Ziemie polskie w średniowieczu Flashcards
jaka jest najstarsza kultura która rozwijała się na ziemiach polskich
kultura łużycka, w latach 1500-500 r. p.n.e
przykład kultury łużyckiej
gród w Biskupinie
jakie plemię osiadło na ziemiach polskich w V i IV w. p.n.e
Celtowie
kto w I r. n.e osiadł na ziemiach polskich i stworzył szlak bursztynowy
Germanowie
w którym wieku Słowianie zajęli ziemie opuszczone przez German
w V-VI w.
jak żyli pierwsi Słowianie
w rozproszeniu, trudnili się prymitywnym rolnictwem, hodowlą, wierzyli w liczne bóstwa
czym są opola (początki Słowian)
wspólnoty sąsiedzkie sąsiadujących ze sobą rodów, które skupiały się wokół grodów (punkt obrony)
do czego doprowadził rozwój opoli i konflikty między nimi
do powstania plemion, czyli większych wspólnot
czym był wiec
zgromadzenie ogółu plemienia, które podejmowało ważne decyzje
czym była drużyna
siła militarna na której czele stał wódz
co miało duży wpływ na decyzje plemienia
starszyzna plemienna
jakie struktury państw plemiennych powstały w IX w.
dwory książęce i drużyny zbrojne
co było głównym źródłem dochodów dla plemion
wojny międzyplemienne (łupy i nieolnicy)
jakie państwo powstało w IX w.
państwo Wiślan, ośrodek w Krakowie
kiedy i gdzie powstało państwo polan
ok. 920 r., w Wielkopolsce w grodzie w Gieczu
kiedy miejsce miała ekspansja państwa Polan
w latach 40 X w.
jakie ośrodki państwa Polan powstały w X w.
Ląd, Poznań i Gniezno
jacy półlegendarni (wspomina o nich Gall Anonim) władcy byli przodkami Mieszka
Siemowit, Lestek, Siemomysł
kiedy książę Mieszko zasiadł na tronie polan
ok. 960 r.
jakie ziemie przyłączył do państwa Polan Mieszko
Kujawy i Mazowsze, ziemię lubuską (trybut dla cesarza), Pomorze Zachodnie, Małopolska, Śląsk, Grody Czerwieńskie
od kiedy Mieszko I musiał płacić trybut dla cesarze niemieckiego
od 965 r.
kiedy była bitwa pod Cedynią (Mieszko I vs Wichman i Hodon)
972 r. (zajęcie Pomorza Zachodniego)
kiedy Mieszko I zawarł sojusz z Bolesławem I Srogi, władcą Czech
w 965 r.
chrzest i ślub z czeską księżniczką Dobrawą Mieszka I
966 r.
jakie były przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I
do końca nie wiadomo, możliwe, że Dobrawa była ważnym elementem, a także misjonarze z Niemiec i przykład schrystianizowanych Czech
skutki chrztu Mieszka I
wzmocnienie władzy księcia (ponad władcami plemiennymi)
włączenie Polan w krąg kultury łacińskiej
wzrost znaczenia państwa
utworzenie w 968 r. biskupstwa misyjnego w Poznaniu
kto został żoną Mieszka I po śmierci Dobrawy w 977 r.
Oda, córka margrabiego marchii północnej
czym była marchia
w państwie Karolingów i Niemczech teren przygraniczny, zarządzany przez margrabiego
kiedy umiera Mieszko I
w 992 r.
dzieci Mieszka I
Chrobry (Dobrawa) Mieszko i Lambert (Oda)
kto stało się z państwem Polan po śmierci Mieszka I
Bolesław Chrobry, Mieszko i Lambert mieli podzielić się państwem, ale już w 995 r. Chrobry wypędził macochę i braci, stłumił powstanie ich stronników i przejął pełnię władzy
kiedy miejsce miała misja biskupa Wojciecha na Prusy
w 997 r.
kiedy biskup Wojciech został uznany za świętego przez papieża Sylwestra II
w 999 r.
jaki był skutek kanonizacji biskupa Wojciecha
Bolesław miał relikwie, a to oznaczało że stał się pełnoprawnym władcą chrześcijańskim,
Otton III w 1000 r. wyruszył w pielgrzymkę do groby św. Wojciecha i spotkał się w Gnieźnie z Chrobrym (zjazd gnieźnieński)
zjazd gnieźnieński
1000 r.
co działo się podczas zjazdu gnieźnieńskiego
ogłoszenie powstania arcybiskupstwa ze stolicą w Gnieźnie
powstały trzy biskupstwa w państwie Chrobrego- Kraków, Kołobrzeg, Wrocław
Otton III otrzymał relikwię św. Wojciecha, a sam oferował kopię włóczni św. Maurycego
jakie plany wobec państwa Chrobrego miał Otton III
zgodził się na jego koronację i chciał stworzyć z nim i innymi monarchię uniwersalną
jakie tereny zajął Bolesław Chrobry po śmierci Ottona III w 1002 r.
Milsko, Łużce iMiśnię
jaki był skutek włączenia się Chrobrego w konflikt wewnętrzny dynastii Przemyślidów w 1003 .r
zajął Czechy, Morawy i zachodnią Słowację
wojny polsko-niemieckie (Chrobry vs Henryk II)
1004-1018 r.
kiedy Henryk II został koronowany na cesarza
w 1014 r.
kiedy Henryk II odzyskał Czech, Milsko i Łużyce
w 1004-1005 r. i Chrobry był zmuszony podpisać porozumienie
kiedy Chrobry ponownie zajął Milsko i Łużyce (po zerwaniu przez Henryka II porozumienia)
w 1007 r., walki trwały do 1013 r., ostatecznie podpisano pokój wg którego Chrobry miał złożyć hołd w zamian za ziemie
ostatnia wojna między Henrykiem II i Bolesławem Chrobrym
w 1015 r., Henryk zaatakował Polskę, ale nie udało mu się zdobyć grodów
pokój w Budziszynie
1018 r.,
postanowienia pokoju w Budziszynie (Chrobry)
cesarz zobowiązał się wesprzeć militarnie wyprawę Chrobrego na Ruś Kijowską
Bolesław zawarł małżeństwo z Odą, córką margrabiego Miśni Ekkeharda
sutki wojen polsko-niemieckich w XI w.
osłabienie państwa i wzrost obciążeń ludności, utrata kontroli nad Pomorzem Zachodnim
wyprawa Chrobrego na Ruś Kijowską
1018 r.
jaki był cel wyprawy na Chrobrego na Ruś Kijowską
odsunięcie od władzy Jarosława Mądrego i posadzenie na tronie Świętopełka (brat Jarosława)
skutki wyprawy na Chrobrego na Ruś Kijowską
przyłączenie Grodów Czerwieńskich, zdobycie bogatych łupów
koronacja Chrobrego na króla
1025 r. (po śmierci Henryka II i papieża Benedykta VIII)
jaką monarchią było państwo pierwszych Piastów
monarchią patrymonialną- władca był właścicielem wszystkich ziem, prawodawcą, najwyższym sędzią, głównodowodzącym armii
jakie były instrumenty władzy państwa pierwszych Piastów
dwór monarszy- ród panujący i najwyżsi urzędnicy
drużyna- wojsko towarzyszące władcy
organizacja grodowa- sieć grodów dająca kontrolę
do czego była zobowiązana ludność państwa pierwszych Piastów
do danin i posług na rzecz panującego
czym były regalia
dziedziny gospodarki stanowiące wyłączną domenę panującego (np. regalia górnicze, mennicze, celne, targowe)
co było ośrodkiem handlu i rzemieślnictwa dla ludności państwa pierwszych Piastów
podgrodzia, osady służebnych
państwo Mieszka I mapa
państwo Bolesława Chrobrego mapa
kiedy umiera Bolesław Chrobry
w 1025 r.
kto przejmuje władzę po Chrobrym?
Mieszko II Lambert
w jaki sposób Mieszko II Lambert uzyskuje pełnię władzy?
odsuwa od władzy swoich braci: starszego Bezpryma i młodszego Ottona
w jakim stanie było państwo jakie odziedziczył Mieszko II
na krawędzi kryzysu spowodowanego wysokimi kosztami wojen i utrzymania dworu i drużyny książęcej, agresywną polityką Chrobrego, narastający obciążeniem ludności z powodu powstających instytucji kościelnych i sporami dynastycznymi
atak wojsk ruskich i niemieckich na państwo Mieszka II
1031 r.
skutek ataki wojsk ruskich i niemieckich na państwo Mieszka II
strata Grodów Czerwieńskich, Milska i Łużyc, ucieczka Mieszka II i atak Bezpryma razem z najeźdźcami
co zrobił Bezprym po przejęciu władzy
odesłał insygnia królewskie i zaczął prześladować stronników Mieszka II, przez co został zamordowany już w 1032 r.
kiedy Mieszko II wraca do Królestwa Polskiego
w 1032 r.
kiedy Mieszko II umiera
w 1034 r.
kto przejmuje władzę po Mieszku II Lambercie
Kazimierz Odnowiciel
co robi Kazimierz Odnowiciel niedługo po objęciu władzy
w 1037 r. ucieka z kraju do Niemiec
co dzieje się z Królestwem, kiedy Kazimierz Odnowiciel przebywa w Niemczech
ogólny chaos, walki między możnowładcami, wystąpienia ludności pogańskiej, a także najazd księcia czeskiego Brzetysława I i złupienie Gniezna i zajęcie Śląska przez niego
najazd Brzetysława I na Królestwo
1039 r.
kiedy Kazimierz Odnowiciel powraca do Królestwa
w 1039/1040 r. z pomocą króla Niemiec Henryka III
jakie tereny Kazimierz Odnowiciel zajął wraz z siłami wysłanymi przez Henryka III
najpierw Małopolskę z Krakowem, a potem Wielkopolskę
kto został sojusznikiem Kazimierza Odnowiciela po zawarciu małżeństwa
państwo ruskie (Jarosław Mądry)
jak był skutek sojuszu Kazimierza Odnowiciela z Jarosławem Mądrym
przyłączenie Mazowsza i być może Pomorza Gdańskiego do Królestwa w 1047 r.
za jaki teren Kazimierz Odnowiciel musiał płacić trybut księciu czeskiemu
za Śląsk
reformy Kazimierza Odnowiciela
odtworzenie sieci grodów i stworzenie prowincji wokół nich
przeniesienie stolicy do Krakowa
odtworzenie biskupstwa w Krakowie i Wrocławiu
wprowadzenie instytucji beneficjum
czym była wprowadzona przez Kazimierza Odnowiciela instytucja beneficjum
zamiast pieniędzy urzędnicy i wojowie dostawali ziemię, co zakończyło funkcjonowanie drużyny książęcej i zapoczątkowało rycerstwo w Polsce
jak jest nazywane państwo Kazimierza Odnowiciela
drugą monarchią piastowską
kiedy umiera Kazimierz Odnowiciel
w 1058 r.
kto objął tron po Kazimierzu Odnowicielu
Bolesław II Śmiały (Szczodry)
państwo Kazimierza Odnowiciela i Bolesława II Śmiałego
jaką politykę prowadził Bolesław II Śmiały
agresywną politykę zewnętrzną, angażował się w spory dynastyczne w Czechach i na Węgrzech i Rusi, przestał płacić trybut ze Śląska Czechom i przeprowadził wyprawę na Kijów
wyprawa Bolesława II Śmiałego na Kijów
1069 r.
skutek wyprawy Bolesława II Śmiałego na Kijów
osadzenie na tronie szwagra Bolesława, Izjasława, zajęcie Grodów Czerwieńskich
jaki skutek przyniosło opowiedzenie się po stronie Grzegorza VII w sporze o inwestyturę prze Bolesława II Śmiałego
udało mu się odnowić arcybiskupstwo gnieźnieńskie i został koronowany na króla Polski w 1076 r.
kiedy wybuchł spór między królem Bolesławem II Szczodrym a biskupem krakowskim Stanisławem
w 1079 r.
skutek sporu biskupa krakowskiego z królem Bolesławem II Szczodrym
śmierć Stanisława i ucieczka z kraju Bolesława II w 1079 r., przejęcie władzy przez brata Bolesława- Władysława Hermana
kto przejął władzę po uciecze Bolesława II Śmiałego
Władysław Herman
w jakim mieście przebywał Władysław Herman najwięcej
w Płocku
kto miał faktyczną władzę nad państwem w czasach Władysława Hermana
palatyn (wojewoda) Sieciech, który miał rozległe posiadłości ziemskie i zaczął bić własną monetę
jaką politykę prowadził Władysław Herman
był zachowawczy, stanął po stronie Henryka IV w sporze, zaczął znów płacić trybut za Śląsk, szybko utracił Grody Czerwieńskie, nie był w stanie opanować Pomorza
co synowie Władysława Hermana, Zbigniew i Bolesław wymusili na nim?
podział państwa na dzielnice w 1097 r. z uwagi na coraz większe wpływy palatyna Sieciecha
jak Władysław Herman podzielił państwo między siebie i swoich synów w 1097 r.
Zbigniew Wielkopolskę
Bolesław Małopolskę i Śląsk
Herman Mazowsze i formalne zwierzchnictwo nad ziemiami swoich synów
w którym roku Władysław Herman pod naciskiem synów wypędził paladyna Sieciecha
w 1099 r.
jaki był skutek wypędzenia Sieciecha przez Władysława Hermana
stracił on wpływy na losy państwa i osiadł w Płocku gdzie zmarł w 1102 r.
jaką politykę prowadził Zbigniew w Wielkopolsce i na Mazowszu (syn W Hermana)
bezkonfliktową
jaką politykę prowadził Bolesław na Śląsku i w Małopolsce (syn W Hermana)
zabezpieczył południowe granice przez sojusze z Węgrami i Rusią, a później rozpoczął wyprawy na Pomorze co doprowadziło do konfliktu ze Zbigniewem
kiedy miejsce miał otwarty konflikt między Zbigniewem i Bolesławem (synowie Władysława Hermana)
w 1106 r.
kiedy Bolesław Krzywousty zmusił Zbigniewa do opuszczenia państwa
w 1108 r.
do jakiego państwa uciekł Zbigniew w 1108 r.
do Niemiec do Henryka V
kiedy miejsce miała obrona Głogowa (Zbigniew, Henryk V vs Bolesław)
w 1109 r., porażka Henryka V
co stało się ze Zbigniewem po tym jak Bolesław Krzywousty zgodził się na jego powrót
został oskarżony o nielojalność, oślepiony i zmarł w więzieniu w 1112 r.
kto został zatrudniony przez Bolesława Krzywoustego do spisania historii państwa Piastów
Gall Anonim, benedyktyński mnich prawdopodobnie z Wenecji
co zrobił Bolesław Krzywousty po śmierci Zbigniewa
unormował stosunki z Węgrami, Rusią i Czechami a następnie rozpoczął podbój Pomorza
kiedy Bolesław Krzywousty opanował Pomorze Gdańskie
w 1116 r.
kiedy Pomorze Zachodnie złożyło hołd lenny Krzywoustemu
w 1122 r.
co Bolesław Krzywousty robił na ziemiach Pomorza
prowadził chrystianizację wraz z m.in. biskupem Ottonem z Bambergu
jaki był skutek próby chrystianizacji tych ziem przez Krzywoustego
spór z arcybiskupem Magdeburga, który rościł sobie prawo do zwierzchności nad tymi ziemiami
w którym roku Krzywousty złożył hołd lenny cesarzowi (trubut za Pomorze i Rugię)
w 1135 r.
kiedy papież Innocenty II wydał Bullę gnieźnieńską
w 1136 r.
co gwarantowała Bulla gnieźnieńska
niezależność arcybiskupstwa gnieźnieńskiego
jakie były skutki przyjęcia roli lennika cesarza przez Bolesława Krzywoustego
ocalenie niezależności arcybisk. gnieźnieńskiego
unormowanie stosunków ze wszystkimi sąsiadami
następcy cesarza czyli się gwarantami ustawy sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego
jak wyglądała moneta Bolesława Krzywoustego
Brakteat przedstawiał podobiznę św. Wojciecha
państwo Bolesława Krzywoustego mapa
jaki był powód decyzji Bolesława Krzywoustego o podzieleniu państwa między jego synów
obawa przed konfliktami o władzę
w którym roku zaczęła obowiązywać ustawa sukcesywna/testament Krzywoustego
po jego śmierci w 1138 r.
na czym polegała zasada pryncypatu wprowadzona przez testament Krzywoustego
wg tej zasady najstarszy z Piastów, senior, sprawował władzę zwierzchnią nad pozostałymi książętami- juniorami
na czym polegała zasada senioratu wprowadzona przez testament Krzywoustego/ustawę sukcesyjną
zasada ta zakładała że tron będzie dziedziczny lecz po śmierci seniora obejmowany warz z dzielnicą senioralną przez kolejnego najstarszego przedstawiciela rodu Piastów
jakie obowiązek miał senior wg ustawy sukcesyjnej Krzywoustego
miał wyznaczać juniorom dzielnice w ramach ich uposażenia
kto otrzymał Śląsk oraz dzielnicę senioralną- Małopolskę ze wschodnim województwem Wielkopolskim (Gniezno) po śmierci Krzywoustego
Władysław (Wygnaniec)
kto otrzymał Mazowsze po śmierci Bolesława Krzywoustego
Bolesław Kędzierzawy
kto otrzymał Wielkopolskę (bez Gniezna) po śmierci Krzywoustego
Mieszko (Stary)
jaką ziemię otrzymała księżna Salomea i małoletni w tamtym czasie małoletni Henryk (Sandomierski)
ziemie wokół Łęczycy i Żarnowa, a Henryk później ziemię sandomierską
podział monarchii piastowskiej po śmierci Krzywoustego mapa
kto nie dostał ziemi po śmierci Krzywoustego
Kazimierz (Sprawiedliwy), bo urodził się po śmierci Bolesława
w którym roku Władysław Wygnaniec został wypędzony z kraju z powodu wszczynania przez niego konfliktów
w 1146 r.
kto objął władzę w dzielnicy senioralnej po Władysławie Wygnańcu
Bolesław Kędzierzawy
kto próbował pomóc Władysławowi Wygnańcowi
król niemiecki Konrad III
porozumienie w Krzyszkowie między Fryderykiem I Barbarossą i Bolesławem Kędzierzawym
1157 r.
co ustalało porozumienie w Krzyszkowie
przez hołd złożony przez Bolesława cesarz odstąpił od walki o prawa Wygnańca
kiedy umiera Bolesław Kędzierzawy
w 1173 r.
kto objął władzę nad dzielnicą senioralną po Kędzierzawym
Mieszko III Stary
denar Władysława Wygnańca
orzeł chwytający w szpony zająca (symbol tchórzostwa)
kiedy doszło do bunty możnowładców przeciwko Mieszkowi III Staremu w Małopolsce
w 1177 r.
skutek buntu możnych w 1177 r.
Mieszko Stary traci władzę i seniorem zostaje Kazimierz Sprawiedliwy, co jest pogwałceniem zasady senioratu bo nie był on najstarszy
w jaki sposób Kazimierz II Sprawiedliwy zyskał poparcie dla swoich rządów
w 1180 r. zorganizował zjazd w Łęczycy na którym zdjął powinność na rzecz władcy z dóbr kościelnych i zniósł prawo przepadku (ziemie zmarłych biskupów przekazywane były władcy)
kiedy umiera Kazimierz Sprawiedliwy
w 1194 r.
kto zostaje seniorem po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego
jego małoletni syn Leszek Biały
bitwa pod Mozgawą
1195 r., Mieszko Stary próbował przejąć władzę ale mu się to nie udało
zjazd w Gąsawie
1227 r., zorganizowany przez Leszka Białego
jaki był skutek zjazdu w Gąsawie
morderstwo Leszka Białego i wygaśnięcie zasady pryncypatu
jaki był skutek końca zasady pryncypatu
dzielnice zaczęły się usamodzielniać i rywalizować między sobą o ziemie
kto podjął próbę zjednoczenia dzielnic
Henryk Brodaty, opanował Śląsk, południową Wielkopolskę, Małopolskę
kto miał kontynuować dzieło Henryka Brodatego i zjednoczyć dzielnice
Henryk Pobożny, ale ten poległ w bitwie pod Legnicą w czasie najazdu Mongolskiego w 1241 r.
jakie ludy mieszkały na północny wschód od Mazowsza
Prusowie, Jaćwingowie, Litwini (poganie)
kiedy rozpoczęły się najazdy pogan na ziemie polskie
w XII-XIII w.
jaka była odpowiedź książąt dzielnicowych na najazdy pogan w XII-XIII w.
podejmowano wyprawy (w jednej zginął Henryk Sandomierski), próbowano chrystianizować te tereny i w tym celu powołano zakon rycerski braci dobrzyńskich
kto i kiedy zaproponował Krzyżakom osadzenie się na ziemi chełmińskiej
w 1226 r. książę Konrad Mazowiecki
kto i kiedy zaproponował Krzyżakom osadzenie się na ziemi chełmińskiej
w 1226 r. książę Konrad Mazowiecki
pełna nazwa zakonu krzyżackiego
Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie
przybycie Krzyżaków do Polski
1228 r.
kto był wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego kiedy zostali sprowadzeni do Polski
Hermann von Slaza
negatywne skutki rozbicia dzielnicowego
osłabienie polityczne państwa
słabość militarna (sprowadzenie Krzyżaków, spustoszenie ziem przez Mongołów, utrata Pomorza)
spowolnienie rozwoju gospodarczego
pozytywne skutki rozbicia dzielnicowego
przemiany społeczne (rozwój społeczeństwa stanowego)
ożywienie gospodarcze (ruch kolonizacyjny)
kiedy nastąpił okres przyśpieszenia wzrostu gospodarczego pańśtwa
na XII-XIII w., gdy władcy dzielnicowi musieli starać się o poparcie możnowładców i duchowieństwa
jakie immunitety nadawali władcy dzielnicowi
immunitet ekonomiczny (zwolnienie z ciężarów nakładanych na mocy prawa książęcego)
immunitet sądowy (wyłączenie spod jurysdykcji władcy)
jaki był skutek wprowadzenia immunitetó
panowie feudalni tworzyli na tyle dobre warunki, że napływała większa liczba osadników nawet z innych państw np. Niemiec
kiedy w Polsce pojawiły się trójpolówki i nastąpił rozwój rolnictwa
w XIII w. dzięki nowym osadnikom i cystersom
czym jest kolonizacja na prawie niemieckim
proces zakładania wsi i miast na podstawie rozwiązań prawnych stosowanych w Rzeszy Niemieckiej
proces ten trwał od XIII do XV w.
kto zapoczątkował lokowanie wsi/miast na prawie niemieckim
osadnicy z Niemiec
czym różniły się wsie lokacyjne od wsi nielokacyjnych
miały zaplanowany układ zabudowy oraz samorząd
w jalim dokumencie określano prawa i obowiązki osadników
w umowie lokacyjnej
kim był zasadźca
człowiek zajmujący się organizowaniem lokowanej wsi. Miał sprowadzać osadników, umożliwiać handel i wymierzać działki ziem dla chłopów
czym jest wolnizna
okres zwolnienia osadnika od świadczeń feudalnych (do 24 lat), pozwalał na zagospodarowanie otrzymanej ziemi
co musieli płacić chłopi w zamian za dzierżawę ziemi
opłacać czynsz dla pana feudalnego, dziesięcinę dla Kościoła i inne podatki
jakie prawa miał chłop w XIII w.
miał wolność osobistą i po spełnieniu określonych warunków mógł opuścić gospodarstwo
kim stawał się zasadźca po założeniu wsi
sołtysem
jakie prawa i obowiązki miał sołtys
przewodniczył wiejskiemu samorządowi (ławie wiejskiej)
pobierał w imieniu pana czynsze oraz kary sądowe
posiadał większe gospodarstwo niż pozostali osadnicy oraz prawo prowadzenia karczmy oraz młyna
musiał spełniać obowiązek służby wojskowej
lokacja wsi (miniatura)
czym różniło się miasto lokacyjne od miasta nielokacyjnego
miasto lokacyjne miało regularny plan zabudowy z centralnie położonym rynkiem i odchodzącymi od niego ulicami
najstarsze miasto lokacyjne na ziemiach polskich
Złotoryja, 1211 r.
w jaki sposób zakładano miasta lokacyjne
podobnie jak wsie, zasadźca zbierał ochotników, z którymi miał zagospodarować ziemię przekazaną na podstawie umowy od pana feudalnego
kto początkowo stał na czele samorządu miejskiego (ławy) w mieście lokacyjnym
dziedziczny wójt (zazwyczaj zasadźca), jednak z czasem to stanowisko było wykupywane przez mieszczan
jak ostatecznie wyglądał samorząd miast lokacyjnych
mieszczanie wybierali radę miasta z burmistrzem na czele
jakie były rodzaje praw miejskich
prawo magdeburskie, lubeckie, chełmińskie
jakie ogólne obowiązki i prawa mieli mieszczanie
musieli płacić czynsz, świadczenia na rzecz pana, ale mieli wolność osobistą i gospodarczą
dlaczego mieszczaństwo nie stało się jednolitą siłą polityczną
ponieważ władze miast rywalizowały o przywileje np. prawo składu czy ulgi celne
jakie ośrodki miejskie już istniejące zaczęto lokować na prawie niemieckim
Wrocław 1242 r. i Kraków 1257 r.
co wykształciło się w społeczeństwie po rozbiciu dzielnicowym
stany
kiedy jako stan wyodrębniło się duchowieństwo
podczas zjazdu w Borzykowej w 1210 r., gdzie zwolniono je od ciężarów prawa książęcego a potem zyskało prawo do własnego sądownictwa
kiedy stan szlachecki uzyskał pierwsze generalne przywileje
w XIV w.
skutek ruchu lokacyjnego dla chłopów
ujednolicenie praw i obowiązków tego stanu- swoboda osobista, dziedziczna dzierżawa, stałe obciążenia, własny samorząd
stany w społeczeństwie polskim
duchowieństwo, szlachta (możni i rycerze), chłopi, mieszczaństwo
główna cecha księstw piastowskich w II poł XIII w.
partykularyzm czyli troska wyłącznie o własne korzyści
negatywne skutki rozbicia dzielnicowego dla poszczególnych stanów i grup
duchowieństwo- obawa przed rozpadem Kościoła w Polsce
książęta i możni- zagrożenie przed atakiem sąsiadów
kupcy i rzemieślnicy- spowolniony rozwój miast spowodowany łupiestwem, wojnami wewnętrznymi i granicami celnymi
jaki był skutek napływu niemieckich kolonistów
rozbudzenie świadomości i odrębności etnicznej
co odgrywało ważną rolę w poczuciu wspólnoty i więzi ludności polskiej
kult biskupa Stanisława, kanonizowanego w 1253 r i legendzie o zrośnięciu jego ciała
kto był orędownikiem zjednoczenia pańśtwa
arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka, który doprowadził do powstania zasady, że urzędy w kościele mogą obejmować tylko duchowni mówiący po polsku, a później zabiegał o zgodę papieża na koronację jednego z polskich władców
co pozwoliło na ponowne łączenie dzielnic
wygasanie poszczególnych linii Piastów pod koniec XIII w.
kto objął tron w Małopolsce w 1279 r.
Leszek Czarny
kto rywalizował o tron Małopolski po bezpotomnej śmierci Leszka Czarnego w 1288 r.
książę wrocławski Henryk IV Probus i książę brzeski Władysław Łokietek
kto wygrał rywalizację o tron Małopolski w 1288 r.
Henryk IV Probus, ale zmarł już w 1290 r. bezpotomnie
kto przejął rządy w Małopolsce w 1291 r.
król Czech Wacław II
kto panował w Wielkopolsce i odziedziczył Poorze Gdańskie w 1294 r.
Przemysł II
koronacja Przemysła II na króla Polski
1295 r.
kiedy i jak ginie Przemysł II
w zamachu w Rogoźnie w 1296 r.
kto odziedziczył ziemie po Przemyśle II
Władysław Łokietek, jednak szybko stracił te ziemie
dlaczego Wacław II został koronowany na króla
bo zjednoczył większość ziem polskich
koronacja Wacława II na króla
1300 r., ostatnia koronacja w Gnieźnie
co zrobił Wacław II podczas swojego 5-letniego panowania jako król polski
zaprowadził spokój,
ustanowił urząd starosty i usprawnił administrację,
kluczowe urzędy powierzał Czechom i Niemcom co doprowadziło do konfliktu
kiedy umiera Wacław II
w 1305 r.
kto obejmuje tron po Wacławie II
Wacław III, jednak też szybko umiera
koniec dynastii Przemyślidów i unii polsko-czeskiej
1306 r.
jakie tereny podporządkował sobie Łokietek w 1306 r.
Małopolskę, ziemię sieradzką, Kujawy
czemu ród Święćców złożył hołd lenny władcy Brandenburgii w 1306 r.
bo Władysław Łokietek wymienił większość urzędników na swoich krewnych w Pomorzu Gdańskim
kiedy wojska brandenburskie wkraczają do Pomorza Gdańskiego
w 1308 r.
kto pokonuje oddziały brandenburskie na Pomorzy
Krzyżacy
w którym roku Krzyżacy pod pretekstem nieuiszczenia zapłaty za pomoc zajmują Pomorze Gdańskie
w 1308 r.
bunt wójta Alberta w Małopolsce
1312 r., został krwawo stłumiony
przyczyny buntu wójta Alberta przeciwko Władysławowi Łokietkowi
możni małopolscy chcieli zacieśnić związki z Czechami i Śląskiem
włączenie Wielkopolski do państwa Władysława Łokietka
1314 r.
koronacja Władysława Łokietka
1320 r., po raz pierwszy w Krakowie
państwo Władysława Łokietka mapa
jakie państwa zagrażały państwu Władysława Łokietka
Czechy, Brandenburgia, państwo krzyżackie
sojusz Polski z Węgrami (Łokietek)
1320 r., małżeństwo Elżbiety Łokietkówny (córka) z Karolem Robertem z dynastii Andegawenów (jeżeli Łokietek umrze bezpotomnie to Karol może odziedziczyć tron)
sojusz z Litwą (Łokietek)
1325 r., syn Kazimierz z córką księcia Giedymina Anną
co zrobił Łokietek ze sprawą Pomorza Gdańskiego
oddał do oceny sądu papieskiego w 1320 r., ale mimo wyroku na korzyść Polski, Krzyżacy nie oddali ziem
kiedy Jan Luksemburski (król Czech) zawarł z Krzyżakami sojusz i nadał im Pomorze Gdańskie
w 1329 r.
wojna z zakonem i Czechami
1329-1332
zajęcie ziemi dobrzyńskiej przez Krzyżaków (wojna pl-cz)
1329 r.
jednoczesny atak Krzyżaków i Czechów (wojna pl-cz)
1331 r.
bitwa pod Płowcami
1331 r., nierozstrzygnięta bitwa między Polakami i Krzyżakami na Kujawach, Krzyżacy wycofali się
rozejm z Krzyżakami i jego warunki
1332 r., Krzyżacy zachowują Pomorze Gdańskie, ziemię dobrzyńską i Kujawy
śmierć Władysława Łokietka
1333 r.
kto obejmuje tron po Władysławie Łokietku
jego syn Kazimierz
jakie państwo odziedziczył Kazimierz (Wielki) po ojcu
małe (Wielkopolska i Małopolska) i skonfliktowane z groźnymi sąsiadami (Marchią Brandenburską, państwem krzyżackim, Królestwem Czeskim)
co było podstawą polityki zewnętrznej Kazimierza Wielkeigo
sojusz z Węgrami
podstawy konfliktu między Kazimierzem Wielkim i Janem Luksemburskim
pretensje Jana do tronu polskiego jako spadkobierca po Wacławie II
zjazd w Wyszehradzie
1335 r., Kazimierz Wielki, Jan Luksemburski i król Węgier Karol Robert
ustalenia zjazdu w Wyszehradzie
polski władca odkupi od Jana Luksemburskiego jego prawa do korony za 20 tys. kop groszy praskich
drugi zjazd w Wyszehradzie
1338/1339 r.
ustalenia 2 zjazdu w Wyszehradzie
Kazimierz zrzeka się praw do Śląska i księstwa płockiego, a Czesi odstępują od popierania Krzyżaków w sporach z Polską
pokój w Namysłowie
1348 r., po krótkim konflikcie Czech i Polski
postanowienia pokoju w Namysłowie
Kazimierz Wielki zrzeka się ponownie Śląska, a Karol IV Luksemburski obiecuje pomoc w razie wojny z Krzyżakami
jaką ziemię przejmuje Kazimierz Wielki od Czech
księstwo płockie
co robił Kazimierz Wielki ze sprawą Krzyżaków
próbował sądu arbitrażowego w czasie zjazdu w Wyszehradzie, i sądu papieskiego, ale nie przyniosło to oczekiwanych skutków
pokój wieczysty z Krzyżakami w Kaliszu
1343 r.
co ustalał pokój wieczysty w Kaliszu
KP odzyskuje Kujawy i ziemię dobrzyńską
zakon zatrzymuje z. chełmińską, Pomorze Gdańskie
wojny z Litwą o Ruś Halicką
1340-1366 r.
skutek wojen z Litwą o Ruś Halicką
przyłączenie większości tego obszaru, co sprawiło, że Polska stała się państwem wielonarodowym
jakie ziemie przyłączył do państwa Kazimierz Wielki razem z Mazowszem
księstwo płockie, hołd lenny od Piastów mazowieckich
zjazd krakowski
1364 r., cesarz Karol IV, król Węgier Ludwik I i liczni książęta piastowscy
jakie reformy wprowadził Kazimierz Wielki, aby wzmocnić system zarządzania państwem
uściślił kompetencje urzędów centralnych (kanclerz- kancelaria królewska, podskarbi- zarządzanie skarbem państwa, marszałek- zarządza dworem)
ujednolicił urzędy lokalne (urząd starosty, wojewody, kasztelana)
podtrzymał tradycję wieców państwowych i prowincjonalnych
jakie statuty zostały opracowane w ramach ujednolicenia prawa w państwie Kazimierza Wielkiego
statut wiślicki i statut piotrkowski w latach 1356-1362, dot. prawa Wielkopolski i Małopolski
jakie działania podjął Kazimierz Wielki aby poprawić obronność kraju
rozbudował sieć zamków i fortyfikacji miejski, które miały osłaniać kluczowe szlaki i historyczne centrum państwa
założenie Akademii Krakowskiej
1364 r.
sprawa Żydów w państwie Kazimierza Wielkiego
zachowali oni swoje prawa i rozszerzone zostały przywileje nadane im przez Bolesława Pobożnego
ile miast i wsi powstało w czasie rządów Kazimierza Wielkiego
ok. 100 miast i 1000 wsi
jakie skutki dla handlu miały rządy Kazimierza Wielkiego
rozwój wymiany handlowej, przyśpieszenie rozwoju głównych ośrodków handlowych (Kraków i Lwów)
grosz krakowski
co zrobił Kazimierz Wielki aby ustabilizować dochody pańśtwa
przeprowadził reformę monetarną i wprowadził jednolitą monetę- grosz krakowski
uregulował sposób zarządzania kopalniami (Bochnia i Wieliczka)
wprowadził poradlne- podatek w wysokości 12 groszy rocznie od łana kmiecego
układ o sukcesji Kazimierza Wielkiego i Karola Roberta
zakładał, że w razie bezpotomnej śmierci Kazimierza tron przejmą Andegawenowie
przywilej w Budzie
1355 r., wydany przez Ludwika I króla Węgier, dawał rycerstwu polskiemu gwarancję praw i nienakładania nowych podatków
komu Kazimierz chciał przekazać tron KP
wnukowi Kaźkowi słupskiemu
kto zasiadł na tronie po śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 r.
Ludwik I Węgierski
koniec panowania dynastii Piastów w Polsce
1370 r., śmierć Kazimierza Wielkiego
państwo Kazimierza Wielkiego mapa
lata panowanie Ludwika I Węgierskiego (Andegaweńskiego)
1370-1382
skutek koronowania Ludwika I Węgierskiego
unia personalna między Węgrami i Polską
dlaczego Ludwik I nadał przywilej w Koszycach
aby szlachta zgodziła się na koronowanie jego córki Jadwigi na króla
przywilej generalny w Korzycach
1374 r., zmniejszał obciążenie podatkowe
okres bezkrólewia w Polsce po Ludwiku I
1382-1384
panowanie Jadwigi Andegaweńskiej
1384-1399
unia w Krewie
sierpień 1385 r.
co oznaczała unia w Krewie
Jagiełło w zamian za ślub z Jadwigą przyjął chrzest i zobowiązał się do odzyskania ziem utraconych przez królestwo
jakie kożyści z unii w krewie mieli Polacy
koniec konfliktu w południowej części państwa (Ruś Halicka np)
ustanie najazdów litewskich
wsparcie w walce z Krzyżakami
ekspansja terytorialna
prestiż polskiego Kościoła
korzyści z unii w Krewie dla Litwinów
koniec najazdów krzyżackich
pomoc w utrzymaniu ziem
włączenie w krąg kultury łacińskiej
relacje Jagiełły i Witolda (wielkiego księcia litewskiego)
Witold został wsparty przez bojarów i krzyżaków w walce o odrębność Litwy ale ostatecznie pojednał się z Jagiełło
unia w Horodle
1413 r.
co przyjęto w unii w Horodle
odrębność Polski i Litwy
ustanowienie odrębnych władców (wielki książę i król)
król Polski wybierany za zgodą panów litewskich i wielkiego księcia
unia krakowsko-wileńska
1499 r.
postanowienie unii krakowsko wileńskiej
pomoc militarna, wspólna polityka zagraniczna i wspólny wybór władcy
unie mielnicka
1501 r.
unia lubelska
1569 r., powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów
przywilej generalny w Jedlni
1430 r., nietykalność osobista i majątkowa
wojna litwesko-krzyżacka
1401-1404
wielka wojna z zakonem krzyżackim
1409-1411 r.
przyczyna wybuchu wielkiej wojny z zakonem kryzżackim
powstanie na Żmudzi zostało wsparte przez Litwinów, a KP zobowiązało się bronić Litwy
bitwa pod Grunwaldem
15 lipca 1410 r., siły Władysława II Jagiełły przeciwko krzyżakom wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena
bitwa pod Koronowem (Jagiełło)
październik 1410 r.
I pokój toruński
1411 r., pokój kończący wielką wojnę z zakonem krzyżackim
postanowienia I pokoju toruńskiego
Polska odzyskuje ziemię dobrzyńską
Litwa odzyskuje Żmudź
Krzyżacy wypłacają odszkodowanie
wojna głodowa
1414 r., KP niszczyło ziemie Krzyżackie
traktat melneński
1422 r., Krzyżacy rezygnują z pretensji do Żmudzi
pokój wieczysty w Brześciu Kujawskim
1435 r.
kto objął tron po Władysławie II Jagielle
Władysław III Warneńczyk
rządy Władysława III Warneńczyka
1434-1444
dlaczego zerwano unię personalną z Litwą w czasie panowania Władysława III
bo ten w 1440 r. objął tron Węgierski a na tronie litewskim zasiadł Kazimierz, jego brat
gdzie zginął Władysław III Warneńczyk
w bitwie pod Warną w 1444 r.
kto panował po Władysławie III
Kazimierz IV Jagiellończyk
rządy Kazimierza IV Jagiellończyka
1447-1492
z jaką dynastą rywalizował Kazimierz IV Jagiellończyk
z Habsburgami
na jakich tronach zasiadł Władysław Jagiellończyk (syn Kazimierza IV)
Królestwo Czeskie 1471 r.
Królestwo Węgier 1490 r.
co dały rządy Kazimierza IV Jagiellończyka
rozwój gospodarczy, rozwój nauki i sztuki, wzrost znaczenia stanu szlacheckiego
wojna trzynastoletnia
1454-1466
przyczyny wybuchu wojny trzynastoletniej
konflikt między władzami zakonu a rycerstwem i mieszczaństwem (powstanie Związku Jaszczurzego a potem Związku Pruskiego)
powstanie Związku Pruskiego
1440 r.
wypowiedzenie posłuszeństwa Krzyżakom przez Związek Pruski i akt inkorporacji Prus
1454
bitwa pod Chojnicami
1454, zwycięstwo Polaków
bitwa pod Świecinem
1462 r., Piotr Dunin, zwycięstwo Polaków
bitwa na Zalewie Wiślanym
1463 r., zwycięstwo Polaków
Ii pokój toruński
1466 r.
co ustalał II pokój toruński
Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska, michałowska, Powiśle Żuławy i Warmia dla Polski
powstają Prusy Zakonne z pozostałych ziem i są one lennem polskim
skutki wojny trzynastoletniej
przyśpieszenie rozwoju gospodarczego KP
system gospodarczy folwarczno-pańszczyźniany
zlikwidowanie zagrożenia ze strony Krzyżaków
panowanie Jana Olbrachta
1492-1501 r.
co przyniosły rządy Jana Olbrachta
wzmocnienie pozycji szlachty
osłabienie pozycji Królestwa- wyprawa na Mołdawię
wyprawa na Mołdawię króla Jana Olbrachta
1497 r.
panowanie Aleksandra Jagiellończyka
1501-1506 r.
co oznaczało przejęcie władzy przez Aleksandra Jagiellończyka
powrót do unii personalnej, bo wcześniej Olbracht był królem Polski a on wielkim księciem litewskim
co przyniosły rządy Aleksandra Jagiellończyka
wzrosło zagrożenie ze strony Moskwy która zajęła liczne ziemie litewskie
nasilenie rywalizacji między szlachtą i królem
pierwsze obrady sejmu walnego
1493 r., Jan Olbracht królem
jaki przywilej wydał Aleksander Jagiellończyk
przywilej mielnicki z 1501 r. który osłabiał pozycję monarchy na rzecz senatu
konstytucja Nihili novi (nic nowego bez nas)
przyjęta na sejmie w Radomiu w 1505 r., zapewniała udział szlachty w stanowieniu prawa
jaką monarchią była Polska od czasów Łokietka
monarchią stanową
czym jest Corona Regni Poloniae
koncepcja Korony Królestwa Polskiego powstała wśród elit, która oznaczała, że państwo jest terenem na którym obowiązują pewne prawa, nie jest własnością władcy
kiedy KP stało się monarchia elekcyjną
od śmierci Ludwika I Węgierskiego w 1382 r. i wybrania na króla Jadwigę w 1384 r.
dzięki komu na dworze królewskim król sprawował swoją władzę
kanclerza i podkanclerza (kancelaria i dyplomacja)
podskarbi koronny i podskarbi nadworny (skarb państwa i monarchy)
marszałek koronny (bezpieczeństwo króla)
dzięki komu król sprawował władzę (poza dworem)
starosta- utrzymywał bezpieczeństwo publiczne, sądził, zbierał podatki, pilnował granic, dowodził wojskiem
urzędy ziemskie w KP w XIV i XV w.
wojewoda (województwa) i kasztelan (kasztelanie)
z czego składał się sejm walny w XIV i XV w.
z króla, posłów i senatorów
przywilej nieszawski
1454 r., Kazimierz Jagiellończyk, niezbędna zgoda na szlachty na nowe podatki i pospolite ruszenie
przywilej czerwiński (Czerwińsk)
1422 r., Władysław Jagiełło chciał nakłonić rycerstwo do wojny z zakonem
postanowienia przywileju czerwińskiego
nietykalność majątkowa
zakaz łączenia urzędu sędziego i starosty przez 1 osobę
uzależnienie bicia monety od zgody dostojników
przywilej warcki (Warta) i jedleńsko-krakowski (Jedlnia i Kraków)
1423 r. i 1430 r. (1433) , Władysław Jagiełło chciał zapewnić tron swojemu synowi
postanowienia przywileju warckiego
ograniczenie wychodźstwa chłopów ze wsi
wykup sołectw przez szlachtę
wojewodowie mogą ustalać taksy wojewódzkie (maks. ceny)
postanowienia przywileju jedleńsko-krakowskiego
nietykalność osobista dla szlachty
wyłączność szlachty na piastowanie godności kościelych
przywilej cerekwicko-nieszawski (Cerekwica i Nieszawa)
1454 r., Kazimierz Jagiellończyk, chciał namówić szlachtę na wojnę z zakonem
postanowienia przywileju cerekwicko-nieszawskiego
nowe podatki i pospolite ruszenie za zgodą sejmików
przylej piotrkowski (Piotrków)
1496 r., Jan Olbracht, skłonienie rycesrtwa do wyprawy na Mołdawię
postanowienia przywileju piotrkowskiego
zwolnienie szlachty z opłat celnych za produkty własne
zakazanie nabywania ziemi przez mieszczan
ograniczenie chłopów do opuszczania wsi (1 rocznie)
założenie Akademii Krakowksiej
1364 r., Kazimierz Wielki (reaktywacja w 1400 r.)
znane osoby z Akademii Krakowskiej
Mikołaj Kopernik (matematyka i astronomia)
Stanisław ze Skarbimierza i Paweł Włodkowic (prawo)
kiedy nastąpił rozwój stylu romańskiego
od XI do XIII w.
kiedy nastąpił rozwój stylu gotyckiego (ceglatnego)
w XIII w. i za czasów panowania Kazimierza Wielkiego
