Hechting, spel en sociale relaties Flashcards
Erikson - trust vs distrust
- primaire taak/conflict baby’s (0-1.5 jaar): vertrouwenvs wantrouwen
- zeer afhankelijk van ouders
- als de verzorger betrouwbaar en responsief is: vertrouwen
- als de verzorger onzekeren en onbetrouwbaar is: wantrouwen
Hechting
Sterke emotionele band tussen verzorgers en kind
- hechting kan relaies beïnvloeden gedurende het hele leven
Hechting: nature
Volgens ethologen (lorenz), voorlopers van de huidige evolutionaire psychologie, is hechting een biologisch geprogrammeerde reactie die vroeg na de geboorte plaatsvinft
Hechting: nurture
- volgens behavioristen wordt hechting veroorzaakt door de associatie met voedsel
- Watson: baby/kind moet behandeld worden als een kleine volwassene, zodat ze zich ontwikkelen tot zelfstandige volwassenen –> houdt emotioneel afstand
Harlow experiment
- hoe raken baby’s gehecht?
- is eten of liefde belangrijker?
- app gaat liever voor wanre, zachte moeder zonder melk dan stale frame met melk
Bowlby: hechtingstheorie
Nature:
- aangeboren neiging om zich te hechten aan primaire verzorgers
- kritische periode wanneer hechingsreacht tot uiting komt
- maar: mensen zoeken op elke leeftijd meer nabijheid als ze zich bedreigd voelen
Nurture: Primaire verzorgers beïnvloeden de ontwikkeling van het kind
Pre-hechtingsfase
- 0-3 maanden
geen duidelijke hechting, maar glimlacht terug: sociale glimlach
Hechtingsvorming
- 4-6 maanden
Kleine voorkeur voor primaire verzorger
Gerichte/gefocuste gehechtheid
- 7-8 maanden
Voorkeur voor primaire verzorger, sociale referentie, verlatings- en vreemdelingenangst (cognitieve capaciteiten om verzrger te missen), angst piekt op 1-2 jarige leeftijd
- kritische periode voor hechting ontvouwt zich in de meest kwetsbare tijd van het leven, in dezelfde periode dat een baby mobiel wordt
- angstgevoelens komen naar boven als we de wereld intrekken
- hechting biedt veilige uitvalsbasis om de wereld te verkennen
- evolutionaire verklaringen: hechting is goed om te overleven
- relatie met primaire verzorger vormt basis voor toekomstige relaties
‘The strange situation’
- Moeder en kind spelen samen
- Vreemdeling komt kamer binnen
- Moeder verlaat de kamer
- Moeder komt terug, vreemdeling vertrekt
- Moeder vertrekt
- Vreemdeling komt terug
- Moeder komt terug
Veilige hechting
- Het kind reageert blij op de ouder of kan gemakkelijk door de ouder worden getroost
- De ouder is een veilige basis van waaruit het kind de omgeving kan verkennen
Onveilige hechting
- Het kind reageert niet gelukkig en kan niet door de ouder worden getroost
- Ouder is geen veilige basis
Vermijdende hechtingsstijl
- onveilig
Toont geen verlatingsangst en toont weinig emotie als de ouder terugkeert
Afwerende/ambivalente hechtingsstijl
- onveilig
Veel angst en stress na scheiding, ambivalente emoties wanneer ouder terugkeert, ontroostbaar door ouder
Gedesorganiseerde/gedesoriënteerde hechtingsstijl
- onveilig
Geen consistente manier om ermee om te gaan, verward of tegenstrijdig gedrag, afwijkende reactie op de terugkeer van de ouder
Hoe raakt een kind veilig gehecht?
- Sensitief ouderschap: gevoeligheid voor de signalen, behoeften en emoties van een baby
- Interfenerationele overdracht; is de ouder veilig gehecht?
- Afstemming tussen de behoeften van kinderen en de steun uit de omgeving
Hoe ontwikkelt hechting zich met de tijd?
- stabiele omgeving: dezelfde hechtingsstijl over de tijd heen
- verandering in omgeving kan leiden tot verandering in hechtingsstijl
Wat zijn de effecten van veilige hechting?
- Kinderen die veilig gehecht zijn, hebben meer kans op betere sociale vaardigheden, een hoger zelfbeeld, vriendschappen van betere kwaliteit
Kritiek op hechtingsstijlen (the strange situation)
- De categorieën van hechting zijn te vereenvoudigd
- Kinderen met een ongeorganiseerde hechting = gemengde groep
- 20 minuten niet voldoende om de kwaliteit van de relatie volledig vast te leggen
- culturele verschillen kunnen de resultaten beïnvloeden
Is de hechting van kinderen universeel?
- Hechtingen aan primaire verzorger is universeel; meerdere relaties mogelijk
- wereldwijd is een vergelijkbaar percentage van baby’s (60-70%) veilig gehecht
- In Japan zijn baby’s vaker overstuur
- in Duitsland meer vermijdend gedrag
Hechting: deprivatie
- gevolgen van ernstige deprivatie en emotionle verwaarlozing in de vroege kinderjaren
- Roemeense weeshuizen:
geadopteerd op 20 mnd: 60% veilig, geadopteerd op 24 mnd: 30% veilig
Hechting in de kinderopvang
Effect hangt af van de kinderopvang:
- kwaliteit van de opvang
- lage kind-tot-verzorger ratio en stabiliteit verzorgers
- de hechting van verzorger en kind is de sleutel tot goede zorg
- voorspelbare routine en dagelijkse structuren
Spel
De belangrijkste activiteit in de vroege kinderjaren
Locomotor play
Bijvoorbeeld hinkelen
Object play
Bijvoorbeeld met blokken spelen
Social play
Bijvoorbeel met andere kinderen spelen
Pretend play
Bijvoorbeeld doen alsof
- beginnen te doen alsof
- collaboratief doen alsof spel
- universeel, mar cultureel beïnvloed
- na 5 jaar overgaan op serieuzer spel met regels
- ontwikkelen van individuele hobbys
Solitaire play
Alleen spelen, bijvoorbeeld een tekening maken
Parallel spel
Alleen maar naast elkaar, bijvoorbeeld allebei een tekening maken maar niet samen
Associatief spel
Naast elkaar en met elkaar, bijvoorbeeld allebei een tekening maken en potloden delen en praten etc.
Coöperatief spel
Krachten bundelen en samen aan een gemeenschappelijk doel werken, bijvoorbeeld samen een tekening maken
Motorische functie spel
Neurale rijping en verfijning van motorische vaardigheden
Cogniteve functie spel
Kinderen presteren beter op cognitieve ontwikkeling, executieve functies en creativiteit
Taal functie spel
Taalvaardigheid verbeteren
Sociale functie spel
Begrip van standpunten van anderen, sociale vaardigheden en populariteit
Emotionele functie van spel
Gezonde, emotionele ontwikkeling door mogelijkheden te beiden om lastige gevoelens uit te drukken of te uiten, emoties te reguleren en conflicten op te lossen
Geslachtsverschillen in spel
- peuters spelen vooral samen
- kleuters beginenn gescheiden te spelen
- 5-6 jaar speelt coor gescheiden
–> jongen verbieden meiden vaak mee te spelen
spelgedrag: nature
- evolutie: bij primaten dezelde onderscheid
- mannelijke, jonge resusapen scheiden zich in hun eigen groepen en spelen ruw en stoeien
- ‘foetale programmering’: prenatale testosteronniveau in baarmoeder beïnvloedt DNA om hersenen te programmeren
Spelgedrag: nurture
- omgevingsinvloeden
- verwachtingen van sociale omgeving
- peer play: scheiding jongens en meisjes
Speelgedrag: cognitie
- kennis over eigen geslacht
- genderschema theorie: selectieve aandacht voor hetzelfde geslacht als rolmodel
- kinderen met genderdysforie kijken naar het andere geslacht
Vriendschappen
- de essentie van vriendschap is gelijkenis
- gelijkenis in geslacht, leeftijd, maar ook waarde en interesses
- ontwikkelingstheorieën: een beste vriend vervult de behoefte aan zelf-validatie en intimiteit rond de leeftijd van 9 jaat
Populariteit
- populariteit wordt een zeer belangrijke factor later in de lagere school
- sociale status wordt het hoofddoel van kinderen
- concreet-operationele fase –> maakt kinderen zeer gevoelig voor het maken van sociale vergelijkingen
- gerelateerd aan: fysieke aantrekkelijkheid, intelligentie, sociale competentie en emotieregulatievaardigheden
Sociometrische status
- sociometrische status in de klas: peer nominaties
wie vind je het aardigst en het minst aardigs?
antwoordmogelijkheden: free call van namen en beperkte selectie
Categorische uitkomstmaar sociometrische status
populair: veel positief, weining negatief 11%
afgewezen: veel negatief, weinig positief 13%
verwaarloosd: weinig positief en weinig negatief 9%
controversieel: veel positief en veel negatief 7%
- gemiddeld is 60%
Populaire sociometrische status
- veel positieve nominaties
- weinig negatieve nominaties
- kenmerken: vriendelijk/prosociaal, klassenleider, knap en vaak sportief
Afgewezen sociometrische status
- veel negatieve nominaties
- weinig positieve nominaties
- risicofactor voor de ontwikkeling van probleemgedrag
- internaliserend en externaliserend gedrag
- biderectioneel: probleemgedrag oorzaak en gevolg van afwijzing
Internaliserend gedrag
vooral bij meisjes –> angst en depressie
Externaliserend gedrag
Vooral bij jongens –> agressie en oppositioneel gedrag
Slachtoffer (van pesten)
Kinderen met internaliserende problemen
‘pester-slachtoffer’
Agressieve kinderen die pester en slachtoffer zijn
Verwaarloosde sociometrische status
- weinig nominaties (pos en neg)
- wordt niet gezien op een positieve of negatieve manier
- onopgemerkt
- nog meer negatieve effecten dan afgewezen kind
Controlversiele sociometrische status
- veel positieve nominaties
- veel negatieve nominaties
- toont kenmerken van zowel populaire as afgewezen kinderen
Gemiddelde sociometrische status
- op of rond het gemiddelde op zowel sympathie als zichtbaarheid
- worden beschouwd als een vergelijkingsgroep bij het beoordelen van gedragsmatige correlaten van de meer extreme sociometrische groepen
- gedrag van gemiddelde kinderen beschreven in termen van de mate waarin kinderen in de extreme sociometrische groepen ervan afwijken
Populariteit en zitplaatsen
- meer centrale zitplek –> populairde worden
- klasgenoten die bij elkaar zitten, mogen elkaar meer
–> meer interactie = positievere perceptie en meer vertrouwd door mere exposure effect
Sociale relaties: ouders
- leeftijdgenoten worden belangrijker dan ouders als bronnen van intimiteit en steun
- ondersteunde ouders bieden veiligheid en moedigen aan om onafhankelijk en autonoom te worden
- veilig gehechte adolescenten vertonen over het algemeen een sterker identiteitsgevoel, hogere eigenwaarde, betere sociale vaardigheden, betre emotionele aanpassing en minder gedragsproblemen
Vriendschappen (adolescentie)
- Vriendschappen met leeftijdsgenoten die vergelijkbaar zijn in fysieke kenmerken, gedrag en psychologische kwaliteiten
- steeds meer vriendschappen tussen seksen, maar pas later in de adolescentie een hoge mate van intimiteit
Daten en romantische relaties
- begin romantische aantrekken 11-13 jaar –> getriggerd door puberteit, interesse en verliefdheid
- exploreren van romantische relaties 13-16 jaar –> zowel casual dating als groepsdaten
- versterken van dynamische romantische banden 17-19 jaar –> meer serieuze romantische relaties
Peer influence: populariteit
- adolescenten zijn zeer sociaal geovelig: angst voor afwijzing
- sociometrisch vs waargenomen populariteit
–> aardig gevonden worden vs. leiderschap en macht
risico’s: verminderde academische motivatie, onethisch gedrag en relationele agressie
Invloed van leeftijdsgenoten
- adolescenten nemen risicovollere beslissingen als ze met hun leeftijdsgenoten zijn
- onderzoek suggereert dat het samenzeijn met leeftijdsgenoten een groot efect heeft op jonge tieners
- standaardhypothese en Steinberg & Monahan hypothese
Standaardhypothese
Invloed neemt toe in de vroege adolescentie en neemt af in de late adolescentie
