4-WtF Romantiek Flashcards
Wanneer valt het tijdperk van de Romantiek?
Eerste helft 19eS.
p176
De traditionele visie op Romantiek is die van een reactie op het gedachtengoed van de Verlichting. Waren er voordien al aanzetten?
Ja, vanaf midden 18eS.
Burke, Diderot, Rousseau, Herder, jonge Goethe. Sommigen werden philosophe of Popularphilosoph genoemd (geen strikte grens Verlichting-Romantiek, dus)
p176
Welke kenmerken heeft de Romantiek nog meer?
- van land tot land karakteristieke verschillen
- diverse fasen
- ontstond 1800 in Duitsland (Schlegel, Schleiermacher), tegelijkertijd in Eng (Wordsworth, Coleridge), Fr (De Stael), It, Sp, Scand, M-/O-Europa. Nl en Zwit immuun –> Europees verschijnsel ondanks verschillen.
- een ‘stemming die gehele culturele en maatsch klimaat doordringt, niet alleen literair-artistiek.
- breder publiek dat beseft in een tijd van revoluties en maatsch verandering te leven (onrust!). Hegel/Hoelderlin: kloof tussen elite en volk, door verlicht rationalisme ontstaan. Wie volk wil verlichten moet gevoel en verbeelding gebruiken; ook rede moet zinnelijk, symbolisch, mythisch worden ingekleed.
- Mn in Dtsl, It en M-/O-Eur nauwe band met nationalisme
- Nieuwe politiek stijl, dat in elk kamp (lib, conserv, radicaal-democr) tot uitdrukking komt. Obv Gesinnungsethik (weinig oog voor compromissen of rationele afweging van belangen, want innerlijke morele overtuiging, enthousiasme en offervaardigheid voorop).
emotionaliteit-intellect
fantasie - denken
exotisch - alledaags
avontuur - ordelijkheid
karakteristieke individualiteit - realistische gebondenheid aan menselijke wereld
–> verwerping Verlichte, rationele gedachtengoed
Romantiek = contested concept
ook: containerbegrip:
- betrekking op kunsten, politiek, menselijke verhoudingen, natuur
- Europees fenomeen (versch vormen/ontwikk.stadia/tijdstippen)
- geen strakke cesuur
- niet eenduidig als reactie op rationele, universele gedachtengoed van Verlichting te duiden.
Belangrijke elementen:
- kritiek op eenzijdige en instrumentele rationaliteitsopvatting Verlichting
- zoeken hernieuwde religieuze beleving (ri poetisch pantheisme)
- nieuwe organische natuurbeleving, grenslijn god-natuur vervaagt
- accentueren jeugd, kracht en vitaliteit
- accentueren van volk = origineel
- natie = organisch gegroeide gemeenschap met unieke identiteit (Herder/Burke) (Volksgeist) via banden van natuurlijke verwantschap en genegenheid.
p176/177 en wb 6
p176
Dtsl ging voorop, als reactie tegen napoleontische veroveringen, als nationalistisch. Hoe gaven zij hun gemeenschappelijke nationale verleden vorm?
In de eigen Kultuur
Taal centraal (Humboldt: ‘adem, ziel van natie zelf’)
- directe toegang tot wezen van de natie
- meest innerlijke en spirituele band die leden samenhoudt
- historische dimensie
- vergelijkende taalwetenschap (Humboldt/Schlegel)
- superioriteit: Duitsers zijn Urvolk met zuivere Ursprache (Franse beschaving is decadent). Voorbestemd tot spirituele wereldheerschappij (Fichte)
- Ook: cultuurkritiek aan adres Duitse adellijke en hofkringen waarin Franse cultuur normgevend.
p179
Wat waren de praktische gevolgen van het belang dat in Dtsl aan taal werd toegekend?
- grammatica’s
- woordenboeken
- volksliederen en -verhalen (Arnim en Brentano, Grimm)
- -> Kultuurnation obv volkstaal (adel en hof spraken Fr)
Geschiedenis speelde een vergelijkbare rol in de reconstructie van de nationale identiteit.
p180
Het geidealiseerde, organische volk als voedingsbodem voor een culturele regeneratie: is dat de volkssoevereiniteit van Rousseau en de jakobijnen?
Nee, want door toedoen vorst en adel was volk onmondig gebleven en had daardoor behoefte aan leiding en geestelijke en morele opvoeding.
Die culturele redenatie verschafte schrijvers, geleerden, journalisten, onderwijzers ea een status die van taal en cultuur afhankelijk en dus een sleutelpositie in de toekomstige gemeenschap. Positie verschaft tov
- heersende elite
- potentieel revolutionaire volk
p181
In welke vormen komt de relatie tussen romantiek en nationalisme tot uiting?
muziek: opera's, liederen gedichten schilderijen kunst monumenten romans dictionnaires naslagwerken musea ontdekking nat flora en fauna nat verzamelingen nat gedenkplaatsen hist onderzoek en geschiedschrijving onderwijs nat geschiedenis encyclopedieen nat geografie natuur en landschap
wb7
Hoe ontwikkelde het taalnationalisme zich in Rusland?
eind 18eS verscherpt besef eigen nat cultuur
- Russische Academie
- eigen taal in kaart brengen - woordenboek en grammatica
- Russ literaire beweging (Poesjkin)
p181
Hoe ontwikkelde het Tsjechische taalnationalisme zich?
Dobrovsky: geschiedenis van de taal en literatuur
woordenboek en grammatica
Hoewel panslavist, bijgedragen aan Tsj nationaal bewustzijn
Jungmann: Tsj lit-geschiedenis + Tsj-Dts woordenboek
Palacky: lit tijdschrift en fonds voor Tsj boeken + boek over gesch van Tsj volk. Werd een vd eerste Tsj leiders.
p182
Welke ontwikkeling maakte Slowakije door op taalnationalistisch gebied?
Bernolak: woordenboek en grammatica Slowaaks en oprichting Slowaaks Geleerd Genootschap
Echter conflict tussen kath en prot; Kollar bepleitte panslavisme. Stur’s compromis (dialect ontwikkeld tot Slowaaks) werd standaard
p183
Hoe ontwikkelde het taalnationalisme zich in Hongarije?
Revai: grammatica Hongaars
Nationale literatuur en intellectuele beweging (Kazinczy).
Vele groepen met eigen taal binnen de grenzen: nationalisten zetten gedwongen magyarisatie van minderheden door –> spanningen, Hongaarse revolutie (1848).
Interne verdeeldheid door nat tegenstellingen maakten einde aan bewind Kossuth
p183
Hoe verliep het taalnationalisme op de Balkan?
Roemeens: woordenboeken, grammatica’s en geschiedenissen verwijzen naar Roemeense staat. Lazar: zich onderscheiden van omringende Slav volken. Ook Cyrillisch schrift vervangen door Lat alfabet.
Sentimenten sloegen over naar Walachije en Moldavie (daar: tegenstelling Griekse bestuurselite)
Nationale bewustwording verder bij Bulgaren (nat identiteit voldoende vorm aangenomen om in 1878 aparte staat te worden) en Slovenen en Servo-Kroaten (Karadzic: volksliederen, verhalen, gezegden + standaardisering grammatica). Maar taal bleek niet voldoende om verschillen tussen orthodoxe Serviers en kath Kroaten te overbruggen.
p184
Hoe verliep het taalnationalisme in Scandinavie?
Finland: eigen volkstaal gebruikt –> emancipatie van Zweeds verleden en verzet tegen invoering Russisch als off staatstaal.
Noorwegen: Deens was off taal, 1814 Nw aan Zweden toegewezen. Toen patriottisme: Wergeland - eigen cultuur afbakenen, Noors losweken van Deens, eigen gramm., woordenboek.
p185
Wat is bijzonder aan de Catalaanse beweging vwb taalnationalisme?
Meestal manifesteert het taalnationalisme zich het meest opvallend in landen zonder eigen staat of langere traditie van staatsvorming.
p185
Wat is de zgn culturele burgeroorlog in Frankrijk?
taal werd als speerpunt gebruikt, via onderwijs en leger, om het patois te verdringen (‘interne kolonisatie’). Parijs provincie.
p185
