RYWALIZACJA O WŁADZE Flashcards
etapy kształtowania się partii politycznych
1)koterie- frakcje artystyczne- niewielka liczby członków, nieformalny charakter min torysi, wigowie, Familia Czartoryskich
2)kluby polityczne (partie klubowe)- niewielka liczba członków, formalny charakter bez rozbudowanych strukutr- m.in. jakobi, żyrondiści, Klub Przyjaciół Konstytucji
3)partie masowe- duża liczba członków, rozbudowana struktura, wierność ideologi min. PPS, PSL, SPD w Niemczech
4)parie wyborczy- mała liczba członków, dużo sympatyków, partia opini, nacisk na konretne problemy- min, Partia Demokratyczna USA
Funkcje partii politycznych w państwach demokratycznych
kształtowanie elit politycznych
ideologiczno-propagandowa formułowania doktyryn
opiniotwórcza i edukująca
rządzenia
wyborcza
-rezygnacja z reprezentowania konkretnej grupy społecznej
-elektorat w jak największej gr ludzi
-rozmyty ideowo program polityczny
-oparcie siły na wyborcach
-szukanie fundatorów
partie wyborcze
-pozbawione instytucjonalsci
np feminizm, ekologizm
-korzystanie z kryzsu demokracji
-przywołanie tematów w dyskursie publicznym, sczególnie kontrowersyjnych
nowe ruchy społeczne
-wykorzystanie kryzsu istniejących partii
-krtyuka działania starych partii
-działanie w imieniu tzw ideologi nowoczesności- mobilizacja ludzi do działania i ataku oporu
nurty antysystemowe/antyestablishmentowe
układ wszytsckih partii polityczncyh, a także organizacji quasi partyjnych, stousnek i relacje między nimi
system partyjny
podział systemów partyjnych ze wzgledu na ilosc/podziały władzy
jednopartyjny- partii hegemonicznej
dwupartyjny i wielopartyjny
(- parti dominujacej, dwuipółpartyjny, dwublokowy, kooperacji partii, rozbici wiellopartyjnego)
podział systemów partyjnych ze względu na sposób tworzenia rządów
zrównoważony
niezrównożony
rozproszony
istnieje tylko jedna legalna partia
-zakaz działania innych partii
min NSDAP, Włochy faszystowskie, KRLD
system jedopartyjny
odmiana systemu jednopartyjnego, nominalnie istnieje kilka partii, faktycznie tylko jedna z pełni fukncję władzy, zmuszając resztę partii do podporządkowania się
min w Polsce 1948-89 układ PZPR- ZSL-SD
system partii hegemonicznej
istneije wiele partii, ale to dwie sposrod nich mają realne szansy zdobycia władzy, zazwyzaj większościowa ordynacja; stabilny system polityczny
USA, UK
system dwupartyjny
istnieją conajmniej trzy partie mające sznase na zdobycie władzy, często proporcjonalna ordynacja wyborcza, może powodować powstawanie rządów koalicyjnych; często prowadzi do rozbicia politycznego
system wielopartyjny
wśród wielu istniejących parti jedna cieszys ię zdecydowanie najwiekszym poparciem i ppzostaje bez przerwy u władzy
min Szwecja- gdzie prawie bez przerwy rządzi Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza
Meksyk, Indie, RPA
system wielopartyjny- partii dominującej
istnieją dwie partie najczęsciej koalicje, dominujące nad pzoostałymi; zwykle potrzebują współpracy z mniejszą partią by rządzić
min powojenne Niemcy- SPD, CDU, Austria, Hiszpania
system wielopartyjny- dwuipółpartyjny (ustabilizowany)
istnieje wiele partii, które rywalizują w ramasch dwóch koalcji, najczesciej centroprawicej i centrolewicowj
spotykany we Włoszech, Francji, Chile, na Wegrzech
system wielopartyny- dwublokowy
największe partie które rywalizują ze sobą po wyborach wspólpracują, tworząc koalicyjny rząd
Szwajcaria, do 2008-4 różne partie
system wielopartyjny- kooperacji parti
istnieje wiele partii, żadna z nich jednak nie jest większościową, konieczność tworzenia koalcij, najczęściej centowej, może zagrażać stabilności systemu parlamentarnego
Peru, Boliwia, Polska lata 90te
system wielopartyny- rozbicia wielopartyjnego (nieustabilizowany)
występuje w nim wyraźna polaryzacja, ale bez dłuższej dominacji jednego ugurupowania, tendencja do regularnej zmiany rządów
min USA, UK
system zrównoważony
jedna partia rządzi samodzielnie albo dominuje w koalcji przez dłuższy czas, wybory w prasktyce nie decydują o przejęciu władzy, mogą jedynie wpływać na jej zakres uczestncitwa w rządzie
RFN z dominacją CDU i SPD
system niezrównoważony
nie występuję wyraźna polaryzacja, kilka parti może uzsykać podobny wynuk, polityczny skład rządu potrafi ulegać zmianie miedzy wyborami
Belgia, Finlandia, 2000s Polska
system rozproszony
Wielka Brytnia
system dwupartyjny
Partia Konserwatywna i Partia Pracy
obecnie rządzi Partia Konserwatywna- Rishi Sunak
Niemcy
system dwuipółpartyjny
Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna
Unia Chrześcijańsko-Spoęłczma
Socjaldematycnza CDU/CSU
currently: Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (SPD) , Olaf Scholz
Szwajcaria
system wielopartyjny kooperacji partii
Szwajcarskia Partia Ludowa (SVP)- rządzi, Partia Socjaldemokratyczna (SP)
Francja
system wielopartyjny dwublokowy
blok prezydencki: Republiko Naprzód!, Ruch Demokratyczny
blok centroprawicowy: Republikanie, UDI
(Skupiona wokół prezydenta Francji Emmanuela Macrona centroprawicowa koalicja Razem- RZĄDZI)
Włochy
system wielopratyjny dwublokowy
blok centroprawicowy Liga Płn, Forza Italia
blok centrolewicowy: Partia Demokratyczna, Partie Tyrolskie
rządzi blok prawicowy
rodzaj wyborów, w których prawo do udziału mają wszyscy obywatele danego kraju, którzy spełniają określone kryteria, takie jak wiek i obywatelstwo.
wybory powszechne
demokratyzacja prawa wyborczego wybrane kraje
dla męźczyzn:
1848 Francja
1870 Stany Zjednoczone
1918 Polska, UK
dla kobiet:
1893 Nowa Zelandia
1902 Australia
1906 Finlandia
1918 Polska, UK
proces, w którym wyborcy oddają swoje głosy w sposób poufny i anonimowy. Oznacza to, że nikt, ani inni obywatele, ani władze, nie mają prawa wiedzieć, za kogo konkretny wyborca głosuje
wybory w głosowaniu tajnym
proces, w którym obywatele sami głosują na swoich przedstawicieli lub projekty
wybory bezpośrednie
polegają na wyborze przez obywateli delegatów lub elektorów, którzy dokonują finalnego wyboru w wyborach
wybory pośrednie
wybory, w których głosy obywateli mają równą wagę, siła głosu każdego obywatela jest taka sama
wybory równe
wyborcy mają różną liczbę głosów- głosy nie mają równej wagi, głos w róznym stopniu wpływa na wynik wyborów
wybory nierówne
wybory które polegają na tym, że partie lub kandydaci zdobywają mandaty na podstawie uzyskania większości głosów w danym okręgu wyborczym lub okręgu jednomandatowym (JOW)
wybory większosciowe
opierają się na proporcjonalnym przyznawaniu mandatów w parlamencie lub innej instytucji na podstawie ogólnego odsetka głosów uzyskanych przez partie lub kandydatów, co pozwala na reprezentację różnych grup i poglądów politycznych proporcjonalnie do wyników wyborów.
wybory proporcjonalne
system wyborczy, który łączy elementy zarówno wyborów większościowych, jak i proporcjonalnych w jednym procesie wyborczym. W takim systemie część mandatów jest przyznawana na podstawie wyborów większościowych w okręgach jednomandatowych lub wielomandatowych, podczas gdy pozostałe mandaty są przydzielane proporcjonalnie na szczeblu ogólnokrajowym lub regionalnym.
wybory mieszane
metoda Dhonta
Metoda przydzielania mandatów proporcjonalnie do ogólnego odsetka głosów uzyskanych przez partie.
Polega na podziale liczby głosów uzyskanych przez każdą partię przez kolejne liczby naturalne (1, 2, 3,5 itd.), a następnie przydzielaniu mandatów partiom z kolejno największą ilością podziałów.
Ten system jest szeroko stosowany w krajach, takich jak Belgia, Finlandia, Hiszpania, Holandia, Islandia, Japonia, Szwajcaria Polska, czy Izrael.
zalety i wady system dhonta
Zalety:
Prosta i przejrzysta metoda
Może zmniejszyć ryzyko nadmiernego rozdrobnienia politycznego i pomaga w utworzeniu bardziej stabilnych rządów.
Wady:
Faworyzuje większe partie
Zmniejsza reprezentatywnoś parlamentu
partia zdobywająca większość głosów podczas wyborów w skali całego kraju lub okręgu, otrzymuje nieproporcjonalnie dużą liczbę mandatów, pomimo że procent poparcia dla konkurujących partii przed wyborami jest zbliżony.
efekt św. Mateusza
metoda Sainte- Lague
sposób przydzielania mandatów w proporcjonalnych wyborach. W tym przypadku stosuje się dzielenie liczby głosów uzyskanych przez partie przez kolejne liczby nieparzyste (1, 3, 5, 7 itd.) i przydzielanie mandatów partiom z największą ilością ilorazów.
Przykładem kraju, w którym stosuje się ten system, jest Niemcy, Nowa Zelendia Dania, Norwegia, Szwecja
Formuła Sainte-Lague-wady i zalety
Zalety:
Bardziej proporcjonalny, akuratny
.
Wady:
Faworyzuje średnie partie
Skomplikowany do obliczeń
pośrednia metoda między Dhontem a Harem Neymerem
metoda Hare’a-Niemeyra
metoda najwyższej średniej ilorazowej, jest stosowany do przydzielania mandatów proporcjonalnie do ogólnego odsetka głosów. W tym systemie stosuje się dzielenie liczby głosów uzyskanych przez partie przez średnie ilorazowe (iloraz liczby głosów i ilości mandatów, które partia już zdobyła).
Stosowany kiedyś w Polsce, Włoszecg, Niemczech (do 2005)
zalety i wady formuły hare’a-niemyera
Zalety:
Bardzo proporcjonalny
Ogranicza nierówności
Wady:
Prefuje małe partie
Skomplikowany do obliczeń
-nie sprzyja satbilziacji gabinetowej
Argumenty za stosowaniem ordynacji większościowej
Stabilność rządu
Pogłębianie więzi między wyborcami a przedstawicielami: W systemach większościowych wyborcy wybierają jednego konkretnego kandydata, co może prowadzić do silniejszych więzi między nimi a ich przedstawicielem.
pozwala kandydatom niezależnym na startowanie w wyborach
przejrzysta i zrozumiała dla obywateli
Argumenty za stosowaniem ordynacji proporcjonalnej
Bardziej proporcjonalna reprezentacja
Wzmacnianie pluralizmu
pozwala partiom mniejszosciowym na uzyskanie mandatu
przesunięcie głownej uwagi z strategu w procesie wyborczym z parti i programu na osobę lidera; kluczowa rola mediów
personalizacja wyborów
podjęta w specjalnym głosowaniu uchwała parlamentu w systemie rządów parlamentarno-gabinetowych, wyrażająca brak zaufania do działalności ministra albo rządu, prowadząca do ich dymisji. Jest to instrument egzekwowania politycznej odpowiedzialności ministra czy rządu.;
zapewnia stabilność rządu i nie douszcza do tzw negatywnej wiekszosci parlamentu
konstruktywne wotum nieufności
europejskie państwa gdzie wystęuje konstruktywne wotum nieufności
Niemcy
Wegry
Belgia
Hiszpania
Polska
Słowenia
minimalny procent poparcia wyborców uprawniający komitet wyborczy do uczestniczenia w rozdziale mandatów. Występuje on w proporcjonalnych systemach wyborczych.
klauzula zaporowa
skutki zastosowania klauzli zaporowej
-przeciwdziała rozdrobneiniu sceny politycznej
-zmienszja sie ilosc parti reprezentowanych w parlamentvir
-utrudnia uzyskanie mandatu ugrupowaniom skrajnym
-gwaruntuje sprawne działanie parlemntu
okręgi wyborcze, w których mandat zdobywa tylko jeden kandydat.
JOW
cele współczennego marketingu polityvznegi
-paralizowanie krytycznego myslenia
-redukowanie wiedzy obywateli
-psucie demokracji
technika ta polega na wykorzystaniu w przekazie reklamowym elementów wzbudzających skrajne emocje., zaskoczenie, kontrowersja, skandal
marketing szokujący
tendencję do bezgranicznej, zbytniej tolerancji wobec zachowań innych osób.
permisywizm
