1.5 Verloskundige onderzoeken durante partu Flashcards
Welke verloskundige onderzoeken vinden er plaats?
- Uitwendig onderzoek
- Inwendig onderzoek
- Bloedanalyse
- Staalafname > urine of rectovaginale wisser
Wat omvat het uitwendig onderzoek?
- Inspectie
- Palpatie
- Percussie
- Auscultatie
Wat gaan we inspecteren bij inspectie-uitwendig onderzoek?
Info over?
- Algemeen: bekijken in totaliteit
- Abdomen: fundus & buikwand
- Mammae: pigmentatie, tepels & striae
- Uitwendige genitaliën: teken van Chadwick, littekens, vaginaal verlies & varices
- Onderste ledematen: varices & oedeem (malleolair of pretibiaal)
Type vrouw, hygiëne & gezondheidstoestand
Wat is palpatie?
Wanneer?
= bevoelen van de buik met beide handen
bij elk prenataal consult & bij start arbeid
Welke info verkrijg je door te palperen?
Contra-indicaties?
Info over:
* ligging
* houding
* indaling
* stand
van de foetus
* fundushoogte & grootte
* inhoud
* hardheid
van de uterus
preterme arbeid, placenta praevia & bloedverlies
Wat zijn voorwaarden voor palpatie?
- Toestemming
- Zachtheid
- Afstemmen op de reactie van de vrouw
Hoeveel handgrepen van Leopold?
4
Bespreek de eerste handgreep van Leopold
Doel?
Fundus opzoeken met ulnaire zijde van beide handen
Info: hoogte fundus en welk deel in fundo
Opsporen meerlingen & afwijkingen foetale groei (IUGR)
STUITLIGGING
Wat voel je bij de eerste handgreep van Leopold?
- Hoofd: rond en rondom hard. Duidelijk af te lijnen
- Horizontaal ballotement
HOOFDLIGGING
Wat voel je bij de eerste handgreep van Leopold?
- Stuit: niet mooi rond, week
- Geen horizontaal ballotement
Palpatie
Wat als er niets te voelen is in fundo?
Dwarsligging overwegen
Wanneer bereikt fundushoogte zijn hoogste punt?
Hoe hoog?
Opmerking
Rond 36w zws
32 cm
Bij primigravidae met indaling bij 40w > anders 36cm bij 40w zws
Palpatie
Hoe heten afwijkingen van de fundushoogte?
- Positieve discongruentie
> meer dan 2-4w omvang uterus dan verwacht - Negatieve discongruentie
> minder dan 2-4w omvang uterus dan verwacht
Opsporen meerlingen, afwijkingen, IUGR
Bespreek de tweede handgreep van Leopold.
Doel?
Uitzondering
Corpus uteri in de breedte palperen met beide handen (1 hand tast & andere hand lichte tegendruk)
Info: welke zijde uteruswand meeste weerstand voelbaar > meeste weerstand = rugzijde foetus
Rugzijde foetus ifv auscultatie & ligging foetus bepalen
Deflexie > meeste weerstand niet altijd rugzijde
Palpatie
Wat kan helpen bij de tweede handgreep van Leopold?
Handgreep van Ahlfeld: 1 hand drukt op fundus uteri > flexie vd romp versterkt
Foetale beweging & FHT
Bespreek de derde handgreep van Leopold.
Doel?
Hand thv voorliggend deel aan bekkeningang > omvatten & heen en weer bewegen
Indaling voorliggend deel
Palpatie
Welke 3 vragen staan centraal bij de derde handgreep van Leopold?
- Voorliggend deel aanwezig? > nee, dwars?
- Wat is het voorliggend deel? > stuit of hoofd
- Mate van indaling voorliggend deel? > hoe diep al ingedaald
Bespreek de vierde handgreep van Leopold.
Doel?
Onderste pool uterus > LiHand LiLies & ReHand thv ReLies met lichte druk vingertoppen in de diepte
Info: graad van indaling door welk deel van hoofd nog boven bekkeningang
BBBI, BIBI, VIBI
BBBI?
Beweeglijk Boven BekkenIngang
> hele ronding hoofd aftasten
> vlot horizontaal ballotement
BIBI?
Beweeglijk In BekkenIngang
> grootste afmeting hoofd juist te voelen
> moeilijker ballotement
VIBI?
Opmerking
Vast In BekkenIngang
> grootste deel hoofd niet te voelen
> geen horizontaal ballotement mogelijk
VIBI wil niet altijd zeggen indaling volledig > hydrocephalie
Som enkele hulpmiddelen bij palpatie op.
Graad van indaling
* Voorste schouder > boven BI: handbreedte of 1 vingerbreedte
* Hoeveel vijfde delen schedel voelbaar
Graad van flexie
* Achterhoofdsligging: handgreep 4 > rugzijde plaats
* Deflexie: handgreep 4 > buikzijde plaats
Plaatsing (stand)
* Voorste schouder:
> Aav: voorste schouder andere kant rug tov symfyse
> Aaa: voorste schouder zelfde kant rug tov symfyse
Handgreep van Osborne
Handgreep van Pawlik
Wat is het doel van de handgreep van Osborne?
Ook bekend als?
Hoe?
Oz naar wanverhouding foetaal caput & bekkeningang
> positief: hoofd steekt uit
> negatief: hoofd steekt niet uit
Vijfde handgreep
1 vlakke hand op symfyse & 1 vlakke hand op foetale hoofd
Wanneer is het voorliggend deel (caput) ingedaald?
Als de bipariële diameter door het vlak van de bekkeningang heen is
Wat zijn oorzaken van het niet indalen?
- Geen uitzetting OUS
- Grootste diameter caput in deflexie
- Meerling
- Polyhydramnion
- Volle blaas
- Plancenta tumoren
- Placenta Praevia
- Cefalopelvische disproportie
Wat is de handgreep van Pawlik?
Combinatie van?
Conclusie?
- Hoofd niet meer bewegen van ene naar andere zijde
- Vingers het caput niet meer opwaarts kunnen bewegen
Combinatie van 3de en 4de handgreep
Deel caput in beide handen is kleiner dan bij niet-ingedaald caput
Tips: palpatie
- Doelbewust & geleidelijk drukken bij palpatie
- Eerst grote delen: hoofd, stuit, rug
- Zwangere is uitgangspunt: bv rug links = linkerkant vrouw
- Alle handgrepen > °conclusie
- Handgreep 3 & 4 & Pawlik met zachtheid > OUS gevoelig > knieën plooien & ontspannen
- Zelf zoeken ipv uitgaan van vaststelling van anderen
- Twijfel uitspreken
- Oefening baart kunst!
Wat is percussie?
Wanneer?
Bekloppen lichaamsstreken om na te gaan of een bepaald gebied dof of hol klinkt
> dof: vol orgaan vb. uterus
> hol: hol orgaan
Hulpmiddel om uterusaflijning duidelijk te maken
Wat is auscultatie?
Beluisteren FHT als teken van leven & teken van foetaal ijden
Welke instrumenten kunnen we gebruiken bij auscultatie?
Vanaf wanneer?
- Doppler: 10 à 12w
- CTG: 26 à 28w
- STAN: 36w
Wat is het doel van auscultatie?
Info over:
1. Aan- of afwezigheid van FHT
2. Kwaliteit FHT > toestand foetus
3. Ligging/indaling foetus
4. Eenling of meerling
Wat zijn indicaties voor auscultatie tijdens de ontsluitingsfase?
- Opname of eerste contact
- Regelmatig per 15-20min > Doptone
- Voor & na amniotomie > CTG
- Na spontaan breken vliezen > CTG of Doptone
- Voor & na toediening medicatie > CTG
- Bij hoog risico/pathologie > continu CTG/STAN
- Bij foetaal lijden > continu CTG/STAN
Wat zijn indicaties voor auscultatie tijdens de uitdrijvingsfase?
- Na elke contractie > Doptone/CTG/STAN
- Bij hoog risico/pathologie of foetaal lijden > continu CTG/STAN
Wat zijn contra-indicaties voor auscultatie?
- MIU = intra-uteriene vruchtdood
- Premature contracties > niet te frequent > prikkeling uterus voorkomen
Aandachtspunten bij auscultatie
- FHT best hoorbaar > foetus dichtst tegen buikwand: flexie = rug & deflexie = thorax
- Hoofdligging: halverwege symfyse-navel & rugzijde
- Stuitligging: boven de navel
- Auscultatie & palpatie gaan hand in hand
- Hoge HF parturiënte of lage FHT > tegelijk luisteren > twijfel: saturatie parturiënte meten tijdens CTG
- Uitdrijvingsfase: FHT best hoorbaar > net boven symfyse
- Continu FHT overbodig bij fysiologische arbeid > vrouw meer bewegingsruimte
Wat omvat het inwendig onderzoek?
- Vaginaal
- Rectaal
Wat houdt het vaginaal onderzoek in?
Synoniem
Wijs- en middelvinger in de vagina & andere hand ondersteunt de fundus uteri
Vaginaal toucher
Wat zijn indicaties voor het vaginaal onderzoek?
- Begintouchet bij opname verloskwartier
- Evaluatie baringsproces (vordering - vertraging - stagnatie)
- Bij kunstmatig of spontaan breken vliezen
- Toedienen sedatie
- Bij persdrang
- Bij tekenen foetaal lijden
Wat zijn contra-indicaties voor het vaginaal onderzoek?
- Bloedverlies
- Preterme weeënactiviteit
- PROM
Wat moet men in het achterhoofd houden ivm vaginaal onderzoek?
- Bij elk vaginaal onderzoek bestaat de kans op infectie
- Onaangenaam voor de parturiënte
Wat is het doel van het vaginaal toucher?
Info over:
1. POVASI
2. Bekken als passage-orgaan: bekkenevaluatie & weke baringskanaal
3. Pathologische situaties vb. vasa praevia
4. Reacties vrouw vb. pijn
Waaruit bestaat de POVASI?
- Portio
- Ontsluiting
- Vliezen
- Aard voorliggend deel
- Stand voorliggend deel
- Indaling
Portio
Wat gebeurt er met de lengte van de portio tijdens de arbeid/bevalling?
Portio gaat verstrijken & verkorten > van 3 à 4cm naar enkele mm
Portio
Wat gebeurt er met de consistentie van de portio tijdens de arbeid/bevalling?
Van stug > half-week > week (vgl. neuspunt-lippen-tong)
Portio
Wat kan men opmerken aan de vorm van de portio?
- Nulliparae: rond & gaaf
- Multiparae: ovaal & onregelmatig
Portio
Wat kan men zeggen over de positie van de portio?
- Ventraal
- Centraal
- Sacraal
- Lateraal of anterior
- Centraal posterior
- Lateraal
Hoe kan men aan de hand van de toestand van de cervix de prognose van het baringsproces opmaken?
- Gemakkelijke ontsluiting: dunne, soepele & nauwelijks aanrakingsgevoelige centrale cervix
- Moeizame ontsluiting: sacraal gelegen, dikgezwollen, strakgespannen, stugge & aanrakingsgevoelige cervix
Ontsluiting
Hoe meet je de ontsluiting?
Hoe drukken we de ontsluiting uit?
- Gemeten met gespreide vingers
- Uitgedrukt in cm (0 tot 10)
Ontsluiting
Wat voel je bij volledige ontsluiting?
In welke fase?
Er is geen cervix meer te voelen
Nu in uitdrijvingsfase: cervix over voorliggend deel
Ontsluiting
Welke ontsluiting geeft de ontsluiting van de cervix aan?
De ontsluiting van het ostium uteri internum
Vliezen
Hoe voelen gebroken of intacte/bewaarde vliezen aan?
Gebroken: ruw
Intacte/bewaarde: glad
Vliezen
Hoe beoordeel je de vochtblaas bij intacte vliezen?
- Puilend: als ballon met water
- Staand
- Slaphangend: afunctioneel
- Plat: weinig voorliggend vruchtwater
Vliezen
Wat voel je bij staande vliezen?
Weinig vruchtwater?
Uitgezette zak of glibberige membraan > strakker tijdens een wee
Vochtblaas moeilijker te voelen
Vliezen
Wat voel je bij gebroken vliezen?
Schedel is bedekt met slijm > glad gevoel > °verwarring met intacte vochtblaas > wachten tot wee want intacte vochtblaas minder hard dan caput
Vliezen
Welke info geeft de spanning van de vliezen weer?
- Weeënkracht
- Druk op de ontsluitingsrand
Aard voorliggend deel
Welk onderscheid maken we qua liggingen?
- Hoofdligging
- Stuitligging
- Dwarsligging
Aard voorliggend deel
Wat voelen we bij hoofdligging?
Hard, bolvormig & glad oppervlak (met naden & fontanellen) > hoofd
Aard voorliggend deel
Wat voelen we bij een stuitligging?
Week & onregelmatig deel > stuit
Aard voorliggend deel
Welke delen kunnen voorliggend zijn bij hoofdligging?
- Achterhoofd
- Kruin
- Voorhoofd
- Aangezicht
Aard voorliggend deel
Welke delen kunnen voorliggend zijn bij stuitligging?
- Sacrum
- Voet
Aard voorliggend deel
Welke delen kunnen voorliggend zijn bij dwarsligging?
- Schouder
- Rug
- Heup
- Meestal geen voorliggend deel voelbaar
Stand voorliggend deel
Wat is de kruin?
Synoniem?
Tussen grote & kleine fontanel en tussen eminentiae pariëtalis
Vertex
Stand voorliggend deel
Wat is het voorhoofd?
Synoniem?
Tussen oogkassen & kroonnaad
Sinciput
Stand voorliggend deel
Wat is het achterhoofd?
Synoniem?
Achter lamdanaad tot de nek
Occiput
Stand voorliggend deel
Wat is het aangezicht?
Van oogkassen tot kin (mento)
Stand voorliggend deel
Waarop duidt de stand of plaatsing van het voorliggend deel?
Voorbeeld
Aanwijspunt foetus tov de bekkenas
Links of rechts (l/r) + Voor (symfyse) of achter (sacrum) of dwars (v/a
Doortredende diameter
Geef meer info over de achterhoofdsligging
Naamgeving?
- Occiput diepst ingedaald > A
- Lengteligging
- Extreme flexie
- Occiput als aanwijspunt > a
- 9,5cm = Suboccipito Bregmatica als grootste diameter
- Pijlnaad & kleine fontanel voelbaar
A a l/r v/a/dw
Geef meer info over de kruinligging
Naamgeving?
- Kruin diepst ingedaald (grote fontanel) > Kr
- Lengteligging
- Matige flexie
- Occiput als aanwijspunt > a
- 12cm = Fronto-occipitalis als grootste diameter
- Deel pijlnaad & grote fontanel voelbaar
Kr a l/r v/a/dw
Geef meer info over de aangezichtsligging
Naamgeving?
- Aangezicht diepst ingedaald > Aa
- Lengteligging
- Extreme deflexie
- Kin als aanwijspunt > k
- 9,5cm = Submento Bregmatica als grootste diameter
- Oogkas, neus, mond & kin voelbaar
Aa k l/r v/a/dw
Geef meer info over de voorhoofdsligging
Naamgeving?
- Voorhoofd diepst ingedaald > V
- Lengteligging
- Matige deflexie
- Kin als aanwijspunt > k
- 13,5cm = Mento-occipitatlis als grootste diameter
- Klein deel grote fontanel, voorhoofd, oogkas, neus of mond voelbaar
V k l/r v/a/dw
Indaling
Hoe wordt de indaling uitgedrukt?
Volgens de vlakken van Hodge
> 4 niveaus: H1 tot H4 of H3 als referentie
Wat is indaling?
=het dieper dalen van het voorliggende deel in het benig baringskanaal
Waar ligt Hodge 1?
Promontorium naar bovenrand symfyse
= bekkeningang
Waar ligt Hodge 2?
Onderrand symfyse
Waar ligt Hodge 3?
Spinae ischiadicae
Waar ligt Hodge 4?
Os coccygis of sacrococcygeale gewricht
Wat kan nog bepaald worden met betrekking tot indaling?
Het voorliggend deel vast in het bekken of niet > BBBI, BIBI of VIBI
Hoe bepaalt men of een foetus doorheen het maternale bekken past?
- Handgrepen van Leopold
- Stand voorliggend deel > doortredende diameter
- Diameter aftoetsen aan bekkenmaten (ingang, midden & uitgang)
> Beenderige bekken & stand voorliggend deel bepalen slaagkans arbeid
Wat houdt het rectaal onderzoek in?
= wijsvinger in het rectum brengen
Wat is het doel van rectaal onderzoek?
Opmerking
- POVASI bepalen
Minder nauwkeurig dan via VT door indirect contact
Wat zijn indicaties voor rectaal onderzoek?
Alle situaties waarbij een VT tegenaangewezen is
Wat zijn contra-indicaties voor een rectaal onderzoek?
Aandoeningen van het rectum
Welke bijkomende onderzoeken kunnen nog gedaan worden?
- Bloedonderzoek
- Staalafname (urine)
- Rectovaginale wisser (GBS)
Wat is de Bishopscore?
Maximale score - Score bij rijpe cervix
= rijpingsscore bepaald naargelang van:
> stand cervix
> consistentie
> verstrijken
> ontsluiting
> indaling
13 - Vanaf 9
Bishopscore
Welke aanpassing wordt uitgevoerd bij de score bij multipara?
1punt bijgeteld
Wanneer wordt er 1 punt afgetrokken van de Bishopscore?
- PROM
- PPROM
- Postterme zws