POLSKA POLITYKA SEJM ITD Flashcards
zasady ustrojowe polskiej konstytucji
Demokratyczne państwo prawa
Unitarna forma państwa.
Zwierzchnictwo narodu
Gwarancje praw i wolności jednostki
Konstytucjonalizm: Konstytucja jest najwyższym aktem prawnym w Polsce
Podział i równowagi władz
Republikańska forma rządu
Pluralizm
Decentralizacja i samorządność
Społeczna gospodarka rynkowa
oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych
społeczna gospodarka rynkowa
formy demokracji bezpośrenidej w polsce
Referendum ogólnokrajowe:
wtym refernfa lokalne
icnjatywa ludowa
warunki aby referendum było wiążace
Referendum ogólnokrajowe może być ogłoszone przez Prezydenta RP na wniosek Sejmu lub po podpisaniu obywatelskiego projektu ustawy przez odpowiednią liczbę obywateli. Aby było ważne, musi wziąć w nim udział co najmniej połowa uprawnionych do głosowania obywateli, a większość głosujących musi opowiedzieć się za daną opcją.
W przypadku referendów lokalnych, warunki mogą być określone w ustawie, ale zazwyczaj obowiązuje podobna reguła dotycząca progu frekwencji i wyniku.
są wielostronnym i złożonym procesem, w którym różne podmioty, będące odbiorcami planowanego przedsięwzięcia mają możliwość zapoznania się z planowanymi działaniami i wyrażenia własnych uwag oraz sugestii co do ostatecznego kształtu przyjętych rozwiązań
konsultacje społeczne
wybory do Sejmu i Senatu
Obywatele Polski wybierają swoich przedstawicieli do Sejmu (izby niższej parlamentu) i Senatu (izby wyższej parlamentu) w wyborach powszechnych. Sejm jest wybierany na podstawie ordynacji proporcjonalnej, podczas gdy Senat stosuje ordynację większościową.
posłowie w polskim sejmie
Sejm składa się z 460 posłów wybieranych na czteroletnią kadencję.
Mandat posła jest związany z okręgiem wyborczym, w którym zostali wybrani.
Posłowie reprezentują różne partie polityczne lub mogą być posłami niezależnymi.
naczelny organ kierowniczy Sejmu. W skład wchodzi Marszałek Sejmu wraz z wicemarszałkami. W jego pracach z głosem doradczym uczestniczy Szef Kancelarii Sejmu. Do jego funkcji należą: ustalanie planu pracy Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów
Prezydium Sejmu
Organ Sejmu powołany do rozpatrywania i przygotowywania spraw stanowiących przedmiot prac Sejmu oraz wyrażania opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, Marszałka Sejmu lub Prezydium Sejmu. Jest organem kontroli sejmowej w zakresie określonym Konstytucją i ustawami.
komisja sejmowa
– frakcja parlamentarzystów polskiego parlamentu. Zgodnie z regulaminem tworzy go co najmniej 15 posłów, a senacki co najmniej 7 senatorów.
klub poselski/senackie
jedna z form zrzeszenia posłów i senatorów w polskim parlamencie. Zgodnie z regulaminami Sejmu i Senatu musi liczyć co najmniej 3 członków.
koło poselskie/senackie
minimalna liczba członków zgromadzenia, niezbędna do prowadzenia obrad lub podjęcia wiążących decyzji, np. w przedmiocie wyborów, podjęcia uchwały. Przykładowo uchwalenie ustawy przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wymaga obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów; wynosi więc 230 posłów.
kworum
większość osiągnięta, gdy więcej osób biorących udział w głosowaniu opowiada się za wnioskiem niż przeciw. Głosy wstrzymujące nie są wliczane do wyniku. W Sejmie RP większość głosowań nad ustawami odbywa się w trybie większości zwykłej
większość zwykła
większość osiągnięta, gdy podczas głosowania liczba głosów za wnioskiem jest większa od sumy głosów przeciw i wstrzymujących się.
jest wymagana np. w Sejmie do odrzucenia poprawki Senatu, ogłoszenia referendum ogólnokrajowego czy uchwalenia tajności obrad.
większość bezwględna
liczba głosów większa od połowy ogólnej liczby głosujących, określana wyrażeniem ułamkowym (np. 2/3 lub 3/5), oznaczająca stosunek oddanych głosów do liczby biorących udział w głosowaniu;
w procedurze parlamentarnej większość ta jest zwykle obliczana od liczby paralmentarzystów obecnych przy głosowaniu (np. w Polsce konieczna jest większość kwalifikowana 2/3 dla uchwalenia przez sejm ustawy o zmianie Konstytucji, a 3/5 dla odrzucenia przez sejm weta Prezydenta RP wobec ustawy).
większość kwalifkowana
wspólne posiedzenie Sejmu i Senatu, zwoływane w celu dokonania ważnych wyborów i decyzji, takich jak wybór Prezydenta RP.
Zgromadzenie Narodowe
kompetencje senatu
Ustawodawstwo: Senat także ma prawo inicjatywy ustawodawczej i bierze udział w procesie legislacyjnym. Senat może poprawiać projekty ustaw uchwalane przez Sejm.
Kontrola rządu: Senat pełni rolę organu kontrolnego wobec rządu, ale jego uprawnienia w tej kwestii są ograniczone w porównaniu do Sejmu.
Ochrona interesów regionów: Senat reprezentuje województwa i ma wpływ na kształtowanie polityki publicznej w kontekście interesów regionalnych.
Zatwierdzanie niektórych stanowisk: Senat zatwierdza niektóre stanowiska, takie jak sędziów Sądu Najwyższego czy NIK.
kompetencje sejmu
Ustawodawstwo: Sejm ma prawo inicjatywy ustawodawczej, co oznacza, że może przedkładać projekty ustaw i je debatować. Sejm przyjmuje nowe ustawy oraz zmienia lub uchyla obowiązujące przepisy.
Kontrola rządu: Sejm nadzoruje działalność rządu i może wyrazić wotum nieufności wobec rządu, co może prowadzić do dymisji rządu.
Budżet państwa: Sejm jest odpowiedzialny za przyjmowanie budżetu państwa oraz nadzorowanie wydatków publicznych.
Zatwierdzanie umów międzynarodowych: Sejm zatwierdza umowy międzynarodowe, które Polska chce zawrzeć z innymi państwami.
Wyznaczanie sędziów: Sejm wybiera niektóre stanowiska sędziów, takie jak sędziów Trybunału Konstytucyjnego.
kompetencje i legitymizacja prezydenta w RP
Fakt wyborów powszechnych ma ogromne znaczenie dla pozycji ustrojowej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Wybory powszechne oznaczają, że Prezydent jest wybierany bezpośrednio przez obywateli i cieszy się większą legitymacją demokratyczną niż gdyby był wybierany przez parlament lub inną instytucję. Oto kompetencje Prezydenta i ich znaczenie w różnych obszarach:
Ceremonialno-reprezentacyjne:
Prezydent jest głową państwa i odgrywa ważną rolę ceremonialną oraz reprezentacyjną zarówno w kraju, jak i za granicą. Reprezentuje Polskę na międzynarodowej arenie i jest symbolem jedności narodu.
Wybory powszechne podkreślają jego legitymację do pełnienia tych funkcji.
W stosunku do rządu:
Prezydent ma uprawnienia do powoływania i odwoływania premiera oraz ministerów, co ma istotne znaczenie dla składu rządu.
Prezydent może sprawować weto wobec ustaw przyjętych przez parlament, co daje mu możliwość blokowania niepożądanych przepisów.
W stosunku do parlamentu:
Prezydent ma prawo do rozwiązywania Sejmu w określonych sytuacjach, co umożliwia przeprowadzenie przedterminowych wyborów parlamentarnych.
Może podpisywać ustawy uchwalone przez parlament lub zawetować je. To stanowi istotny element systemu kontroli ustawodawczej.
W stosunku do władzy sądowniczej:
Prezydent ma uprawnienia do powoływania sędziów na ważne stanowiska sądowe, co ma wpływ na skład sądów i ich niezależność.
Pełni także funkcję źródła łaski, co oznacza, że może stosować prawo łaski w przypadku skazanych.
W polityce zagranicznej:
Prezydent jest głównym reprezentantem Polski na arenie międzynarodowej i odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu polityki zagranicznej kraju.
Ma wpływ na stosunki dyplomatyczne, negocjacje międzynarodowe i zawieranie umów międzynarodowych.
Bezpieczeństwo państwa:
Prezydent jest zwierzchnikiem Sił Zbrojnych RP i ma odpowiedzialność za obronność kraju. W razie zagrożenia dla państwa może podejmować decyzje dotyczące działań militarnych.
Rada ministórw- kompetencje
Kierowanie rządem: Rada Ministrów jest kolegialnym organem wykonawczym, którego przewodniczącym jest Prezes Rady Ministrów (Premier).
Realizacja polityki rządu: Rada Ministrów ma za zadanie opracowywanie i realizowanie programu rządowego
Przygotowywanie projektów ustaw:
Zarządzanie administracją rządową: Rząd nadzoruje działalność administracji rządowej, w tym ministerstw i agencji rządowych.
Reagowanie na kryzysy i sytuacje nadzwyczajne: Rząd może podejmować szybkie decyzje w sytuacjach kryzysowych.
podjęta w specjalnym głosowaniu uchwała parlamentu w systemie rządów parlamentarno-gabinetowych, wyrażająca zaufanie do działalności rządu, kończąca proces powoływania rządu lub aprobująca jego bieżącą działalność.
wotum zaufania
Sejm może odwołać rząd poprzez wyrażenie go. Oznacza to, że w trakcie głosowania nad nim Sejm jednocześnie musi wybrać nowego premiera.
konstruktywne wotum nieufności
Sejm może wyrazić je wobec konkretnego ministra. To oznacza, że minister musi złożyć dymisję, a rząd pozostaje w mocy.
wotum nieufności wobec ministra
sądownictwo powszechne
W skład sądownictwa powszechnego wchodzą sądy powszechne, takie jak sądy rejonowe, sądy okręgowe, a także Sąd Najwyższy.
Sądownictwo powszechne zajmuje się sprawami cywilnymi i karnymi oraz innymi sprawami, które nie są wyłączone spod kompetencji innych sądów.
sądownictwo administracyjne
Sądownictwo administracyjne jest odpowiedzialne za rozstrzyganie spraw administracyjnych, takich jak skargi obywateli na decyzje organów administracji publicznej.
Składają się na niego sądy administracyjne, w tym Wojewódzki Sąd Administracyjny i Naczelny Sąd Administracyjny.
Zadania Sadu Najwyższego
Sąd Najwyższy jest najwyższym organem odwoławczym w Polsce, co oznacza, że rozpatruje skargi kasacyjne i nadzwyczajne od decyzji niższych sądów, zarówno w sprawach karnych, jak i cywilnych.
Sąd Najwyższy jest także organem kontrolnym wobec innych sądów i organów władzy sądowniczej. Ma uprawnienia do wydawania orzeczeń interpretacyjnych i wytycznych dla innych sądów.
Potrzeba niezależności sądów i niezawisłości sędziów - argumenty
Ochrona praw i wolności obywateli: Niezależne sądy są niezbędne do zapewnienia obywatelom ochrony ich praw i wolności przed nadużyciami ze strony organów władzy publicznej.
Zapobieganie nadużyciom władzy: Sądy pełnią rolę kontrolną nad działaniami innych organów władzy, co pomaga zapobiegać nadużyciom władzy i zabezpiecza prawa obywateli.
Sprawiedliwość i uczciwość postępowania: Niezawisłość sędziów i niezależność sądów gwarantują, że postępowanie sądowe jest sprawiedliwe i uczciwe, a orzeczenia są obiektywne i zgodne z prawem.
Wzmocnienie zaufania do systemu praworządności: Niezawisłe sądy i niezależni sędziowie są fundamentem zaufania do systemu praworządności w kraju, co jest istotne zarówno dla obywateli, jak i dla inwestorów zagranicznych.
Zabezpieczenie niezależności sędziów przed wpływami zewnętrznymi: Niezależność sędziów chroni ich przed naciskami politycznymi, finansowymi lub innymi wpływami, które mogłyby zaszkodzić uczciwemu wykonywaniu ich obowiązków.
Kompetencje: Nadzór nad konkurencją i ochrona konsumentów. Monitorowanie rynku, badanie nadużyć na rynku oraz egzekwowanie przepisów antymonopolowych i ochrony konsumenta.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK):
Kompetencje: Nadzór nad radiofonią i telewizją. Regulacja i nadzór nad koncesjami mediów elektronicznych, monitorowanie treści medialnych, w tym przestrzeganie standardów etycznych i obowiązków informacyjnych.
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT):
Kompetencje: Nadzór nad rynkiem finansowym, w tym nad instytucjami finansowymi, funduszami inwestycyjnymi, towarzystwami ubezpieczeniowymi oraz funduszami emerytalnymi.
Komisja Nadzoru Finansowego (KNF):
Kompetencje: Nadzór nad rynkiem energii elektrycznej, gazu oraz ciepła. Regulacja cen energii, nadzór nad operatorami sieci energetycznych.
Urzęd Regulacji Energetyki (URE):
przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce, które reprezentuje interesy UE, monitoruje wdrażanie prawa unijnego oraz wspiera projekty i programy finansowane ze środków UE w Polsce.
Komisja Europejska
Kompetencje: Gromadzenie, przetwarzanie i publikowanie danych statystycznych na temat gospodarki, społeczeństwa, demografii i innych aspektów życia społecznego
Urząd Statystyczny
Kompetencje: Nadzór nad rynkiem i jakością produktów, kontrola uczciwości i zgodności działań gospodarczych z przepisami prawa.
Inspekcja handlowa
nadrzędny interes państwowy, interes narodowy, wyższość interesu państwa nad innymi interesami i normami, wspólny dla większości obywateli i organizacji działających w państwie lub poza jego granicami, ale na jego rzecz.
racja stanu
