1.1 Wstep, badania, smierc (apoptoza\martwica) komorki.

Question 1

1/BADANIE CYTOLOGICZNE

2/BADANIE HISTOPATOLOGICZNE

Answer 1

1C/OCENA MORFOLOGII KOMÓREK

2H/OCENA MORFOLOGII TKANEK

Question 2

Diagnostyka histopatologiczna: utrwalacz, jak to sie robi

Answer 2

 Utrwalacz : 10% formalina (lub inne)

 zatopienie w bloczki parafinowe, skrawki mikrotomowe barwione HE

Question 3

ONCOSIS

Answer 3

= zmiany występujące w komórce przed śmiercią na drodze martwicy. Cechuje się obrzękiem komórek.

Question 4

Diagnostyka srodoperacyjna: utrwalacz, cele

Answer 4

● Badanie doraźne (do 30 min)- wykonywane podczas zabiegu operacyjnego w celu:
– podjęcia decyzji co do rozległości zabiegu
– oceny granic cięcia chirurgicznego
– śródoperacyjnego =przerzuty
– oceny diagnostyczności tkanki

BEZ UTRWALACZA

Question 5

Cytodiagnostyka złuszczeniowa

Answer 5

● ocena rozmazów komórek złuszczonych samoistnie np. w płynach z jam ciała, moczu, plwocinie lub komórek złuszczonych za pomocą odpowiednich szczoteczek z części pochwowej szyjki macicy, oskrzeli, żołądka, jelit.

Question 6

Cytodiagnostyka aspiracyjna/biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC)

• tkanki (gdzie sie uzywa)
• utrwalacz

Answer 6

 - guzy sutka, tarczycy, przerzuty do węzłów chłonnych i wątroby

 Utrwalacz: 75% alkohol lub spray’e

Question 7

Immunocyto(histo)chemia

-cele

Answer 7

● ocena kierunku różnicowania nowotworów
● ustalenie punktu wyjścia przerzutu lub szczegółowego typu nowotworu
● immunofenotypowanie białaczek i chłoniaków
● markery biologiczne

Question 8

Metody cytogenetyczne i molekularne

-cele

Answer 8

● wykrywanie dziedzicznych predyspozycji do rozwoju now. złośliwych
● wykrywanie nielicznych komórek nowotworowych, które pozostały po leczeniu chorych z białaczką lub chłoniakiem
● ocena rokowania
● diagnostyka chłoniaków, mięsaków

Question 9

NIEDOKRWIENIE (lacina)

-чё почём?

Answer 9

● (ischemia)= utrata dostawy krwi (zahamowany przepływ tętniczy lub drenaż żylny)
● Dostawa substratów metabolicznych i tlenu zahamowana. CIEZSZE uszkodzenie komórki niż niedotlenienie

Question 10

NIEDOTLENIENIE (lacina)

-przyczyny

Answer 10

● (hypoxia)= niedobór tlenu, powodujący uszkodzenie kk poprzez zaburzenie oksydatywnej produkcji ATP

●nadal następuje dostawa substratów energetycznych, może zachodzić proces glikolizy beztlenowej

Przyczyny:
● niedostateczne utlenowanie krwi np. po krwotoku
● Utrata zdolności wiązania tlenu przez krew (anemia, CO)
● niedostateczna dostawa tlenu (bezdech, wady serca, spadek tlenu w powietrzu wdychanym)
● zwiększone zapotrzebowanie

Question 11

USZKODZENIE NIEODWRACALNE

Answer 11

Defekt błony komórkowej – jawne przerwy w błonach
Figury mielinowe w cytoplazmie
Obrzmienie
Duże zagęszczenia w mitochondriach
Pęknięcia lizosomów i trawienie elementów komórki
Piknoza Karioliza Kariorrhexis

Question 12

Obrzmienie komórki

Answer 12

● komórki nie są w stanie utrzymać homeostazy wodno-elektrolitowej.
● Jest pierwszym objawem prawie wszystkich form uszkodzenia komórki.
● Makroskopowo - bledszy, cięższy i większy.

*Powierzchnia przekroju nie ma prawidłowego połysku, tylko jest nieco przyćmiona (powiększone mitochondria rozpraszają światło).

Question 13

Stłuszczenie (Steatosis)

Answer 13

● W uszkodzeniu hipoksyjnym, toksycznym i metabolicznym.
NAJCZESCIEJ: hepatocyty /komórki mięśnia sercowego (serce tygrysie!)
● w cytoplazmie- krople tłuszczów prostych

Question 14

MARTWICA (necrosis)

Answer 14

najczęstszy rodzajem śmierci komórki pod wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych
zawsze proces patologiczny
znaczny obrzęk komórki lub jej pęknięcie, denaturacja białek cytoplazmatycznych i uszkodzeniem organelli. wywołuje odczyn zapalny

Question 15

APOPTOZA

Answer 15

Czasem w procesach patologicznych
Morfologicznie: kondensacja i fragmentacja chromatyny, błony komórkowe nie tracą integralności.
nie ma\male zapalenie

Question 16

Obraz morfologiczny martwicy jest efektem(2):

Answer 16

● enzymatycznego trawienia komórki (z lizosomów komórki- autoliza, z lizosomów migrujących leu-heteroliza)
● denaturacji białek wewnątrzkomórkowych

Question 17

karyolisis, pyknosis, karyorrhexis

Answer 17

– KARYOLYSIS – rozpuszczenie struktury jądra i chromatyny przez enzymy (DNAaza i RNAaza, blaknie bazofilia chromatyny)

– PYKNOSIS – znaczne zagęszczenie chromatyny jądrowej (obkurczenie jądra i zwiększona bazofilia jądra – DNA ulega kondensacji do litej, obkurczonej masy). Występuje także w apoptozie.

– KARYORRHEXIS – fragmentacja jądra na małe zagęszczone fragmenty

Question 18

Martwica skrzepowa

• czestosc wystep
• co dominuje
• w jakich narzadach
• makro-mikroskopowo
• ph

Answer 18

(necrosis coagulativa)
● najczęstsza forma martwicy
● dominuje DENATURACJA białek cytoplazmatycznych
● charakterystyczna dla martwicy niedokrwiennej komórek (zawały) we wszystkich typach tkanek Z WYJATKIEM mózgu.

 Makroskopowo : martwa tkanka jest żółtawa lub szaro-żółtawa, homogenna, matowa.
 Mikroskopowo : zachowany obrys skoagulowanej komórki przez okres przynajmniej kilku dni.

!!!!!! ph obniza sie -> blokuje proteolizę.
 Ostatecznie martwe komórki są usuwane przez leu.

Question 19

MARTWICA ROZPŁYWNA

Answer 19

(necrosis colliquativa)

● Hipoksja w OUN (MOZG!!), bakterie, grzyby

● całkowicie trawi martwe komórki -> rozpłynięcie tkanki do płynnej, lepkiej masy.

ROPNE!!!!!!!!!!!

Question 20

MARTWICA SEROWATA

Answer 20

(serowacenie, caseificatio)
● forma martwicy skrzepowej, najczęściej w gruźlicy

ZIARNINIAKOWE!!!!!!!!

Question 21

Martwica enzymatyczna tkanki tłuszczowej (+inna nazwa!)

Answer 21

(m. Balsera)

● zniszczenie tkanki tłuszczowej bo uwolnienie aktywowanych LIPAZ trzustkowych do tkanki trzustki, okołotrzustkowej i jamy otrzewnej
… w Ostrym Zapaleniu Trzustki.

● Uwolnione kwasy tłuszczowe łączą się z WAPNIEM!!! tworząc widoczne makroskopowo kredowo-białe obszary.

 + WYLEWY!! (WIDAC MAKROSKOPOWO)

Question 22

ZGORZEL

• bakterie
• gdzie najcz

Answer 22

(=gangrena)
● najcz - kończyny dolne, które w efekcie utraty dopływu krwi ulegają MARTWICY SKRZEPOWEJ
● jest to typ martwicy tkanki, w której zachodzi gnicie, w efekcie zakażenia bakteriami beztlenowymi z rodzaju Clostridium.

Question 23

Zgorzel sucha

Answer 23

(g. sicca) –mumifikacja tkanki martwiczej początkowo bladej, potem czerniejącej (siarczki żelaza). Do wystąpienia mumifikacji konieczne jest wysychanie tkanki np. tzw stopa cukrzycowa. Może dojść do tzw samoamputacji.

Question 24

Zgorzel wilgotna

Answer 24

(g. humida) powstaje w tkankach bez możliwości wysychania np. miazgi zęba, jelita (uwięzła przepuklina, wgłobienie, skręt jelit)

Question 25

Zgorzel gazowa

Answer 25

wywołana jest przez bakterie (Clostridium oedematis maligni) mogące produkować gaz szerzący się w tkance w postaci pęcherzyków.

Question 26

MARTWICA WOSKOWA (inna nazwa?, lacina)
_mechanizm 
_choroba (najcz)
_preparat
_gdzie najcz
_odwrac\nieodwrac?

Answer 26

(Zenkera, necrosis vel degeneratione cerea)

● MIESNIE PRAZKOWANE! (przez długotrwałe niedotlenienie + działanie toksyn bakteryjnych!).

!!!!!!! najczęściej w DURZE (тиф) brzusznym (mm piramidowe i proste brzucha przy przyczepie do spojenia łonowego).

Sarkoplazma - uszkodzona, 
budowa włókienkowa - zaciera się, 
sarkolemma - NORMA, 
jądra komórkowe- obwodowo położone,
ruch -> rozrywanie włókien, wylewy krwi.

● W związku zachowaniem sarkolemmy i jąder komórkowych włókna mogą wrócić do stanu PIERWOTNEGO.

● Makroskopowo - woskowaty + wylewy

Question 27

Chorobowe stany zwiazane z apoptoza (+)/(-)

Answer 27

defekt apoptozy i zwiększone przeżycie komórek
 nowotwory (p53, hormonozależne)
 choroby autoimmunologiczne

nasilona apoptoza
 choroby neurodegeneracyjne
 uszkodzenie niedokrwienne (zawał mięśnia sercowego)
 śmierć komórek zainfekowanych wirusem

Question 28

Znamiona śmierci (lacina)

Answer 28

(stigmata mortis)

Pewne
● Plamy opadowe (livores mortis)
● Stężenie pośmiertne (rigor mortis)
● Rozkład gnilny (putrefactio)

Niepewne
● Brak tętna i oddechu
● Bladość powłok
● Oziębienie skóry

Question 29

OTŁUSZCZENIE

Answer 29

(lipomatosis)= wrastanie tkanki tłuszczowej pomiędzy komórki miąższowe danego narządu (serca, trzustki).

Question 30

Ogólne mechanizmy biochemiczne uszkodzenia komórek (5)

Answer 30

1 Uszkodzenie błon komórkowych

2 Nieodwracalne uszkodzenie mitochondriów

• Nadprzewodzący kanał (wewn błona) = niemożliwe utrzymanie potencjału błonowego, niemożliwa fosforylacja i produkcja ATP
• (+) przepuszczalności zewnętrznej błony mitochondrialnej -> ucieczka cytochromu c z mitochondrium do cytosolu (sygnał do rozpoczęcia apoptozy)

3 Niedobór ATP

4 RFT

5 Wapń (wyrzut wapnia z wewnątrzkomórkowych magazynów/ zwiększenie napływu wapnia z przestrzeni pozakomórkowej) -> aktywuje szereg enzymów (aktywacja fosfolipaz= uszkodzenie błon, Proteaz=destrukcja cytoszkieletu,ATP-azy= zmniejszenie puli ATP, Endonukleaz = fragmentacja chromatyny)

Question 31

Czynniki przyczyniające się do nieodwracalnego uszkodzenia błon komórkowych:

Answer 31

• dysfunkcja mitochondriów
• utrata fosfolipidów błon (aktywacja fosfolipaz przez Ca2+)
• destrukcja cytoszkieletu
• reaktywne formy tlenu (reakcja RFT z fosfolipidami błony = powstają cykliczne nadtlenki)
• produkty rozpadu fosfolipidów (działają na błony jak detergenty)
• utrata aminokwasów (glicyna chroni komórki przed nieodwracalnym uszkodzeniem błon i zapobiega wapniozależnej śmierci komórek przy braku ATP

Question 32

Rola reaktywnych form tlenu w uszkodzeniu komórek

Answer 32

• utlenianie lipidów błon komórkowych
• cykliczne nadtlenki LIPIDOWE
• utlenianie białek
• uszkodzenie DNA (reagowanie szczególnie z T, G -> jednołańcuchowe przerwy w DNA
• starzenie komórek
• karcinogeneza

Question 33

system obrony przed RFT (2)

Answer 33

• antyoksydanty (wymiatacze wolnych rodników – witamina ACE i glutation o wiązanie żelaza i miedzi (katalizują tworzenie wolnych rodników) z białkami transportowymi
• enzymy: katalaza, dysmutaza ponadtlenkowa, peroksydaza glutationowa

Question 34

geny anty\pro apoptotyczne

Answer 34

ANTY: bcl-2, bcl-xl
PRO: bad, bac

Question 35

Efekt widza

Answer 35

To uszkodzenie i ewentualnie śmierć komórki nienapromienionej, ale sąsiadującej z napromienioną przez promieniowanie jonizujące komórką

• uszkodzenie DNA przez energię promienistą i produkty radiolizy wody (aktywne formy tlenu).
• Przenoszenie efektu widza nie wymaga bezpośredniego kontaktu z komórką napromienioną a wystarczy kontakt z płynem napromienionej hodowli

Question 36

głównym przenośnikiem efektu widza jest…

Answer 36

NO

Question 37

Geny mutacyjne\nowotworowe (+)(-)

Answer 37

geny supresorowe: Rb, BRCA-1, BRCA-2, p53, AAPPC

geny mutatorowe: hMSH2,hMLH1

Question 38

Mechanizmy apoptozy

Answer 38

= proces energozależny, kaskada zdarzeń molekularnych.

Wyróżnia się fazy:
I. sygnałów wstępnych
II. kontrolno-decyzyjna
III. wykonawcza
IV. uprzątania

Question 39

§ Faza sygnałów wstępnych

(wstępnym sygnałem może być…) - 6

Answer 39

Wstępnym sygnałem może być:

1) brak stymulacji koniecznej do przeżycia (GF/hormon)
2) uszkodzenie komórek
3) LTcyt, NK (fas-rec)
4) Przyłączenie TNF-α (TRADD i FADD)
5) Przyłączenie glukokortykoidu do receptora jądrowego
6) Infekcja wirusowa

Question 40

§ Faza kontrolno-decyzyjna

Answer 40

· Ostateczna decyzja o apoptozie
poprzez:
+++
1) aktywacja KASPAZ (przez przeniesienia sygnala przez blone do cytoplazmy)
2) bialka: BAX i BAD: zredukowanie
potencjału błonowego wewnętrznej błony
mitochondrialnej/ zwiększenie przepuszczalności zewnętrznej błony mitochondrialnej – ucieczka cytochromu c do cytosolu.

1) Białka z rodziny BCL-2 wpływające na apoptozę poprzez regulację czynności mitochondriów
2) Bialko BCL-XL

Question 41

§ Faza wykonawcza

Answer 41

· Dzięki kaspazom

· Po ich uczynnieniu kaskadowo rozkładają cytoszkielet komórki i macierz jądra

Question 42

§ Faza uprzątania

Answer 42

Czyli fagocytowanie komórek apoptotycznych i pofragmentowanych ciałek apoptotycznych

Question 43

komórki apoptotyczne rozpoznawane przez makrofagi …

Answer 43

przez obecność na zewnętrznej błonie FOSFATYDYLOSERYNY a także TROMBOSPONDYNY

Question 44

falloidyna

Answer 44

• toksyna muchomora sromotnikowego,

wiąże filamenty aktynowe w hepatocytach

Question 45

Mikrotubule

• plemnik
• nowotwor

Answer 45

• defekt doprowadza do utraty ruchomości plemników i niepłodności
• mikrotubule tworzą wrzecionko kariokinetyczne i leki wiążące mikrotubule są lekami antymitotycznimi
  (przeciwnowotworowymi)

Question 46

ciałka Mallory’ego

Answer 46

• w hepatocytach po alkoholu -> dezorganizacja siatki włókienek keratynowych

Question 47

Mitochondria

-alkohol, nowotwory

Answer 47

• u alkoholików w wątrobie mogą występować olbrzymie mitochondria
• w niektórych nowotworach występują tzw. onkocyty. Mają one obfitą kwasochłonną cytoplazmę, gdyż
  zawierają znaczne ilości mitochondriów

Question 48

barbituraty

Answer 48

• przerost gładkiej siateczki śródplazmatycznej w heparocytach

Question 49

Lizosomy:

Answer 49

• autofagocytoza fragmentów komórki

- niedotrawione resztki -> ciałka resztkowe (spichrzanie np. lipofuscyny)

Question 50

Tezaurozymozy

Answer 50

= choroby ze spichrzania - przy braku enzymu rozkładającego

Question 51

zespół Kartagenera

Answer 51

nieruchome rzęski drzewa oskrzelowego

defekt mikrotubuli

Question 52

cytochalazyna B

Answer 52

• zapobiega polimeryzacji filamentów aktynowych