29 - Filozofia od starożytności do renesansu Flashcards
- Jakie były trzy podstawowe idee filozofów greckich.
- Wszystko, co zajmuje miejsce, to materia.
- Wszystko, co się rusza, jest żywe (do dzisiaj mówimy “żywy ogień”).
- Wszystkie regularności ruchu świadczą o inteligencji.
- Na czym polegał problem zmienności i stałości?
Heraklit zwrócił uwagę na ciągłą zmienność świata. W tym samym okresie w filozofii buddyjskiej, podkreślano płynną naturę umysłu i procesów fizycznych. Kratylos sądził, że nawet znaczenie słów jest zmienne, dyskusja jest więc niemożliwa, bo zmienia się zarówno słuchacz jak i mówca. Obecnie wiemy, że sens pojęć jest ciągłe modyfikowany przez kontekst, historię naszych myśli. Niektóre cechy osobowości, sposoby reakcji, percepcji i skojarzenia myślowe są dość stabilne, ale to jedna z trudności w zrozumieniu umysłu.
Z kolei zaś Parmenides doszedł do radykalnego wniosku, że zgodnie z logiką wszelki ruch jest niemożliwy. Trwała, niezmienna podstawa bytu, nie może mieć własności dopuszczających zmianę, ruch, a jedynie własność istnienia, a więc świat zmiennych zjawisk nie istnieje.
Jednak postrzeganie wymaga zmian, brak zmian, np. brak aktywności elektrycznej mózgu, oznacza brak wrażeń, „zatrzymanie” procesów umysłowych. Np. pamięć jest możliwa tylko dzięki zmianom. Byt niezmienny nie mógłby oddziaływać z materią, więc byłby niezauważalny, nie mógłby wpływać na materię, działać w świecie.
- Jak paradoks zmienności i stałości wyjaśniała epistemologia Platona?
Stałe są obiekty idealne, niezmienne kategorie ogólne, a obserwowane formy są jedynie niedoskonałym, ulotnymi cieniam.
- Paradoksy Zenona: dlaczego można jednak dogonić żółwia?
Bo każda połowa drogi zajmuje mu o połowę mniej czasu, a ciąg takich połów zbiega się do całości drogi
- Paradoksy Zenona: dlaczego strzała nie może się poruszać, a jednak się porusza?
Strzała nie może się poruszać tam, gdzie jest w danej chwili (w punkcie, w którym się znajduje), ani tym bardziej tam, gdzie jej nie ma. Gdzie więc może się poruszać? Logicznie rzecz ujmując ruch nie jest możliwy.
- Na czym polega i o czym świadczy opisany przez Putnama eksperyment z malowaniem kart?
Malujemy karty, najpierw biała farbą, potem dodajemy do pojemnika kroplę czerwonej i mieszamy, powtarzając proces malowania. Za każdym krokiem farba jest nieco bardziej czerwona, a setna karta jest już wyraźnie czerwona. Ponieważ nie widzimy różnicy pomiędzy kolejnymi parami kart, to gdyby spostrzeganie pozwalało nam wnioskować o stanach mózgu musielibyśmy przyznać, że nie ma między nimi żadnej różnicy. Nie widać różnicy między parą (K1,K2), (K2,K3) … K(99,K100), więc nie ma jej pomiędzy skrajnymi kartami K1 i K100, białą i czerwoną, czyli K1~K100. Putnam wyciągnął stąd daleko idący wniosek, że podobieństwo stanów świadomie postrzeganych nie świadczy o podobieństwie stanów wewnętrznych mózgu.
- Co to jest zitterbewegung? Jak można rozumieć istnienie cząstek elementarnych?
To takie cząstki jak elektrony, które poruszają się ruchem “skaczącym” lub “drżącym”. Znikają w jednym miejscu anihilując z przeciwnie naładowanymi cząstkami z pary cząstek wirtualnych, pojawiają się nieco dalej. Średnia prędkość jest zachowana, ale skoki dokonują się z prędkością światła 1.6 × 1021 razy na sekundę.
W tym ujęciu cząstki nie istnieją, tylko ciągle giną i się odradzają. Ponieważ ich własności są zachowane można to określić jako “tożsamość dynamiczną”.
- Czy cząstki elementarne zawsze istnieją w ten sam sposób?
Nie, gdyż nawet trwałe cząstki podlegają zmianom: zmienia się ich energia a więc i masa, własne pole elektromagnetyczne i inne pola, ich sposób istnienia zależy od oddziaływań z otoczeniem, np. elektrony w atomie czy chemicznej cząsteczce przyjmują całkiem inne formy istnienia niż elektrony swobodne.
- Jaka była teoria Epikura.
Przedstawił światopogląd deterministyczny, w którym świat to ruch atomów bez celu.
Zmysły wraz z członkami nie zostały zaplanowane, ale wykształciły się w długim procesie ewolucji, podobnie jak rzeczy, których używamy.
- Co to jest hylemorfizm?
Teoria, która głosi, że zmienne i stałe elementy współistnieją ze sobą; cecha stała to materia, a cecha zmienna to jej forma. Przemiana dotyczy formy, a nie samej materii.
- Co to jest teleologia?
Teoria Arystotelesa, która głosi że porządek świata jest celowy, z żołędzia zawsze wyrasta dąb, kamienie spadają w dół, Słońce wstaje rano. Celowość naturalnego rozwoju widać we wszystkich przemianach materii, a przyczyna celowa jest nadrzędna wobec przyczyny sprawczej. Celem każdego bytu jest aktualizacja jego formy. Celem nasiona jest stać się drzewem. Celem człowieka jest stać się rozumnym.
- Co napisał Arystoteles o duszy?
Wyróżnił 3 formy duszy. odpowiadające różnym poziomom organizacji życia:
- dusza wegetatywna - odżywianie, wzrost, rozmnażanie
- dusza zmysłowa - postrzeganie zmysłowe (rozsądek), poruszanie się
- dusza rozumna - myślenie (dzieli się na bierną i czynną)
Pisał, że badanie duszy musi należeć do nauk o Naturze, każdy w swej profesji będzię definiował duszę inaczej.
Ponieważ dusza uchodziła i za źródło ruchu, i za zdolność poznawczą, dlatego niektórzy złożyli ją z tych dwojga,
oświadczając, że jest ona liczbą, która sama siebie porusza.
- Jak epistemologia Platona rozwiązuje paradoks zmienności i stałości?
Epistemologia Platona próbowała rozwikłać paradoks zmienności i stałości. Stałe- obiekty idealne, niezmienne kategorie ogólne, a obserwowane formy są jedynie niedoskonałym cieniami, migoczącymi w świetle- właśnie to świadczy o ich ulotności.
- Jak relację pomiędzy aktualnym i potencjalnym można rozumieć w odniesieniu do
pamięci?
Dla podmiotu poznającego istnienie aktualne to proces zachodzący w krótkotrwałej pamięci roboczej, coś w danej chwili przeżywanego.
Istnienie potencjalne to wszystkie możliwe konfiguracje pobudzeń mózgu, a szczególnie kolumn korowych skojarzeniowej pamięci długotrwałej.
W ciągu życia tylko niewielka ich część może stać się aktywna, a więc zaistnieć aktualnie, prowadząc do określonych stanów umysłu, przypominania i rozpoznania relacji, których wcześniej nie dostrzegaliśmy.
- Skoro według Platona dusza zawiera wszystkie idee, czemu ich nie pamiętamy?
Platon myślał, że zapominamy po drodze ze świata idei do ciała, doznając amnezji w chwili narodzin. Jest oczywiście dokładnie odwrotnie, to świat ciała umożliwia tworzenie idei, to wrażenia cielesne i możliwość działania w świecie są podstawą głębokiej wiedzy o świecie.
- Jak w dzisiejszych czasach można rozumieć alegorię jaskini Platona?
Widzimy jedynie cienie, zamknięci w świecie poznania zmysłowego, cienie prawdziwego świata, nieskończoną złożoność przefiltrowaną przez zmysły z której kora zmysłowa produkuje materiał dla naszych wrażeń, postrzeganych wewnętrznie.
