klasa 3, dział II: Ziemie polskie w I poł. XIX w. Flashcards
pojęcia, daty, postaci związane z Królestwem Polskim, Wielkim Księstwem Poznańskim i Galicją od kongresu wiedeńskiego do powstania styczniowego
kiedy zniesienie bariery celnej z Rosją?
1822
kiedy wprowadzono uwłaszczeniem Prusach ze sprzężeniem (woły + orka)?
1816
kiedy wprowadzono uwłaszczenie w WKP?
1823
kiedy powstaje Ziemstwo Kredytowe?
1821
kiedy powstał Uniwersytet Lwowski?
1817
kiedy powstał Uniwersytet Warszawski?
1816
Wolnomularstwo narodowe: rok i założyciel
1819 założyciel: Walerian Łukasiński
Towarzystwo Patriotyczne: rok, od czego, kto nowym przywódcą i w którym roku
1821, 1822 aresztowanie Łukasińskiego, ale TP działa dalej pod dowództwem ppłk. Seweryna Krzyżanowskiego
Towarzystwo Patriotyczne: z kim nawiązane kontakty?
w 1824 r. nawiązanie kontaktów z dekabrystami
spisek w Szkole Podchorążych
Piotr Wysocki w 1823
skutek spisku podchorążych
w 1827-28 aresztowania i kary (proces prowadzony przez senatorów)
kto przewodził legalnej opozycji tzw. kaliszanom?
Wincenty i Bonawentura Niemojewscy
kto dowodził Radą Administracyjną?
powstanie listopadowe
Adam Jerzy Czartoryski
Joachim Lelewel
Józef Chłopicki
co odnowiło działalność? (pow. listopadowe)
Towarzystwo Patriotyczne (Mochnacki i Lelewel)
kto i kiedy został pierwszym dyktatorem powstania
Chłopicki, 5.12.1830
co wysłano do cara? (pow listopadowe)
wysłano delegację z żądaniem o przestrzeganie konstytucji
kiedy sejm ogłosił powstanie narodowe (powstanie listopadowe)?:
18.12.1830
odpowiedź cara na delegację?
1.1.1831 car odmówił
kto jest następnym dyktatorem?
Radziwiłł
kiedy nastąpiła detronizacja dynastii Romanowów przez sejm?:
25.01.1831r.
gdzie przeszła władza? kto stał na czele?:
29.12.1830 władza przeszła w ręce powstałego, pięcioosobowego Rządu Narodowego, na którego czele stał Adam Jerzy Czartoryski
dyktatorzy powstania
Chłopicki, Radziwiłł, Skrzynecki, Dembiński, Małachowski, Krukowiecki, Umiński, Rybiński
Miał) Chłop(icki) Rad(ziwiłł)y Skrzyn(ecki)kę Demb(iński)ową Mał(achowski)ych Kruk(owiecki)ów Um(iński)azanych Ryb(iński)ami
bitwa pod Stoczkiem
14.02,Dwernicki, wygrana
Olszynka Grochowska,
28.02.,Chłopicki, wygrana
Wawer,
31.03, Skrzynecki, wygrana
Dębe Wielkie
31.03, Skrzynecki, wygrana
Iganie,
10.04, Prądzyński, wygrana
Ostrołęka,
26.05, Skrzynecki, przegrana
powstanie na ziemiach zabranych
w lutym- marcu 1831
szturm na Wolę
zdobycie Warszawy przez Rosjan i śmierć gen. Józefa Sowińskiego w dniu 6.09.1831
koniec powstania listopadowego
23.09.1831
jakie były fale emigracyjne?
pierwsza- po powstaniu listopadowym 1831
druga- z Prus, gdzie wydawano powstańców Rosjanom 1832-33
trzecia- po powstaniu w 1846
czwarta- po Wiośnie Ludów 1848
jakie były kierunki emigracji?:
Europa: Francja, WB, Belgia, Hiszpania, Szwajcaria
Afryka: Algieria, Turcja
Ameryki: USA, Argentyna, Brazylia
Towarzystwo Demokratyczne Polskie (TDP) lata:
1832-62
Towarzystwo Demokratyczne Polskie (TDP) przyszły ustrój
republika
Towarzystwo Demokratyczne Polskie (TDP) sposób odzyskania niepodległości:
walka w ramach walki ogólnoeuropejskiej, a później trój zbiorowe powstanie
Towarzystwo Demokratyczne Polskie (TDP)
kwestia chłopska:
uwłaszczenie bez odszkodowania
Towarzystwo Demokratyczne Polskie (TDP) przywódcy, kraj działalności:
Tadeusz Krępowiecki,Tomasz Malinowski, Wiktor Heltman
Francja
Węglarstwo lata
1833-35
Węglarstwo przyszły ustrój:
republika
Węglarstwo sposób odzyskania niepodległości
ogólnoeuropejska rewolucja
Węglarstwo kwestia chłopska
nie zajmowali się tym
Węglarstwo przywódcy kraj:
Karol Borkowski, Seweryn Goszyński, Henryk Dąbrowski
Francja, Galicja
Hotel Lambert lata
1831-61
Hotel Lambert przyszły ustrój:
monarchia konstytucyjna
Hotel Lambert sposób odzyskania niepodległości:
korzystna sytuacja międzynarodowa, konflikt między zaborcami, działalność dyplomatyczna
Hotel Lambert kwestia chłopska
oczynszowanie i uwłaszczenie z odszkodowaniem
Hotel Lambert przywódcy kraj
A.J. Czartoryski, Józef Bem, Andrzej Zamoyski
Francja
Młoda Polska lata:
1834-1838
Młoda Polska przyszły ustrój
republika
Młoda Polska sposób odzyskania niepodległości
walka ogólnoeuropejska
kwestia chłopska: uwłaszczenie chłopów
Młoda Polska przywódca kraj:
Joachim Lelewel Szwajcaria
Młoda Polska kwestia chłopska:
uwłaszczenie chłopów
Gromady Ludu Polskiego lata:
1835-46
Gromady Ludu Polskiego przyszły ustrój
socjalistyczna republika (socjalizm utopijny)
Gromady Ludu Polskiego sposób odzyskania niepodległości:
rewolucja, powstanie narodów europejskich
Gromady Ludu Polskiego kwestia chłopska:
własność wspólna
Gromady Ludu Polskiego przywódcy kraj
Stanisław Worcell, Tadeusz Krępowiecki
Wielka Brytania
Stowarzyszenie Ludu Polskiego
przywódcą był Szymon Konarski, działał w Warszawie, aresztowany w 1839 r.
Związek Chłopski
kto był przywódcą?: przywódcą był ksiądz Piotr Ściegienny, założone w 1838 r., działało na Lubelskim, Sandomierskim, Kieleckim, Radomskim
do czego nawoływał? Co napisał?: nawoływał chłopów do powstania, napisał list od papieża Grzegorza (nazwa “list ojca świętego Grzegorza papieża)
Związek Narodu Polskiego
kto był przywódcą?: przywódcą był Edward Dembiński (czerwony kasztelanic), 1839
dokumenty: “katechizm demokratyczny” i “O prawach żywotnych narodu”
Związek Plebejuszy
kto przywódcą?: przywódcą Walenty Stefański, 1842, Poznań
namawiał do rewolucji, chciał uwłaszczenia i prawa do pracy
kiedy wybuchło powstanie krakowskie?
21/22.02.1846 r.
co utworzono powstanie krakowskie
Rząd Narodowy
kto zasiadał w RN powstanie krakowskie
Jan Tyssowski (Galicja)
Ludwik Gorzkowski (Kraków)
Aleksander Grzegorzewski (KP)
co ogłosił RN? powstanie krakowskie
Manifest do Narodu, w którym:
proklamowano powstanie na 3 zaborach
ogłoszono zniesienie przywilejów stanowych i różnic społecznych
zlikwidowano pańszczyznę i czynsz
bezrolnym chłopom obiecano ziemię za udział
głosił oddanie chłopom ziemi na własność
kto i kiedy ogłosił się dyktatorem powstania krakowskiego?:
27.02 Jan Tyssowski
kiedy oddają Kraków i upada powstanie krakowskie?
4.03.1846 r.
kiedy i gdzie zostaje zawarta ugoda między polakami i prusami?
11.04.1848 w Jarosławcu zostaje zawarta ugoda między Prusakami i Polakami
kiedy wybuchło powstanie polacy vs prusacy (WL)?
29.04.1848 r.
kiedy i gdzie zaczyna się WL w Galicji?
Lwów i Kraków, marzec 1848
co i kiedy wydał gubernator Galicji (WL w galicji)
Franz Stadion wydał patent cesarski na likwidację pańszczyzny 22.04.1848 r.
stan oblężenia Galicji (stan wyjątkowy)
od listopada 1848 do 1854 r.
kto zostaje mianowany gubernatorem Galicji (WL)? Do kiedy?
Bach do 1859, nazywa się ten okres erą Bacha
powstanie miast Wiosny Ludów
Giżycko: od Gustawa Gizewiusza, za szerzenie świadomości narodowej na Mazurach
Mrągowo: od Krzysztofa Mrongowiusza, za szerzenie świadomości narodowej na Kaszubach
kim był Józef Lompa?:
działał na terenach Śląska
jakie były ośrodki kultury?: (przed 1830)
Ossolineum we Lwowie
Biblioteka Raczyńska w Poznaniu
Zbiory w Puławach
Towarzystwo Przyjaciół Nauki w Warszawie
kim był Gorczakow
namiestnik KP przed powstaniem styczniowym
kiedy i co utworzył Gorczakow?
14.02.1861 Gorczakow utworzył Delegację Miejską
kto wchodził w skład Delegacji Miejskiej
w skład wchodzili millenerzy i Aleksander Wielopolski
na jakim stanowisku zostaje umieszczony Aleksander Wielopolski po powrocie do polityki?
zostaje naczelnikiem Rządu Cywilnego
1862 co mówią ukazy?
równouprawnienie żydów
oczynszowanie chłopów
język polski językiem nauczania
mniejsze koszta edukacji
pierwszy dyktator powstania styczniowego?
Ludwik Mierowsławski
drugi dyktator pow styczniowego
Marian Langiewicz
ostatni dyktator powstania styczniowego
Romuald Traugutt 17.10.1863
bitwa pod Opatowem kiedy? kto dowodził?
- 1863 Józef Hauke-Bosak
skutki III rozbioru Polski
kryzys ekonomiczny (eksploatacja terenów i ludności)
zmiany ustrojowe na terenach zaborów
jakie były programy działań po III rozbiorze
- rezygnacja z walki zbrojnej
- wywołanie ogólnonarodowego powstania
- współpraca z rewolucyjną Francją (prowadziła wojnę z Rosją, Prusami i Austrią; I koalicja antyfrancuska)
pierwsze organizacje konspiracyjne po III rozbiorze
Centralizacja- Galicja
Towarzystwo Republikanów Polskich- Warszawa
kierunek emigracji po upadku Rzeczpospolitej
Paryż
jakie organizacje polityczne powstały w Paryżu po upadku Rzeczpospolitej
Agencja (umiarkowana)
Deputacja (radykalna)
ich celem było utworzenie polskich oddziałów u boku Francji
gdzie dyrektoriat francuski utworzył legiony polskiej
we Włoszech, a dokładniej w Republice Lombardzkiej, gdzie walczyły wojska pod wodzą gen. Napoleona Bonaparte
utworzenie Legionów Polskich we Włoszech
1797 r., gen. Jan Henryk Dąbrowski
gdzie walczyły Legiony Polskie
w kampanii przeciwko Państwu Kościelnemu i Królestwu Neapolu (po pokoju w Campo Formio)
w czasie walk z II koalicją antyfrancuską (np. Magnano, Trebbią)
kto utworzył Legię Naddunajską w 1799 r.
gen. Karol Kniaziewicz, w Alzacji i Lotaryngii
brała udział w bitwie pod Hohenlinden w 1800 r.
gdzie wysłano Legiony Polskie po pokoju w Luneville (1801 r.)
na Santo Domingo, skąd wróciło zaledwie ok. 300 z nich
część skierowano do państw włoskich
Napoleon wysłał część wojsk na Haiti, aby stłumić powstanie (1791-1804)
do czego doprowadziły Legiony Polskie
wykształciły kadrę oficerską
podtrzymała tradycję walki o niepodległość i idee demokratyczne
autor Mazurka Dąbrowskiego/Pieśni Legionów Polskich we Włoszech
Józef Wybicki, 1797 r.
gdzie zaczęły powstawać oddziały na wieść o zwycięstwach Napoleona (Austerlitz, Jena i Auerstaedt, 1806 r.)
w Wielkopolsce (powstańcy)
gen. Dąbrowski (regularne oddziały)
powołanie Komisji Rządzącej przez Napoleona
1807 r., na jej czele stał Stanisław Małachowski, a władzę zwierzchnią nad armią miał ks. Józef Poniatowski
pokój w Tylży
7 lipca 1807 r.
z ziem zaboru II i III utworzone zostaje Księstwo Warszawskie, jego władcą był Fryderyk August Wettin
Gdańsk stał się wolnym miastem
oktrojowanie konstytucji Księstwa Warszawskiego
22 lipca 1807 r.
konstytucja Księstwa Warszawskiego
oparta na konstytucji francuskiej
ustrój monarchii konstytucyjnej i ograniczony trójpodział władzy
podział administracyjny na 6 departamentów
wszyscy obywatele są równi i wolni
poszerzenie praw mieszczan
wprowadzenie kodeksu Napoleona w Księstwie Warszawskim
1808 r.
organy władzy Księstwa Warszawskiego
Monarcha- władza ustawodawcza i wykonawcza
Zgromadzenie Narodowe- władza ustawodawcza
Rada Stanu i Rada Ministrów- władza wykonawcza
Niezawisłe sądy- władza sądownicza
gdzie walczyły wojska Księstwa Warszawskiego
w 1808-1812 r. przeciwko powstańcom hiszpańskim (szarża pod Somosierrą)
wojna z Austrią (1809 r.)
wojna z Rosją (1812 r.)
bitwa pod Raszynem (wojna z austrią)
kwiecień 1809 r., wojska ks. Józefa Poniatowskiego starły się z Austriakami
skutki wojny z Austrią (1809 r.)
dzięki zajęciu Krakowa, Zamościa czy Lublina i pokonanie Austriaków w bitwie pod Wagram przez Napoleona do KW przyłączono cztery departamenty: krakowski, lubelski, radomski i siedlecki
wojna z Rosją
wyprawa Napoleona na Moskwę z 1812 r., która miała dać Polakom niepodległość
ok. 100 tys. polskich żołnierzy brało udział w tej wojnie
bitwy pod Smoleńskiem, Borodino
bitwa pod Lipskiem
1813 r., ginie ks. Józef Poniatowski, porażka kampanii
skutki istnienia Księstwa Warszawskiego (1807-1815)
unowocześnienie polskiego społeczeństwa i administracji
rozwój szkolnictwa
odrodzenie polskiej kultury i nauki
ożywienie gospodarki
utorowanie drogi do powstania Królestwa Polskiego w 1815 r.
wzmocnienie świadomości narodowej
możliwość wyszkolenia polskich kadr dla szkolnictwa i administracji
ustalenia kongresu wiedeńskiego wobec Księstwa Warszawskiego
utworzone zostaje Królestwo Polskie (Rosja), Wielkie Księstwo Poznańskie (Prusy) i Wolne Miast Kraków (Rzeczpospolita Krakowska)
ustrój Królestwa Polskiego
KP było połączone unią personalną z Rosją (Aleksander I)
została oktrojowana konstytucja, wg. której KP było monarchią konstytucyjną
konstytucja Królestwa Polskiego
27 listopada 1815 r., Adam Jerzy Czartoryski był jej głównym autorem
co gwarantowała konstytucja KP
własny sejm
niezawisłe sądownictwo
odrębne od rosyjskich organy władzy
własną armię
szerokie prawa obywatelskie np. wolność druku, wolność osobistą
organy władzy wykonawczej w Królestwie Polskim
król (car Rosji) sprawował władzę wykonawczą poprzez namiestnika, Radę Administracyjną i Radę Stanu
organ władzy ustawodawczej w Królestwie Polskim
sejm:
zwoływany co 2 lata na 30 dni
składał się z króla, izby poselskiej oraz senatu
uchwalał budżet państwa, podatki, sprawy cywilne, administracyjne, kryminalne, prowadził politykę monetarną
kto objął funkcję naczelnego wodza wojska polskiego
brat cara wielki książę Konstanty
kto był pozakonstytucyjnym pełnomocnikiem cara w KP
senator Nikołaj Nowosilcow
do czego doprowadził Nikołaj Nowosilcow
rozbudowa policji politycznej i wdrożenia cenzury prewencyjnej w 1819 r.
zniesienie jawności obrad sejmowych w KP
1825 r.
kto przyjął postawę lojalistyczną wobec zaborcy
gen. Józef Zajączek i inni generałowie wojska polskiego
kto był ministrem oświaty na początku istnienia KP
Stanisław Kostka Potocki (rozbudował siec szkół elementarnych, średnich i zawodowych)
instytucje edukacji i nauki w Warszawie
Uniwersytet Warszawski w 1816 r.
Konserwatorium Muzyczne w 1821 r.
Instytut Politechniczny w 1830 r.
kto działał w Towarzystwie Przyjaciół Nauk
Stanisław Staszic, Julian Ursyn Niemcewicz, Adam Mickiewicz, Aleksander Fredro, Stanisław Kostka Potocki, Joachim Lelewel
modernizacja rolnictwa w Królestwie Polskim
odchodzenie od pańszczyzny na rzecz oczynszowania chłopów
stosowanie żelaznych narzędzi
wprowadzenie płodozmianu i nawozów
kto pełnił funkcję ministra skarbu w latach 1821-1830
Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki
utworzenie Banku Polskiego
1828 r.
miejsca koncentracji przemysłu, które rozwinęły się dzięki Franciszkowi Ksaweremu Druckiemu-Lubeckiemu
Łódzki Okręg Przemysłowy
Zagłębie Dąbrowskie
Staropolski Okręg Przemysłowy
budowa kanału augustowskiego
1824-1838 r., gen. Ignacy Prądzyński
kto był namiestnikiem Wielkiego Księstwa Poznańskiego
książę Antonii Henryk Radziwiłł (pełnił tą rolę do 1831 r., kiedy zniesiono tą funkcję z powodu powstania listopadowego)
jak funkcjonował sejm w Wielkim Księstwie Poznańskim
sejm prowincjonalny był zwoływany co 3 lata (charakter opiniodawczy i doradczy)
konstytucja Rzeczpospolitej Krakowskiej
1815 r., współtworzona przez ks. Adama Jerzego Czartoryskiego
postanowienia konstytucji Wolnego Miasta Kraków
władza ustawodawcza: Zgromadzenie Reprezentantów
władza wykonawcza: senat i prezes
język urzędowy i wykładowy: polski
instytucje naukowe Wolnego Miasta Kraków
Uniwersytet Jagielloński (tak określany od 1817 r.)
Towarzystwo Naukowe (założone w 1815 r.)
instytucje naukowe działające na ziemiach zabranych (zabór rosyjski)
Uniwersytet Wileński, Liceum Krzemienieckie na Wołyniu
jak nazywano tereny przyłączone do Austrii
Królestwo Galicji i Lodomerii
jak funkcjonowała Galicja i Lodomeria
rządzili urzędnicy niemieccy lub czescy
administracja i szkolnictwo całkowicie zgermanizowane
rozbudowana policja polityczna
utworzenie Galicyjskiego Sejmu Stanowego
1817 r., obrady w języku polskim
czego nie zrobiono w Galicji
nie uwłaszczono chłopów, nie zniesiono pańszczyzny