige oxygenatiecontrole

Question 49

Welke waarden voor O2-saturatie bij prematuren worden onderzocht?

Answer 49

O2 sat= 85-89% en O2 sat= 96-99% ## Footnote * **Lagere waarden** verminderen ROP, maar verhogen mortaliteit; * **hogere waarden** zijn gevaarlijk voor het netvlies, meer kans op pneumonie, chronische longziekte en langdurige hospitalisatie

Question 50

Wat is de conclusie over de ideale O2-saturatie voor prematuren?

Answer 50

O2 sat= 91-95% ## Footnote Dit lijkt voorlopig het veiligst, maar verder onderzoek is nodig.