Śmierć komórki, adaptacja+ Flashcards
Znamiona śmierci (Stigmata mortis
Niepewne
o Bladość
o Oziębienie powłok
o Brak tętna
o Brak oddychania
Znamiona śmierci (Stigmata mortis
Pewne
o Plamy opadowe (livores mortis)
— Wskutek ustania krążenia i opadania płynej krwi do najniżej położonych części zwłok
o Stężenie pośmiertne (rigor mortis)
— W mięśniu sercowym i mięśniach szkieletowych
— Polega na krzepnięciu białka mięśniowego, przez co mięśnie stają się twarde, sztywne i
skrócone jak przy skurczu mieśnia
o Gnicie zwłok (putrefactio)
o Zasadnicze jest stwierdzenie na podstawie krzywej EEG tzw. śmierci mózowej
martwica - lacina
(necrosis)
moze wspolistniec z apoptoza
Oncosis
przedmartwicze zmiany komórek, głównie obrzmienie (w przeciwieństwie do obkurczania się komórek
apoptotycznych)
Ostre uszkodzenie komórek prowadzi do :
- uszkodzenia odwracalnego albo
- uszkodzenia nieodwracalnego i martwicy lub apoptozy
Uszkodzenie przewlekłe (lub subletalne mogą prowadzić do zmian
- submikroskopowych
- adaptacyjnych (zanik, rozrost, przerost, metaplazja)
- akumulacji wewnątrzkomórkowych (spichrzania)
- patologicznego wapnienia
- starzenia się komórek
niedobór tlenu
o niewielki, przewlekły –>
przewlekła choroba niedokrwienna
niedobór tlenu
o znaczny, ostry –>
martwica skrzepowa np. zawał serca, mózgu
Najistotniejsze w uszkodzonych komórkach do przeżycia jest
o zachowanie integralności błon komórkowych
o utrzymanie oddychania tkankowego (produkcja ATP)
o utrzymanie syntezy białek
o zachowanie integralności aparatu genetycznego
tzw.
Uszkodzenie mitochondriów i zwiększenie przepuszczalności wewnętrznej błony mitochondrialnej - niemożliwa fosforylacja oksydatywna i produkcja ATP
Nieodwracalne uszkodzenie mitochondriów
1) Zwiększenie przepuszczalności zewnętrznej błony –>ucieczka cytochromu
2) Nadprzewodzący kanał
ROS –>
tworzenie w
miejscu wiązań podwójnych kwasów tłuszczowych cyklicznych, nietrwałych nadtlenków
Ca w cytosolu
10^-7M
Ca w płynie pozakomórkowym
10^-3M
Większość wapnia wewnątrzkomórkowego jest sekwestrowana w
mitochondriach i siateczce
śródplazmatycznej
Nadmiar wapnia w cytosolu aktywuje szereg enzymów
- Najgroźniejsza to aktywacja fosfolipaz –> dalsze uszkodzenie błon
§ Proteaz –> destrukcja cytoszkieletu
§ ATP-azy –> zmniejszenie puli ATP
§ Endonukleaz –> fragmentacja chromatyny
niedokrwienie (ischaemia
niedobór tlenu i substancji odżywczych, przy glikolizie beztlenowej szybko
gromadzi się kwas mlekowy
Uszkodzenie odwracalne przy niedokrwieniu
komórka jest obrzmiała glikogenoliza beztlenowa utrata kurczliwosci obnizenie syntezy bialek dezorganizacja cytoszkieletu
Uszkodzenie nieodwracalne przy niedokrwieniu
- zmiany w jądrze komórkowym
pyknosis
znaczne zagęszczenie chromatyny jądrowej
karyorrhexis
fragmentacja jądra komórkowego na małe zagęszczone fragmenty
karyolysis
rozpuszczenie struktury jądra i chromatyny przez DNAazy i RNAazy
utrata aminokwasów przyczynia się do … uszkodzenia
błon komórkowych
nieodwracalnego
glicyna chroni komórki przed nieodwracalnym uszkodzeniem błon i zapobiega
wapniozależnej śmierci komórek przy braku ATP
reoksygenacja niesie dodatkowe ryzyko dla komórek z uszkodzeniem odwracalnym
bo w niedotlenieniu
system enzymatycznego usuwania wolnych rodników (dysmutaza, katalaza) jest upośledzony –> te
ROS zwiększają przepuszczalność błon mitochondriów
ROS z DNA
reagowanie szczególnie z tyminą i guaniną –> jednołańcuchowe przerwy w DNA –>
starzenie komórek i karcinogeneza
Cechy morfologiczne uszkodzenia odwracalnego i martwicy
komórek
- obrzmienie miąższowe i zwyrodnienie wodniczkowe
- stłuszczenie (steatosis)
stłuszczenie
to gromadzenie kropli tłuszczów prostych w cytoplazmie komórek (bo rozpad tłuszczów i
zwiększony poziom wolnych kwasów tłuszczowych w uszkodzonej komórce)
otłuszczenia (lipomatosis
wrastaniu tkanki tłuszczowej pomiędzy komórki
miąższowe danego narząd
obrzmienie miąższowe i zwyrodnienie wodniczko
o powiększenie
mitochondriów z zanikającymi grzebieniami (rozciągnięte w powiększonej organelli)
o w mitochondriach widoczne drobne zagęszczenia macierzy
o zaczynają się pojawiać figury mielinowe
o zmniejszenie lub utrata mikrokosmków i odkształcenie błony komórkowej
o oddzielenie rybosomów od RER, a polisomy dysocjują do monosomów
MARTWICA SKRZEPOWA (NECROS I S COAGULAT IVA)
o najczęściej
o polega na denaturacji białek w obrzmiałej obumarłej komórce
o makroskopow martwa tkanka jest żółtawa i szarożółtawa, jest homogenna i matowa
o np. zawały
o długo widoczne są kształty obumarłych komórek w postaci kwasochłonnych kul lub pasm
o martwa tkanka wywołuje reakcje zapalną
o najczęściej skutkiem niedokrwienia tkanek
MARTWIC A ROZPŁYWNA (NECR OSI S COL L IQUATIVA
o typowa dla mózgu
o powodują ją również niektóre bakterie I grzyby
o całkowitego rozpłynięcia się martwej tkanki w gęstą , kleistą masę wskutek
enzymatycznego strawienia komórek i tkanki
o w niektórych zapaleniach do takiej martwicy prowadzą napływające kasowo eozinofile
o ropa
ropa
pus
martwa rozpuszczona tkanka wymieszana z milionami neutrofilow to
MARTWIC A SEROWATA (CASE I FICATIO) – SEROWACENI E
o charakterystyczna dla gruźlicy (spotykana także w kile czy w ziarnicy złośliwej i niektórych
nowotworach)
o białe kruche masy
o martwa tkanka jest całkowicie amorficzna, homogenna, kwasochłonna
MARTWIC A ENZYMATYCZ NA TKANKI T ŁUSZCZOWEJ (CYTOSTEATONECROSI S) – MARTWICA BALSERA
o najczęściej w tkance tłuszczowej okołotrzustkowej –> przy ostrym zapaleniu trzustki –> uczynniane
enzymy trzustkowe –> trawienie trzustki i otaczającej tkanki tłuszczowej
o martwa tkanka jest kredowobiała, towarzyszą temu wylewy krwawe i nacieki zapalne
ZGORZEL (GANGRAENA)
o to typ martwicy tkanki w której zachodzi gnicie
o to wynik zakażenia bakteriami beztlenowymi z rodzaju Clostridium
zgorzel sucha (gangraena sicca)
§ konieczne jest do tego wysychanie tkanki
§ mumifikacja martwej tkanki, początkowo bladej, potem czerniejącej (powstają siarczki
żelaza w gniciu)
§ np. stopa cukrzycowa
zgorzel wilgotna (gangraena humida
- w tkankach bez możliwości wysychania
- zgorzel miazgi zębowej, zgorzel jelita
zgorzel gazowa
wywołana przez bakterie (clostridium oedematis maligni) mogące produkować gaz
szerzący się w tkance w postaci pęcherzyków
U podstaw tworzenia ciałek apoptotycznych leżą dwa procesy
· Rozkład białek przez proteazy cysteinowe „tnące białka” przy resztach kwasu
asparaginowego (kaspazy) à hydroliza białek macierzy jądra i cytoszkieletu
· Tworzenie wiązań między białkami przez transglutaminazy à tworzenie
kompleksów białkowych, wypełniających wraz z pofragmentowanym jądrem ciałka apoptotyczne
Fagocytoza ciałek apoptotycznych(na
zewnętrznej błonie fosfatydyloseryny a także trombospondyny) przez makrofagi i komórki otoczenia bez wywoływania reakcji
zapalnej
Mechanizmy apoptozy
§ Faza sygnałów wstępnych
§ Faza kontrolno-decyzyjna
§ Faza wykonawcza
§ Faza uprzątania
Białka z rodziny Bcl-2 wpływające na apoptozę poprzez regulację
czynności mitochondriów
§ Proapoptotycznie
Bax i Bad
· zredukowanie
potencjału błonowego wewnętrznej błony
mitochondrialnej
· Poprzez zwiększenie przepuszczalności zewnętrznej błony
Białka z rodziny Bcl-2 wpływające na apoptozę poprzez regulację
czynności mitochondriów
Antyapoptotycznie
Bcl-2, Bcl-XL
Faza wykonawcza
· Dzięki kaspazom
· Po ich uczynnieniu kaskadowo rozkładają cytoszkielet komórki i macierz jądra
białko p53
usiłuje naprawić błędy DNA, ale gdy się to nie udaje to p53 kieruje komórkę na drogę
apoptozy
Efekt widza
uszkodzenie i ewentualnie śmierć komórki głównie w fazie podziału komórki S nienapromienionej, ale sąsiadującej z napromienioną
przez promieniowanie jonizujące komórką
- nie wymaga bezpośredniego kontaktu z komórką napromienioną a
wystarczy kontakt z płynem napromienionej hodowli
- głównym przenośnikiem efektu widza jest NO
lipofuscyny,
Niedotrawione resztki prze lizosomy mogą pozostać jako ciałka resztkowe
Tezaurozymozy
choroby ze spichrzania - przy braku enzymu rozkładającego
amidaron
łączy się z fosfolipidami wewnątrz lizosomów, uniemożliwiając ich
strawienie
pod wpływem barbituranów
przerost gładkiej siateczki śródplazmatycznej w heparocytach
u alkoholików w wątrobie mogą występować .. mitochondria
olbrzymie
onkocyty.
Mają one obfitą kwasochłonną cytoplazmę, gdyż
zawierają znaczne ilości mitochondriów
falloidyna
wiąże filamenty aktynowe doprowadzając do
odkształceń hepatocytów
cytochalazyna B
zapobiega polimeryzacji filamentów aktynowych
zespół Kartagenera
nieruchome też rzęski -Mikrotubule - drzewa oskrzelowego
antymitotyczne leki
przeciwnowotworowe
leki wiążące mikrotubule
ciałka Mallory’ego
w hepatocytach po alkoholu –> dezorganizacja siatki włókienek keratynowych –> tworzenie nieregularnych
skupień („kupka siana”)
zanik (atrophia
o zanik fizjologiczny (involutio
o zanik patologiczny -z braku czynności, z ucisku, niedożywienia, z odnerwienia, starczy
podział zaniku
1) zanik barwikowy (brunatny)
· zanik z odkładaniem lipofuscyny w komórkach np. zanik brunatny serca i wątroby
2) zanik z surowiczym obrzmieniem komórek
· u osób głodzonych
· w komórkach tkanki tłuszczowej zamiast tłuszczu jest płyn ubogi w białko, który ma
wygląd galaretowaty
3) zanik z mnożeniem się jąder
· w mięśniach poprzecznie prążkowanych
· jądra gromadzą się pod sarkolemą
przerost (hypertrophia)
to powiększenie objętości tkanki lub narządu, spowodowane wzrostem objętości pojedynczych
komórek
Rozrost (hyperplasia)
To powiększenie objętości tkanki lub narządu z powodu pomnożenia liczby komórek
o Typowy rozrost fizjologiczny występuj pod wpływem stymulacji hormonalnej, rozrost kompensacyjny
Rozrost patologiczny wynika najczęściej z nadmiernej lub przedłużonej stymulacji hormonalnej lub
przez czynniki wzrostu, przewlekłego uszkodzenia
Metaplazja (Metaplasia
jeden typ dojrzałych komórek zostaje zastąpiony innym
o Najczęstsza jest metaplazja w obrębie nabłonka
z reguły zmianą odwracalną
o Bardzo pospolicie metaplazja występuje w przewodzie pokarmowym, zwłaszcza w żołądku.
Nabłonek żołądkowy upodabnia się do nabłonka jelitowego
Do metaplazji … nabłonka gruczołowego usposabia niedobór witaminy A
płaskonabłonkowej
