Week 1 HC5 Farmacotherapie Bij De Ziekte Van Parkinson Flashcards
Oorzaken van de ziekte van Parkinson
- idiopathisch (onbekend)
- iatrogeen (door medicijnen)
Wat is de pathofysiologie bij de ziekte van Parkinson?
Verlies van dopaminerge neuronen in de nigrostriatale zenuwbanen die van de substantia nigra compacta naar het striatum lope
Hoeveel van de dopaminerge neuronen moeten er kapot zijn om symptomen op te laten treden
70-80% van de neuronen
- meestal rond de 60e leeftijd
Wat gebeurt er met de balans tussen dopamine en acetylcholine bij de ziekte van Parkinson?
Verstoorde balans: te weinig dopamine en een overmaat acetylcholine
Voorbeeld van iatrogene Parkinson
Parkinson door gebruik van antipsychotica
- dit zijn dopamine-antagonisten
Wat voor behandeling voor de ziekte van Parkinson is er tot nu toe?
Alleen symptomatische behandeling
- omdat de oorzaak nog niet bekend is
Anticholinergica
- muscarinereceptor antagonisten, vooral gunstig effect op de tremor
- orfenadrine (Disipal), trihexyfenidyl (Artane) -> bijwerking: verwardheid
Amantadine
- antiviraalmiddel dat ook als glutamaat (NMDA-)receptor antagonist functioneert
- glutamaat is een belangrijke neurotransmitter, de NMDA-receptor onderdrukt de dopamine release)
- voordeel: snel effect, voornamelijk op akinesie en **rigiditeit
- nadelen: middel is na 8-9 maanden uitgewerkt en veroorzaakt misselijkheid
- in zeldzame gevallen: livedo reticularis -> een vlekkere uitslag op de benen
Levodopa (L-dopa)
- een precursor van dopamine
- dit kan gegeven worden ipv dopamine, omdat dopamine een polaire stof is die niet door de bloed-hersenbarriere heen komt, daarnaast geeft dopamine veel bijwerkingen op perifeer niveau
Dopamine cyclus
L-tyrosine -> omzetting door dioxyphenylalanine -> L-dopa -> omzetting door dopa-decarboxylase -> dopamine
- dopamine kan omgezet worden in (nor)adrenaline door dopamine-beta-hydroxylase -> daarom zorgt hoge dosis dopamine voor noradrenerge bijwerkingen op het hart en de bloedvaten
In combinatie met wat wordt L-dopa gegeven en waarom?
In combinatie met decarboxylaseremmer (benserazide (Madopar), carbidopa (Sinemet))
- voorkomen dat de L-dopa in het maagdarmkanaal in dopamine wordt omgezet
- de remmer passeert de bloed-hersenbarriere niet, waardoor L-dopa pas in het brein wordt omgezet naar dopamine
Welke centrale bijwerkingen treden er bij L-dopa op, ondanks de voorzorgsmaatregelen?
-on-off fenomeen: ongewilde bewegingen/hyperbeweeglijkheid (ON) of totale verstarring (OFF), dit wordt veroorzaakt door schommelingen in de dopamine concentratie. Om deze reden moet de plasmaspiegel zo constant mogelijk gehouden worden. Dit kan opgevangen worden door het middel meerdere malen per dag te geven.
- hallucinaties
- dyskinesie (ongewilde, hevige bewegingen)
- nachtmerries
- opwinding
Welke perifere bijwerkingen treden er bij L-dopa op, ondanks de voorzorgsmaatregelen?
- misselijkheid, hiervoor wordt domperidon gegeven, dit is een antagonist van de perifere D2-receptoren (subtype dopaminereceptoren) van het braakcentrum, dit middel passeert de bloed-hersenbarriere niet
- hypotensie (door de dopaminereceptoren in de vaatwand)
- hartritmestoornissen
- anorexie
Waarom moet L-dopa zo lang mogelijk worden uitgesteld en de dosis zo laag mogelijk zijn bij het starten en heel traag opgebouwd worden?
Omdat het zijn werking in het lichaam verliest
- daarom wordt er in de algemene behandeling in principe ene D2-receptor agonist gegeven
Apomorfine
Een D2-receptor agonist
- verbetert de rigiditeit en tremor, het remt de indirecte route
- het is een braakmiddel, dus domperidon wordt ermee gegeven
- werkt zeer snel en kan daarom gegeven worden om de rigiditeit en tremor in een off-periode bij L-dopa tegen te gaan
- bijwerkingen: misselijkheid, braken, hypotensie, hallucinaties en verwardheid
- in enkele gevallen treedt bij chronische toepassing retroperitoneale fibrose op
