Uređivanje šuma dan učenja 1 (6 kartica)

Question 1

1. Raspolaganje šumama?

Answer 1

1. 1. U Zakonima o šumama u FBiH i RS, istaknute su jasne obaveze vlasnika šuma, da šumama gazduju u skladu sa principima: trajnosti, polifunkcionalnosti i ekonomičnosti, što, zapravo, znači, da su vlasnici šuma i šumskog zemljišta, u ostvarivanju svojih vlasničkih prava obavezni da šume obnavljaju i koriste tako da se ne dovede u pitanje nihovo optimalno i trajno funkcionisanje kao ekosistema.
      To znači
      a) Da ne smiju degradirati šume i šumsko zemljište,
      b) Da stalno unapređuju stanje šuma,
      c) Da obezbjeđuju sprovođenje zaštite šuma,
      d) Da štite šumska zemljišta od dalje degradacije i erozije pošumljavanjem nepodmlađenih sječina, požarišta, neobraslih šumskih zemljišta kao i poljoprivrednog zemljišta koje se ne koristi za poljoprivredne namjene,
      e) Da štite, održavaju i ako je moguće unapređuju biološku raznolikost šuma, podržavaju autohtonost i korišćenje vrsta drveća lokalnih provenijencija pri obnavljanju šuma, ostavljaju mrtvo drvo u količinama neophodnim za očuvanje biodiverziteta ostalih vrsta flore i faune, a koje ne ugrožava zdravlje i stabilnost šuma i okolnih ekosistema, štite rijetke i zaštićene vrste flore i faune u šumama,
      f) Da infrastrukturu u šumama projektuju i grade na način koji je najmanje štetan za šumsko stanište vodeći brigu o posebnim geološkim, vegetacionim, hidrološkim i drugim vrijednostima, a posebno o vrijednim dijelovima ekosistema utvrđenim posebnim propisima i
      g) Da ne čine štetu drugim vasnicima šuma i šumskog i drugog zemljišta. Navedeni principi (trajnosti, polifunkcionalnosti i ekonomičnosti) postavljaju vlasnicima šuma određene zahtjeve i ograničenja u raspolaganju i postupanju sa šumama.
      To ekonomski nužno i zakonom ograničeno pravo vlasnika šuma u raspolaganju i postupanju sa šumama, objektivno, ne dopušta da posluju isključivo na ekonomskim principima, koji važe za preduzeća drugih oblasti i grana.

Question 2

2. Produkcioni period maksimalnog prinosa (Apsolutna zrelost)?

Answer 2

2. Definisan je onom starošću sastojine pri kojoj se javlja kulminacija njenog prosječnog dobnog zapreminskog prirasta, uključivši i proredni materijal.
   Dužina ovog perioda zavisi od vrste drveća, od stanišnih uslova i načina proređivanja, a varira u relativno širokom rasponu.On nam je, zapravo, poznat za slučajeve za koje su izrađene prinosne tablice, na osnovu kojih se može lako odrediti.
   Produkcioni periodi maksimalnog prinosa su duži što su stanišni uslovi lošiji i što su prorede blaže i za bukove sastojine svih bonitetnih razreda oni su duži od 140 godina, bilo da se primjenjuju umjerene bilo jake niske prorede.
   Produkcioni period maksimalnog prinosa nam danas služi jedno od uporišta prilikom izbora planskog produkcionog perioda.
   Praktična koririst tog uporišta ogleda se u tome što znamo da će prinos biti veći po količini što je manja razlika između odabranog produkcionog perioda i produkcionog perioda maksimalnog prinosa.

Question 3

3. Sistem gazdovanja oplodnim sječama na velikim površinama?

Answer 3

3. 3. Sistem gazdovanja oplodnim sječama na velikim površinama je najstariji sistem gazdovanja uopšte.
      U svom izvornom obliku potpuno je tipičan za doba animalne tehnologije privlačenja drveta. Razvijen je u bukovim šumama, tj. pri vrsti koja u mladosti dobro podnosi zasjenu. Suština primjene sistema gazdovanja oplodnim sječama na velikim površinama sastoji se u tome da se matična sastojina postepeno, u višegodišnjem (podmladnom) razdoblju ukloni i zamijeni novom, mladom sastojinom.

Question 4

4. Princip kontinuiteta produkcije?

Answer 4

4. 4. Šumska produkcija (proizvodnja) drvne mase treba da je maksimalna po količini i kvalitetu jer je to opšti cilj svake privredne (proizvodne) djelatnosti, pa prema tome i šumske. Trajno proizvoditi što više i što kvalitetnijih (tj što vrednijih) sortimenata, potrebnih društvu i privredi (tržištu) predstavlja glavni savremeni zadatak šumarstva kao privredne grane. Samo trajno maksimalna proizvodnja, usklađena sa proizvodnim mogućnostima staništa biće u stanju da znatnim dijelom podmiri današnje i buduće potrebe koje se povećavaju sa opštim napretkom društva i privrede.
      Drugim riječima, potreban je stalan i sistematski rad koji se provodi radi ostvarenja trajno što većeg prirasta. U konačnoj liniji, to znači stalan i sistematski rad radi ostvarenja trajno što većeg prinosa, jer ovaj zavisi od toga kakav je bio prirast u toku produkcionog perioda.
      Šumama se gazduje u smislu principa kontinuiteta produkcije ako se stalno, iz perioda u period, poduzimaju, odnosno provode sve potrebne biotehničke mjere radi:
      a) Ostvarenja trajno što većeg prirasta i trajno što većeg prinosa šuma,
      b) Usklađivanja strukture prinosa sa sagledanim potrebama društva (šireg tržišta) kako s obzirom na vrste drveća tako i s obzirom i na njegovu debljinbsku strukturu i
      c) Očuvanja i jačanje ostalih trajnih opštekorisnih funkcija, odnosno učinaka šuma.

Question 5

5. Biolleyeva racionalna zaliha + 34. Biolleyeva racionalna zaliha?

Answer 5

5. 5. Biolley, kao protagonist kontrolnog metoda uređivanja šuma stoji na stanovištu da se ne može teoretskim putem utvrditi ona veličina i struktura zalihe preborne sastojine pri kojoj bi se trajno ostvarivao najvrijedniji zapreminski prirast.
      Po njemu jedino praksa koja prati promjene prirasta sastojine kao posljedicu promjena njenog sastava, u stanju je da postepeno formira takav sastav i da ga održi.
      Međutim iako odbija pojam normalnog stanja za preborne šume, Biolley ne može izbjeći razmatranje kakva treba da bude struktura i veličina zalihe preborne sastojine, za koju (zalihu) uvodi pojam “racionalna”.
      Biolley u vrijednosti zalihe gleda uloženi kapital u prizvodnji.
      Prilikom razmatranja kakva traba da bude zaliha preborne sastojine ide za tim da proizvodnja bude što rentabilnija. Proizvodnja će biti rentabilnija što je, između ostalog, procent prirasta veći. Procent prirasta je u toliko veći: ukoliko je zaliha upotijebljena za proizvodnju određene veličine prirasta manja. Zato Biolley nastoji da odredi onu minimalnu zalihu preborne sastojine po hektaru, uz koju će se dobijati jošuvijek zadovoljavajući prirast po količini i kvalitetu. Tu zalihu naziva “racionalna”.
      On je na osnovu stečenih iskustava u tom pogledu, u jelovim šumama
      kantona Neuchatel, došao do zaključka da su za jelove preborne sastojine najpovoljnije zalihe od 200 do 300 m3/ha ( uz taksacioni prag od 18 cm).
      On je okarakterisao zalihe:
      a) Veće od 400 m3/ha kao vrlo visoke,
      b) Od 300 do 400 m3/ha kao visoke,
      c) Od 200 do 300 m3/ha kao srednje,
      d) Od 100 do 200 m3/ha kao niske
      e) I ispod 100 m/ha kao vrlo niske.
      Istraživanja u Bosni su pokazala da su osnove na kojima je Biolley temeljio svoje preporuke realne. Naime, poznato je iz nauke o prirastu i prinosu šuma da je tekući zapreminski prirast sastojine to veći što je udio tanjih stabala veći, a što je udio tih stabala veći to je manja zaliha sastojine. Zagovaranje manjih zaliha sastojine ima smisla ukoliko
      zanemarimo pitanje strukture prinosa.

Question 6

6. Vrste uređajnih planova + 24. Uređajni planovi?

Answer 6

6. 6. U okviru uređivanja šuma izrađuje se više različitih planskih dokumenata, oni se razlikuju prema obuhvatu teritorijalnih jedinica šuma, ročnosti (dužini trajanja), detaljnosti i obaveznosti za provođenje. Ovi planovi su hijerarhijski vezani, odnosno planovi za niže uređajne jedinice (područja šuma) se izvode (razrađuju) na osnovu planova za šire uređajne jedinice, naravno, ako se uža jedinica nalazi unutar šire. Kao što je više puta naglašeno, osnovni zadatak uređivanja šuma sastoji se u regulisanju gazdovanja šumama na principu progresivne i dinamične trajnosti svih funkcija šuma (na principu kontinuiteta gazdovanja, polifunkcionalnosti i ekonomičnosti). Instrument kojim se to reguliše je šumskogospodarska osnova.
      U šumskogospodarskoj osnovi se, za jedno šumskogospodarsko područje, detaljno razrađuju smjernice usvojenih planova za razvoj šumarstva na državnom nivou, kao i planova širih asocijacija (entiteta ili kantona). Odredbe šumskogospodarske osnove su obavezujuće za provođenje.
      S tim u vezi, potrebno je istaći dvije značajne činjenice:
      I – da se ne može izraditi realna šumskogospodarska osnova bez prethodno realno zasnovane tj; materijalno obezbijeđene i usvojene šumarske politike, odnosno bez opštih smjernica u pogledu razvoja šumarstva koje proističu iz usvojene šumarske politike.
      II – Ne mogu se istim taksacionim snimanjima dobiti potrebni podaci:
      a) Za zasnivanje šumarske politike širih društveno-političkih zajednica, npr. države i širih njenih regiona ,
      b) Za planiranje prilikom izrade šumskogospodarske osnove,
      c) Za izradu planova za najniže uređajne jedinice kao što su odjeljenja i odsjeci (sastojine), Iz ovih konstatacija jasno proizilazi da se problemi uređivanja šuma, odnosno gazdovanja šumama ne mogu rješavati jednom vrstom uređajnih elaborata, kao što je šumskogospodarska osnova, nego da se u tu svrhu mora izrađivati više njih.
      U okviru uređivanja šuma izrađuje se više vrsta elaborata:
      a) Operati koji služe kao baza za zasnivanje šumarske politike, odnosno za razradu perspektivnih planova za razvoj šumarstva širih društvenopolitičkih zajednica - dugoročnih smjernica za gazdovanje šumama;
      b) Operati kojima se rješavaju uređajni problemi na nivou šumskogospodarskih područja. To je šumskogospodarska osnova;
      c) Operati koji imaju karakter godišnjih planova gazdovanja šumskogospodarskim područjem;
      d) I realizacijski projekati, kojima se rješavaju uređajni problemi šumskih odjeljenja i odsjeka.
      Samo po sebi se podrazumijeva da rješenja prvih i drugih operata moraju počivati na principu kontinuiteta gazdovanja šumama.