Ch autoimmunologiczne+ Flashcards
Toczeń rumieniowaty układowy
Lupus erythematosus systemicus - SLE
9x częstszy u K
o najczęściej dotyczy młodych dorosłych
· choroba przewlekła, z okresami polepszenia i
nawrotów
wieloczynnikowa - (predyspozycja genetyczna, zaburzenia immunoregulacji, aktywacja limfocytów T i B są konieczne, ale same pojedynczo niewystarczające do wywołania choroby
SLE, przeciwciala
1) przeciwko składnikom jądra (najistotniejsze) + cytoplazmy + antygenom powierzchniowym komórek krwi
· Przeciwciała przeciwjądrowe (ANA – antinuclear antibodies) :
o przeciw DNA
o przeciw białkom histonowym
o przeciw białkom niehistonowym związanym z mRNA
o przeciw antygenom jąderkowym
· Inne przeciwcia ła:
o antyfosfolipidowe(40-50%).
·
o
Związane przeciwciała można wykazać wtórnymi przeciwciałami oznakowanymi fluoresceiną
(fluorescencja pośrednia).
· Immunofluorescencja wykazuje ANA u wszystkich pacjentów z SLE (czuła), ale nie jest specyficzna,
( występuje w innych chorobach autoimmunizacyjnych.) Ponadto 5-15% zdrowych wykazuje
niskie miana ANA.
·
immunofluorescencja pośrednia- 4 typy fluorescencji:
1) homogenna lub rozlana jądrowa
—przeciwciała przeciw chromatynie, histonom,
—rozlana fluorescencja występuje także przy innych chorobach autoagresyjnych –> fluorescencja pierścieniowa i ziarnista ma większe znaczenie
diagnostyczne.
2) obwodowa(pierścieniowa wzdłuż błony jądrowej) 50%
— najczęściej przeciw dwuniciowemu DNA
3) ziarnista 25%
- – najmniej specyficzna
- – przeciwko składnikom nie DNA (antygen Sm, rybonukleoproteinom, SS-A, SS-B)
- — antygen Sm należy do ekstrahowanych antygenów jądrowych - najlepszy diagnostyczny indykator SLE - występuje jednak tylko u 20% pacjentów
4) jąderkowa
—przeciw RNA jąderkowemu
·
Czynnikiem stymulującym powstawanie autoprzeciwciał i aktywację limfocytów pomocniczych (Th)
są nukleosomy (uwalniane do krążenia w trakcie apoptozy komórek).
SLE
Patogeneza
o Autoprzeciwciała reagują z antygenami w tkankach, i z antygenami uwalnianymi z komórek
uszkodzonych na innej drodze –> kompleksy immunologiczne –> reakcję typu III
· Autoprzeciwciała przeciw komórkom krwi uruchamiają II typ nadwrażliwości.
o nie ma dowodów na to, że ANA mogą wchodzić do nieuszkodzonych komórek. Jeśli jednak jądra są
eksponowane ANA przyłączają się do nich –> w tkankach jądra te tracą układ chromatyny –>
homogenne tworząc ciałka hematoksylinowe ( LE bodies).
·
Komórki LE
= każda komórka fagocytująca (neu lub makrofag), która sfagocytowała zdenaturowane
jądro uszkodzonej komórki (dawny test diagnostyczny).
SLE
dla depozytów immunologicznych
o Jeśli antygeny dostaną się do krążenia, to kompleksy immunologiczne z przeciwciałami tworzą się w surowicy.
- odkładane w błonach
półprzepuszczalnych-błona podstawna kłębuszków nerkowych.
o W skórze tworzą się kompleksy immunologiczne, zwłaszcza na granicy skórno-naskórkowej –> w tzw. „band-teście”
splot naczyniasty mózgu
o Inne miejsca dla to:
o We wszystkich tych miejscach dochodzi do filtracji osocza do jam ciała albo dochodzi do
penetracji osocza do tkanki przez wsierdzie. Stosunkowo duże kompleksy immunologiczne w SLE
zatrzymywane są podczas tej ultrafiltracji. W miejscu odłożenia kompleksy immunologiczne
aktywują komplement, który stymuluje reakcję zapalną(zapalenie skóry, zapalenia kłębuszkowe
nerek, zapalenie stawów itp.
Częstość zajęcia poszczególnych narządów w SLE, objawy:
§ Zapalenie stawów 90% § Zapalenie skóry – 60% § Zapalenie kłębuszków nerek – 60-70% § Powiększenie węzłów chłonnych i śledziony – 60% à Związane z aktywacją limfocytów § Anemia – 60% - Bo krążące przeciwciała uszkadzają erytrocyty § Zapalenie wsierdzia – 50% § Zapalenie opłucnej – 40% § Zajęcie CSN – 20% § Zajęcie oka – 20% § Zajęcie wątroby – 20%
Morfologia SLE
o różnorakie.
o Większość zmian (poza uszkodzeniem jąder komórkowych oraz zmian we krwi i szpiku) wynika z uszkodzenia
tkanki przez odkładanie się kompleksów immunologicznych i uczynnienie komplementu.
§ W wielu narządach ma to miejsce w ścianie naczyńi ich pobliżu–> morfologiczny obraz
vasculitis.
Nerki SLE
§ najwięcej kompleksów w mesangium, natomiast w
zmianach błoniastych głównie podnabłonkowo.
§ w zmianach rozlanych przeważają złogi między błoną podstawną, a komórkami śródbłonka. - obrazu „pętli drutowatych”.–> złe rokowanie.
§ U połowy pacjentów złogi immunologiczne też w błonach podstawnych kanalików
nerkowych
Morfologicznie wg klasyfikacji WHO możemy mieć 5 typów obrazu nerek:
I. Brak zmian histologicznych, ultrastrukturalnych i immunofluorescencyjnych. rzadko.
II. glomerulonephritis mesangialis.
o postać najlżejsza, u 20%
o proliferacja mesangium (brak zajęcia ścian kapilar kłębuszków).
o mało nasilonych zmian histologicznych,zawsze ziarniste złogi mesangialne immunoglobulin i komplementu.
III. glomerulonephritis proliferativa focalis.
o u 20%
o zmiana ogniskowa, zajmująca poniżej 50% kłębuszków i najczęściej tylko
część każdego kłębuszka –> białkomocz i krwinkomocz
IV. glomerulonephritis proliferativa diffusa.
o u 40-50% - jest najpoważniejszą zmianą.
o Dominuje proliferacja komórek mesangium, śródbłonków i czasem komórek
nabłonkowych, mogą wypełniać torebkę Bowmanna.
o Zajęta jest większość lub wszystkie kłębuszki w obu nerkach, często zajęty jest cały kłębuszek.
o Krwiomocz i białkomocz są znaczne, w 50% zespół nerczycowy.
o Złogi podśródbłonkowe- znaczne prowadzą do obrazu pętli z drutu(też w III i V),
V. glomerulonephritis membranosa.
o u 15% .
o Dominuje pogrubienie ścian kapilar i błon podstawnych.
o Prawie zawsze znaczny białkomocz i zespół nerczycowy.
o Złogi podnabłonkowe.
o Zmiany śródmiąższowe i w kanalikach towarzyszą często IV
Skóra SLE
- -u większości pacjentów
- u 50% obraz rumieniowego wykwitu w kształcie
motyla na nosie i okolicach jarzmowych
§ nasilają się pod wpływem światła słonecznego
§ mogą wystąpić na tułowiu i kończynach (discoid lupus erythematosus).
§ Nasilenie zmian jest różne
§ Histologicznie występuje zwyrodnienie i wakuolizacja warstwy podstawnej naskórka i obrzęk skóry. W
skórze właściwej występują obfite, głównie okołonaczyniowe nacieki zapalne o charakterze
mieszanym
§ złogi są nie tylko w zmienionej, ale i niezmienionej skórze. Wycinek
(świeży) do badania „band-testu” winniśmy pobieraćze zmienionej skóry i ze skóry niezmienionej
„osłoniętej” (promienie UV powodują wystąpienie złogów IgM w skórze nawet u ludzi zdrowych).
o BAND test –>odczyny na złogi GAM, fibrynogenu, C1Q, C3
§ U niektórych ludzi występuje wyłącznie skórna postać tocznia (discoid lupus erythematosus)–>.
Rokowanie dużo lepsze, a leczenie nie wymaga immunosupresji.
Stawy SLE
- częste.
- przede wszystkim maziówka i cała torebka stawowa,
- NIE ma niszczenia chrząstki i deformacji stawów.
§ W ostrej fazie w błonie maziowej wysięk włóknikowy oraz naciek zapalny (gra), głównie
okołonaczyniowy z komórek jednojądrowych.–> naciek limfocytarny i martwica
włóknikowata
CSN SLE
- zmiany proliferacyjne intimy drobnych naczyń - efekt
działania przeciwciał antyfosfolipidowych.
Błony surowicze SLE
§ Polyserositis należy do klinicznego obrazu SLE.
§ W ostrej fazie pokryta jest włóknikiem. –> zgrubienia i
zwłóknienia oraz zarośnięcia opłucnej, worka osierdziowego itp.
Serce. SLE
- w osierdziu jako część polyserositis
- zmiany w mięśniu sercowym (rzadziej zapalenie) i we wsierdziu.
- Zmiany w nasierdziu u większości chorych ,nie zawsze są objawy kliniczne.
- częste są zmiany zastawkowe(najczęściej zastawka dwudzielna i aortalna).- zgrubienie–> wady serca.
§ Zapalenie wsierdzia jest obecnie rzadkie, natomiast przed erą leczenia steroidami było częstsze pod
postacią tzw. zapalenia Libmana-Sachsa.
o niebakteryjnego zapalenia brodaweczkowatego wsierdzia zastawkowego.
o Zmiany brodaweczkowate – sine, silnie trzymające się wsierdzia zakrzepy 1-3 mm średnicy –j typowo na zastawce dwudzielnej po obu
stronach płatka zastawki (a nie po jednej, dokomorowej stronie płatka eksponowanej na przepływ krwi, jak to siędzieje w zapaleniu reumatycznym
wsierdzia).
o zmiany w naczyniach wieńcowych,. Jest to częstsze u długo chorujących, leczonych
steroidami.
Śledziona SLE
-powiększona
-torebka może być zgrubiała
- w miąższu grudek chłonnych i liczniejsze plazmocyty.
- Drobne tętniczki śledzionowe wykazują zmiany szkliste/ obraz rozrost miofibroblastów z
charakterystycznym ułożeniem listków cebuli
Płuca SLE
§ Zmiany w miąższu płucnym są rzadsze i nieswoiste, NP uszkodzeniu pęcherzyków
płucnych, obrzęku, a czasem na włóknieniu śródmiąższowym
Leczenie SLE
Stale najczęstszym poważnym powikłaniem
Najczęstszą przyczyną zgonu
immunosupresyjne jest skuteczne: ponad 75% pacjentów przeżywa ponad 10 lat od początku choroby. Stale najczęstszym poważnym powikłaniem jest niewydolność nerek.
o Najczęstszą przyczyną zgonu jest niewydolność nerek oraz infekcje + MIC oraz powikłania leczenia
SLE kryteria rozpoznania wg ACR
§ Rumień w postaci motyla
§ Liszaj krążkowy
§ Nadwrażliwość na światło
§ Owrzodzenia w jamie ustnej
§ Zapalenie stawów nie zniekształcające (min 2 stawy)
§ Zapalenie błon surowiczych
§ Uszkodzenie nerek (białkomocz>0,5g/dl lub wałeczki komórkowe)
§ OUN
§ Zaburzenia hematologiczne (anemia hemolityczna lub leukopenia <4000 min 2x; limfopenia <1500
min2x, trombocytopenia <100x103/ml bez leków)
§ W badaniach immunologicznych : przeciwciała anty-dsDNA, anty-Sm, antyfosfolipidowe
§ Przeciwciała przeciwjądrowe (przy braku leków wywołujących toczeńpolekowy-prokainamid,
hydralazyna, metyldopa, fenytoina, neroleptyki)
o Przy obecności min 4 objawów rozpoznanie SLE jest prawdopodobne.
Scleroderma
zmiany występują w
· twardzina skóry, systemic sclerosis =uogólnionej twardziny, lub uogólnionego włóknienia, bowiem zmiany nie ograniczająsiędo skóry. o Poza skórą zmiany występują w: § przewodzie pokarmowym § nerkach § mięśniach § mięśniu sercowym § płucach
Sklerodermia
do śmierci prowadzi:
o zapalenie płuc
o niewydolność nerek -50%
o niewydolność krążenia
o niewydolność oddychania.
W twardzinie można wyróżnić:
o twardzina lokalna (scleroderma localisata) tylko skórna
o twardzina uogólniona (scleroderma generalisata, diffusa).
o powoli przebiegający zespół CREST
Pewien związek z twardziną może mieć tzw. fascitis eosinophilica.
zespół CREST
§ nazwa pochodzi od zespolow
· Calcinosis · objaw Reynaud · zaburzenia przełykowe – Esophageal dysmotility · Sclerodactylia · Teleangiectasia)
Sklerodermia
Etiologia i patogeneza
o Właściwie nieznane
o Przyjmuje się, że nieznany autoantygen stymuluje limfocyty T pomocnicze, –> uwalniając cytokiny
prozapalne–>nacieki zapalne i pobudzenie fibroblastów do produkcji kolagenu.
§ Podobne do twardziny zmiany skórne stwierdzane są też w reakcji odrzucenia gospodarza – GVH.
o pierwotnie dochodzi do uszkodzenia małych naczyń, a później do włóknienia.intimy
- podwyższony poziom czynnika von Willebranda i wzmożona agregacja płytek.
· do uszkodzenia śródbłonka naczyń przyczynia się granzym Az aktywowanych limfocytów CD8+.
o
Sklerodermia
przeciwciała
- przeciw topoizomerazie DNA I(Scl70) (pacjenci mają skłonnośćdo obwodowych zmian naczyniowych i do włóknienia płuc) oraz
- przeciwciała przeciw centromerowe(pacjenci z zespołem CREST
Sklerodermia
Skóra
-zmiany zanikowe naskórka i przydatków z równoczesnym włóknieniem i
sklerotyzacją skóry właściwej z wnikaniem włóknienia do tkanki podskórnej.
- zaczyna się w skórze palców rąk i dystalnych częściach kończyn górnych –> proksymalnie oraz do twarzy.
· Dolna połowa ciała jest zwykle mniej i rzadziej zajęta.
§ Początkowo zmiany w naczyniach warstwy brodawkowatej skóry (zgrubienie błon
podstawnych, proliferacja intimy, szkliwienie całej ściany) i obrzęk.–> włóknienie i szkliwienie całej skóry z zanikiem przydatków–>unieruchomienia zmienionych palców, a nawet
samoamputacji czubków palców i zaniku ruchów mimicznych twarzy.
§ W tkance podskórnej może wystąpić ogniskowe wapnienie.
Sklerodermia
Przewód pokarmowy
- około 90% .
- Zanik mięśniówki zastępowanej przez włóknienie może być w każdym odcinku przewodu, najczęściej w przełyku.
-cechy choroby refluksowej, ale też mogą
wystąpić zwężenia/przełyk Barretta.
Sklerodermia
Układ kostno-szkieltowy
§ najczęstsze zmiany dotyczą maziówki (zapalenie, przerost, rozrost
§ Czasami zapalenie mięśni upodobniające się do polymyositis
Sklerodermia
Nerki
- zmiany naczyniowe z włóknieniem intimy tętnic międzypłacikowych.
- W mniejszych tętniczkach może być proliferacja intimy podobna do widzianych w złośliwym
nadciśnieniu. - 30% pacjentek ma nadciśnienie, .
Sklerodermia
Płuca
§ zmiany jak w nadciśnieniu płucnym
§ włóknienie śródmiąższowe.
Sklerodermia
Serce
§ surowicze zapalenie osierdzia
§ włóknienie mięśnia sercowego
§ proliferacje fibroblastów w błonie wewnętrznej naczyń.
Choroba Hashimoto
Morbus Hashimoto
= przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy o etiologii autoimmunologicznej
· epidemiologia:
o u dzieci i młodzieży stanowi 40% przypadków wola bez nadczynności tarczycy.
o kobiety chorują 10x częściej.
o 2 szczyty zachorowań:
§ 30-50 rż,
§ dzieci
o często współwystępują inne choroby z autoagresji:
najczęstsza przyczyna niedoczynnego wola (w regionach gdzie nie ma niedoboru jodu)
Choroba Hashimoto
Choroba Hashimoto
defekt czego
Najistotniejsze znaczenie w patogenezie ma defekt limfocytów T (supresorowych)
· Część przypadków łączy się z HLA-DR5
Choroba Hashimoto
przeciwciala
skierowanych przeciwko:
o tyreoglobulinie,
o tarczycowej peroksydazie
o receptorom TSH
Przeciwciała przeciwko receptorom TSH są charakterystyczne dla
choroby Hashimoto (blokują działanie TSH) i choroby Gravesa-Basedowa - (pobudzaja) ,(w odróżnieniu od przeciwciała przeciw tyreoglobulinie i peroksydazie, które są stwierdzane w licznych schorzeniach tarczycy)
uważana za czynnik patogenetyczny biorący udział w Chorobie Hashimoto
Apoptoza wywoływana przez aktywację układu Fas-FasL
Choroba Hashimoto
morfologia- wariant 1 i 2
1) wariant klasyczny (90%)
- ‘gumiaste’, symetryczne, czasem płatowate wole.
- torebka gruczołu NIE jest włączona w proces zapalny.
- okoliczne tkanki NIE są zmienione.
- niemal całkowite zastąpienie miąższu tarczycy przez limfocytarno-plazmocytarny NACIEK ZAPALNY.
- komórki pęcherzykowe przekształcają się w onkocyty (komórki Hurtla)
2) wariant włóknisty (10%):
- mniejsze wole ale wyraźniejsze WLOKNIENIE
- częstsze objawy ucisku otaczających tarczycę struktur
- mniej obfity naciek zapalny.
- w odróżnieniu od wola Riedela tkanka łączna nie przekracza granic torebki tarczycy.
Choroba Hashimoto
Przebieg kliniczny
zwiekszone ryzyko
leczenie
o Nieznaczne, niebolesne, symetryczne powiększenie tarczycy,
o Histologicznie nacieki z komórek jednojądrowych, złożone z małych limfocytów i plazmocytów z
tworzeniem grudek chłonnych z centrami odczynowymi.
o Niekiedy objawy przejściowej tyreotoksykozy - nadczynności - spowodowanej rozrywaniem pęcherzyków
tarczycy i uwalnianiem hormonów tarczycy
o typowy zestaw objawów
§ płeć żeńska,
§ guzowate wole,
§ niedoczynność tarczycy,
§ powolny początek i przewlekły przebieg choroby.
§ hypergammaglobulinemia
· U pacjentów z Hashimoto istnieje zwiększone ryzyko rozwoju chłoniaków B-komórkowych (chłoniaki strefy brzeżnej typu MALT)
· Leczenie
o dość wyjątkowe jak na chorobę z autoagresji - nie sterydy czy leki immunosupresyjne (nieskuteczne) ale
preparaty tarczycy
.
Zap al e n i e gośćcowe s t awów
· Arthritis rheumatoidea
układowa choroba zapalna
zajmująca stawy, serce, skóra i tkanka podskórna, naczynia krwionośne, płuca, mięśnie
Arthritis rheumatoidea
stawy
zmiany są najsilniej zaznaczone
- gęste nacieki okołonaczyniowe podścieliska błony maziowej złożone z LB, LTh CD4+, często tworzące
grudki, plazmocytów i makrofagów
- zwiększone unaczynienie (bo poszerzenie naczyń i angiogenezą z powierzchownymi
depozytami hemosyderyny)
- powierzchnię błony maziowej pokrywa włóknik, skupienia włóknika - tzw. ciałka ryżowe w płynie
stawowym
- akumulacja neutrofili w płynie stawowym i wzdłuż powierzchni błony maziowej (ale nie głęboko)
- aktywność osteoklastyczna w kości pod zajętą błoną maziową –>wpuklanie się maziówki do kości, tworząc okołostawowe ubytki kości, podchrzęstne torbiele i osteoporosis
- tworzenie łuszczki stawowej (pannus)
- często towarzyszy zapalenie ścięgien, więzadeł i czasem mięśni szkieletowych.
Arthritis rheumatoidea
skóra i tkanka podskórna
- niebolesnych, okrągłych guzków reumatoidalnych (noduli rheumathoidei) w okolicach narażonych szczególnie na ucisk
Arthritis rheumatoidea
naczynia krwionośne
- zmiany dotyczą drobnych i średnich tętnic, ale NIE dochodzi do zajęcia naczyń nerkowych
- zarostowe zapalenie tętnic odżywczych nerwów oraz tętnic palców –> zmiany
neurologicznych oraz do owrzodzeń i zgorzeli
tworzenie łuszczki stawowej (pannus)
= masa błony maziowej i jej podścieliska złożona z nacieków
zapalnych, tkanki ziarninowej i fibroblastów. Rośnie ponad chrząstką i powoduje jej erozję. Po zniszczeniu chrząstki łuszczka łączy powierzchnie kostne powodując włóknisty zrost pomiędzy powierzchniami stawowymi. Może później ulegać kostnieniu – kostny zrost.
ciałka ryżowe w płynie
stawowym - jaka choroba
Arthritis rheumatoidea
Arthritis rheumatoidea
Przyczyna
nieznana,
o W etiologii czynniki genetyczne + czynniki zewnętrzne (bakterie i wirusy, zwłaszcza Epstein-Barr virus)
- EBV bo wykazuje w zakresie łańcuchów HLA-DR homologiczne epitopy z kolagenem II i dlatego
może wyzwalać reakcję autoimmunologiczną
Arthritis rheumatoidea
limfocyty T znaczenie
limfocyty T (CD4), aktywują
- komórki śródbłonka naczyń (–> ekspresję częstek adhezyjnych ICAM i nagromadzenie komórek zapalnych
- limfocyty B –> autoprzeciwciała
- makrofagi
Arthritis rheumatoidea
Objawy
o Pierwsze objawy
- 35-45 lat
- Osłabienie, bóle mięśni, ^ OB, leukocytoza
o Kilka tygodni później
- Bóle, obrzęk, zaczerwienienie i sztywność stawów
- Najpierw zajęte stawy śródręczno-paliczkowe i międzypaliczkowe dłoni, stóp, nadgarstek
Arthritis rheumatoidea
Rozpoznanie
opiera się na cechach klinicznych (minimum 4 objawy): o Sztywność poranna o Zapalenie przynajmniej 3 stawów o Zapalenie stawów typowych ręki o Symetryczne zapalenie stawów o Guzki reumatoidalne o Czynnik reumatoidalny – o Typowe zmiany rtg
Czynnik reumatoidalny
· u 80% chorych w surowicy krwi, plynie stawowym i błonach stawowych - przeciwciało IgM przeciw fragmentowi Fc własnych IgG
Choroba Stilla
=młodzieńcze zapalenie gośćcowe stawów
Arthritis rheumatoidea juvenilis
· Podobny mechanizm i zmiany jak u dorosłych
· poniżej 16 rż
· Zwykle kończy się całkowitym wyzdrowieniem
Choroba Stilla
Różnice z gośćcowym zapaleniem stawów u dorosłych
o Częściej zajęcia niewielu tylko stawów (zwykle dużych)
o Częściej występują objawy ogólne- gorączka, wysypka skórna, powiększenie węzłów, wątroby, śledziony
o NIE występują guzki gośćcowe w tkance podskórnej oraz czynnik reumatoidalny w surowicy
o W surowicy zazwyczaj są przeciwciała przeciwjądrowe
o mogą występować zapalenia kłębków nerkowych, mieśnia sercowego, spojówek,
zwłóknienia tkanki płucnej i zahamowanie wzrostu
Choroba Stilla
Postacie kliniczne
Postać z zajęciem niewielu stawów
Postać wielostawowa
Postać układowa
Choroba Stilla
Postać z zajęciem niewielu stawów
· Najczęściej · poniżej 5 rż · Zmiany dotyczą nie więcej niż 4 stawów (zwykle kolano lub biodro) · Rzadko objawy systemowe · Często zapalenie spojówek
Choroba Stilla
Postać wielostawowa
· Symetryczne zajęcie pięciu lub więcej stawów
· gorączka, powiększenie wątroby i śledziony
· W surowicy niekiedy czynnik reumatoidalny
Choroba Stilla
Postać układowa
· Rozpoczyna się ciężkimi objawami ogólnymi (gorączka, wysypka, uogólnione powiększenie
węzłów, śledziony, wątroby, zapalenie błon surowiczych) –> nawet zgon
· Zmiany stawowe pojawiają się 3-12 mcy od początku choroby i mogą dotyczyć wszystkich
stawów
Gu z kowe zap al e n i e tętnic
Polyarteritis nodosa
jedna z form zapalenia o podłożu immunologicznym, w najpierw ogniskowa destrukcja –>
guzek zapalny –>zbliznowacenie ściany tętnicy
· Dotyczy głównie młodych dorosłych
o Brak ANCA.
o Antygeny hepatitis B w surowicy (u około 30% pacjentów)
Polyarteritis nodosa
zmiany w naczyniach
o należy do grupy chorób cechujących się martwicą włóknikowatą ścian naczyń
o Martwicze zapalenie ścian małych i średniego kalibru tętnic (nie występują zmiany kapilar ani żył)
- zajęcie głównie tętnic nerkowych a także tętnic wielu narządów wewnętrznych,
- BEZ zajęcia naczyń płucnych.
o Zmiany występują epizodycznie i ogniskowo
- może prowadzić do tętniakowatego poszerzenia naczynia.
- redukcję światła naczynia z zawałami, zanikami, owrzodzeniami i krwotokami
obwodowo do zmienionego odcinka tętnicy.
- świeże i zbliznowaciałe zmiany mogą ze sobą
sąsiadować.
Polyarteritis nodosa
Objawy
o osłabienie, gorączka, utrata wagi ciała
o od tego jakiego narządu tętnice są zajęte.
Miopatie zapalne
· grupa chorób - uszkodzeniem i zapaleniem głównie mięśni szkieletowych, prawdopodobnie
immunologiczne.
· Towarzyszą innym chorobom autoimmunizacyjnym lub nowotworom.
· Rozpoznanie: o testy immunologiczne, EMG, CK, wycinek skórno-mięśniowy.
1)Dermatomyositis
2)Polymyositis
3)Inclusion-body myositis
Dermatomyositis
o zmiany zapalne skóry i mięśni szkieletowych (otoczenia gałki ocznej i powiek).
o osłabienie proksymalnych odcinków kończyn, przełyku (1/3) + zwłóknienie śródmiąższowe płuc,
zapalenie mięśnia sercowego, vasculitis.
o nacieki zapalne okołonaczyniowe i w omięsnej. Uszkodzone peryferyczne włókna pęczka .
Polymyositis
o brak zmian skórnych.
o zmiany zapalne w endomysium,
Limfocyty cytotoksyczne w kontakcie z uszkodzonymi włóknami, brak cech uszkodzenia naczyń
Inclusion-body myositis
o dystalne mięśnie kończyn.
o charakterystyczne wakuole z bazofilnymi ziarnami na obwodzie
Gorączka reumatyczna
Morbus rheumaticus
· ostra choroba wieloukładowa o cechach zapalenia wywołanego procesem immunologicznym.
· u dzieci pomiędzy 5 a 15 rż (20% później).
· Ostra reumatyczna choroba serca może ulec progresji do przewlekłej choroby reumatycznej.
· Występuje kilka tygodni po zapaleniu gardła wywołanym paciorkowcem beta-hemolizującym grupy A.
o przeciwciała przeciwko proteinom M pewnych szczepów paciorkowców reagują krzyżowo z
glikoproteinami zawartymi w tkankach serca, stawów i innych narządów.
o podatność genetyczna, ponieważ choruje tylko część zainfekowanych paciorkowcem
o W momencie wystąpienia objawów wymaz z gardła jest zwykle ujemny.
Natomiast w surowicy krwi stwierdza się przeciwciała przeciw enzymom paciorkowców (antystreptolizyna O,
anty-DNA-za B).
Morbus rheumaticus
Najważniejszą
konsekwencją choroby reumatycznej jest
deformacja zastawek serca (stenoza mitralna)
Morbus rheumaticus
Rozpoznawanie
o Kryteria Jonesa
§ Objawy duże:
§ Objawy małe:
o Według kryteriów Jonesa dla rozpoznania gorączki reumatycznej konieczne jest po infekcji gardła
paciorkowcem A stwierdzenie co najmniej 2 dużych lub 1 dużego i 2 małych objawów
Morbus rheumaticus
§ Objawy duże:
· Wędrujące zapalenie dużych stawów (arthritis) · Zmiany zapalne w sercu (carditis) · Guzki podskórne (noduli subcutanei) · Rumień brzeżny (erythema marginatum) · Pląsawica Sydenhama (chorea minor)
Morbus rheumaticus
§ Objawy małe:
· gorączka
· bóle stawowe
· podwyższenie OB, ASO i białek ostrej fazy
Morbus rheumaticus
morfologia serca
o W obrazie morfologicznym rozsiane ogniska czynnego zapalenia we wszystkich warstwach serca (pancarditis).- uformowane w drobne ziarniniaki – guzki Aschoffa.
§ Zmiany zapalne w mięśniu sercowym lokalizują się głównie w sąsiedztwie naczyń.
o W osierdziu wysięk surowiczo-włóknikowy/włóknikowy, zwykle resorbujący się bez
pozostawienia śladów.
o We wsierdziu ściennym i zastawkowym tworzą się ogniska martwicy włóknikowate, na powierzchni nitek ścięgnistych i wzdłuż linii
zamknięcia płatków.–>drobne (1-3mm) brodaweczkowate skrzepliny (zapalenie reumatyczne, brodaweczkowate wsierdzia, endocarditis rheumatica,
endocarditis verrucosa).
§ We wsierdziu ściennym lewego przedsionka tworzą się zgrubienia (plamy MacCalluma)
guzki Aschoffa
· Centrum takiego guzka tworzy ognisko zwyrodnienia włóknikowatego. Otoczone jest ono
przez naciek komórkowy, w którym dominują limfocyty (głównie T) i wydatne makrofagi
nazywane
Morbus rheumaticus
komórki Anitschokowa.
bardzo swoiste dla zapalenia serca w gorączce reumatycznej, mają obfitą amfochłonną cytoplazmę, centralnie położone okrągłe lub owalne jądro. Jego chromatyna tworzy cienką sfalowaną wstążkę przypominającą gąsienicę.
Morbus rheumaticus
plamy MacCalluma
We wsierdziu ściennym lewego przedsionka tworzą się zgrubienia (plamy MacCalluma) jako skutek
zapalnych zmian podwsierdziowych i regularnych uderzeń fali zwrotnej strumienia krwi. Zmiany te NIE
wywołują istotnych zaburzeń w pracy serca.
Przewlekła reumatyczna choroba serca
o wskutek procesów gojenia w obrębie stref ostrego zapalenia i związanych z nimi włóknieniem,
wapnieniem i unaczynieniem płatków zastawek.
o Uszkodzeniu ulegają głównie płatki zastawek lewego serca, –> ich zgrubienie i trwałe zniekształcenie.
o obraz zwężenia (zaawansowane- rybi pysk lub dziurka guzika). Nitki ścięgniste ulegają zgrubieniu, skróceniu i zrostom –> niedomykalność.
· Takie same jakościowo zmiany występują w
prawym sercu, są one jednak słabiej wyrażone i rzadsze.
- sprzyja rozwojowi infekcyjnego zapalenia wsierdzia.
· Leczenie - wszczepianie zastawek sztucznych i
biologicznych).
Zespół Sjogrena
przewlekła choroba autoimmunologiczna, cechującą się zajęciem:
o gruczołów łzowych - objawy keratoconjunctivitis sicca (suche zapalenie spojówki i rogówki),
o ślinianek - suchość jamy ustnej w związku z upośledzonym wydzielaniem śliny (xerostomia)
Zespół Sjogrena
podzial
o pierwotny - uogólnioną chorobą autoimmunologiczną (potwierdzona
odpowiednimi badaniami laboratoryjnymi), w której występują: ?????????
o wtórny - choroba tkanki łącznej (np. SLE, arthritis rheumatoidea, polymyositis, scleroderma,
chłoniaki) (60%)
objawy zespołu Mikulicza
= obustronne i asymptomatyczne powiększenie ślinianek i gruczołów łzowych występujące na
tle określonej choroby (np. zmiana limfocyto-nabłonkowa łagodna, tuberculosis, sarcoidosis, amyloidosis, leucaemia, lymphoma).
o Jeżeli podobne objawy nie są spowodowane żadnym ze znanych procesów chorobowych, mówimy o
chorobie Mikulicza)
