3_Geðlyf1 (Þunglyndi, geðhvörf og kvíði)

Question 1

Verkun þunglyndislyfja tengist líklega fyrst og fremst áhrifum á boðefnin..? (2)

Answer 1

Serótónín og Noradrenalín

Question 2

Meginflokkar þunglyndislyfja? (5)

Answer 2

1) Þrí- og fjórhringlaga
2) Monoamín oxidasa hamlar
3) Sérhæfðir serótónín endurupptöku hamlar (SSRI lyf)
4) Serotonin og Noraderanlin endurupptöku hamlar
5) Önnur lyf (einnig með áhrif á monoamín boðefni)

Question 3

Nefna tvö efni sem eru monoamín

Answer 3

Serotonin og noradrenalín

Question 4

Hvernig er monoamín kenningin?

Answer 4

Þunglyndi tengist röskun í monoamín boðefnakerfum

Question 5

3 staðreyndir sem rökstyðja monoamín kenninguna?

Answer 5

1) Hægt að framkalla þunglyndi með Reserpine sem er efni sem hindrar upptöku monoamína
2) Minna af niðurbrotsefnum serotoinins finnst í mænuvökva fólks sem fremur sjálfsvíg
3) Þunglyndislyf hafa öll áhrif á serotoinin og/eða noradrenalín boðefnakerfi

Question 6

Áhrif þunglyndislyfja á mónóamín koma hvenær fram?

Áhrif þunglyndislyfja á þunglyndi kemur hvenær fram?

Answer 6

1) Strax

2) Eftir 4-6 vikur

Question 7

Hvernig tengist cortisol þunglyndi? (2)

Answer 7

1) Monoamín stjórnar losun á CRH og truflun á því leiðir til oflosunar á cortisoli.
2) Þunglyndir hafa hækkað cortilsol

Question 8

Hvernig hafa serotonin antagonistar jákvæð áhrif á þunglyndi?

Answer 8

Þeir leiða til þess að serotonin viðtakar afnæmast og við það dregur úr hömlun á losun serotonins.

Þ.e. viðtakablokkun leiðir til meiri seytunar

Question 9

Hvaða flokkur þungyndislyfja eru mest notuð?

Answer 9

SSRI (sérhæfðir serotonin endurupptöku hamlar)

Question 10

Við hverju er SSRI notað? (2)

Answer 10

þunglyndi og kvíða

Question 11

Nefna fyrsta SSRI lyfið

Answer 11

Fluoxetin

ssri-fluox

Question 12

Hvað er fræðilegra heiti yfir serotonin?

Answer 12

5-Hydroxytryptamine (5HT)

Question 13

Hvar í líkamanum er serotonin helst að finna? (2)

Answer 13

Meltingarfærum og heila

Question 14

Í hvaða hluta heilans eru serotonin brautir aðallega?

Answer 14

Í limbíska hlutanum

Question 15

Á hvaða fleiri viðtaka hafa SSRI áhrif en serotonin? (aukaáhrif) (4)

Answer 15

1) Histamín viðtaka
2) Dópamín viðtaka
3) Muscarin viðtaka
4) alfa-adrenerga viðtaka

Question 16

Hvernig eru SSRI aukaverkanir? byrjunar (4) og langtíma (3)

Answer 16

Byrjunareinkenni
 ganga langoftast yfir á 1-2 vikum
-1) Meltingaróþægindi 
-2) höfuðverkur
-3) svefntruflanir
-4) pirringur
Langtímaaukaverkanir eru:
1) Kyndeyfð
2) Aukin matarlyst
3) Aukin svitamyndun

Question 17

Hvað heitir SSRI lyfið sem er notað í meðgönguþunglyndi því það útskilst svo lítið í brjóstamjólk?

Answer 17

Sertraline

mjólkurSeytrun=Sertraline

Question 18

Hvernig er komist hjá fráhvarfseinkennum SSRI?

Answer 18

Trappað niður lyfið á 2-3 vikum

Question 19

Hver er skammstöfunin fyrir þríhringlaga lyf?

Answer 19

TCA

Question 20

Þríhringlaga og fjórhringlaga lyf.

Hvor hafa meiri áhrif gegn þunglyndi og hvor eru meira sljóvgandi?

Answer 20

Þríhringlaga hafa meiri áhrif gegn þunglyndi og fjórhringlaga eru meira sljóvgandi

(fjór,sljó)

Question 21

Hvernig er verkun TCA gegn þunglyndi?

Answer 21

hömlun á endurupptök noradr og serótónin

þ.e. eins og SSRI nema ekki sérhæft

Question 22

Virkni mism. TCA á serotonin vs noradrenalín fer eftir hvort lyfið er ..?

Answer 22

Secondary eða tertier amín

Question 23

Hvað eru amín?

Answer 23

Sameindir sem hafa Nitrogen með lone pair þ.e. N:

Question 24

Hver er munurinn á secondary og tertier amínum?

Answer 24

Secondary amín hafa N sem er tengt einu H og tveimur R-hópum.
Tertier amín hafa N sem er tengt þremur R-hópum

Question 25

Secondary og tertier amín TCA.

Hvort hefur meiri áhrif á noradrenalín endurupptöku og hvort á serotonin upptöku?

Answer 25

Secondary hefur meiri áhrif á noradrenalín endurupptöku og Tertier á serotonin upptöku

(Ter og Ser)

Question 26

Ábendingar TCA lyfja? (6)

Answer 26

1) Mjög alvarlegt þunglyndi
2) Kvíðaraskanir
3) ADHD
4) Svefntruflanir
5) Taugaverkir
6) Fyrirbyggja migreni

Question 27

Aukaverkanir þrí- og fjórhringlaga lyfja? (4)

Answer 27

1) Andkólínerg áhrif: sjóntruflanir, munnþurrkur, tachycardia, hægðatregða
2) Alfa1 And-Adrenerg áhrif: orthostatisk hypotension, svimi, sljóleiki, reflex tachycardia
3) And-dópamín áhrif: Extrapyramidal
4) And-histamín áhrif (H1 ): Sljóleiki, aukin matarlyst

Question 28

Hvaða lyf ætti að varast að gefa fólki í sjálfsvígshættu og hvers vegna?

Answer 28

TCA.
Tífaldir skammtar valda banvænum hjartaáhrifum og krömpum.

(Tícíei og tífaldir banvænir)

Question 29

Hvað heitir lyfið í flokknum “önnur nýrri þunglyndislyf” sem hindrar endurupptöku noradr og Dópamíns (ekki serótónin) og dregur úr nikotin löngun?

Answer 29

Bupropion

=Buinn að reykja

Question 30

Fyrir hvað stendur MAOI?

Answer 30

Monoamin oxidasa hamlar

Question 31

Hvað gerir monoamin oxidasi?

Answer 31

Brýtur niður monoamin

Question 32

Eru MAOI mikið notuð?

Answer 32

Nei

Question 33

Nefna lyfjagjöf sem veldur Serotonin syndrome?

Answer 33

MAOI og SSRI gefið saman

Question 34

Hvernig þunglyndi er MAOI notað gegn?

Answer 34

Atypisku þunglyndi (þunglyndi sem önnur lyf duga ekki á)

matýpísku

Question 35

Gegn hverju eru jafnvægislyf notuð?

Answer 35

Geðhvarfasýki

Question 36

3 lyfjaflokkar við geðhvarfasýki?

Answer 36

1) Lithium
2) Flogaveikilyf
3) Nýrri geðrofslyf

Question 37

Aukaverkanir Lithiums? (5)

Answer 37

1) Meltingaróþægindi
2) Aukin þvaglát (því dregur úr virkni ADH hormóns)
3) Skjaldkirtils hæging
4) Acne
5) Þyngdaraukning

Question 38

Hvernig er Lithium eitrun? (5)

Answer 38

1) Lífshættulegt ástand
2) Skjálftar
3) taltruflanir
4) meðvitundarskerðing
5) krampar

Question 39

Hvaða lyf á ekki að gefa með Lithium?

Answer 39

Ca blokkera

Question 40

Hvaða lyf auka þéttni Li í blóði? (2)

Answer 40

Thiazid lyf og NSAID

Question 41

Nefna flogaveikilyf sem er jafnvægislyf?

Answer 41

Valpróin sýra

Question 42

Hvernig er verkan Valpróin sýru? (2)

Answer 42

1) Hvetur post-synaptíska virkni GABA

2) Hindra Na göng

Question 43

Aukaverkanir Valpróin sýru? (2)

Answer 43

1) Alvarlegar fósturskemmdir

2) Hárlos

Question 44

5 tegundir af kvíðaröskunum?

Answer 44

1) Almenn kvíðaröskun
2) Panic disorder (Felmturröskun)
3) Víðáttufælni
4) Félagsfælni
5) Phobiur (Sértæk fælni)

Question 45

Hvaða 3 lyfjaflokkar eru sérstaklega við kvíða?

Answer 45

1) Benzódíazepín
2) Buspirone
3) Barbitúröt

Question 46

Hvaða lyf eru ekki sérstaklega gegn kvíða en hafa samt verkun á hann? (5)

Answer 46

1) Þunglyndislyf (SSRI og TCA)
2) Sum geðrofslyf
3) Beta blokkerar
4) Flogaveikilyf
5) Sum eldri andhistamínlyf

Question 47

Hvernig er verkan Benzódíazepíns?

Answer 47

Auka sækni GABA í viðtaka sinn

Question 48

Hvað gerir GABA?

Answer 48

Hemur taugaboð í MTK

Question 49

Hvernig er hægt að skipta benzódíazepíni í 2 flokka?

Answer 49

Stuttverkandi (< 12 klst) og Langverkandi (> 24 klst)

Question 50

Hver eru klínísk áhrif Benzódíazepíns? (5)

Answer 50

1) Róandi og kvíðastillandi
2) Svefnframkallandi
3) Vöðvaslakandi
4) Krampastillandi
5) Hindrar alvarleg fráhvarfseinkenni áfengis (t.d. krampar)

Question 51

Aukaverkanir Benzódíazepíns? (6)

Answer 51

1) Sljóleiki og syfja
2) Svimi og drafandi tal
3) Minnistruflanir
4) Pirringur og aggresion
5) Öndunarbæling (í ofskömmtum eða með áfengi)
6) BP fall

Question 52

Frábendingar fyrir Benzódíazepín? (4)

Answer 52

1) Áfengisfíkn og lyfjafíkn
2) Alvarlegir lungnasjúkdómar
3) Alvarlegir lifrarsjúkdómar
4) Meðganga og brjóstagjöf

Question 53

Hvenær byrja fráhvörf eftir að stuttverkandi Benzódíazepín lyfjum er hætt? En eftir að langverkandi Benzódíazepín lyfjum er hætt?

Answer 53

1) 2-3 dögum eftir hætt

2) 7 dögum eftir hætt

Question 54

Hvernig eru fráhvarfseinkenni Benzódíazepíns? (7)

Answer 54

1) Spenna og kvíði
2) Svefnleysi
3) Skjálfti
4) Vöðvakippir
5) Aukin næmni fyrir ljósi og hljóði
6) Óráð
7) Krampar (sjaldgæft)

Question 55

Hvað heitir Benzodíasepín antagonistinn?

Answer 55

Flumazelín

benzo-fluma

Question 56

Hvenær er Flumazelín notað? (2)

Answer 56

1) Til að vekja fólk upp af Benzódíazepín ofskammti

2) Ef orsök meðvitundarleysis er óþekkt og benzódíazepín er hugsanleg orsök

Question 57

Í hvaða lyfjaflokki er Sobril?

Answer 57

Stuttverkandi Benzódíazepín

Question 58

Hvað heitir samheitalyf Sobril?

Answer 58

Oxazepam

Question 59

Næst algengasti lyfjaflokkur við kvíða?

Answer 59

Buspirone

Question 60

Á hvaða viðtaka hefur Buspirone áhrif?

Answer 60

Serótóninviðtaka

Question 61

Hverjir eru kostir Buspirone fram yfir benzódíazepín? (2)

Answer 61

1) Veldur ekki sljóleika og hefur ekki róandi áhrif

2) Þolmyndun og fíkn er ekki þekkt

Question 62

Hverjir eru ókostir Buspirone miðað við benzódíazepín? (2)

Answer 62

1) Ekki eins öflug kvíðastillandi verkun og benzódíazepín

2) Verkar ekki á phobiur

Question 63

Hvað eru áhrif Buspirone lengi að koma fram?

Answer 63

2-3 vikur

Question 64

Aukaverkanir Buspirone? (3)

Answer 64

Höfuðverkur, svimi, ógleði

Question 65

Hvaða kvíðalyf var notað frá 1903-1960 og olli oft dauðsföllum?

Answer 65

Barbitúröt