VO.2 overervingspatronen Flashcards
Wat is het genotype?
De erfelijke aanleg van een individu
Wat is het fenotype? waar wordt dit door bepaald?
Totaal van alle waarneembare eigenschappen van een individu
- Genotype
- Invloeden vanuit de omgeving
Zijn de allelen van een individu identiek?
Nee normaal gesproken niet
Welke soorten allel combinaties zijn er?
- Homozygotie: beiden versies op de homologe chromosomen zijn nagenoeg gelijk
- heterozygotie: versies zijn verschillend
- hemizygotie: er is maar 1 allel beschikbaar
Welke allelen van de bloedgroep zijn dominant?
A en B zijn co-dominant –> als ouders 1 A en 1 B dan krijg je bloedgroep AB
Welke kenmerken bevatten de verschillende bloedgroepen?
A: antigeen A en antistoffen tegen B
B: antigeen B en antistoffen tegen A
O: geen antigeen en geen antistoffen
Hoeveel mensen in Nederland zijn rhesus negatief?
1/6
Welke twee rhesus allelen zijn er en welke is recessief?
Positief en negatief
Negatief is recessief
Op welke chromosomen liggen de genen voor de bloedgroep?
AB-systeem op chromosoom 9
Rhesus op chromosoom 1
Wat is crossing-over?
Uitwisselen van stukken DNA tussen twee homologe chromosomen
Waartussen kan er geen crossing-over plaatsvinden?
Tussen twee verschillende chromosomen
Welke wet gebruikt kan gebruikt worden voor het berekenen van genfrequenties?
Wet van Hardy-Weinberg
Genfrequenties van de dominante en recessieve allelen
P^2 + 2pq + q^2
Leg de onderdelen van de wet van Hardy-Weinberg uit
Recessieve fenotype aa = q^2
Dominante fenotype AA of Aa = P^2 + 2pq
Genfrequentie in een populatie = p + q = 1
Recessieve gen (a) = q
Dominante gen (A) = p
Wat kan sterk variëren tussen patiënten?
Tussen patienten met een autosomaal recessieve afwijking kunnen de klinische symptomen sterk verschillen
- Allel variatie: het type mutatie varieert in verschillende aangedane families –> sommige mutaties zijn mild en andere zijn niet met het leven verenigbaar
- Crossing over
- genetische beschadigingen
Wat wordt bedoeld met genetische heterogeniteit?
Dezelfde autosomale recessieve afwijking veroorzaakt kan worden door verschillende genen
Wat is het gevolg van een splice mutatie?
Dat er 1 of meer exonen missen
Of dat een intron per ongeluk wordt afgelezen
–> Kan ernstig zijn
Wat is het gevolg van een frameshift mutatie?
de bouw van een totaal andere sequentie waardoor het eiwit in niets lijkt op wat het had moeten zijn = ernstig
Wat is de ernstigste mutatie?
Een frameshift mutatie
Noem de regels van een recessief overervingspatroon
- Patient is altijd homozygoot voor het negatieve allel
- Beiden ouders van de patient zijn drager
- Het herhalingsrisico binnen een gezin met een patient is 1/4
- Gezonde broers en zussen hebben 2/3 kans op dragerschap
- Kinderen van een patient zijn niet ziek en ALTIJD drager
- het verantwoordelijke gen ligt op een autosoom
- Het betrokken gen codeert meestal voor een enzym (niet voor een structureel eiwit) waarbij het verlies van de helft van de activiteit geen problemen oplevert
Hoe noemen we incest ook nog wel?
Consanguiniteit = bloedverwantschap
Wat is het gevolg van incest?
ALs mensen dezelfde voorouders hebben is eer een grotere kans dat zij een mutatie hebben in hetzelfde gen vooral als er in de familie een bepaalde ziekte voorkomt
Waardoor wordt de kans op XP vergroot?
Bij consanguiniteit omdat de kans dan groter is dat hetzelfde gen is aangedaan met precies dezelfde mutatie
Wat is te zien bij patienten met XP waarbij er geen sprake is van consanguiniteit?
Compound heterozygotie
De mutaties van de twee allelen zijn vaak verschillend
Welke mutaties zien we vaak bij XP patienten met een mutatie in XPA? En bij XPD?
Beide allelen vaak een nonsense of een frameshift mutatie
Minstens 1 allel bevat altijd een missende mutatie –> XPD is blijkbaar heel belangrijk voor de functionaliteit van het eiwit
Welke mutatie geeft een milder fenotype: missenense of nonsense?
Missense mutaties geven vaak mildere fenotypes
Wat is het gevolg van een nonsense of frameshift mutatie in XPD?
Vaak niet met leven verenigbaar
Hoe noemen we een mutatie die kenmerkend is voor een ziekte? Noem een voorbeeld
Recurrent mutatie = founder mutatie
In alle patienten met een bepaalde ziekte
bij Nijmegen breuken syndroom: NBS1 in 90% dezelfde deletie van 5bp op exon 7
Wat is het gevolg van autosomale dominante mutaties? Hoe noemen we dit?
Komt voor in meerdere generaties
= verticale transmissie
Noem de drie hoofdkenmerken voor autodomale dominante overerving
- Gezond kind betekent gezonde ouders
Ziek kind betekent zieke ouder - Meerdere generaties hebben de afwijking
- Er zijn geen dragers
Wat is vaak de overerving van familiaire aanleg voor kanker?
Verticale transmissie (dominante overerving)
Wat is het overervingspatroon van FAP?
Autosomaal Recessief –> zeldzaam
Mutaties op het MYH-gen op chr 1p
Wat is het overervingspatroon van HNPCC?
Autosomaal dominant
Wat is kenmerkend voor HNPCC over het ontstaan?
- Late onset: tumoren verschijnen pas op latere leeftijd
- Er is geen zichtbaar voorstadium
–> Uit het niets rond de 35-40 jaar
Waardoor ontstaat HNPCC?
Door 1 van tenminste 6 genen die allemaal liggen op verschillende chromosomen die betrokken zijn bij de mismatch repair
Wat is de variatie tussen mensen met HNPCC? Wat maakt HNPCC zo lastig?
Het is een heterogene genetische aandoening waardoor de afwijkingen verschillend zijn per familie hierdoor is genetische diagnostiek erg lastig
Wat is de penetrantie?
De waarschijnlijkheid dat de aanwezigheid van een allel van een dominante afwijking zal leiden tot de werkelijke afwijking/symptomen van de afwijking
Wat betekent een penetrantie van 80%?
Dat 8 van de 10 mensen met de genetische afwijking daadwerkelijk de aandoening krijgt
Wat betekent incomplete penetrantie?
Er is zeker sprake van dragerschap maar er is geen ziekte aanwezig
Wat is de incomplete penetrantie van HNPCC?
Bij 20% van de bewezen dragers van een HNPCC-mutatie komt de ziekte niet tot uiting (ook al is dominant!!!)
Wat zien we in een stamboom bij HNPCC?
Het lijkt alsof de ziekte een generatie overslaat
Hoe noemen we spontane mutaties?
De novo mutaties
Bij welke ziekte komen de Novo mutaties vaak voor?
Bij FAP in 15% van de gevallen
Hoe vaak komen de Novo mutaties voor bij HNPCC?
< 1% (zelden)
Wat is het gevolg als een de Novo mutatie recessief is? En als het dominant is?
Recessief: leidt bijna nooit tot ziekte omdat dan allebei de allelen spontaan gemuteerd zouden moeten zijn
Dominant: leidt vaak wel tot ziekte omdat maar 1 mutatie nodig is om de ziekte te krijgen
Waarbij komen late onset, incomplete penetrantie en spontane mutaties vaak voor?
Bij de meeste dominante afwijkingen, zelden bij recessieve
Bij recessieve afwijkingen zorgt het goede gen dat de mutatie niet veel invloed heeft
