2.1 Screening in de Klinisch Praktijk Flashcards
Wat is screening?
Het onderzoeken van een in principe gezonde populatie om asymptomatische gevallen van een ziekte of aandoening op het spoor te komen, in de veronderstelling dat deze aandoening in een vroeg stadium misschien beter te behandelen is
Een medisch onderzoek bij mensen die geen gezondheidsklachten hebben. Het onderzoek is gericht op het vinden van ziekte, een erfelijke aanleg voor ziekte of risicofactoren die de kans op ziekte vergroten
Wat zijn criteria voor screening?
1) Bewijs voor de effectiviteit van screening
2) Voordelen van screening zijn groter dan nadelen
3) Redelijke balans tussen kosten en netto voordelen van screening
Bepaalt een patiënt zelf of die meedoet aan de screening?
Ja, het is een individuele afweging
Als arts kunnen de positieve en negatieve aspecten van deelname aan screening benoemt worden en waar mogelijk kwantificeren aan de hand van bijvoorbeeld voorlichtingsmateriaal. Die vraag is niet voor iemand anders te beantwoorden, want het is een individuele afweging.
Als er een ongunstig testuitslag wordt verkregen, betekent dat dan ook gelijk op aanwezigheid van de ziekte?
Niet noodzakelijkerwijs. Een ongunstige testuitslag kan betekenen dat kanker aanwezig is. Echter zou het ook heel goed voorstadium van kanker of zelfs een fout-positieve uitslag kunnen zijn. Het is nu zaak om nader onderzoek te verrichten
Bij X op de 100 mensen geeft de test een ongunstig uitslag, ondanks dat zij niet ziek zijn (Gebrek aan specificiteit). Slechts ongeveer X op de 10 mensen met een positieve test heeft kanker (Positief voorspellende waarde)
Als er een gunstig testuitslag wordt verkregen, betekent dat dan ook gelijk op niet aanwezigheid van de ziekte?
Nee, dat betekent het niet. De screeningstest is niet 100% accuraat en het kan voorkomen dat kankersoorten gemist worden. Ongeveer X op de 10 kankers worden gemist (Gebrek aan sensitiviteit)
Ongeveer X op de 100 personen heeft toch kanker ondanks een negatief test resultaat (Negatief voorspellende waarde)
Wat is de Wet op het Bevolkingsonderzoek (WBO)?
Bevolkingsonderzoek wordt gedefinieerd als:
- Geneeskundig onderzoek van personen dat wordt verricht ter uitvoering van een aan de gehele bevolking of aan een categorie daarvan gedaan aanbod, dat gericht is op het ten behoeve van de te onderzoeken personen opsporen van ziekten van een bepaalde aard of van bepaalde risico-indicatoren
Volgens het WBO hebben bepaalde vormen van screening een vergunningsplicht. Wanneer is dit het geval?
- Bevolkingsonderzoek met ioniserende straling (Röntgenstraling)
- Bevolkingsonderzoek naar kanker
- Bevolkingsonderzoek voor ernstige ziekten of afwijkingen waarvoor geen behandeling of preventie mogelijk is
Hoe wordt er een vergunning voor een screening gekregen?
Voor vergunning plichtige screening (Zowel in onderzoeks- als in bevolkingsonderzoek setting), dient aanvraag bij WBO-commissie van de gezondheidsraad ingediend te worden
WBO-commissie kijkt naar verwachte balans van voor- en nadelen en brengt op basis daarvan advies uit aan Minister van VWS.
Minister neemt uiteindelijke beslissing over vergunning, meestal, maar niet altijd in overeenstemming met GR advies
Wat zijn nieuwe ontwikkelingen in screening tests?
- Over-the-counter tests
- Tests via internet
- Check-ups
- Total Body Scan
- DNA-profilering
- Screening in de klinische praktijk
- MCED (Bloedtest die meerdere kankers test, sommige hoog en sommige lage specificiteit. Het is belangrijk om te weten of het goed is voor de patiënt en of ze behandelbaar zijn)
In Nederland kunnen er geen testen ‘Gekocht’ worden. In Amerika kan dat bijvoorbeeld wel
Wanneer kan een screening niet vergunning plichtig zijn?
Screening die niet onder de wettelijke definitie valt zoals:
- Een testaanbod naar aanleiding van een hulpvraag
- Of dat in voldoende mate verband houdt met iemands medische conditie
Deze kunnen niet vergunning plichtig zijn
Zorgt screening voor gezondheidswinst?
Screening (Of bevolkingsonderzoek) heeft een grote aantrekkingskracht. Het vroeg kunnen opsporen van ziekte betekent echter niet per definitie gezondheidswinst
Er zijn ook altijd kans op nevenbevindingen -> Tijdens het screenen wordt er toevallig wat anders gevonden, terwijl dat niet de redenen was voor de screening.
Wat zijn implicaties voor screening?
- Screening biedt de mogelijkheid afwijkingen in vroegtijdige stadium te diagnosticeren en zo prognose van patiënten te verbeteren
- Screening heeft ook belangrijke nadelige effecten (Bijvoorbeeld overdiagnose en fout-positieve uitslagen)
- Screening zou niet eerder moeten plaatsvinden dan effectiviteit in gerandomiseerde studies is vastgesteld en na zorgvuldige afweging van voor- en nadelen
Wat is het verschil tussen bevolkingsonderzoek en screening?
BVO is gericht op de populatie en screening in de klinische praktijk is op individueel niveau
Het onderzoeken van een in principe gezonde populatie om asymptomatische gevallen van een ziekte of aandoening op het spoor te komen, in de veronderstelling dar deze aandoening in een vroeg stadium misschien beter te behandelen is.
Hoe is screening in de klinische praktijk?
Begrip ‘aanbod’ moet ruim worden geïnterpreteerd. Niet alleen individueel benaderen van personen, maar ook bijvoorbeeld publiekscampagnes websites of algemene oproep in de spreekkamer. Er hoeft dus geen sprake te zijn van een oproep of uitnodiging
Wat zijn de kenmerken van vroeg opsporing in de klinische praktijk?
- Screening is niet alleen bevolkingsonderzoek
- Criteria voor vroeg opsporing onverminderd van kracht voor vroeg opsporing in klinische praktijk
- Specifieke situaties (Zoals Barrett surveillance) waarin gerandomiseerde studies ethisch niet langer mogelijk zijn
- Vroeg opsporing in klinische praktijk maakt individuele afweging van voor- en nadelen mogelijk. In tegenstelling tot one-size-fits-all bij bevolkingsonderzoek
Wat zijn de 3 wetten omtrent de screening?
Algemene wet- en regelgeving:
- Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO)
- Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG)
- Kwaliteitswet zorginstellingen (KWZ)
Wet op het Bevolkingsonderzoek (WBO)
