Taalontwikkeling, intelligentie, school en werk Flashcards
1e jaar vaardigheden
- eerste stappen
- objectpermanentie
- gezamenlijke aandacht
- eerste woorden
Huilen
- 1e jaar
- huilen vergroot de band tussen baby en ouder
- verzrogers kunnen het type en de ernst van het huilen lezen/leren
- huilen is noodzakelijk om te overleven –> te weinig huilen kan een signaal zijn van een neurologisch probleem
- oefening voor de stembanden
- vanaf 5 maanden: realisatie dat geluiden effect hebben op gedrag van verzorger
Taalontwikkeling
- Skinner: leren spreken door versterjt/bekrachtigd te worden in het voortbrengen van geluiden
- Chomsky: mensen hebben een aangeboren taalvermogen
- vandaag: sociaal-interactionisch perspectief: sociale functie - baby’s en volwassenen hebben een wederzijdse passie om te communiceren
- vanaf 18 maanden woordenspurt
- positieve effecten van bay-talk en baby-gerichte spraak
Taalontwikkeling in maanden
- 3 maanden: kirrende geluiden, zwijgen og glimlachen als ze worden aangesproken, huilen anders voor verschillende behoeften
- 6 maanden: brabbelen en maken verschillende geluiden, merken dat sommige speeltjes geluid maken, letten op muziek
- 12 maanden: proberen spraakklabken te imiteren, 1-woord zinnen: zeggen een paar woorden zoals dada/mama en oh-oh, begrijpen eenvoudige instructies zoals kom hier, herkennen woorden voor gewone voorwerpen zoals schoen
- 18 maanden: herkennen namen van bekende mensen, voorwerpen en lichaamsdelen, volgen eenvoudigge aanwijzingen met gebaren, zeggen tot 10 woorden
- 24 maanden: gebruiken eenvoudige zinnen, zoals meer melk, zinnen van 2 woorden, volgen eenvoudige instructie en begrijpen eenvoudige vragen, spreken ongeveer 50 of meer woorden
- 2 jaar: kinderen kennen ongeveer 50 woorden
- 2-3 jaar: woordenschat neemt met 1 woord per wakker uur toe
Taalontwikkeling
- genie
- begint te praten rond 1,5 jaar, loopt enigszins achter op normale ontwikkeling
- jaren van ernstige verwaarlozing en misbruik
- gevonden op 13 jaar –> kan niet praten, kan niet veel leren, gebarentaal en verstandelijke beperking
Taalontwikkeling
- wuggentest
Kunnen kleuters de regels toepassen om meervouden te maken
- van wug naar wuggen
Taalontwikkeling
- jaren
- 3 jaar: beheersing van nieuwe regels, wat leidt tot typische fouten (overregulatie, overextensie en onderextensie)
- schoolgaand: woordenschat blijft groeien (6 jaar: 8000-14000 woorden –> +5000 per jaar), mentale woordenschat georganiseerd
- beheersing van grammatica verbetert: gerbuik van passieve vorm, voorwaardelijke wijs, zinssyntax en metalinguïstisch bewustzijn. Leren lezen en schrijven
- Oudere leeftijd: geen verandering in kennis/fonologie, geen verandeingen in kennis van grammatica/syntax, minder complexe zinnen, kennis van semantiek neemt toe, sociale en proffesionele context
Intelligentie
Het vermogen om problemen op te lossen en om zich aan te passen aan en te leren van ervaringen
- sterke voorspeller voor academische prestaties en de ontwikkeling van mensen
Intelligentie
- Spearman opvatting
Algemene mentale bekwaamheid (g) die bijdraagt aan ptestaties op vele verschillende soorten taken, plus speciale bekwaamheid (s), die elk specifiek zijn voor een bepaald soort taak
Intelligentie
- Horn en Cattell opvatting
Vloeiende intelligentie en gekristalliseerde intelligentie
Overregulatie
Het overgeneraliseren van algemene regels over verleden tijd of meervoud
- ik zwemde ipv ik zwom
Overextensie
Te ruim gebruik van verbale categorieën
- alle vierpotige huisdieren worden honden genoemd
Onderextensie
Te nauw gebruik van een verbale categorie
- alleen eige grootvader wordt grootvader genoemd
Intelligentie
- Sternberg opvatting
- analytische intelligentie
- creatieve intelligentie
- praktische intelligentie
Intelligentie
- Salovey en Mayer opvatting
Emotionele en sociale intelligentie –> EQ
Meten van IQ
- WPPSI: Wechsel Preschool and Primary Scale of Intelligence
- WISC: Wechsler IntelligentieSchaal voor Kinderen
- WAIS: Wechsler Adult Intelligence Scale (verbaal en non-verbaal)
Levels van IQ
- Normaal: 70-130
- Intellectuele beperking: <70
- Hoogbegaafd: >130
–> score afhankelijk van leeftijd, in vergelijking met dezelfde leeftijdgroep
Kritiek op IQ test
- Westerse IQ: nadruk op cognitieve vaardigheden, westerse context
- ANdere cultuur: verminderde validiteit, test meet niet alleen intelligentie
- FLynn effect
Flynn effect
Mensen worden slimmer, gemiddeldd van de normaalverdeling verschuift
IQ creativiteitstest
Materiaal: muur, tafel, kaars, doosje lucifers en punaises
OPdracht: bevestig de brandende kaars aan de muur zonder dat er karsvet op de tafel druppelt
Ontwikkeling van intelligentie
- IQ op verschillende leeftijden vanaf 4 jaar sterk gecorreleerd
- IQ van vroegere leeftijd voorspelt IQ op latere leeftijd
- Fluctuatie gedurende de kindertijd
- jongens en meisjes hebben andere ontwikkeling in IQ
IQ over de levensloop
- Extreme stabiliteit
- Dual-component Model: mechanica vs. pragmatiek
- multidirectioneel: risicofactoren en beschermende factoren
Dual-component model
Basis informatieverwerking: inhoudsarm, universele en biologische informatie en sterke genetische invloed
Kennis: inhoudstijk, cultuurafhankelijk, op ervaring gebaseerd
Risciofactoren voor achteruitgang IQ
- slechte gezondheid
- gebrek aan stimulatie
- Lage SES
- lage levenstevredenheid
Beschermende factoren achteruitgang IQ
- hoger dan gemiddeld SES
- opleiding
- goed huwelijk
- IQ echtgenoot
- actieve levensstijl
Invleod van leraarkenmerken op schoolprestaties kinderen
- kwaliteit van opleiding van de leraar heeft een positieve invloed op de prestaties van leerlingen
- betere cognitieve vaardigheden van leraar –> betere prestatie leerlingen
- beste leraar –> vooruitgang van 1.5 jaar in 1 schooljaar
- slechtste leraar –> vooruitgang van 0.5 jaar in 1 schooljaar
- cumulatieve en langdurige effecten –> het inkomen op volwassen leeftijd kan beïnvloedt worden door de kwaliteit van de leraren op jongere leeftijd
Kenmerken van effectieve leraren
- Academische focus: veel eisen van leerlingen, verwachten dat ze slagen, regelmatig huiswerk geven, hard werken in de klas om de leerdoelen te behalen
- Een taak gerichte maar aangename sfeer
- Disciplineproblemen effectief aanpakken
- zorgen voor een gevoel van sociale cohesie in de klas
Leerling-omgeving interactie
- Goodness of fit = match tussen kenmerken van een persoon en de omgeving
- veel onderwijsinstellingen volgen maar 1 onderwijsmethode of hebben maar 1 onderwijsfilosofie
- maar sommige onderwijspraktijken meer effectief voor sommige leerlingen en niet voor andere
sommige onderwijspraktijken meer effectief voor sommige leerlingen en niet voor andere
- prestatiegerichte leerlingen kunnen goed aanpassen aan ongestructureerde klassen met veel keuzevrijheid, minder prestatiegerichte leerlingen hebben meer structuur nodig
- zeer competente leerlingen kunnen met verschilende onderwijsmethode overweg, minder competente leerlingen hebben vaak behoefte aan een specifieke methode
- alse leerlinge en leraat dezelfde achtergrond hebben en de leerling het gevoel heeft begrepen en gewaardeerd te worden –> meest positieve uitkomst
- onderwijsprogramma’s zijn het meest effectief wanneer ze geïndividualiseerd zijn en overeen komen met de vaardigheden en behoefte van leerlingen
Van loopbaan veranderen (werk)
- meer loopbaan- op richtingsveranderingen
- grens tussen werk en gezin is vervaagd
- opkomst van onafhankelijke contract
- boudaryless careers
Werk in de adolescentie
Toenemd aantal dat deeltijds werkt en ook naar school gaat
Werk in de late volwassenehid
Recente stijging van het percentage dat nog werkt (gekoppeld aan cognitieve vermogens en pensioenleeftijd) lagere absentiecijfers, midner ongevallen en meer werktevredenheid in vergelijking met jongere volwassenen
Werk in de midvolwassenheid
Rol van werk staat centraal, bereiken van hoogtepunten in positie en inkomen, maar ook de meest financiële lasten; voltijd, deeltijd, zelfstandige, maar ook huisman/vrouw + werkeloosheid
Werk in de vroege volwassenheid
Diversiteit van school- en werkpatronen: sommige volgen voltijds odnerewijs, andere werken voltijds; toenemend aantal neemt deel aan hoger onderwijs latere loopbaan
Middenvolwassenheid
- vermogen om effectief te werken piekt tijdens middel volwassenheid
- kwaliteit van het werk gekoppeld aan waardering voor het werk en raltie met leidinggevende
- diversiteit in loopbaantrajecten: loopbaanveranderingen halverwege de levensloop als gevolg van baanverlies of uit eigen motivatie
Uitdagingen voor werkende individuen
- herkennen van beperkingen in loopbaanontwikkeling
- beslissen om van baan of loopbaan te veranderen
- overwegen om gezin en werk opnieuw in evenwicht te brengen
- plannen voor pensioen
Werken om te leven
- de meeste volwassenen brengen ongeveer een derde van hun leven op werk door –> werkidentiteit ontwikkeling
- belangrijke invloed op financiële draagkracht, huisvesting, dagindeling en levensritme, vrije tijd, buurt, vriendschappen, gezondheid, gevoel vane igenwaarde, welzijn
- stress op het werk: draagt in belangrijke mate bij tot ontevredenheid over het werk, vermindert de arbeidsproductiviteit en leidt tot veranderingen van baan of ontslag
Werktevredenheid
- dubbelzinnige rollen: onduidelijke rollen
- rol-overbelasting: te veel rollen
- rolconflict: kwaliteit vs efficiëntie
- werk-leven conflict: te veel werken en gezinsleven
gezinnen met tweeverdieners
- uitdaging om een evenwicht te vinden tussen werk en gezinsleven
- banen zijn vaak ontworpen voor alleenverdieners, meestal mannen
- adaptieve strategieën om werk en gezin te coördineren
Werkeloosheid
- leidt tot stress
- secundaire effecten: financieën, routines, woning
- verhoogd risico op fysieke en mentale problemen
Baansucces
- persoonlijkheid: zorgvuldig, vriendelijke, extravert etc.
- fit tussen persoon en omgeving
- cognitieve vaardigheden
- contextuele factoren
Pensioen
- proces van meerdere jaren
- aanpassen aan nieuwe levensstijl
- fase model van Atchley
Fase model van Atchley
-pensioen
- preretirement fase: informatie verzamelen en plannen
- honeymoon fase: genieten van nieuwe vrijheid
- disenchantment fase: doelloos leven
- reorientatie fase: realistische voldoening gevende levensstijl
