Urologische oncologie Flashcards
Wat valt er onder urologische tumoren?
Prostaatkanker, blaaskanker, nierkanker, testistumoren, nierbekken en ureter tumor, peniskanker
Wat is de risicofactor voor blaaskanker
ROKEN!!!
Mannen 50-60%
Vrouwen 20-30% (bezig met inhaalslag)
Blaaskanker meer mannen of vrouwen
Mannen. Elk jaar 6800 nieuwe patienten
Diagnostiek blaaskanker
Anamnese: bloed bij plassen, frequente dysurie, roker of gifitige verf (chemicaliën).
Urine-onderzoek: urine sediment / cytologie
Cytoscopie (inwendig onderzoek plasbuis TUR) en biopsie
Beeldvorming: Echo, CT-IVP, PET-CT, MRI
Blaaskanker verschillende soorten
90% urotheelcarcinoom
3-7% plaveiselcelcarcinoom
2% adenocarcinoom
Hele urotheel aangedaan –> vaak recidief
Blaaskanker kan 2 vormen aannemen:
Niet-spierinvasief (Urotheelcelcarcinoom, Ta, T1)
Spierinvasief (T2-T4)
Welke beeldvorming pas je toe bij lymfeadenopathie?
PET-cT
CT-IVP; intraveneus pyelogram
Invasieve tumor? Zit afwijking ook in de hogere urinewegen
Transurethale tumor resectie (TURBT)
Kan ook voor diagnostiek zijn (biopt); T-stadium en graad.
ook therapeutisch als T<1
Hoe behandel je een spierinvasief blaascarcinoom
Radicale cystectomie
Chemoradiotherapie (heel veel bijwerkingen!! Blaas verschrompelt)
Palliatieve radiotherapie
Radicale cystectomie
Blaas eruit, ook prostaat/baarmoeder. Weefsels liggen zo dicht op elkaar dat als je chirurgisch radicaal wilt zijn je deze ook moet verwijderen
Complicaties van cystectomie
Bloeding, lekkage darm-anastomose, nierfunctiestoornis, ileus, wondinfectie, lymfocele, wond dehiscentie
Door urinedeviaties metabole ontregeling namelijk:
Reabsorptie van urine-metaboliten door darmmucosa
Electroliet stoornissen, zuur-base balans verstoord
Stase v urine en urinedeviatie
Afvloedbelemmering ureteren
Vit B12 deficientie (na 2-3 j)
Chemo radiotherapie blaaskanker
Bij oudere patienten of comorbiditeit. Bijwerkingen; slijm/bloed urine. Aandrang Onderbuikklachten Vermoeidheid
Prognose niet-spierinvasief blaascarcinoom
Afhankelijk v recidief risico, progressie risico, goed gedif; 5-j overleving 90%
Prognose spier invasief blaascarcinoom. Na radicale cystectomie
T2: 50-60%
T4: 10-20% na 5 j
Nierbekkencarcinoom diagnose
Haematurie, flankpijn.
Urine cytologie: op zoek naar maligne cellen.
CT-IVP
Biopt
Hoe behandel je nierbekken tumor?
Laser
Nefro-ureterectomie
Prostaatcarcinoom hoe vaak?
60% boven 65 j.
5-10% genetisch; brca 1 en 2
Belangrijk familieanamnese
Adenocarcinoom
Symptomen prostaatcarcinoom
Verhoogd PSA (prostaat specific antigen)
Bij metastasen: botpijn, gewichtsverlies, anemie,
SOMS afwijking rectaal toucher
Bijna nooit LUTS, hematurie, hematospermie
Waar ontstaat prostaatkanker
In de perifere zone van de prostaat.
Prostaat ligt onder de blaas; ontstaat aan buitenkant
PSA
Serine protease wordt geproduceerd door normale en neoplastische prostaatcellen.
Je kan met laag PSA toch prostaatkanker hebben
Diagnose prostaatkanker
Transrectale echo
Biopten prostaat
Normaal prostaatweefsel patho
Stroma en klierbuizen; secertoire cellen (maken PSA) en basale cellen
Wanneer adenocarcinoom prostaat patho?
Wanneer het erg druk en donker wordt; geen klierbuizen –> adenocarcinoom. Deze produceren dan wel heel veel PSA
Kan ook basale cellen aankleuren, prostaatkanker patho
Als deze afwezig zijn; adenocarcinoom (niet bruin)
Hoe kan prostaatkanker groeien patho?
Langs zenuw; perineurale groei
Hoe gradeer je prostaatcarcinoom?
Gleason score: primaire graad + secundaire graad. Hoe hoger hoe slechter.
Laagste = 2, hoogste 5+5 = 10.
Gleason 6 = differentiatiegraad 1
Patho diagnose protstaatkanker
3 verkeerde buizen in biopt genoeg om diagnose te stellen
Hoe bepaal je T stadium prostaatkanker?
Grootte,
Via rectaal onderzoek
TRUS (transrectale echo)
MRI –> sterk in opkomst
N en M stadium prostaatkanker hoger risico?
Hoger PSA en hoger gleason score geven hoger risico op metastasen
Hoe behandel je prostaatkanker
Laaggradig lokaal –> actieve surveillance (<20 ng/ml)
Hooggradig lokaal –> curatieve behandeling (robot geassisteerde prostatectamie / radiotherapie )
Uitgezaaid –> levensverlengend
Bijwerkingen behandeling prostaatkanker
Operatie: incontinentie, impotentie
Radiotherapie: Impotentie, incontinentie (iets lagere kans), cystitis, prostatitis
Controle na operatie prostaatkanker
PSA controle. moet 0 zijn; geen tumoractiviteit.
Bij uitwendige bestraling kan PSA wat fluctueren
Hoe behandel je metastase prostaatcarcinoom
Hormonaal –> onderdrukken testosteron, kan kanker erg terugvorderen
Chemo (als castratie niet werkt); taxanen
Anti-androgeen; Abiraterone
Radioactief materiaal
Wat zijn klachten van ver gevorderd prostaatkanker
Botpijn bij botmetastasen
Alghele malaise en zwakte
Haematurie met stolsels en retentie
Niercelcarcinoom diagnose
Meer man dan vrouw.
Hematurie, pijn, palpabele massa.
Toevalsbevinding
Beeldvorming CT en MRI
Behandeling niercelcarcinoom
Early stage; radicale nefrectomie
(kan niersparend)
Thermoablatief –> vriesbehandeling, koken van de tumor
Late stage: metastasectomie
Metastase; sunitinib
Waar kan hematurie op wijzen?
Ontsteking, infectie, stenen in urineweg, maligne tumor, trauma?
Probleem in nieren/systemisch
2 soorten hematurie
Macroscopisch: bloed in urine, zichtbaar met blote oog
Microscopisch: 3 rbc per hpf in urine sediment van 2-3 urine monsters
of positieve dipstick
Bij hematurie wijzen cylinders of dysmorfe RBCs op…
nefrologische oorzaak
Wanneer verwijs je patient met hematurie?
Pijnloze macroscopische hemature ALTIJD
daarnaast risico afweging; mannelijk geslacht, roken ,leeftijd
Welk aanvullend onderzoek voert uroloog uit?
MRI, CT-IVP, cytologie, echo nieren
Wat is urotheel?
Overgangsepitheel.
Paraplucellen aan oppervlak
Wat voor soorten urotheelcarcinoom zijn er ?? pathho
papillary carcinoom,
invasive papillary carcinoom
Flat non-invase carcinoma (CIS)
Flat invasive carcinoom
Blaas: carcinoom in situ (CIS) patho
Vlakke laesie, multifocaal, uitgesproken atypie, geen invasieve groei, komt vaak samen met invasief carcinoom voor, vaak progressie tot invasief carcinoom. Eindfase dysplasie, nog niet door basaal membraan heengebroken
Vaak laten cellen ook los van CIS; kan in urine aangetoond worden
Verschillende gradering urotheelcarcinoom
Graad 1: Geringe atypie, geen mitosen
Graad 2: matige atypie, mitosen aanweizg
Graad 3: sterke atypie, frequent mitosen
Wat vraag je bij iemand met scrotale zwelling?
Tijdsverloop, pijnklachten, voorafgaand trauma, voorgeschiedenis?
LO: Bimanueel onderzoek testis, onderzoek abdomen, tepels (kan zijn dat klierweefsel in tepels zit, als iemand pijn heeft aan scrotum!!)
Hoe presenteert een testistumor?
Pijnloze zwelling testis
Afhankelijk metastase: massa hals, hoesten, anorexie, rugpijn
Wat is belangrijk bij pasgeborenen om te checken?
Of scrotum is ingedaald. Niet het geval? Hogere kans op latere ontwikkeling tumor
Testis tumor diagnose
Lab; tumormarker LDH, b-HCG, AFP
Echo scrotum
CT thorax/abdomen
Testis tumor prevalentie
Leeftijd 15-35 en boven 60
Hoogste cure rate van alle maligniteiten
Behandeling testistumor
Radicale inguinale orchiectomie (korte termijn), geen scrotale benadering (scrotal violation)
Pathologie testis tumor, wat voor soort
95% kiemceltumor (seminoom (binnenste deel)/non-seminoom)
5% niet kiemceltumor –> leydig cel , sertoli cel
Kiemceltumor testis tumor
55% seminoma testis
45% non seminoma testis –> embryonaal carcinoom, dooierzaktumor, teratoom
Aanvullende behandeling kiemceltumor
Seminoom: wachten, adjuvante radio of chemo
Non-seminoom: wachten, BEP chemo, retroperitoneaal lymfeklierdissectie
Retroperitoneale metastasen testistumor verschilt tussen links en rechts
Bij rechts 90% tussen aorta en vena cava?
Links 80% tussen aorta en linker nier
Testistumor prognose
90% kans op genezing. Metastasen lymfelkier en longen.
