Week 3 | Het rechtsstaatsprisma en de juridische hoofdkleur

Question 1

Wat houdt het rechtsstaatsprisma in volgens docent Zouridis?

Answer 1

Doordat je de rechtsstaat vanuit een prisma bekijkt, ontstaan er 3 hoofdkleuren. Door die 3 hoofdkleuren kan je de rechtsstaat beter begrijpen.
Hij gebruikt het prisma als ondersteuning voor het begrip van de rechtsstaat.

Question 2

Wat houdt multidisciplinariteit in?

Answer 2

De 3 hoofdkleuren bestaan op hetzelfde moment + naast elkaar + ze lopen door elkaar heen. Je moet de onderdelen los van elkaar beschouwen, maar slechts één perspectief is onvoldoende. Dit helpt ons om los te komen van ons juridisch perspectief als rechtenstudenten.

Question 3

Waarom zijn er (maar) 3 hoofdkleuren?

Answer 3

Uitgangspunt: de rechtsstaat is een sociale constructie die op zichzelf kan worden geanalyseerd, maar wel afhankelijk is van de interactie van individuen

Question 4

Wat zijn de 3 hoofdkleuren?

Answer 4

• juridische hoofdkleur
• bestuurswetenschappelijke hoofdkleur
• sociologische hoofdkleur

Question 5

Wat zijn belangrijke beginselen (op papier) die bij de juridische hoofdkleur horen?

Answer 5

1. legaliteit
2. rechtszekerheid
3. rechtsgelijkheid

Question 6

Wat houdt het juridisch perspectief in?

Answer 6

• dit perspectief legt de rechtsstaat als juridisch bouwwerk bloot;
• eigenlijk is dit een papieren realiteit;
• in beginsel is de rechtsstaat een geheel dat bestaat uit wetten/regels, principes, procedures, bevoegdheden, rechten etc.
• in deze hoofdkleur ligt de focus op de regels, de (rechts)principes en de (aan de burgers toegekende) rechten

Question 7

Wat voor beoordelingskader vormt de juridische hoofdkleur?

Answer 7

De juridische hoofdkleur vormt een normatief beoordelingskader:
- papieren werkelijkheid
- hoe zou het idealiter geregeld moeten zijn wat betreft legaliteit, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid

Question 8

Wat houdt het legaliteitsbeginsel in?

Answer 8

algemeen: het handelen van de overheid dient te berusten op een wettelijke grondslag. Dit beginsel waarborgt dat overheidsmacht wordt beperkt en dat burgers beschermd zijn tegen willekeur.

Question 9

Wat is een wettelijke grondslag? WIFZ, WIMZ, algemene rechtsbeginselen? (mbt de rechtsstaatvisies)

Answer 9

dunne rechtsstaatvisies: wetmatigheid
dikke rechtsstaatvisies: rechtmatigheid

Question 10

Kan aan het legaliteitsbeginsel ook een verplichting worden ontleend die maakt dat de overheid MOET optreden? (mbt de rechtsstaatvisies)

Answer 10

dunne rechtsstaatvisies: legaliteitsbeginsel is uitsluitend een kwestie van beperking en begrenzing.

dikke rechtsstaatvisies: legaliteitsbeginsel kan ook strekken tot een rechtsplicht tot overheidsoptreden

Question 11

Welke fundamentele spanning bevat rechtsgelijkheid mbt het gelijkheidsbeginsel?

Answer 11

• Distributieve rechtvaardigheid (dikkere rechtsstaatvisies) - leidt tot procedurele ongelijkheid. Dit gaat over de verdeling van middelen obv verdienste.
• Procedurele rechtvaardigheid (dunnere rechtsstaatvisies) - leidt tot distributieve ongelijkheid. Dit houdt in dat iedereen gelijk behandeld moet worden

Question 12

Oldenziel onderscheidt 9 dimensies bij het rechtszekerheidsbeginsel. Als je deze 9 dimensies terugvindt in een rechtsstaat is er sprake van rechtszekerheid. Welke 9 dimensies zijn dit?

Answer 12

1. Bestendigheid;
2. Daadwerkelijke toepassing;
3. Een duidelijke rechtspositie;
4. Tijdigheid;
5. Voorspelbaarheid van het bestuurshandelen;
6. Kenbaarheid;
7. Rechtsbescherming;
8. Vertrouwensbeginsel;
9. Het verbod van terugwerkende kracht

Question 13

Hoe wordt op papier gezorgd dat het bestuur al deze beginselen naleeft?

Answer 13

vooraf:
- reguleren van de bevoegdheidsuitoefening
- checks and balances
- reguleren van discretionaire ruimte

achteraf:
- controle (onafhankelijke rechter, verantwoording afleggen)

Question 14

Wat is de kern van het artikel Brenninkmeijer et. AI. (2019) De Januskop van de rechtmatigheid van het bestuur?

Answer 14

Kern artikel: de rechtmatigheid van het bestuur vormt een van de kernwaarden van de democratische rechtsstaat

Question 15

Wat is de kern van het artikel Marseille et. AI., ‘Kleine Gids voor het wetsvoorstel Wet versterking waarborgfunctie Awb’, NJB 2003?

Answer 15

Kern artikel: behandelt de aanpassingen en reflecties op het wetsvoorstel Wet versterking waarborgfunctie Awb.

Conclusie: het wetsvoorstel heeft impact op de rechtsstaat en diens principes (zoals rechtsgelijkheid)