Brainscape's Knowledge GenomeTM


Top Flashcards (Certified)
All Flashcards

Historia > Rzeczpospolita w czasach nowożytnych > Flashcards

Rzeczpospolita w czasach nowożytnych Flashcards

1
Q

przyczyny niskiego zaludnienia Rzeczpospolitej w czasach nowożytnych

A

choroby i epidemie
w XVII i XVIII w. wojny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

jakie grupy etniczne zamieszkiwały Rzeczpospolitą

A

Polacy, Rusini (Ukraińcy i Białorusini), Litwini
Żydzi, Niemcy, Ormianie, Szkoci, Karaimi, Tatarzy, Holendrzy i Romowie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

jakie stany były w Rzeczpospolitej

A

szlachtę, duchowieństwo, mieszczaństwo i chłopów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

jakie były skutki nadawania przywilejów szlacheckich

A

szlachta zyskała duże wpływy polityczne, a także silną pozycję ekonomiczną

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

w jaki sposób można było zostać szlachcicem

A

przez urodzenie w rodzinie szlacheckiej lub nobilitację (nadanie szlachectwa przez władcę)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

podział szlachty

A

Magnateria, szlachta średnia, szlachta zagrodowa (zaściankowa), szlachta gołota

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

jacy przedstawiciele szlachty mieli rzeczywisty wpływ na politykę w Rzeczpospolitej

A

magnateria, która miała największe majątki
szlachta średnia, która sprawowała urzędy ziemskie i funkcje posłów na sejm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

co cechowało duchowieństwo w Rzeczpospolitej

A

duchowieństwo katolickie i prawosławne miało własne sądownictwo i cieszyło się przywilejami podatkowymi
arcybiskupi i biskupie cieszyli się wpływami politycznymi
duże zróżnicowanie majątkowe i hierarchizacja

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

czy mieszczaństwo miało dużą rolę w polityce państwa

A

nie, miasta miały swoje poszczególne przywileje, a sam stan nie stanowił jednej siły politycznej. Mieszczaństwo często było pozbawiane praw na rzecz szlachty (nie mogli posiadać majątków, ograniczona nobilitacja, brak reprezentacji w sejmie i sejmikach)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

jakie zawody tworzyły mieszczaństwo

A

rzemieślnicy (pełnoprawni obywatele), pracownicy najemni, czeladnicy, służba, kupcy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

ile % stanowiły poszczególne stany

A

szlachta- 6%
duchowieństwo- 0,5%
mieszczaństwo- 15%
chłopi- ok. 80%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

na jakich majątkach pracowali chłopi

A

majątkach królewskich, szlacheckich lub kościelnych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

jak zmieniła się sytuacja chłopów w XV-XVI w.

A

zostali pozbawieni wolności osobistej, podporządkowania sądownictwu pańskiemu i obciążeni pańszczyzną

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

kogo uważano za zamożnego chłopa

A

chłopów dysponujących kilkułanowymi gospodarstwami

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

podział chłopów

A

kmiecie- 1 łan ziemi
zagrodnicy- mniej niż połowa łanu
chałupnicy i komornicy- praca najemna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

co było podstawą systemu gospodarczego w XVI w.

A

folwarki szlacheckie (gosp. folwarczno-pańszczyźniana)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

prawna przyczyna tworzenia się folwarków już w XV w.

A

przywilej w Warce w 1423 r., na mocy którego szlachta zaczęła odbierać ziemie sołtysom

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

społeczno-polityczne przyczyny tworzenia się folwarków

A

odzyskanie Pomorza Gdańskiego w 1466 r. i zwiększenie eksportu zboża
wzrost zapotrzebowania na zboże i cen żywności na zachodzie Europy
spadek wartości pieniądza co obniżało realną wartość czynszów chłopskich
zwiększenia pańszczyzny z kilku dni w skali roku na kilka dni tygodniowo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

skutki rozwoju folwarku szlacheckiego

A

wzrost zamożności szlachty
rozwój miast znad rzek i na wybrzeżu
wzrost zamożności mieszczan i chłopów handlujących zbożem
ożywienie gospodarcze i rozwój rzemiosła

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

negatywne aspekty gosp. folwarczno-pańszczyźnianej

A

osłabienie pozycji gosp. chłopów i mieszczan
zahamowanie inwestycji w inne gałęzie niż rolnictwo
niechęć do modernizacji i innowacyjnych działań gospodarczych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

największe miasta Rzeczpospolitej

A

Gdańsk (port handlowy), Kraków, Lwów, Poznań, Elbląg, Lublin, Wilno, Warszawa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

charakter mieszkańców ośrodków miejskich

A

półwiejski- zajmowali się handlem i rzemiosłem, ale też uprawą roli

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

jaki system sprawowania władzy obowiązywał w miastach do XVIII w.

A

system wykształcony w średniowieczu, gdzie organami samorządu była rada i ława, a dużą rolę gospodarczą odgrywały cechy rzemieślnicze

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

co hamowało rozwój gospodarczy miast

A

rywalizacja rzemiosła pozacechowego (wspierane przez duchowieństwo i szlachtę) i cechowego
niekorzystne regulacje narzucone przez szlachtę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

co stało się kluczową drogą handlową od końca XV w.

A

Wisła i jej dopływy, bo to właśnie nią transportowano zboże i drewno, płótna i konopie do Gdańska

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

hodowla jakiego zwierzęcia była ważna w Rzeczpospolitej

A

bydło hodowane na Ukrainie a potem pędzone na Śląsk

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

z jakimi państwami handlowała Rzeczpospolita od wschodu

A

z Imperium Osmańskim i Cesarstwem Rosyjskim

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

jakie mniejszości narodowe prowadziły handel

A

Ormianie (wymiana z Persją) i Szkoci (handel obwoźny)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

co hamowało rozwój handlu

A

cła wewnętrzne, opłaty za przejazd, niespójna polityka celna i różne systemy miar i wag

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

co wyznaczało rytm życia kupców

A

doroczne jarmarki i cotygodniowe targi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

kto podjął się próby ujednolicenia systemu monetarnego

A

Zygmunt I Stary

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

jakie monety wprowadził Zygmunt I Stary

A

złoty polski (floren polski) o wartości 30 groszy. Była to pierwsza złota moneta w obiegu
dukat o wartości 46 groszy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

kiedy umiera Aleksander Jagiellończyk

A

w 1506 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

kto został królem po śmierci Aleksandra Jagiellończyka

A

Zygmunt I Stary

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

zmiany w kulturze, społeczeństwie i gospodarce za panowania Zygmunta I Starego

A

wpływy renesansu
intensywny rozwój gospodarczy (zboże)
hasła reformacji i protestantyzm
krystalizowanie się ustroju demokracji szlacheckiej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

jakie były cele polityki wewnętrznej Zygmunta I Starego

A

chciał wzmocnić pozycję króla względem szlachty i aby to osiągnąć przeprowadził reformę skarbu koronnego (pomogła mu w tym Bona Sforza) i próbował wprowadzić dziedziczność tronu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

czym jest elekcja vivente regoe

A

z łac. oznacza to ‘za życia króla’, czyli elekcja następnego władcy, kiedy poprzedni jeszcze żyje

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

czym jest elekcja vivente regoe

A

z łac. oznacza to ‘za życia króla’, czyli elekcja następnego władcy, kiedy poprzedni jeszcze żyje

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

kiedy miała miejsce elekcja vivente rege

A

w 1529 r. na sejmie w Piotrkowie, kiedy na tron wstąpił syn Zygmunta I, Zygmunt August

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

jaki był skutek polityki wewnętrznej Zygmunta I Starego

A

konflikt ze szlachtą i rokosz lwowski/wojna kokosza z 1537 r., kiedy to pospolite ruszenie na Mołdawię przekształciło się w ruch antykrólewski

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
41
Q

jakie były żądania szlachty z rokoszu lwowskiego

A

uznanie elekcyjności tronu
wprowadzenie zakazu łączenia urzędów
zaprzestanie przez królową skupu dóbr
zwolnienia od ciężarów ponoszonych na rzecz Kościoła

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
42
Q

co wykształciło się z rokoszu lwowskiego

A

ruch egzekucyjny, czyli ruch polityczny średniej szlachty, którego celem było ograniczenie pozycji możnowładztwa w państwie polsko-litewskim
nazwa pochodzi od postulatu egzekucji, czyli wykonania obowiązujących praw

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
43
Q

czym były królewszczyzny

A

majątki państwowe

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
44
Q

I wojna litewsko-moskiewska (brali w niej udział Tatarzy po stronie Moskwy)

A

1507-1508, pokój wieczysty w Moskwie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
45
Q

II wojna litewsko-moskiewska

A

1512-1522

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
46
Q

bitwa pod Orszą

A

1514 r., wygrana Litwy (w tym samym roku Rzeczpospolita straciła Smoleńsk)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
47
Q

z kim Moskwa weszła w sojusz w czasie II wojny litewsko-moskiewskiej

A

z cesarzem Maksymilianem I Habsburgiem (Niemcy) w 1514 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
48
Q

rozejm w 1522 r.

A

zawarty w Moskwie na zasadzie uti possidetis, czyli utrzymując ziemie zdobyte lub stracone w czasie wojny, przedłużany w 1526 i 1532 r., warunki potwierdzono w 1537 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
49
Q

zjazd wiedeński

A

1515 r., spotkanie między Zygmuntem Starym, cesarzem Maksymilianem I Habsburgiem i Władysławem II Jagiellończykiem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
50
Q

skutki zjazdu wiedeńskiego

A

zerwanie współpracy między Moskwą, Krzyżakami i Habsburgami
poparcie krucjaty antytureckiej przez cesarza
zawarcie podwójnego małżeństwa: wnuki cesarza i dzieci Władysława II Jagiellończyka, przez co po wygaśnięciu linii męskiej Jagiellonów władzę na Węgrzech i w Czechach mieli przejąć Habsburgowie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
51
Q

śmierć Władysława II Jagiellończyka

A

1516 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
52
Q

kto został królem Czech i Węgier po śmierci Władysława II

A

Ludwik Jagiellończyk

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
53
Q

śmierć Ludwika Jagiellończyka

A

1526 r., w bitwie pod Mohaczem przeciwko Turkom

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
54
Q

skutek śmierci Ludwika Jagiellończyka

A

nie pozostawił po sobie żadnego potomka, więc władzę w Czechach i na Węgrzech przejęli Habsburgowie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
55
Q

kto został wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego w 1511 r.

A

Albrecht Hohenzollern

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
56
Q

do czego dążył Albrecht Hohenzollern

A

do zrzucenia zależności lennej od Królestwa Polskiego, dlatego zawarł sojusz z Moskwą i Habsburgami

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
57
Q

wojna polsko-krzyżacka

A

1519-1521 (pokój na 4 lata)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
58
Q

przekształcenie się państwa krzyżackiego w państwo świeckie

A

1525 r., powstanie Prus Książęcych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
59
Q

hołd pruski

A

1525 r., Albrecht Hohenzollern stał się pierwszym protestanckim władcą w Europie i złożył hołd królowi Zygmuntowi I Staremu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
60
Q

przyłączenie Mazowsza do Korony

A

1526 r., śmierć ostatnich piastowskich książąt mazowieckich

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
61
Q

przyłączenie Pokucia (część Mołdawii) do Korony

A

1538 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
62
Q

co utworzono w ramach obrony przeciwko Turkom w XVI w.

A

obrona potoczna, która liczyła 3 tys. żołnierzy i system twierdz

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
63
Q

pokój wieczysty z Turcją

A

1533 r., obowiązywał do końca XVI w.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
64
Q

śmierć Zygmunta I Starego

A

1548 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
65
Q

kto objął tron po Zygmuncie I

A

Zygmunt II August

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
66
Q

dlaczego Zygmunt II August był krytykowany przez szlachtę

A

małżeństwo z Barbarą Radziwiłłówną (obawa przed wzmocnieniem pozycji magnaterii)
prohabsburska polityka władcy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
67
Q

kto był przywódcą ruchu egzekucyjnego za czasów Zygmunta II

A

Mikołaj Sienicki, Hieronim Ossoliński i Rafał Leszczyński

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
68
Q

skutki sejmów 1562-1567

A

egzekucja dóbr królewskich (zwrot ziem bezprawnie trzymanych przez magnatów)
zarządzono lustrację królewszczyzn
utworzono wojsko kwarciane (utrzymywane z 1/4 dochodów królewszczyzn)
wprowadzono podatek nadzwyczajny dla kmieci, Kościoła i rzemieślników
zakazano wykonywania przez starostów wyroków wydanych przez sądy kościelne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
69
Q

główny problem Zygmunta II Augusta

A

brak potomka i kwestia utrzymania unii polsko-litewskiej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
70
Q

kto walczył o wpływy nad wybrzeżami Morza Bałtyckiego

A

Szwecja, Dania i państwo moskiewskie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
71
Q

atak Iwana IV Groźnego na Inflanty

A

1558 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
72
Q

hołd lenny Gottharda Kettlera

A

1561 r., złożył do Zygmuntowi Augustowi w zamian za to otrzymał Kurlandię i Semigalię

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
73
Q

I wojna północna

A

1563-1570

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
74
Q

strony I wojny północnej

A

Szwecja, Dania, Moskwa i państwo polsko-litewskie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
75
Q

co próbował utworzyć Zygmunt August w czasie I wojny północnej

A

flotę kaperską, jednak doprowadziła ona tylko do konfliktu z Gdańskiem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
76
Q

ustalenia pokojowe z 1570 r.

A

Moskwa utrzymała Doprat i Narwę (jeszcze z 1558 r.), a Rzeczpospolita utrzymała większość Inflant

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
77
Q

przeniesienie praw do lenna w Prusach na brandenburską linię Hohenzollernów

A

1563 r., dało to możliwość połączenia Prus i Brandenburgii

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
78
Q

skąd docierały idee renesansu do Rzeczpospolitej

A

od drugiej połowy XV w. z Czech i Węgier oraz z Italii

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
79
Q

kto odgrywał ważną rolę w rozwoju renesansu w Rzeczpospolitej w XV w.

A

Kallimach, właściwie Filippo Buonaccorsi, pisarz polityczny i dyplomata, który został wychowawcą synów Kazimierza Jagiellończyka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
80
Q

ośrodek polskiego renesansu

A

dwór królewski Zygmunta Starego i jego żony Bony Sforzy, Akademia Krakowska

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
81
Q

kto prowadził przebudowę zamku królewskiego na Waweku

A

Franciszek Florentczyk i Bartolomeo Berrecci

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
82
Q

co powstało w czasie przebudowy zamku królewskiego na Wawelu

A

trójpoziomowe krużganki i kaplica Zygmuntowska (mauzoleum)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
83
Q

budowa Zamościa “miasta idealnego”

A

1580 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
84
Q

kto zrobił nagrobki Zygmunta Augusta i Stefana Batorego na Wawelu

A

Santi Gucci

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
85
Q

przykład artysty w malarstwie ściennym i książkowym w renesansie

A

Stanisław Samostrzelnik

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
86
Q

przedstawiciele medycyny w renesansie

A

Józef Struś (ludzie tętno) i Wojciech Oczko (choroby weneryczne)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
87
Q

najwybitniejszy polski astrolog renesansu

A

Mikołaj Kopernik (“O obrotach sfer niebieskich”)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
88
Q

najsłynniejszy polski alchemik

A

Michał Sędziwój

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
89
Q

dwa dzieła, które przyczyniły się do mitu sarmackiego

A

Traktat o dwu Sarmacjach Macieja z Miechowa
O pochodzeniu i dziejach Polaków Macina kromera

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
90
Q

kto stworzył pierwszą mapę Rzeczpospolitej

A

Bernard Wapowski

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
91
Q

wyznania Rzeczpospolitej w XIV w.

A

katolicyzm, prawosławie, judaizm, islam, husytyzm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
92
Q

dlaczego nasiliła się krytyka Kościoła katolickiego w XVI w.

A

obciążenia na rzecz duchowieństwa- tzw. dziesięcina
niewielkie opodatkowanie duchowieństwa
wykonywanie wyroków sądów kościelnych przez władze świeckie
niski poziom moralny i intelektualny kleru

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
93
Q

kiedy na ziemie polskie dotarł luteranizm

A

w latach 20. XVI w. za sprawą niemieckiego mieszczaństwa w Prusach Królewskich i zachodniej Wielkpolsce

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
94
Q

ośrodek luteranizmu w Rzeczpospolitej

A

Prusy Książęce, lenno, w którym w 1525 r. luteranizm zaczął być wyznaniem panującym

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
95
Q

jaka księga była podstawą dla protestantów polskich i stała się podstawą dla katolickiego przekładu Biblii

A

Biblia brzeska

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
96
Q

jaki stan przekształcał kościoły w zbory

A

mieszczaństwo, które uzyskało swobodę organizacji własnego życia religijnego w połowie XVI w.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
97
Q

kiedy kalwinizm dotarł na ziemie polsko-litewskie

A

w latach 50. XVI w. i zyskał dużą popularność wśród szlachty

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
98
Q

dlaczego to szlachta była stanem, który “przyjął” kalwinizm

A

ponieważ szlachta ceniła autonomię i samorządność gmin kalwińskich;
nie chciała płacić dziesięcin na Kościół;
wybiórczo traktowała nauki Kalwina

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
99
Q

jaka szlachta przyjęła kalwinizm

A

magnackie rody litewskie i średnia szlachta małopolska

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
100
Q

kiedy wyłonili się bracia polscy/arianie

A

w latach 60. XVI w. w skutek sporu o istnienie Trójcy Świętej (bracia polscy nie uznawali jej istnienia)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
101
Q

skąd wzięła się nazwa “arianie”

A

od teologa żyjącego u schyłku starożytności Ariusza, który odrzucił dogmat Trójcy Świętej, co Kościół uznał za herezję

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
102
Q

jak wyglądał program społeczny braci polskich

A

głosili, że ludzie z natury są równi
postępiali poddaństwo chłopów
odrzucali wojny i przemoc fizyczną
opowiadali się za tolerancją wszystkich wyznań i religii

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
103
Q

główny ośrodek braci polskich

A

Raków, gdzie od XVII w. działały zbór, drukarnia i ariańska szkoła wyższa- Akademia Rakowska

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
104
Q

kim byli bracia czescy

A

zwolennicy husytyzmu, którzy wygnani z Czech osiedlili się w Wielkopolsce w XVI w.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
105
Q

skutki reformacji na ziemiach polsko-litewskich

A

rozwój polskiego piśmiennictwa i języka
wzrost liczny drukarń
rozwój szkolnictwa (Akademia Rakowska i humanistyczne gimnazjum pińczowskie)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
106
Q

do czego dążyli protestanci w Rzeczpospolitej w połowie XVI w., za rządów Zygmunta Augusta

A

do utworzenia kościoła narodowego z królem na czele i liturgią w języku polskim
zjednoczenia wyznań protestanckich (Jan Łaski)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
107
Q

ugoda sandomierska

A

1570 r., porozumienie między braćmi czeskimi, kalwinistami i luteranami, w którym deklarowali wspólną obronę swoich wyznań przed kontrreformacją

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
108
Q

uchwalenie akty konfederacji warszawskiej

A

1573 r. w konsekwencji zjednoczenia się protestantów w czasie sejmu konwokacyjnego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
109
Q

co zapewniał akt konfederacji warszawskiej

A

wolność wyznania dla szlachty
równouprawnienie protestantów z katolikami
utrzymane wieczystego pokoju religijnego
brak prześladowań religijnych ze strony władz świeckich

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
110
Q

czym jest sejm konwokacyjny

A

w I Rzeczypospolitej pierwszy sejm odbywający się w momencie nastania bezkrólewia. Był sejmem poprzedzającym wolną elekcję, podczas której ustalani byli kandydaci do władzy.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
111
Q

do jakiego dokumentu zostały włączone postanowienia akty konfederacji warszawskiej

A

do artykułów henrykowskich, dzięki czemu stały się filarem tolerancji religijnej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
112
Q

co dzieło się w Rzeczpospolitej na skutek soboru trydenckiego (1545-1563)

A

zakładano seminaria duchowne
prowadzono wizytacje parafii
wprowadzono księgi parafialne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
113
Q

kiedy sprowadzono jezuitów do Rzeczpospolitej

A

w 1564 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
114
Q

co jezuici robili w Rzeczpospolitej

A

zakładali kolegia (szkoły) jezuickie
prowadzili działalność wydawniczą i kaznodziejską (Jakub Wujek i Piotr Skarga)
organizowali dysputy religijne z innowiercami

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
115
Q

kiedy powstała Akademia Wileńska

A

w 1579 r. z kolegium jezuickiego, dzięki czemu stała się 2 uniwersytetem w Rzeczpospolitej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
116
Q

jaki skutek miała działalność jezuitów w Rzeczpospolitej

A

kontrreformacja zwyciężyła jednak położenie protestantów pogorszyło się dopiero w połowie XVII w.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
117
Q

jakie trudności napotkało prawosławie w XVI w.

A

przechodzenie wiernych na inne religie
utworzenie patriarchatu w Moskwie, który rościł sobie prawo do zwierzchności nad diecezjami w Rzeczpospolitej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
118
Q

kiedy zawarto unię brzeską

A

w 1596 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
119
Q

co oznaczała unia brzeska

A

Kościół prawosławny w Rzeczpospolitej uznaje zwierzchność papieża, ale zachowuje obrzędy i obyczaje prawosławia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
120
Q

skutek unii brzeskiej

A

rosłam w Cerkwii na unitów (zwolennicy Kościoła unickiego/grekokatolickiego) i dyzunitów (wierni Kościołowi prawosławnemu)
napięcia na podłożu religijnym między prawosławnymi i katolikami

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
121
Q

gdzie powstało pierwsze kolegium jezuickie

A

w Braniewie w 1565 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
122
Q

co wpłynęło na decyzję Zygmunta Augusta o zawarciu unii lubelskiej

A

brak potomka i ryzyko całkowitego zerwania unii polsko-litewskiej
zagrożenie ze strony Moskwy i Tatarów oraz rywalizacja o Inflanty
nacisk ze strony szlachty polskiej i szlachty litewskiej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
123
Q

kto był przeciwnikiem unii lubelskiej

A

magnaci litewscy którzy obawiali się utraty pozycji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
124
Q

rozpoczęcie obrad sejmu w Lublinie w sprawie unii lubelskiej

A

1568 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
125
Q

co zrobił Zygmunt August aby zmusić litewskich magnatów do powrotu na obrady sejmu z 1568 r.

A

jako dziedziczny władca Litwy przyłączył województwa podlaskie, wołyński , bracławskie i kijowskie do Królestwa Polskiego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
126
Q

podpisanie akty unii lubelskiej

A

1 lipca 1569 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
127
Q

postanowienia unii lubelskiej

A

powstanie jednego państwa Rzeczpospolitej Obojgu Narodów
władcy wybierani elekcyjnie przez szlachty obu państw
władcy mieli nosić tytuł króla Polski i wielkiego księcia Litwy
wspólne były sejm, polityka zagraniczna, obronna i monetarna oraz system celny
oddzielne pozostały urzędy centralne, skarb, wojsko, języki urzędowy (polski i ruski)
król zrzekł się praw dziedzicznych do ziem Litwy na rzecz polskiego sejmu
szlachcie zapewniono swobodę osiedlania się na terenie całego państwa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
128
Q

skutki unii lubelskiej

A

powstanie silnego państwa, które przetrwało do końca XVIII w.
otwarcie możliwości ekspansji ekonomicznej na wschód dla magnaterii polskiej
napięcia religijne i społeczne na Ukrainie
zrównanie praw i przywilejów szlachty polskiej i szlachty litewskiej
polonizacja litewskich elit
zmiana kierunku polityki zagranicznej na wschód

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
129
Q

etapy kształtowania się demokracji szlacheckiej

A
  1. przywilej Neminem captivabimus
  2. przywilej cerekwicko-nieszawski
  3. sejm w Piotrkowie w 1493 r.
  4. Konstytucja Nihili novi
  5. rokosz lwowski i działalność ruchu egzekucyjnego
  6. okres bezkrólewia po śmierci Zygmunta Augusta
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
130
Q

przywilej Neminem captivabimus

A

“nikogo nie uwięzimy” z lat 1430-1433 za czasów panowania Władysława II Jagiełły, który zapewniał nietykalność osobistą

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
131
Q

przywilej cerkwicko-nieszawski

A

1454 r., za panowania Kazimierza Jagiellończyka, było to uzależnienie nakładania nowych podatków, wydawania nowych praw i zwoływania pospolitego ruszenia od zgody sejmików

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
132
Q

sejm walny w Piotrkowie

A

1493 r., pierwszy sejm walny (dwuizbowy), panowanie Jana Olbrachta

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
133
Q

konstytucja Nihil novi

A

1505 r., “nic nowego”/”nic o nas bez nas”, konstytucja z czasów Aleksandra Jagiellończyka, uchwalona na sejmie w Radomiu, na jej mocy decyzje w sprawach ogólnopaństwowych wymagają zgody wszystkich trzech stanów sejmujących: króla, senatu i izby poselskiej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
134
Q

działalność ruchu egzekucyjnego i sejmy egzekucyjne

A

rokosz lwowski z 1537 r. i sejmy egzekucyjne z lat 1562-1567 za panowania Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta, dzięki którym szlachta osłabiła wpływy magnaterii i wzmocniła znaczenie izby poselskie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
135
Q

unia lubelska

A

1569 r., za panowania Zygmunta Augusta, jej postanowienia były korzystne dla szlachty i dały także moc sprawczą szlachcie litewskiej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
136
Q

kiedy umiera Zygmunt II August

A

w 1572 r. tym samym kończąc panowanie dynastii Jagiellonów na tronie Rzeczpospolitej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
137
Q

Sejm konwokacyjny po śmierci Zygmunta II Augusta

A

1572 r. Ustalono że w czasach bezkrólewia rządzi interrex, którego pozycję przyjmuje prymas Polski, Jakub Uchański; sądownictwem zajmują się sądy kapturowe (kaptury to znak żałoby); wyznaczenidm miejsca, terminu i sposoby wybrania króla zajmuje się sejm konwokacyjny; nowy monarcha wybierany jest przez całość szlachty (elekcja viritim) na sejmie elekcyjnym pod Warszawą

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
138
Q

Kiedy zostały spisane Artykuły henrykowskie

A

Spisane podczas pierwszej wolnej elekcji w 1573 r., Nazwa pochodzi od pierwszego króla elekcyjnego Henryka Walezego. Są to prawa ustrojowe Rzeczpospolitej których musieli przestrzegać wszyscy kolejni królowie elekcyjni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
139
Q

Postanowienia Artykułów henrykowskich

A

Rzeczpospolita zostaje monarchią elekcyjną
Król zwołuje sejm raz na 2 lata na nie dłużej niż 6 tyg
Nagła potrzeba=sejm nadzwyczajny
Wypowiedzenie wojny, zwołanie pospolitego ruszenia, nakładanie nowych podatków tylko za zgodą sejmu
Pol. zagraniczna i dynastyczna pod kontrolą senatu
Król nie mógł powoływać nowych urzędników centralnych
Szlachta miała prawo wypowiedzenia posłuszeństwa panującemu królowi przy złamaniu postanowień
Mają być zachowane: przywileje, wolność wyznania (konfederacja warszawska), odrębność prawa Polski i Litwy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
140
Q

Jakie są trzy stany sejmujące od XV w.

A

Król, senat, izba poselska (senat i król przez większość obrad debatują oddzielnie)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
141
Q

Jak nazywano nowe prawa w Rzeczpospolitej

A

Wszystkie nosił miano konstytucji aż do 1791 r. wraz z konstytucją 3 maja

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
142
Q

Jaka zasada obowiązywała w izbie poselskiej

A

Zasada jednomyślności, z czasem doprowadziło to do zrywania sejmów za pomocą liberum veto

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
143
Q

Jakie były kompetencje sejmu Rzeczypospolitej

A

Uchwalenie podatków
Podejmowanie decyzji o wojnie, pospolitym ruszeniu, ratyfikowaniu traktatów pokojowych
Kontrolę finansów państwa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
144
Q

Gdzie odbywały się obrady parlamentu od 1569 r. i unii lubelskiej

A

W Warszawie lub w Grodnie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
145
Q

Czym były sejmy ordynaryjne

A

“zwyczajne”, zwoływane co 2 lata przez króla na mocy Artykułów henrykowskich

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
146
Q

Czym był sejm ekstraordynaryjny

A

Sejm nadzwyczajny, zwoływany przez króla w razie pilnych spraw na mocy Artykułów henrykowskich

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
147
Q

Jakie były kolejne sejmy zwoływane po śmierci króla

A
  1. Konwokacyjny: ustalenie miejsca, czasu i kandydatów
  2. Elekcyjny: wybór władcy (Warszawa)
  3. Koronacyjny: zatwierdzenie konstytucji (l. mn) sejmów okresu bezkrólewia (Kraków)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
148
Q

Ilu dygnitarzy zasiadało w senacje

A

140 najwyższych dygnitarzy Rzeczpospolitej (arcybiskupów i biskupów, wojewodów i kasztanów, urzędnik centralnych)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
149
Q

Z ilu posłów ziemskich składała się izba poselska

A

Z ok. 170

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
150
Q

Jak wybierani byli posłowie na określony sejm

A

Poprzez sejmiki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
151
Q

Co ograniczało działanie posłów w sejmie

A

Instrukcje sejmikowe

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
152
Q

Z czego wykształciły się sejmiki

A

Ze zjazdów szlachty i dostojników ziem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
153
Q

Od kiedy sejmiki miały wpływ na podatki

A

Od XV w.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
154
Q

Jak nazywano uchwały sejmików

A

Laudy, uchwalano je większością głosów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
155
Q

Pierwszą instancję sądów szlacheckich stanowiły

A
  1. Sąd ziemski
  2. Sąd grodzki
  3. Sąd podkomorski
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
156
Q

Gdzie odwoływano wyroki sądów szlacheckich I instancji

A

Do 1578 r. do króla, ale Stefan Batory zmienił to i utworzył Trybunał Koronny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
157
Q

Siedziby Trybunału Koronnego

A

Piotrków (Wielkopolska), Lublin (Małopolska)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
158
Q

Utworzenie Trybunału Litewskiego

A

Analogiczny do Trybunału Koronnego powstał w 1581 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
159
Q

Jaka instytucja rozpatrywała najcięższe przestępstwa

A

Sąd sejmowy (obraza majestatu i zdrada stanu)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
160
Q

Typy sejmików szlacheckich

A

Przedsejmowy
Relacyjny
Elekcyjny
Kapturowy (od 1572 r.)
Deputancki (od 1578 r.)
Gospodarski (od XVII w.)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
161
Q

Czym zajmował się sejmik kapturowy

A

Wyborem władz konfederacji oraz składu sądu na czas bezkrólewia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
162
Q

Czym zajmował się sejmik deputancki

A

Wybór sędziów (deputantów) do Trybunału Koronnego i Trybunału Litewskiego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
163
Q

Czym zajmował się sejmik gospodarski

A

Wybór poborcy podatkowego i kontrola jego działalności

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
164
Q

Kiedy miała odbyć się pierwsza wolna elekcja

A

W kwietniu 1573 r. w Warszawie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
165
Q

Kandydaci do tronu na pierwszej elekcji w 1573 r.

A

Ernest Habsburg
Jan III Waza
Henryk Walezjusz
Iwan IV Groźny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
166
Q

Kto popierał Ernesta Habsburga w pierwszej elekcji

A

Ojciec Maksymilian II cesarz, katolicy i interrex (Uchański), wielu senatorów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
167
Q

Wady Ernesta Habsburga (pierwsza elekcja)

A

Był zagrożeniem dla protestantów, zwolennik rządów opartych na magnaterii

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
168
Q

Kto popierał Jana III Wazę w pierwszej elekcji

A

Król Szwecji był mężem siostry Zygmunta II Augusta, Katarzyny Jagiellonki, był popierany przez protestantów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
169
Q

Wady Jana III Wazy

A

Wyznanie (odrzucony przez katolików)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
170
Q

Kto wpierał Henryka Walezego w pierwszej elekcji

A

Ambasador Francji, król Karol IX, katolicy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
171
Q

Kto wspierał Iwana IV Groźnego w pierwszej elekcji

A

Szlachta litewska, osoby które chciały utrzymać pokój między katolikami i protestantami

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
172
Q

Kogo wybrano na króla Rzeczpospolitej w 1573 r.

A

Henryka Walezjusza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
173
Q

Jakie dokumenty zostały zredagowane podczas sejmu elekcyjnego w 1573 r.

A

Artykuły henrykowskie i pacta conventa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
174
Q

Czym są pacta conventa

A

Osobiste zobowiązania wladcy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
175
Q

Co zapowiadały pacta conventa Henryka Walezego

A

Sojusz militarny Rzeczpospolitej i Francji
Budowa floty
Spłata długów Zygmunta II Augusta
Wysłanie na M. bałtyckie floty francuskiej
Ufundowanie studiów we Francji
Rozwój Akademii Krakowskiej
Wzmocnienie armii Rzeczpospolitej przez oddziały francuskie
Odesłanie do ojczyzny francuskich dworzan

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
176
Q

Koronacja Henryka Walezjusza

A

Luty 1574 r. Kraków

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
177
Q

Kogo poślubić miał Henryk Walezy

A

Annę Jagiellonkę, 30 lat starszą

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
178
Q

Z kim chciał współpracować Henryk Walezy

A

Z magnaterią, co wzbudziło niechęć szlachty

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
179
Q

Dlaczego Henryk Walezy porzucił tron Rzeczpospolitej

A

Ponieważ w czerwcu 1574 r. Umarł Karol IX, jego brat, i Henryk postanowił przejąć tron francuski

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
180
Q

Kiedy Henryk Walezy został zdetronizowany

A

Po maju 1575 r., kiedy nie powrócił do Rzeczpospolitej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
181
Q

Kto był głównym kandydatem do objęcia tronu po Henryku Walezym

A

Cesarz Maksymiliana II Habsburg

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
182
Q

Kandydaci na króla Rzeczpospolitej po detronizacji Henryka Walezego

A

Cesarz Maksymilian II
Carewicz (syn cara Ivana IV) Fiodor
Jan III Waza
Książę Siedmiogrodu Stefan Batory

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
183
Q

Jaki konflikt powstał w czasie sejmu elekcyjnego w 1575 r.

A

Interrex bez zgody sejmu wybrał Maksymiliana II, natomiast szlachta opowiedziała się za Anną Jagiellonką i wydaniem jej za mąż za Stefana Batorego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
184
Q

Jakie miasto wystąpiło w obronie praw cesarza Maksymiliana II do korony polskiej kiedy ten zrezygnował na rzecz Batorego

A

Gdańsk, co przyczyniło się do wojny z Gdańskiem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
185
Q

Wojna z Gdańskiem

A

1576-1577

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
186
Q

Postanowienia rozejmu z Gdańskiem z 1577 r.

A

Gdańsk musi zapłacić odszkodowania ale zniesione zostaną niekorzystne regulacje z czasów Zygmunta II Augusta

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
187
Q

Ofensywa wojsk rosyjskich na Inlfanty

A

1577 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
188
Q

Postanowienia sejmu w sprawie agresji carstwa rosyjskiego na Inflanty w 1578 r.

A

Zgoda na pobór podatku na wojnę z Moskwą ale reforma sądownictwa-utworzenie Trybunału Koronnego; utworzenie piechoty branickiej (chłopi z królewszczyn)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
189
Q

Kampanie Stefana Batorego w wojnie o Inflanty

A

3 kampanie w latach 1579-1582, w ich czasie zdobył:
Twierdzę w Połocku
Wielkie Łuki
Rozpoczął oblężenie Pskowa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
190
Q

Rozejm w Jamie Zapolskim

A

1582 r., Rozejm z carstwem rosyjskim na 10 lat, Rosja oddała Inflanty i ziemię połocką

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
191
Q

Jaką pozycję miał Jan Zamojski przed panowaniem Stefana Batorego

A

Był przywódcą stronnictwa szlacheckiego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
192
Q

Jaką pozycję miał Jan Zamojski w czasie panowania Stefana Batorego

A

Został mianowany hetmanem wielkim koronnym, przez co stał się jednym z najsilniejszych ludzi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
193
Q

Kiedy umiera Stefan Batory

A

W 1586 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
194
Q

Kandydaci do tronu Rzeczpospolitej po śmierci Stefana Batorego

A

Maksymilian III Habsburg (brat cesarza Rudolfa II)
Zygmunt Waza (syn Jana III i Katarzyny Jagiellonki)
Car Fiodor I (syn Iwana IV Groźnego)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
195
Q

Podwójna elekcja

A

1587 r., Część szlachty wybrała Maksymiliana III, a pozostali Zygmunta Wazę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
196
Q

W jaki sposób Zygmunt III Waza został królem

A

Zwolennicy Zygmunta zajęli Kraków i obronili się przed wojskami Maksymiliana III

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
197
Q

Koronowanie Zygmunta III Wazy

A

1587 r. W Krakowie, początek panowania dynastii Wazów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
198
Q

Bitwa pod Byczyną

A

1588 r., wojska Maksymiliana III zostały pokonane przez siły Jana Zamoyskiego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
199
Q

Kiedy Habsburgowie zrzekli się praw do pretensji do korony polskiej

A

W 1589 r.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
200
Q

Jakie poglądy miał Zygmunt III Waza

A

Był żarliwym katolikiem, wspierał kontrreformację, chciał silnej władzy królewskiej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
201
Q

Z kim skonfliktował się Zygmunt III

A

Z Janem Zamoyskim

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
202
Q

Jakie stronnictwo utworzył Zamoyski przeciwko Zygmuntowi III

A

Popularyści

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
203
Q

Z kim Zygmunt III Waza potajemnie prowadził rokowania w sprawie polskiego tronu

A

Z Ernestem Habsburgiem, gdyż sam planował powrót do Szwecji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
204
Q

Kiedy miejsce miał sejm inkwizycyjny

A

1592 r., Kiedy to szlachta dowiedziała się o planach ucieczki Zygmunta III. Podczas sejmu król obiecał pozostać w kraju i pojednać się z Janem Zamojskim

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
205
Q

Jak nazywali się zwolennicy króla Zygmunta III Wazy i wzmocnienia jego pozycji

A

Regaliści

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
206
Q

Na małżeństwo Zygmunta Wazy z kim nie zgodziła się szlachta

A

Z Konstancją Habsburżanką

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
207
Q

Bezpośrednia przyczyna wybuchu rokoszu Zebrzydowskiego

A

Próba wprowadzenia zmian ustrojowych przez Zygmunta III Wazę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
208
Q

Rokosz Zebrzydowskiego

A

1606 r., rokosz popularystów, których nowym przywódca został Mikołaj Zebrzydowski

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
209
Q

Czego domagali się popularyści podczas rokoszu Zebrzydowskiego

A

Odstąpienia od reform, tolerancji wobec innowierców, ograniczenia wpływów jezuitow

210
Q

Koniec rokoszu Zebrzydowskiego i bitwa pod Guzowem

A

1607 r, klęska rokoszu

211
Q

Ugoda między popularystami i Zygmuntem III Wazą

A

Król nie wprowadzi reform, a szlachta się ukorzy

212
Q

kiedy umiera Jan III Waza, król Szwecji

213
Q

skutek śmierci ojca Zygmunta III Wazy

A

unia personalna Szwecji i Rzeczpospolitej

214
Q

kto stanął na czele opozycji przeciwko Zygmuntowi III Wazie w Szewcji

A

Jego stryj Karol Sudermański

215
Q

próba strumienia buntu w Szwecji przez Zygmunta III

A

1598 r., zakończona niepowodzeniem

216
Q

detronizacja Zygmunta Wazę z tronu szwedzkiego

A

1599 r., decyzją Riksdagu, nowym władcą został Karol Sudermański

217
Q

inkorporacja szwedzkiej Estonii do Rzeczpospolitej

A

1600 r., do tego zobowiązały Zygmunta jego pacta conventa

218
Q

I wojna ze Szwecją

A

1600-1605 r.

219
Q

kto stał na czele armii Rzeczpospolitej w czasie I wojny ze Szwecją od 1602 r.

A

hetman polny litewski Jan Karol Chodkiewicz

220
Q

bitwa pod Białym Kamieniem

A

1604 r. zwycięstwo Rzeczpospolitej

221
Q

bitwa pod Kircholmem

A

1605 r., zwycięstwo wojska Rzeczpospolitej, użycie husarii

222
Q

rozejm kończący wojnę ze Szwecją

223
Q

kiedy zrywano rozejm ze Szwecją po 1605 r.

A

w 1617 r. i 1621 r.

224
Q

II wojna ze Szwecją

A

1625-1629 r.

225
Q

kto rządził w Szwecji w 1625 r.

A

Gustaw II Adolf

226
Q

bitwa pod Gniewem

A

1626 r., porażka Rzeczpospolitej

227
Q

bitwa morska pod Oliwą

A

1627 r., zwycięstwo floty Rzeczpospolitej

228
Q

rozejm w Starym Targu

A

1629 r., na jego mocy Szwedzi:
zatrzymali Inflanty i port w Prusach Królewskich i Prusach Książęcych (bez Gdańska i Pucka)
mogli pobierać cła od towarów eksportowanych z Gdańska

229
Q

ile miał obowiązywać rozejm ze Starego Targu

230
Q

rozejm w Sztumskiej Wsi

A

1635 r., podpisany przez Władysława VI miał trwać 26,5 lat, na jego mocy Rzeczpospolita odzyskała miasta pruskie i zniesiono cła z handlu gdańskiego

231
Q

śmierć ostatniego cara z dynastii Rurykowiczów, Fiodora I

232
Q

kto przejął władzę po Fiodorze I Rurykowiczu

A

Borys Godunow

233
Q

jak określa się okres anarchii i walki o tron carskich

A

wielka smuta

234
Q

kogo popierała szlachta polska

A

Dymitra, który podawał się za ocalałego syna Iwana IV Groźnego

235
Q

kiedy zorganizowano wyprawę na Moskwę tzw. dymitriadę

A

w 1604 r., celem było osadzenie Dymitra Samozwańca na tronie

236
Q

kiedy koronowano Dymitra Samozwańca na cara

A

w 1605 r., wyszedł za córkę Jerzego Mniszcha (wojewody sandomierskiego)

237
Q

wybuch antypolskiego powstania w Carstwie Rosyjskim

A

1606 r., władzę przejął Wasyl Szujski

238
Q

kolejna wyprawa magnató na Moskwę

A

1607 r., bez powodzenia

239
Q

sojusz szwedzko-rosyjski przeciwko Rzeczpospolitej

240
Q

kto dowodził wojskami Rzeczpospolitej przeciwko siłom szwedzko-rosyjskim

A

Stanisław Zółkiewski

241
Q

bitwa pod Kłuszynem

A

1610 r., wygrana Rzeczpospolitej

242
Q

ponowne zdobycie Moskwy przez Rzeczpospolitą

A

1610 r., pod dowództwem Żółkiewskiego, część bojarów planowała przekazać tron synowi Zygmunta III Wazy, jednak ten nie zgodził się na to

243
Q

kapitulacja polskiej załogi Kremla

A

1612 r., w wyniku powstania antypolskiego

244
Q

kto został wybrany na cara w 1613 r.

A

Michał Romanow, jest to koniec wielkiej smuty

245
Q

rozejm w Dywilinie

A

1619 r., na jego mocy Rzeczpospolita uzyskała ziemię smoleńską, siewierską i czernichowską

246
Q

atak Michała Romanowa na twierdzę w Smoleńsku

A

1632 r., wykorzystał okres bezkrólewia

247
Q

kto poprowadził odsiecz na Smoleńsk

A

Władysław IV Waza w 1634 r.

248
Q

pokój w Polanowie

A

1634 r., podpisany przez Władysława IV, wedle postanowień do Moskwy zwrócone zostały wschodnie części ziemi siewierskiej i smoleńskiej, a Władysław IV zrzekł się praw do tronu carskiego

249
Q

przyczyny wzrostu napięć między Rzeczpospolitą i Turcją

A

rywalizacja o księstwa naddunajskie
prywatne wyprawy magnatów na Mołdawię i Wołoszczyznę
wyprawy łupieżcze Kozaków na tereny Imperium Osmańskiego i na ziemie Rzeczpospolitej

250
Q

w jaki sposób Zygmunt III wsparł Węgrów w walce z Turkami podczas I etapu wojny trzydziestoletniej

A

poprzez wysłanie oddziałów lisowczyków do Siedmiogrodu

251
Q

bitwa pod Cecorą

A

1620 r., porażka Zółkiewskiego

252
Q

bitwa pod Chocimiem (Zygmunt III Waza)

A

1621 r., armia Imperium Osmańskiego została zatrzymana przez Jana Karola Chodkiewicza, choć sam poległ

253
Q

pokój hetmański między Imperium Osmańskim i Rzeczpospolitą

A

pokój który zakładał że obie strony podejmą próby ograniczenia najazdów tatarskich i kozackich

254
Q

jak jest oceniana polityka zagraniczna Zygmunta III Wazy

A

negatywnie, bo wplątał Rzeczpospolitą w wojny ze Szwecją i Moskwą, ale przynajmniej nie brał udziału w wojnie trzydziestoletniej i powiększył terytorium

255
Q

kiedy umiera Zygmunt III Waza

256
Q

kto obejmuje władzę po Zygmuncie III

A

Władysław IV Waza

257
Q

jakim człowiekiem był Władysław IV Waza

A

był człowiekiem wykształconym, interesował się sztuką i nauką, miał talenty wojskowe

258
Q

jakich zmian w Rzeczpospolitej dokonał Władysław IV Waza

A

budowa floty Rzeczpospolitej, unowocześnienie artylerii, wzniesienie Arsenału Królewskiego w Warszawie

259
Q

z kim Władysław IV Waza planował rozpocząć wojnę

A

z Turcją, aby zakończyć najazdy tatarskie

260
Q

kto był żoną Władysława IV Wazy

A

pierwsze z Cecylią Renatą Habsburżanką drugie z Ludwiką Marią Gonzagą

261
Q

kiedy umiera Władysław IV Waza

262
Q

kto przejął tron po Władysławie IV

A

Jan II Kazimierz Waza, brat Władysława

263
Q

kiedy rozpoczęło się powstanie Chmielnickiego

A

w 1648 r., jeszcze za życia Władysława IV Wazy

264
Q

jakie konflikty militarne wybuchły w czasie panowania Jana II Kazimierza Wazy

A

powstanie Chmielnickiego
wojna z Moskwą
potop szwedzki

265
Q

jakie reformy chciał wprowadzić Jan II Kazimierz w latach 60 XVII w.

A

ograniczyć liberum veto i wprowadzenie głosowania 2/3 głosów
stałe podatki pośrednie
częstsze obrady sejmu (co rok)
zasadę elekcji vivente rege

266
Q

jaka była reakcja szlachty na możliwe reformy Jana II Kazimierza

A

w 1665 r. wybuchł rokosz Lubomirskiego (marszałek wielki koronny Jerzy Sebastian Lubomirski)

267
Q

bitwa pod Mątwami

A

1666 r., rokoszanie rozbili siły królewskie i dokonali rzezi jeńców

268
Q

kiedy Jan II Kazimierz abdykował

A

w 1668 r. i wyjechał do Francji

269
Q

powstanie Chmielnickiego

270
Q

od kiedy Ukraina stała się częścią Korony

A

od 1569 r. i unii lubelskiej

271
Q

jaka wspólnota rozwinęła się na stepach ukraińskich

A

Kozacy- ludzie woli którzy posiadali własną organizację i prawa, a żyli głównie z łupiestwa i służby wojskowej

272
Q

co wprowadził Zygmunt August aby kontrolować oddziały kozackiej piechoty

A

rejestr, czyli spis imienny Kozaków, którzy pozostawali na żołdzie polsko-litewskim

273
Q

dlaczego na Ukrainie wybuchały postania kozackie od schyłku XVI w.

A

ponieważ wielkość rejestru (spisu żołdaków kozackich) zmieniała się, a jej zmniejszanie sprawiało, że kozacynie mieli pracy

274
Q

co robili Kozacy, kiedy nie walczyli dla Rzeczpospolitej

A

zajmowali się wyprawami rabunkowymi tzw. chadzkami, które prawie doprowadziły do konfliktu między Imperium Osmańskim i Rzeczpospolitą

275
Q

z używania czego w czasie walki słynęli Kozacy

A

Taborów, czyli wozów w których mogli się skutecznie kryć przed jazdą Tatarów i Rzeczpospolitej

276
Q

czemu na początku XVII w. nasiliły się napięcia etniczne na Ukrainie

A

z powodów konfliktów między spolonizowaną szlachtą w Rusinami, którym narzucano pańszczyznę, a także z powodu religii i unii brzeskiej z 1596 r.

277
Q

co wzmożyło niechęć Kozaków do Polaków

A

odrzucenie pomysłu nadania starszyźnie kozackiej przywilejów w latach 30., a także odrzucenie planu wojny z Turcją w 1646 r.

278
Q

kto doprowadził do powstania w 1648 r.

A

Bohdan Chmielnicki, który wcześniej walczył po stronie Rzeczpospolitej np. w bitwie pod Cecorą

279
Q

jak do powstania przygotował się Chmielnicki

A

zawarł sojusz z chanem krymskim i uzyskał wsparcie Tatarów pod wodzą Tuhaj-beja
zbudował poparcie ludności Ukrainy hasłami walki o prawosławie

280
Q

bitwa pod Żółtymi Wodami

A

kwiecień-maj 1648 r.

281
Q

bitwa pod Korsuniem

A

maj 1648 r.

282
Q

bitwa pod Piławcami

A

wrzesień 1648 r.

283
Q

dokąd doszli Kozacy jeszcze na początku powstania Chmielnickiego

A

aż do Lwowa i Zamościa, jednak nie zdobyli tych miast

284
Q

jakie były dwa podejścia do rozwiązania konfliktu z Chmielnickim i Kozakami

A

Ossoliński i wojewoda bracławski Adam Kisiel dążyli do porozumienia, natomiast Jeremi Wiśniowiecki chciał stłumić powstanie. Jan II Kazimierz opowiedział się za ugodą, ale Chmielnicki nie przyjął warunków

285
Q

oblężenie Zbaraża,

A

1649 r., Jan II Kazimierz ruszył z odsieczą do miasta które bronił Jeremi Wiśniowiecki

286
Q

ugoda zborowska

A

1649 r. po nierozstrzygniętej bitwie pod Zborowem

287
Q

co zakładała ugoda zborowska

A

Chmielnicki otrzymał oficjalnie tytuł hetmana wojsk zaporoskich
rejestr kozacki zwiększono do 40 tys. żołnierzy
Kozakom przywrócono prawa i przywileje
urzędy na wschodniej Ukrainie miała sprawować szlachta prawosławna, Kościół unicki miał zostać zlikwidowany, a prawosławni biskupi mieli zasiadać w senacie

288
Q

wznowienie walk między Rzeczpospolitą i Kozakami

289
Q

bitwa pod Beresteczkiem

A

czerwiec-lipiec 1651 r., zwycięstwo Rzeczpospolitej

290
Q

bitwa pod Białą Cerkwią i ugoda

A

wrzesień 1651 r. przegrana Rzeczpospolitej i ugoda, która zmniejszała rejestr kozacki do 20 tys. żołnierzy

291
Q

bitwa pod Białą Cerkwią i ugoda

A

wrzesień 1651 r. przegrana Rzeczpospolitej i ugoda, która zmniejszała rejestr kozacki do 20 tys. żołnierzy

292
Q

bitwa pod Batohem

A

czerwiec 1652 r., klęska wojsk polsko-litewskich, rzeź Tatarów na jeńcach

293
Q

bitwa pod Żwańcem

A

1653 r., porażka wojsk Rzeczpospolitej, król zgodził się na przywrócenie warunków ugody zborowskiej

294
Q

ugoda perejasławska

A

1654 r., ugoda między Kozakami i Moskwą, wedle której Ukraina miała stać się częścią Carstwa, a Kozacy mieli zachować przywileje i administrację

295
Q

co oznaczała ugoda perejasławska

A

wypowiedzenie przez Moskwę wojny Rzeczpospolitej

296
Q

kiedy umiera Chmielnicki

297
Q

kto został przywódcą Kozaków po śmierci Chmielnickiego

A

Iwan Wyhowski, który był zwolennikiem rozmów z królem Rzeczpospolitej

298
Q

kiedy powstała unia w Hadziaczy i co przewidywała

A

w 1658 r., przewidywała utworzenie Rzeczpospolitej Trojga Narodów, szeroką autonomię Ukrainy jako Wielkie Księstwo Ruskie, uprzywilejowanie prawosławia na Ukrainie

299
Q

dlaczego unia w Hadziaczu nigdy nie weszła w życie

A

ponieważ na przeszkodzie stanęły spory wśród Kozaków, ciągnąca się do 1667 r. wojna z Moskwą i utrata ziem zadnieprzańskich na mocy rozejmu w Andruszowie

300
Q

skutki powstania Chmielnickiego

A

podział Ukrainy między Rzeczpospolitą i Cesarstwo Rosyjskie
ogromne zniszczenia i wyludnienie Ukrainy
osłabienie i obnażenie słabości militarnej Rzeczpospolitej, w konsekwencji wojna z Moskwą i potop szwedzki

301
Q

skutki powstania Chmielnickiego

A

podział Ukrainy między Rzeczpospolitą i Cesarstwo Rosyjskie
ogromne zniszczenia i wyludnienie Ukrainy
osłabienie i obnażenie słabości militarnej Rzeczpospolitej, w konsekwencji wojna z Moskwą i potop szwedzki

302
Q

wojna z Moskwą

303
Q

jakie tereny zajęły wojska rosyjskie po ugodzie w Perejasławiu

A

zajęły Ukrainę do Kijowa, i Litwę do Smoleńska

304
Q

dlaczego Aleksy I Romanow wstrzyma l działania wojenne w 1655 r.

A

ponieważ rozpoczął się potop szwedzki a car nie chciał wspierać Szwecji w agresji na Rzeczpospolitą

305
Q

dlaczego działania wojenne z Moskwą wznowiono w 1658 r.

A

przez unię w Hadziaczu, która była sprzeczna z interesami Moskwy

306
Q

bitwy pod Połonką i Cudnowem

A

1600 r., wygrana Rzeczpospolitej przeciwko Rosji

307
Q

rozejm w Andruszowie

A

1667 r., Moskwa przejmuje ziemię smoleńską, siewierską i czernihowską, a Ukraina podzielona zostaje na 2 części

308
Q

co potwierdziło rozejm w Andruszowie

A

pokój Grzymułtowskiego w 1686 r., podpisany przez Jana III Sobieskiego

309
Q

potop szwedzki

A

1655-1660 r.

310
Q

przyczyny potopu szwedzkiego

A

Szwecja chciała panować nad Bałtykiem (dominium Maris Baltici) po tym jak stała się potęgą po wojnie trzydziestoletniej

311
Q

kto został królem w 1654 r. po abdykacji Krystyny Wazowny

A

Karol X Gustaw

312
Q

do czego dążył Karol X Gustaw

A

do wojny z Carstwem Rosyjskim lub Rzeczpospolitą

313
Q

dlaczego Szwecja zaatakowała Rzeczpospolitą w 1655 r.

A

z powodu osłabienia po powstaniu Chmielnickiego i wojnie z Moskwą
spory pomiędzy szlachtą i Janem Kazimierzem
pretensje do tronu polskiego z uwagi na kuzynostwa z Janem II Kazimierzem

314
Q

gdzie wkroczyły wojska szwedzkie w 1655 r.

A

na Litwę i do Wielkopolski, gdzie nie napotkały żadnego oporu pod Ujściem w Wielkopolsce, a Janusz Radziwiłł zawarł ze Szwedami traktat w Kiejdanach, w którym oddał Litwę pod protektorat Szwecji

315
Q

jak zareagował Jan Kazimierz na agresję Karola X

A

uciekł na Śląsk, poza granice państwa, przez co kolejne miasta i oddziały poddawały się Szwedom

316
Q

obrona klasztory paulinów na Jasnej Górze (obrona Częstochowy)

A

koniec 1655 r.

317
Q

konfederacja w Tyszowicach

A

konfederacja szlachty założona w 1655 r. w celu walki ze Szwedami

318
Q

kto stanłą na czele armii Jana Kazimierza powstałej w 1666 r.

A

Stefan Czarnecki, który prowadził wojnę podjazdową

319
Q

śluby lwowskie Jana II Kazimierza

A

kwiecień 1656 r., Jan II Kazimierz oddał państwo w opiekę Matki Boskiej, deklarując, że po zwycięstwie poprawi sytuację chłopów i mieszczan

320
Q

co udało się osiągnąć Rzeczpospolitej do końca 1656 r.

A

odzyskać większość kraju spod panowania Szwedów

321
Q

traktat rozbiorowy w Radnot

A

traktat dzielący Rzeczpospolitą między Szwecję, Siedmiogród, Brandenburgię, Kozaków Chmielnickiego i Bogusława Radziwiłła

322
Q

najazd Rakoczego

A

najazd wojsk Siedmiogrodu na Rzeczpospolitą w 1657 r., na mocy traktatu rozbiorowego w Radnot

323
Q

kto stanął po stronie Rzeczpospolitej od 1657 r.

A

Habsburgowie i Duńczycy, przez co Szwedzi opuścili ziemie Rzeczpospolitej

324
Q

traktaty welawsko-bydgoskie

A

1657 r., Fryderyk Wilhelm Hohenzollern opowiedział się po stornie Rzeczpospolitej w zamian za zniesienie zależności lennej Prus Książęcych; koniec zależności lennej Prus

325
Q

pokój w Oliwie

A

1660 r., na jego mocy:
Jan Kazimierz zrzekł się praw do korony szwedzkiej
Rzeczpospolita zrzekła się praw do Inflant
potwierdzono traktaty welawsko-bydgoskie
Szwecja zagwarantowała wolność handlu na Bałtyjku
Rzeczpospolita zagwarantowała wolność wyznania dla mieszkańców Prus Królewskich

326
Q

skutki potopu szwedzkiego

A

utrata zwierzchności nad Prusami Książęcymi
wyniszczenie gospodarcze (przemarsze wojsk, rabunki, epidemie)
wzrost napięć religijnych i wygnanie arian
upadek kultury politycznej i kryzys ustrojowy
straty w kulturze materialnej

327
Q

wygnanie arian z Rzeczpospolitej

328
Q

epidemia dżumy w Rzeczpopolitej

329
Q

skutki wojen i epidemii w XVII w.

A

wyludnienie (ok. 25% mieszkańców)
obniżenie potencjału wytwórczego miast (grabieże, wysiedlenia)
załamanie produkcji rolnej

330
Q

dlaczego doszło do załamania produkcji rolnej w XVII w.

A

zniszczeniu uległo ok. 30 % wsi
połowa ziem uprawnych leżała odłogiem
zmalała efektywność upraw z powodu spadku produkcji bydła i nawozu, a także z powodu ochłodzenia klimatu (mała epoka lodowcowa)

331
Q

co utrudniało odbudowę Rzeczpospolitej w XVII w.

A

kryzys gosp. w Europie (kruszce z kolonii)
spadek cen żywności
obniżenie popytu na zboże (wyludnienie przez wojnę 30-sto letnią, nowe technologie w produkcji rolnej)

332
Q

co zrobiła szlachta aby utrzymać swoją pozycję majątkową w XVII w.

A

zwiększyła wymiar pańszczyzn
poszerzała własne folwarki
stosowała przymus propinacyjny (chłopi musieli kupować określoną ilość alkoholu od szlachcica)

333
Q

do czego doprowadziły gosp. działania szlachty w XVII w.

A

ubożenia chłopstwa (rosła liczba zagrodników)
utrudnienia w odbudowie miast (nikt nie kupował wyrobów rzemieślniczych)
tylko ośrodki położone na szlaku wiślany i pograniczu ze Śląskiem się podniosły

334
Q

kto najmniej ucierpiał z powodu kryzysu gosp. i demograficznego w XVII w.

A

magnaci, którzy ze swoich rozległych majątków ziemskich czerpali duże zyski

335
Q

czym były latyfindia magnackie

A

ogromne posiadłości faktycznie niezależnie gospodarczo i administracyjnie od państwa

336
Q

do czego doprowadziły ogromne różnice w stanie szlacheckim w XVII w.

A

do powstania systemu klientalnego, czyli zależności w której magnat (patron) skupiał wokół siebie zubożałą szlachtę (klientów), która była od niego zależna i robiła to co każe np. na sejmach i sejmikach

337
Q

w co przekształcił się system demokracji szlacheckiej w XVII w.

A

w oligarchię magnacką, gdzie izba poselska była kontrolowana przez magnatów (system klientalny)

338
Q

pierwsze zerwanie sejmu przez jednego posła (liberum veto)

A

1652 r., zrobił to Władysław Siciński z Upity)

339
Q

czym były magnackie fakcje

A

stronnictwa magnatów (spokrewnionych lub zaprzyjaźnionych rodzin itp)

340
Q

co było głównym narzędziem politycznym magnatów w XVII w.

A

liberum veto

341
Q

jak określa się system zarządzania państwem z drugiej połowy XVII w.

A

rządy sejmikowe, ponieważ to sejmiki szlacheckie zyskały na znaczeniu w obliczu nadużywania liberum veto i to na nich ustalano np. podatki

342
Q

jakie rozwiązania podatkowe wprowadzono w XVII w.

A

w 1629 r. wprowadzono podymne, czyli podatek od zamieszkanych budynków
w II poł. XVII w. wprowadzono pogłówne, czyli podatek opłacany przez osoby powyżej 10 r. ż.

343
Q

czy Rzeczpospolita miała środki na utrzymanie stałej armii w II poł. XVII w.

A

nie i przez to była narażona na najazdy innych państw

344
Q

kto starał się o koronę Rzeczpospolitej po abdykacji Jana Kazimierza

A

Filip Wilhelm (Francja)
Karol Lotaryński (Habsburgowie)

345
Q

kto został wybrany na króla podczas sejmu elekcyjnego w 1669 r.

A

Michał Korybut Wiśniowiecki, głównie z powodu jego ojca, Jeremiego i dlatego że był Polakiem, a szlachta chciała mieć króla “Piasta” na tronie

346
Q

kto sprzeciwiał się elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego

A

malkontenci, stronnictwo profrancuskie, do którego należał marszałek i hetman Jan Sobieski

347
Q

czyje losy były źródłem napięć w Rzeczpospolitej w II poł. XVII w.

A

egzulantów, czyli szlachciców, których majątki były na ziemiach utraconych przez Rzeczpospolitą, za co oczekiwali odszkodowań

348
Q

dlaczego nie wybuchła wojna domowa za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego

A

ponieważ zaczęła się wojna z Turcją i sam król zmarł 10 listopada 1673 r.

349
Q

kto uzyskał największe poparcie podczas sejmu elekcyjnego w 1674 r.

A

hetman Jan Sobieski

350
Q

kiedy Jan III Sobieski koronował się na króla

A

w 1676 r. z powodu wojny z Turcją

351
Q

traktat z Francją w Jaworowie

A

zawarty 1675 r. przez Jana III Sobieskiego, miał uderzyć w Brandenburgię i odzyskanie Prus Książęcych (na tronie miał zasiąść Jakub, syn Jana)

352
Q

czy traktat w Jaworowie przyniósł Sobieskiemu skutki

A

nie, sejm nie zgodził się na wojnę z Brandenburgią

353
Q

z kim sprzymierzył się Sobieski aby walczyć z Turcją

A

z Habsburgami

354
Q

sojusz Sobieskiego z Habsburgami

A

1683 r., na mocy sojuszu Rzeczpospolita i cesarstwo miały udzielić sobie pomocy wojskowe w razie zagrożenia ich stolic i oba państwa zobowiązały się do wystawienia wojsk i niezawierania z Turkami niezależnych traktatów

355
Q

gdzie Jan Sobieski chciał osadzić swojego syna

A

w Prusach Książęcych i w Mołdawii, żaden plan nie wyszedł

356
Q

jakie sukcesy w kwestii polityki wewnętrznej osiągnął Jan Sobieski

A

utrzymał stałe siły zbrojne w czasie pokoju, rozwinął formacje piechoty, artylerii i lekkiej jazdy

357
Q

kiedy Turcja uderzyła na Rzeczpospolitą (Wiśniowiecki)

358
Q

jakie miasta zajęli Turcy w 1672 r.

A

Kamieniec Podolski i doszli do Lwowa

359
Q

pokój w Buczaczu

A

1672 r., Rzeczpospolita utraciła Podole, Bracłwaszczyznę i część Kijowszczyzny, król miał opłacać haracz sułtanowi, co stawiało go na równi z lennikami Imperium

360
Q

skutek pokoju w Buczaczu

A

sejm nie zgodził się na warunki i ustanowił podatki na wojnę w 1673 r.

361
Q

bitwa pod Chocimiem (po Wiśniowieckim)

A

1673 r. wygrana hetmana Sobieskiego nad Turkami

362
Q

rozejm w Zyrawnie

A

1676 r., Turcja oddała ziemie zyskane w 1672 r., zniesiony został haracz

363
Q

kto dowodził wojska osmańskie idące na Wiedeń

A

wezyr Kara Mustafa

364
Q

bitwa pod Wiedniem

A

12 września 1683 r.

365
Q

bitwy pod Parkanami

A

październik 1683 r., wojska polskie vs wojska tureckie

366
Q

utworzenie Ligi Świętej

A

1684 r., Rzeczpospolita, Święte Cesarstwo Rzymskie, papiestwo, Wenecja. Celem była walka z Turcją

367
Q

kto dołączył się do Ligi Świętej w 1686 r.

A

Carstwo Rosyjskie, Piotr I Wielki

368
Q

pokój w Karłowicach

A

1699 r., koniec wojny z Imperium Osmańskim, na jego mocy Rzeczpospolita odzyskała zimie z 1672 r.

369
Q

kiedy w Rzeczpospolitej rozwijał się barok

A

od schyłku XVI w. do połowy XVIII w.

370
Q

dlaczego barok rozwijał się w Rzeczpospolitej do połowy XVII w.

A

ponieważ były środki na mecenat artystycznych monarchów i magnatów, ludzie wyjeżdżali do Europy dzięki magnatom, sprowadzano dzieła sztuki z Włoch i Niderlandów

371
Q

w jakim kierunku zwróciła się sztuka Rzeczpospolitej w II poł XVII w.

A

na wschód (orient), ale wzmocnieniu uległa też rodzima sztuka i sarmatyzm

372
Q

jakie zakony wpłynęły na rozwój architektury barokowej

A

jezuitów i karmelitów

373
Q

pierwsza budowla barokowa w Rzeczpospolitej

A

kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie

374
Q

czym były kalwarie

A

zespoły kaplic lub kościołów, których układ imitował Drogę Krzyżową

375
Q

pierwsza kalwaria na ziemiach polskich

A

Kalwaria Zebrzydowska, ufundowana przez Michała Zebrzydowskiego w 1600 r.

376
Q

kiedy zamek w Warszawie stał się główną siedzibą króla

A

w 1569 r., za czasów Zygmunta III Wazy

377
Q

co jest uznawane za najdoskonalszą budowlę barokową w Rzeczpospolitej

A

pałac w Wilanowie wzniesiony przez Jana III Sobieskiego w latach 1677-1696

378
Q

artyści sprowadzeni do Rzeczpospolitej przez Wazów

A

Tomasz Dolabella, Peeter Danckers de Rij i Daniel Schultz

379
Q

kiedy ufundowano pomnik Zygmunta III Wazy

A

w 1644 r., ufundował go Władysław IV

380
Q

jak wyglądało szkolnictwo pod koniec XVI w.

A

gęsta sieć szkół parafialnych, rozwinięte szkolnictwo średnie: jezuickie (kolegia) i protestanckie (gimnazja)

381
Q

jak wyglądało szkolnictwo w II poł. XVII w.

A

było mniej szkół i nauczycieli, dominowały kolegia jezuickie, których poziom także uległ zmniejszeniu

382
Q

skutek kontrreformacji i zubożenia kraju w szkolnictwie wyższym

A

szkolnictwo wyższe upadło, Akademia Krakowska utrzymała poziom w dziedzinie Matematyki, Akademia Wileńska stała się szkołą wyznaniową, Akademia Zamojska stała się filią Akademi Krakowskiej

383
Q

uczeni okresu baroku

A

Jan Brożek- matematyk
Jan Heweliusz- astronom, matematyk i wynalazca przyrządów pomiarowych

384
Q

najważniejsi literaci baroku po XVI w.

A

Maciej Kazimierz Sarbiewski, Daniel Naborowski, Samuel Twardowski

385
Q

jak zmieniła się literatura w XVII w.

A

zerwanie z Zachodem, upadek drukarstwa, zachwianie norm językowych wskutek stosowania makaronizmów (wtrętów z łaciny)

386
Q

na co rozwinęła się moda wśród szlachty II poł. XVII w.

A

silva rerum, łac. las rzeczy, czyli prywatne księgi, w których zapisywano utwory literackie, pisma polityczne własne wspomnienia itp.

387
Q

kto jest przykładem pamiętnikarstwa w Rzeczpopolitej

A

Jan Chryzostom Pasek

388
Q

najważniejsi artyści i historycy II poł. XVII w.

A

Jan Andrzej Morsztyn, Zbigniew Morsztyn
Wacław Potocki, Wespazjan Kochowski

389
Q

jaki mit powstał wśród szlachty XVII w.

A

mit sarmacki, czyli mit o pochodzeniu szlachty od legendarnej rasy Sarmatów. Dzięki temu uzasadniali swoją pozycję społeczną i złączył szlachtę polską, litewską i ruską

390
Q

jakie przekonania umocniły się w XVII w. wśród szlachty

A

ksenofobia, głównie względem państw Zachodu
przekonaniu o byciu przedmurzem chrześcijaństwa
wiara w doskonałości ustroju złotej wolności szlacheckiej niechęć do reform

391
Q

jakie przekonania umocniły się w XVII w. wśród szlachty

A

ksenofobia, głównie względem państw Zachodu
przekonaniu o byciu przedmurzem chrześcijaństwa
wiara w doskonałości ustroju złotej wolności szlacheckiej niechęć do reform

392
Q

z czego składał się strój szlachcica barokowego

A

z żupana- sukni z wąskimi rękawami
kontusza- szata wierzchnia z rozciętymi ramionami
pasu kontuszowego i szabli (orientalna)

393
Q

w jakie sprawy zaczęła ingerować szlachta w XVII w.

A

na skutek upadku gospodarczego szlachta zaczęła interesować się bardziej polityką niżeli walką, gloryfikowął ażycie wiejskie i relacje rodzinno-sąsiedzkie

394
Q

kiedy umiera Jan III Sobieski

395
Q

kandydaci do tronu po Janie III Sobieskim

A

Ludwik Conti- francuski książę
Jakub Sobieski- syn Jana
Fryderyk August Wettin- elektor saski popierany przez Habsburgów

396
Q

jakie było rozstrzygnięcie sejmu elekcyjnego po śmierci JAna III Sobieskiego

A

podwójna elekcja w 1697 r., Ludwik Conti (większa grupa) i Fryderyk August Wettin (mniejsza grupa)

397
Q

w jaki sposób Fryderyk August Wettin wygrał tron Rzeczpospolitej

A

szybko przeszedł na katolicyzm i przyjechał do Krakowa, gdzie został koronowany jako August II

398
Q

skutek koronacji Augusta II

A

unia personalna z Saksonią

399
Q

dlaczego rzeczpospolita nie mogła w pełni wykorzystać korzyści płynących z unii personalnej z Saksonią

A

z powodu braku wspólnych interesów, nieznajomości realiów Rzeczpospolitej, brak wspólnych granic, różnice ustrojowe, społeczne i wyznaniowe

400
Q

jakie korzyści z koronacji na króla uzyskał Fryderyk August Wettin

A

awansował w hierarchii władców Rzeszy niemieckiej

401
Q

Wielka wojna północna

402
Q

koalicja antyszwedzka przed wielką wojna północną

A

Dania, Saksonia, Rosja

403
Q

bitwa pod Kliszowem

A

1702 r., Szwedzi rozbili wojska polsko-saskie

404
Q

jakie konfederacje zawiąząły się w 1704 r.

A

konfederacja warszawska- przeciwnicy Augusta II Mocnego
konfederacja sandomierska- zwolennicy Augusta II Mocnego

405
Q

kto został wybrany na króla Rzeczpospolitej pod naciskiem Szwedów w 1704 r.

A

Stanisław Leszczyński (wojewoda poznański)

406
Q

skutek panowania dwóch królów w 1704 r.

A

wojna domowa i zawarcie sojuszu z carem Piotrem I przez Augusta II w imieniu Rzeczpospolitej

407
Q

wkroczenie wojsk Szwecji do Saksonii, kapitulacja Augusta II, pokój w Altranstädt

A

1706 r., August II zrzekł się korony polskiej

408
Q

bitwa pod Połtawą

A

1709 r., wojska rosyjskie rozbiły wojska Karola XII (Szwecja)

409
Q

skutki bitwy pod Połtawą

A

Szwedzi utracili kontrolę nad Rzeczpospolitą
Stanisław Leszczyński uciekł z Polski
na tron powrócił August II

410
Q

pokój w Nystad

A

1721 r., nie przyniósł spustoszonej przez przemarsze obcych i własnych wojsk Rzeczpospolitej żadnych korzyści

411
Q

zawiązanie konfederacji tarnogrodzkiej

A

1715 r., konfederacja związana przeciwko Augustowi II, który wprowadził wojsko Saksonii do Rzeczpospolitej

412
Q

Sejm Niemy

A

sejm z 1717 r., na którym żadne poseł ani senator nie mógł się wypowiedzieć, na nim przyjęto układ zaproponowany przez Piotra I

413
Q

układ Piotra I z Sejmu Niemego

A

-władca miał przebywać w Rzeczpospolitej przez 3/4 roku i tylko tu mógł podejmować dotyczące jej decyzje
-saskim ministrom zakazano ingerencji w sprawy Rzeczpospolitej, a saskie wojska miały opuścić jej terytorium
-zmniejszeniu uległ uprawnienia hetmanów oraz sejmików
-wprowadzono stałe podarki na utrzymanie wojsk Rzeczpospolitej i ograniczono ich wielkości do 24 tys. żołnierzy

414
Q

kiedy mogło dojść do kolejnej interwencji państw w politykę wewnętrzną Rzeczpospolitej

A

w 1724 r. WB, Rosja i Prusy miały interweniować po zamieszkach religijnych w Toruniu, gdzie sędzia skazał na śmierć kilku protestantów, ale umarł Piotr I

415
Q

stronnictwa polityczne pod koniec panowania Augusta II

A

Familia, przewodniczyli Czartoryscy, dążyła do reform ustroju Rzeczpospolitej
republikanci, przewodniczyli Potoccy, opowiadali się przeciwko reformom

416
Q

rezydencija Wettinów w Rzeczpospolitej

A

Pałac Saski w Warszawie, teraz pozostała po nim jedynie kolumnada, w której mieści się Grób Nieznanego Żołnierza

417
Q

jaki order ustanowił August II Mocny

A

Order Orła Białego (oznaczył nim sam siebie w 1705 r.)

418
Q

śmierć Augusta II Mocnego

419
Q

kogo wybrano na króla w 1733 r.

A

Stanisława Leszczyńskiego, który jako teść króla Francji cieszył się poparciem francuzów

420
Q

kandydat Austrii i Rosji na króla Rzeczpospolitej w 1733 r.

A

Fryderyk August

421
Q

skutek wybrania na króla Stanisława Leszczyńskiego w 1733 r.

A

wkroczenie wojsk rosyjskich i przeprowadzenie drugiej elekcji w której wygrał Fryderyk August, syn Augusta II

422
Q

kiedy Leszczyński ucieka z kraju na skutek walki między jego zwolennikami i zwolennikami Augusta III

A

w 1734, najpierw do Gdańska a stamtąd dalej

423
Q

konfederacja w Dzikowie

A

1734 r., chciała walczyć z Rosją, ale była zbyt słaba

424
Q

wojna o sukcesję polską

A

spór między Francją i Hiszpanią a Austrią, zakończony zwycięstwem Francji w 1735 r., ale nie miało to większego znaczenia

425
Q

koronacja Fryderyka Augusta na króla Polski

A

1734 r., przyjął tytuł Augusta III

426
Q

decyzja sejmu pacyfikacyjnego w 1736 r.

A

August III jest jedynym legalnym królem

427
Q

jakie ziemie otrzymał Leszczyński od króla Francji

A

Lotaryngię, którą rządził aż do śmierci w 1766 r.

428
Q

dlaczego za panowania Augusta III pogłębił się kryzys ustrojowy Rzeczpospolitej

A

ponieważ rywalizowały ze sobą stronnictwa Potockich i Czartoryskich oraz Rosja i Austria dążyły do zablokowania głębszych reform ustrojowych

429
Q

jak traktowano Rzeczpospolitą na arenie międzynarodowej za panowania Augusta III

A

jako państwo neutralne, wręcz nieliczące się

430
Q

“Głos wolny wolność ubezpieczający” Stanisław Leszczyński

A

1743 r., w traktacie proponowano nadanie wolności osobistej chłopom i zmianę pańszczyzny na czynsz, znaczne zwiększenie armii, umocnienie władz centralnych i uporządkowanie zasad stosowania liberum veto

431
Q

“O skutecznym rad sposobie” Stanisław Konarski

A

1761-1763, w traktacie przedstawił wady polskiego ustroju i zalety rozwiązań stosowanych w innych europejskich państwach oraz postulował odejście od liberum veto na rzecz głosowania większością głosów

432
Q

skutki stagnacji politycznej za czasów Augusta III

A

zwiększenie zaludnienia, odbudowa miast i wsi, ożywienie ruchu budowlanego, tworzenie manufaktur

433
Q

kiedy do Rzeczpospolitej zaczęły docierać idee oświeceniowe

A

w latach 30. XVIII w., jednak oddziały wały głównie na mieszkańców większych miast jak Gdańsk czy Toruń

434
Q

założenie Collegium Nobilium przez Stanisława Konarskiego

A

1740 r. w Warszawie powstała szkoła średnia oparta na oświeceniowych koncepcjach edukacji

435
Q

oświeceniowe koncepcje edukacji

A

nacisk położono na przedmioty praktyczne (języki nowożytne, matematykę, przyrodę) i wychowanie obywatelskie

436
Q

kim byli pijarzy

A

zakon pijarów to zakonnicy którzy często nauczali w szkołach w Rzeczpospolitej w XVIII w.

437
Q

Biblioteka Załuskich

A

1747 r. w Warszawie

438
Q

kiedy nastał zenit myśli oświeceniowej w Rzeczpospolitej

A

za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, okres ten nazywa się oświeceniem stanisławowskim

439
Q

początek oświecenia stanisławowskiego

A

1764 r., Stanisław August Poniatowski został królem

440
Q

co powołał do życia Stanisław August zaraz po objęciu tronu

A

czasopismo “Monitor” 1765 r.
Teatr Narodowy 1765 r.
tygodnik “Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” 1770 r.

441
Q

czemu służyły powołane do życia miejsca kultury i czasopisma

A

szerzenia idei oświeceniowych i pozbycia się sarmatyzmu

442
Q

przykłady architektury klasycystycznej w Rzeczpospolitej

A

przebudowa wnętrz Zamku Królewskiego w Warszawie
budowa rezydencji monarchy- Łazienek Królewskich

443
Q

czym były obiady czwartkowe

A

wzorowane na paryskich salonach spotkania króla, szlachty, artystów i myślicieli na których debatowali na różne tematy

444
Q

uczestnicy obiadów czwartkowych

A

Ignacy Krasicki, Adam Naruszewicz, Hugo Kołłątaj, Jan i Jędrzej Śniadeccy, Grzegorz Piramowicz

445
Q

jacy artyści zostali sprowadzeni do Rzeczpospolitej przez Stanisława Augusta

A

Marcello Bacciarelli, Bernard Belotto (Canaletti), Domenico Merlini

446
Q

założenie Szkoły Rycerstwa

A

1765 r., pierwsza świecka uczelnia na której kształcono wojskowych i urzędników. Wielu uczniów pochodziło z biednej szlachty, wpajano im nowoczesny patriotyzm

447
Q

kto uczęszczał do Szkoły Rycerstwa

A

Tadeusz Kościuszko i Józef Wybicki

448
Q

powołanie Komisji Edukacji Narodowej po kasacji zakonu jezuitów

A

1773 r., działała pod protektoratem króla, jej celem była całościowa reforma szkolnictwa w Rzeczpospolitej

449
Q

co utworzyła Komisja Edukacji Narodowej

A

Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, który miał opracowywać nowoczesne podręczniki, na jego czele stanął Grzegorz Piramowicz

450
Q

jak wyglądał system nauczania za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego

A

szkoły parafialne (podstawowe) podlegały szkołom wydziałowym (średnim), a te zaś Szkołom Głównym (uniwersytetom) w Krakowie i Wilnie

451
Q

z czego zasłynął Marcello Bacciarelli

A

portrety Stanisława Augusta, obrazy ukazujące wydarzenia z historii Polski

452
Q

z czego zasłynął Bernadro Belotto (Canaletto)

A

ze szczegółowych widoków Warszawy i jej życia

453
Q

z czego zasłynął Jan Piotr Norblin

A

z rysunków przedstawiających codzienne życie szlachty, mieszczan, Żydów

454
Q

główne ośrodki sztuki oświeceniowej

A

Wilno, Puławy, Warszawa

455
Q

główny nurt w literaturze oświeceniowej

A

klasycyzm stanisławowski

456
Q

reprezentanci nurtu klasycyzmu stanisławowskiego

A

Ignacy Krasicki, Franciszek Zabłocki, Julian Ursyn Niemcewicz, Adam Naruszewicz

457
Q

co stworzył Adam Naruszewicz

A

“Historię narodu polskiego”, którą dorpowadził do 1386 r.

458
Q

kto wpłynął na teatr Rzeczpospolitej w oświeceniu

A

Franciszek Zabłocki, komediopisarz

459
Q

drugi nurt w literaturze polskiego oświecenia

A

sentymentalizm

460
Q

przedstawiciel polksiego sentymentalizmu

A

Franciszek Karpiński “Laura i Filon”, “Bóg się rodzi”

461
Q

jakie hasło przyświecało edukacji oświeceniowej

A

nauka poprzez śmiech

462
Q

kto najbardziej wpłynął na rozwój Teatru Narodowego

A

Wojciech Bogusławski

463
Q

wybitni naukowcy oświecenia

A

Jan Śniadecki i Marcin Poczobutt-Odlanicki- astronomowie i matematycy
Jędrzej Śniadecki- chemik
Samuel Chróścikowski- fizyk
Stanisław Staszic- geolog
Jan Krzysztof Kluk- nauki przyrodnicze

464
Q

śmierć Augusta III

465
Q

jaką politykę prowadziła Familia chcąc zdobyć władzę w Rzeczpospolitej po śmierci Augusta III

A

weszli w sojusz z Katarzyną II i wezwali na pomoc wojska rosyjskie w czasie elekji

466
Q

sejm konwokacyjny po smierci Augusta III

467
Q

reformy ustrojowe podczas sejmu konwokacyjnego z 1764 r.

A
  • włączono możliwość stosowania liberum veto w sprawach skarbowych
  • zakazano przysięgi na instrukcje sejmikowe dla posłów
  • powołano Komisje Skarbowe i Komisje Wojskowe
  • wprowadzenie generalnego cła na granicach państwa
  • zarządzono lustrację dóbr królewskich
468
Q

kto był kandydatem na króla podczas sejmu konwokacyjnego w 1764 r.

A

stolnik litewski Stanisław Poniatowski (przedstawiciel Familii wskazany przez Katarzynę II)

469
Q

gdzie był koronowany Stanisław Poniatowski

A

w Warszawie (wbrew tradycji)

470
Q

do czego dążył Stanisław August Poniatowski

A

chciał odsunąć zagrożenie ze strony Prus i unowocześnic polskie społeczeństwo

471
Q

co wprowadził SAP

A

przeprowadził reformę systemu monetarnego i utworzył mennicę królewską
reforma systemu miar i wag
zaczął zakładać manufaktury
rozpoczął prace nad modernizacją miast

472
Q

czym była sprawa dysydentów

A

konflikt między szlachtą protestancką i prawosławną, która domagała się przywrócenia praw (odebrane w 1733 r.), czemu przeciwna był szlachta katolicka

473
Q

konfederacje w Słucku i Toruniu

A

1767 r., konfederacja dysydentów

474
Q

konfederacja w Radomiu

A

1767 r., konfederacja katolików (pomógł im ambasador rosyjski w Polsce Mikołaj Repnin)

475
Q

sejm repninowski

A

sejm od 1767 do 1768 r., którego obrady przeprowadzono pod dyktando rosyjskiego ambasadora
uchwalił on prawa kardynalne- nienaruszalne prawa, których gwarantką stała się Katarzyna II

476
Q

co zapewniały prawa kardynalne

A

wolną elekcję
liberum veto
prawo wypowiedzenia posłuszeństwa królowi
wyłączność szlachty w sprawowaniu urzędów i posiadaniu ziemi

477
Q

co oznaczało przyjęcie praw kardynalnych w 1768 r.

A

Rzeczpospolita nie była państwem suwerennym, bo nie mogła decydować o swoim ustroju

478
Q

kiedy istniała konfederacja barska

479
Q

jakie hasła cieszyły się poparciem w konfederacji barskiej

A

obrona wiary katolickiej i wolności

480
Q

kto przyłączył się do konfederacji barskiej

A

część armii koronnej, prywatne wojska niektórych magnatów

481
Q

czym była koliszczyzna

A

zryw chłopów na Ukrainie, którzy mordowali szlachtę, Żydów i grekokatolików wzniecony przez wojska rosyjskie

482
Q

największy sukces konfederatów barskich

A

zdobycie Częstochowy

483
Q

ogłoszenie detronizacji SAP przez konfederatów barskich

A

1770 r., a w 1771 r. podjęli nieudaną próbę porwania monarchy

484
Q

I rozbiór Rzeczpospolitej

A

1772 r., pomiędzy Rosją, Prusami i Austrią podpisano traktaty rozbiorowe

485
Q

jakie tereny zajęła Rosję na mocy traktatów rozbiorowych

A

ziemie wschodnie Rzeczpospolitej

486
Q

akie tereny zajęła Austria na mocy traktatów rozbiorowych

A

Małopolskę z Lwowem i Przemyślem

487
Q

akie tereny zajęły Prusy na mocy traktatów rozbiorowych

A

ziemie Pomorza Gdańskiego (bez Gdańska)

488
Q

kiedy trwał sejm rozbiorowy

489
Q

co zatwierdził sejm rozbiorowy

A

traktaty rozbiorowe (pomimo protestów m. in. Tadeusza Rejtana)
powołał d ożycia Komisję Edukacji Narodowej
w 1775 r. zawiązał Radę Nieustającą

490
Q

czym była Rada Nieustająca

A

najwyższa władza wykonawcza w państwie, jej członkiem był tez król, ale Rada miała kontrolować i ograniczać działania monarchy ale w rzeczywistości działała sprawnie

491
Q

okres rządów królewsko- ambasadorskich

A

od 1775 r. do 1788 r.

492
Q

od czego odchodziła szlachta w czasach rządów królewsko-ambasadorskich

A

od pańszczyzny, przeniosła się na czynsz

493
Q

trzy stronnictwa polityczne po sejmie rozbiorowym

A

stronnictwo dworskie- współpracownicy króla
Familia- Adam Kazimierz Czartoryski i Ignacy Potocki
obóz hetmański- Ksawery Branicki i Seweryn Rzewuski

494
Q

jakie stronnictwa po sejmie rozbiorowym były za ustawami

A

stronnictwo dworskie i Familia

495
Q

przymierze Augusta Poniatowskiego i Katarzyny II

A

przed VII wojną rosyjsko-turecką SAP zaproponował pomoc wojsk polskich w wojnie w zamian za aukcję (powiększenie) wojska i skonfederowanie sejmu

496
Q

obrady Sejmu Wielkiego

A

1788-1792 r.

497
Q

marszałkowie Sejmu Wielkiego

A

Stanisław Małachowski dla Korony
Kazimierz Nestor Sapieha dla Litwy

498
Q

co miało wpływ na posłów podczas Sejmu Wielkiego

A

“Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego” Stanisława Staszica
pisma Hugo Kołłątaja (Kuźnica Kołłątajowska)

499
Q

pierwsze reformy Sejmu Wielkiego (I kadencja 1788-1790)

A

aukcja wojska do 100 tys.
zlikwidowanie Rady Nieustającej
stały podatek na majątki ziemskie szlachty
zawiązanie sojuszu z Prusami

500
Q

drugie reformy Sejmu Wielkiego (II kadencja 1790-1792)

A

ustawa o sejmikach- wykluczono gołotę, zniesiono liberum veto i instrukcje sejmikowe
prawo o miastach królewskich- nadano prawa mieszkańcom tych miast

501
Q

czarna procesja, czyli manifestacja przedstawicieli miast królewskich

502
Q

kto pracował nad ustawą zasadniczą (konstytucja) podczas Sejmu Wielkiego

A

Stanisław August, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj, Scipione Piattoli

503
Q

odczytanie konstytucji w sejmie przyjęcie jej przez aklamację

A

3 maja 1792 r.

504
Q

co wprowadzała konstytucja 3 maja

A

Rzeczpospolita stała się monarchią konstytucyjną
rozwiązano unię polsko-litewską
zniesiono elekcyjność tronu (dziedziczność)
wprowadzono trójpodział władzy
zlikwidowano liberum veto i konfederacje

505
Q

podpisanie aktu konfederacji targowickiej

A

27 kwietnia 1792 r.

506
Q

kto należał do konfederatów targowickich

A

Szczęsny Potocki, Ksawery Branicki, Seweryn Rzewuski

507
Q

kto dowodził wojskami polskimi w wojnie polsko-rosyjskiej 1792 r

A

książę Józef Poniatowski, Tadeusz Kościuszko

508
Q

bitwa pod Zieleńcami (wojna w obronie konstytucji)

A

1792 r., po niej Stanisław August ustanowił Order Virtuti Militari

509
Q

skutek wojny w obronie konstytucji

A

przejęcie władzy przez targowiczan (król przystąpił do konfederacji)
zwolennicy reform udali się na emigrację
Rzeczpospolita była pod okupacją rosyjską

510
Q

II układ rozbiorowy (między Rosją i Prusami)

A

23 stycznia 1793 r. na jego mocy:
Rosja zagarnęła Ukrainę i ziemie białoruskie
Prusy zagarnęły Wielkopolskę i część Mazowsza

511
Q

zatwierdzenie II rozbioru Polski

A

1793 r., sejm w Grodnie

512
Q

przyczyny powstania kościuszkowskiego

A

przekonanie o słuszności walki zbrojnej
przedwczesna kapitulacja w wojnie w 1792 r.
chęć ocalenia wojska
nadzieje na wybuch wojny rosyjsko-tureckiej

513
Q

ogłoszenie aktu insurekcji kościuszkowskiej

A

24 marca 1794 r. na krakowskim rynku i złożenie przysięgi Kościuszki na dyktatora powstania

514
Q

bitwa pod Racławicami (powstanie kościuszkowskie)

A

kwiecień 1794 r.

515
Q

ogłoszenie Uniwersału połanieckiego

A

7 maja 1794 r., nadanie wolności osobistej. zmniejszenia pańszczyzny i prawa do uprawianej ziemi chłopom

516
Q

bitwa pod Szczekocinami (powstanie kościuszkowskie)

A

czerwiec 1794 r., porażka powstańców

517
Q

bitwa pod Maciejowicami

A

październik 1794 r., klęska powstańców, a Kościuszko dostał się do niewoli

518
Q

Rzeź Pragi (powstanie kościuszkowskie) i koniec powstania

A

listopad 1794 r.

519
Q

jakie znaczenie miało wieszanie zdrajców z 1794 r.

A

było to symboliczne wiesz\nie na szubienicy portretów targowiczan

520
Q

skutki powstania kościuszkowskiego

A

III rozbiór Polski 3 stycznia 1795 r.
abdykacja Stanisława Augusta Poniatowskiego

521
Q

przyczyny wewnętrzne upadku Rzeczpospolitej

A

załamanie gospodarcze. i demograficzne przez wojny XVII i XVIII w.
słabość władz centralnych i narastający od połowy XVIII w. prac sejmu
niechęć szlachty do reform

522
Q

przyczyny zewnętrzne upadku Rzeczpospolitej

A

zaborcza polityka sąsiadów Rzeczpospolitej (Prusy i Rosja)
alienacja polityczna (od XVIII w. Polska nie prowadziła polityki zagranicznej)

Historia (19 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions