Week 10 - De verhouding tussen de EU en haar lidstaten Flashcards
Terugblik week 9
- Grondwet VS en het verdrag van Rome
- Of toch geen essentieel verschil?
- Grondwetgevende vergadering vs rechter
In Europa was het het EHvJ die een constitutionalisering van het EG verdrag tot stand heeft gebracht. Verschil vertaald zich naar een verder verschil, zie hieronder. - ‘We the people’ vs. ‘een steeds hechter verbond tussen de volkeren van Europa’
Er is geen sprake van ‘we the European people’
Of toch geen verschil?
Misschien is het zo dat wanneer je nader ziet, dat de verschillen niet zo groot zijn.
Martin vs. Hunter’s Lessee arrest.
Terugblik week 9:
Omkering van de redenering in Martin vs. Hunter’s Lessee:
- Niet alleen ‘since a single people formed the constitution, it is logical that a single body of law should apply to all American people’, maar ook het omgekeerd:
- By applying a single body of law to all American people-s, a single American people is formed!
Ook een cirkelredenering?
In de kern is daar een redenering te vinden die precies hetzelfde is als Van Gend en Loos en Costa ENEL. Het is een cirkelredenering.
Eerst staat er ‘we the people’ vervolgens is er een enkel rechtsorde en constitutie die van toepassing is op iedereen. Maar het geldt ook omgekeerd:
Door te bepalen dat de Supreme Court onderworpen zijn aan het gezag van de Supreme Court of America, federaal niveau, in feite bepaald de Supreme Court dat er sprake is van één Amerikaans volk dat de grondwet tot stand heeft gebracht.
Toentertijd begrepen de staten van Amerika zich als soevereine onafhankelijke staten onderling. Wat we nu begrijpen als deelstaten, waren toen lidstaten. Lidstaten in de zin van soevereine staten. Nu begrijpt elke lidstaat in Europa zich als soeverein.
Terugblik week 9:
‘We the American People (…)’
Op twee manieren opvatten
- Federatie: in de zin van een enkel volk (toen niet aan de orde)
- Confederatie: we the peoples of America
American people kan betekenen:
The American people ARE
The American people IS
Je kunt dus spreken of een enkel volk of meer volken.
Maar TOEN werd gedacht van een confederatie, niet van een federatie.
Natuurlijk kan je ook zeggen: wij de volkeren van Europa hebben bepaald dat we een Europese gemeenschap willen maken. Hoe wil je WIJ opvatten, in de zin van een federatie of een confederatie?
Federatie = bondsstaat
Confederatie = statenbond
Terugblik week 9:
Repliek aan BVerfG/Koopmans:
- 4 punten
- Laatste punt kritiek van Lindahl
- Politieke eenheid is al voorondersteld;
>Je kan net zo goed zeggen ‘wij de volkeren van Europa’. - Een Europees volk is al voorondersteld, maar sluit het voortbestaan van Europese volkeren in het meervoud niet uit;
>’Wij (eenheid) de volkeren (pluraliteit) van Europa’ - Politieke integratie verwijst naar het proces waarbij bepaald wordt welke bevoegdheden in Europees dan wel Lid-Statelijk verband worden uitgeoefend’
>Welke bevoegdheden willen we plaatsen in Europees verband, welke willen we houden op niveau van de lidstaten? Leiders van Europese lidstaten zeggen: nu willen we eens en voor altijd in een verdrag neerleggen wat bevoegdheden zijn van Europa, opdat we onze lidstaten veilig kunnen stellen. Dat is shit, dat gaat nooit lukken. Want het Europese integratieproces is juist: wat willen we gezamenlijk doen en wat niet. Daar is geen vast antwoord voor te geven. Hangt af van de context. - Politieke integratie als ontgrenzing op grond van een nieuwe begrenzing.
> Eerst haal je de economische grenzen weg van lidstaten om hen te integreren in een gemeenschappelijke markt.
Om dat te kunnen doen haal je de grenzen weg tussen de verschillende nationale rechtsordes. Alles wat te maken heeft met het goede verloop van een interne markt, dat moet in principe overgegeven worden aan Europa, dan haal je de juridische grenzen weg. En in de voorstelling van het BverfG en Koopmans, heeft het proces als eindpunt misschien het weghalen van politieke grenzen, dan heb je dus deelstaten in plaats van lidstaten.
Het punt is dat politieke grenzen als ontgrenzing gepaard gaat met nieuwe grenzen. Denk aan de moeite die Europa momenteel troost om de buitengrenzen te dichten voor immigranten uit Syrië. Maar er komen ook nieuwe grenzen intern. Winnaars en verliezers. Je krijgt nieuwe vormen van in- en uitsluiting binnen Europa door het totstandbrenging van een markt.
Terugblik week 9:
Een vooronderstelde eenheid:
Een kern van grenzeloosheid in de stelling ‘Wij de volkeren van Europa… ‘
Het is een vooronderstelde eenheid. Het is een eenheid die grondeloos is.
Wat hij bedoeld met een vooronderstelde eenheid: mensen die het opnemen voor Europa, vooronderstellen dat er zoiets is als een Europees volk. Het is iets dat steeds waargemaakt moet worden. In sommige opzichten hoor je mensen zeggen: ik wil daar niet bijhoren. Bijvoorbeeld de Brexit, Britten zeggen: ‘wij willen geen deel meer uitmaken’.
Het is dus voorondersteld: een vooronderstelling die grondeloos is. We weten niet wanneer zoiets als een Europees volk tot stand kwam en we weten niet waar de grenzen liggen, tot waar loopt Europa en waar niet?
Terugblik week 9:
Multiple choice vraag - HC9
In zijn analyse van Martin vs Hunter’s Lessee stelt S. Boom het volgende:
‘[Justice] Story’s textual analysis in Martin (…) was a logical screen to cover the policy decision that uniformity of federal law was a fundamental policy goal of Story’.
Wat betekent dit voor de verwijzing naar ‘we the people’ aan het begin van de Preambule van de Amerikaanse Grondwet, zoals de founding fathers deze verwijzing voor ogen hadden?
a) De VS bestaat uit onderling soevereine volkeren die zich verenigd hebben in een confederatie;
b) De Staten van Amerika hebben afgesproken dat zij in de toekomst één Amerikaans volk zouden worden;
c) de VS is een federatie waarin de deelnemende staten een deel van hun bevoegdheden aan één Amerikaanse volk hebben afgestaan;
d) De VS bestaat uit staten wiens bevoegdheden bepaald werden door één Amerikaans volk, in de naam waarvan de Supreme Court recht spreekt.
a) De VS bestaat uit onderling soevereine volkeren die zich verenigd hebben in een confederatie;
>
b) De Staten van Amerika hebben afgesproken dat zij in de toekomst één Amerikaans volk zouden worden;
> er is absoluut geen afspraak in die zin. Zij waren onderling soevereine staten, die bereid waren aantal zaken gezamenlijk te doen, maar vanuit hun onafhankelijkheid.
[We kunnen ons niet voorstellen hoe diep dit zit bij de Amerikanen, elke maand is er wel iemand met wapen die iemand neerleggen. Waarom kunnen zij dit kopen in de winkel? Zij hechten er waarden aan om wapens te hebben om zich te beschermen tegen de overheid. Zij willen zich beschermen tegen poging van centrale overheid die de dienst uit wil maken. Dit geeft dus wel aan hoe diep die gedachte toen was dat zij onafhankelijke staten zijn.
c) de VS is een federatie waarin de deelnemende staten een deel van hun bevoegdheden aan één Amerikaanse volk hebben afgestaan;
> Zij begrepen zich toen als CONfederatie, niet als een federatie.
d) De VS bestaat uit staten wiens bevoegdheden bepaald werden door één Amerikaans volk, in de naam waarvan de Supreme Court recht spreekt.
> Zij begrepen zich niet als een eenheid
Naar aanleiding van Lessee was het een bondsstaat, maar hiervoor was het begrepen als een confederatie. DUs de vraag was: wat betekent het voor ‘we the people’ dat is dus een vraag naar wat zij voor ogen HADDEN.
Dus lees de multipel choice vragen heel goed. We proberen altijd een gemeen staartje ergens in te bouwen. In deze vraag zie je een van de gemene staartjes. Voor ogen HADDEN. Lees goed. Wat betekende TOEN ‘we the people’.
De EU als een sui generis gemeenschap
- Wat zegt het BverfG over wat de EU is?
- Wat voor gemeenschap is Amerika en Duitsland?
- Wat voor gemeenschap is de EU dan wel?
Juristen zeggen: een sui generis gemeenschap.
Een one of a kind. Niet te vergelijken met andere gemeenschappen.
Wat is een positieve bepaling van wat de EU is?
BverfG: bondsstaten en statenverbond, het is geen bondsstaat, dus het is een statenverbond. Er is geen sprake van een autonome rechtsorde, het is een orde die bestaat indien toestemming van nationale parlementen van lidstaten. Rechtstreekse werking/voorrang van EU recht is een fopspeen.
Wat voor gemeenschap is het dan wel? Nu wordt gezegd de EU is een bondsstaat, net zoals Amerika. Wat Europa tot een sui generis gemeenschap maakt, is dat we EEN Europees volk hebben, naast verschillende Europese volken.
De EU is geen optelsom Van de lidstaten, maar de lidstaten zijn niet ondergeschikt/volledig ondergeschikt aan de EU, het zijn dus geen deelstaten.
Kijk naar Amerika of Duitsland: geschil tussen deelstaat en centraal niveau, heeft centraal niveau het voor het zeggen.
Bijv. in Duitsland het land Bayern, is boos dat zij teveel belasting betalen aan Hamburg en Oost-Duitsland. Mensen van Bayern zijn boos. Het ligt het BverfG of er meer belasting moet komen of minder.
In de EU: toch behoefte om zaken die fundamenteel zijn zelf te wijzigen. Het betekent dat zowel EU als lidstaten autonomie hebben. NL zegt autonoom te zijn jegens EU. In een bepaald aantal opzicht zegt NL we zijn autonoom, bijv. defensie.
Het lastige aan Europa is dus dat ze geen federatie zijn, maar ook geen confederatie. geen bondsstaat maar ook geen statenverbond.
Commonwealth geeft een algemener niveau. Je zou kunnen zeggen dat de EU een commonwealth is. Dat lost het probleem niet op.
Probleemstelling: hoe verhouden zich de EU en de lidstaten tot elkaar?
- Theoretisch probleem
- Praktisch probleem
Theoretisch probleem: bron van geding van rechtsordes
Als ze allebei zeggen dat ze autonoom zijn, hoe kunnen ze dan allebei autonoom zijn. Dat is een theoretisch probleem. Vraag naar de bron van de gelding van de twee rechtsordes.
Praktisch probleem: constitutionele conflicten
Omdat in feite de EU ook een constitutie heeft, ook al willen we dat niet met zoveel woorden uitdrukken. Dat is het natuurlijk in een bepaald opzicht wel. Dus je kunt zaken hebben waarbij zowel lidstaat als unie zeggen autonoom te kunnen fungeren. Hoe gaan we met deze geschillen om?
Probleemstelling: hoe verhouden zich de EU en de lidstaten tot elkaar?
- Theoretisch probleem
De bijzonderheid van de EU als politieke gemeenschap
a. De ‘sui generis’ gemeenschap
Costa vs. ENEL:
‘Overwegende dat (…) het verdragsrecht, dat uit een autonome bron voortvloeit (…)’
>Wat zou die autonome bron kunnen zijn? Het Europese volk. Omdat we als Europeanen een gemeenschappelijke markt ambiëren, zijn we als geheel van marktburgers zoiets als een Europees volk. Dat is zoiets als de autonome bron waaruit het Europees recht voortvloeit. Anderzijds heb je nationale rechters die zeggen: ‘dat gaat me te snel’.
Maastricht-arrest:
‘Ieder van de staatsvolkeren is uitgangspunt voor een op zichzelf betrokken overheidsgezag’
>Als het puntje bij paaltje komt, d.m.v. verkiezingen neemt een parlement in Duitsland/NL en andere lidstaten beslissingen over dat land. Dus dan zou je twee autonome rechtsordes hebben.
b. Twee interne perspectieven
> gezaghebbers moeten rechtspreken namens de bron van de rechtsorde, namens het Nederlandse volk, of namens het Europees volk?
Op grond waarvan is Europees recht geldig in de nationale rechtsordes?
Omdat als je terugkijkt naar Costa vs. ENEL o.g.v. waarvan passen rechters in NL Europees recht toe?
Gelding van Europees recht in de nationale rechtsordes vanuit het standpunt van nationale rechters.
Wat maakt hen tot nationale rechters, ook wanneer zij Europees recht toepassen?
Uiteindelijk denk ik, als het nationale rechters zijn, onder welke voorwaarden kunnen ze als nationale rechters blijven functioneren, ook wanneer ze EU recht toepassen?
Dus: wanneer NL rechter prejudiciële vraag stelt aan EU rechter, is het niet in die zin dat de nationale rechter die de zaak aanhangig maakt, optreedt als Europese rechter, hij is een nationale rechter.
- Hoe staat het Europese recht in verhouding tot nationaal recht?
- Wat zeggen nationale rechters hierover?
- Europees recht heeft een nationale bron van gelding?
- Een kern van waarheid uit het Maastricht arrest?
- Europese rechtsorde niet afgeleid van nationale rechtsordes: eigen bron van gelding, volgens het HvJ
- Nationale rechtsordes niet afgeleid van Europees recht: eigen bron van gelding, volgens nationale rechters
> Dus vanuit perspectief van nationale rechters, heeft Europees recht altijd een nationale bron. Want lidstaten hebben Europees recht aangenomen. - Europees recht heeft een nationale bron van gelding, vanuit het perspectief van nationale rechters, of in ieder geval alleen gelding in de nationale rechtsordes zo lang het de nationale constituties niet aantast.
> prima wanneer EU recht aspecten van NL recht aanpast die niet aan de kern van onze rechtsorde komen, maar wat gebeurd er wanneer er EU recht is dat indruist tegen NL grondwet, of Duitse grondwet. Dat is de vraag. Dat is een constitutioneel conflict. - Kern van waarheid in Maastricht-arrest
> Hier raakt het Maastricht arrest een echt punt. Het is prima dat er rechtstreekse werking is etc. maar hoever kan Europa gaan in het ter zijde schuiven van nationaal recht van lidstaten. Ter zijde schuiven omwille van Europees recht. Dan komen nationale rechtsordes voor een groot probleem te staan.
Dus je zou kunnen spreken van wat MacCormick noemt: constitutioneel pluralism.
‘There are two sets of constitutions, each of which is acknowledged valid (ieder van de twee is geldig), yet neither of which does, or has any compelling reason to, acknowledge the other as the source of its validity’.
Hier zie je het verschil met een federatie.
Amerika: alibama heeft een eigen constitutie, verginia, allemaal. Maar die constitutie is afgeleid van de constitutie van Amerika.
In de EU heb je een Europese constitutie, dat zegt een eigen bron van gelding te hebben. Je hebt een constitutie van lidstaten, maar ze zeggen niet ondergeschikt te zijn aan de constitutie van de EU. Vandaar dat je kan spreken van constitutionel pluralism, in plaats van monism. Monism is wanneer je een grondwet onder de andere hebt.
‘It is for the ECJ to interpret in the last resort and in a finally authoritative way the norms of community law. But, equally, it must be for the highest constitutional tribunal of each member-state to interpret its constituional and other norms (…)’
MacCormick, Questioning Sovereignty
Voor ons in NL is het lastig te begrijpen, want we hebben geen constitutioneel hof. De HR moet bij ons wel bepaalde constitutionele aangelegenheden beslechten. Maar we hebben niet zoiets als constitutioneel hof.
Niettemin hebben we In NL wel een grondwet. En dat een echter, hetzij HR of anderzins, geconfronteerd kan worden met de vraag: is deze EU regelgeving er een die in feite een fundament van onze rechtsgemeenschap onderuit haalt.
C. Vergelijking met een federale staat
- Lidstaten en deelstaten
- Constitutional monism
D. ‘Multi-level governance’
- Verwarrende uitdrukking
- Constitutional pluralism
- ‘Overlap’ van rechtsordes
C. Vergelijking met een federale staat
- Lidstaten en deelstaten
- Constitutional monism
Autonoom zijn en blijven tegenover EU, daarom zijn we dus lidstaten en geen deelstaten.
D. ‘Multi-level governance’
- Verwarrende uitdrukking
- Constitutional pluralism (in plaats van monism)
- ‘Overlap’ van rechtsordes
> Multi-level governance, is precies constitutional pluralism. De gedachte dat je twee constitutionele rechtsordes hebt. Beiden niet tot de ander te herleiden. Je hebt Europese rechtsnormen, elke lidstaat, maar elke lidstaat neemt die rechtsnorm over, past die toe binnen de lidstaat, onder toeziend oog van het HvJ, om zeker te zijn dat die rechtsnormen op uniforme homogene manier wordt toegepast.
Constitutionele conflicten
a. Terug naar het Maastricht-arrest
- Voorrang van secundair Europees recht over nationale constities
- De ‘So lange’ arresten
- ‘Gelding en toepassing van Europa-recht in Duitsland zijn afhankelijk van het toepasselijkheidsgebod van de goedkeuringswet’.
- De ‘European Search Warrant’-arrest
- Andere constitutionele hoven
Constitutionele conflicten
a. Terug naar het Maastricht-arrest
- Voorrang van secundair Europees recht over nationale constituties:
> Costa vs Enel, leerstuk van voorrang Europees recht ingevoerd, maar dit heeft tot gevolg dat Europees secundair recht voorrang heeft boven nationale constituties. Dus verordeningen/richtlijnen etc. alles wat o.g.v. verdrag (primair recht) tot stand komt. Alle enorme hoeveelheid regelgeving uit Europa, staat dus boven de grondwet. Dus u begrijpt wat het probleem is: wijziging van een verdrag komt alleen tot stand na goedkeuring lidstaten. Voor zover alle lidstaten akkoord zijn gegaan, heb je in ieder geval in elk land een democratisch proces gehad wat leidt tot wijziging grondwet. DUS: verdrag in conflict met nationale grondwet heeft voorrang, maar tot stand gekomen met goedkeuring, dan is dat een verzachtende omstandigheid.
Maar: wat in geval van secundair recht uit Europa, dit laat soms te wensen over wat betreft transparantie en legaliteit. Waarom zou een dergelijke wet een nationale grondwet te zijden mogen schuiven? - De ‘So lange’ arresten:
> Vandaar de So Lange arresten van het BverfG. In dit geval had het te maken met een aantal arresten waarvan Maastricht en Lissabon de laatste zijn. Duitse rechter zegt: met Auswitch achter de rug, willen we zeker weten dat mensen binnen EU een zeer hoge mate van bescherming hebben (zie art. 1 Duitse grondwet). Dit wordt in Duitsland heel serieus genomen. Dus secundaire regelgeving mag ons niveau van mensenrechten bescherming te zijde schuiven, daar zijn zij het niet mee eens. ZO LANG EU regelgeving rechtsbescherming biedt aan burgers dat even hoog is als dat van Duitsland, zijn we bereidt om dit toe te passen in Duitsland. Wanneer het echter onder het Duitse beschermingsniveau komt, achtte wij EU recht niet meer van toepasing in Duitsland. - ‘Gelding en toepassing van Europa-recht in Duitsland zijn afhankelijk van het toepasselijkheidsgebod van de goedkeuringswet’.
> Dit na aanleiding van het vorige. Ook als het parlement in Duitsland akkoord gaat met een wijziging van het verdrag dat het risico met zich meebrengt dat er een aantasting van Duitse grondwet komt, zijn wij gemachtigd (parlement), in staat om de goedkeuringswet nietig te verklaren, en Duitsland NIET het EU recht toe te doen passen. - De ‘European Search Warrant’-arrest
> Voorbeeld van voorgaande. Wat gebeurde hier? Via secundair EU recht werden afspraken tussen lidstaten gemaakt over het uitleveren van mensen die verdacht werden van crimineel handelen van ene land naar het andere. Bijv. Duitsland wil iemand veroordelen uit NL. In geval van dit soort zaken kijk je normaal naar wat niveau van rechtsbescherming is in Duitsland, en of hij al dan niet wordt uitgeleverd. Search Warrant voorzag in een hele snelle procedure, waarbij niet werd getoetst aan beschermingsniveau van dat andere land. Duitse rechter: goedkeuringswet nietig verklaard. European Search Warrant niet van toepassing in Duitsland. Europa moest secundair recht terugtrekken, nieuwe formulering invoeren, die wensen van Duitse rechter accepteert. Een constitutioneel conflict. - Andere constitutionele hoven:
> Andere constitutionele hoven in Europa hebben soms ook dezelfde soort problemen met Europees recht.
European Seach Warrant arrest is niet het enige arrest waarin constitutioneel conflict voorkwam.
b. Grogan-arrest: conflicterende aanspraken op autonomie
Feiten
- Verspreiding van informatie over abortus-klinieken in het VK door Ierse studenten via universitair blad
- Society for the Protection of Unborg Chilren (SPUC)
- Doorverwijzing door High Court naar HvJ in prejudiciële procedure
b. Grogan-arrest: conflicterende aanspraken op autonomie:
> enerzijds EHvJ, anderzijds Irish Supreme Court. De Grogan case ging over abortus dat in Ierland verboden is, constitutioneel verboden. Een sterke strafrechtelijke inkadering van dit constitutioneel verbod.
Anderzijds: in principe valt abortus onder een dienst. Dit is dus beschermd onder de leer van de 4 vrijheden. Je kunt van ene naar andere lidstaat voor een dienst, om abortus te plegen. Maar in Ierland gaan ze zo ver: ook vrouwen die naar UK gaan om abortus te plegen, zijn strafbaar. Dus u begrijpt: het kader en de insteek van dit conflict.
(Zie filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=7mGgt_Zt3oU)
Een thema dat heel indringend is binnen Ierland. Wat hier aan de orde was: een vrouw die was verkracht, zij mocht geen abortus plegen. Hierdoor is zij gestorven. Uiteindelijk was het besluit: geen abortus. Zij heeft zichzelf gedood.
Feiten
- Verspreiding van informatie over abortus-klinieken in het VK door Ierse studenten via universitair blad:
> Er stond een lijstje met klinieken in de UK. Dit gepubliceerd. De advertentie is geplaatst omdat het verboden is binnen Ierland. UK geeft vrouwen makkelijk toegang wanneer zij abortus willen.
- Society for the Protection of Unborg Chilren (SPUC):
> een soort privé organisatie, die gaat rondkijken of er vrouwen zijn die abortus willen, of er inbreuk wordt gemaakt, en neemt initiatief om strafrechtelijke zaken aan te spannen indien vermoeden verbod is overtreden. SPUC kwam erachter dat advertentie is geplaatst. Dublinse studentenkrant weigert advertentie in te trekken. Weigert ook het nummer van studentblad in te trekken. Via OM heeft de SPUC een klacht ingediend, en zaak aangespannen tegen Grogan, en zijn collega redacteurs. Dit ging door High Court naar HvJ in prejudiciële procedure. - Doorverwijzing door High Court naar HvJ in prejudiciële procedure:
> Vroeger werd een casus uitsluitend o.g.v. Iers recht afgehandeld. In deze casus hebben zij de zaak doorgestuurd naar de HvJ.
> Qua dienst geldt de bepaling van art. 60 en 59. Dat betekent dat onder Europees recht het vrij staat aan een Ierse vrouw om een abortus te laten plegen binnen een ander land van de EU. Binnen Ierland mag Ierland het verbieden, want EU recht geldt voor verkeer tussen landen. Dus: dit is een typisch geval waarin EU recht voorrang heeft boven nationaal recht. Het is een geweldig sterk conflict, dat gaat over mensenlevens. Het gaat niet alleen over geld. Dus als je kijkt naar het beroemde arrest, zie je hoe het hof geprobeerd heeft om de casus op te lossen. De High Court heeft het doorgestuurd naar de EU rechter. Het was overduidelijk dat de Irish supreme court ongelukkig was dat de High court het heeft doorgestuurd. De Supreme Court kon het verzoek vernietigen. Dat hebben zij niet gedaan, zij zeiden: oke, we geven de EU rechter de kans om zich te buigen over de casus. Mocht de EU rechter beslissen dat de abortus kan, dan zouden zij de kernbom laten vallen, en EU recht niet geldend te verklaren binnen Ierland. Het was een erg vervelende situatie voor het EHvJ. De Europese rechter kon onmogelijk zeggen dat het GEEN dienst was. Dus hoe kon de EU rechter dit zeggen zonder opstand van nationale rechter tegenover de EU?
De klus werd geklaard in het arrest.
