KONFLIKTY MIĘDZYNARODOWE, TERRORYZM Flashcards
konflikt izraelsko-palestyński
- przedmiot sporu: geograficzne terytorium Palestyny, zamieszkałe przez Żydów i Arabów
Izrael vs Hamas, Hezbollah - konflikt o Strefę Gazy i Zachodni Brzeg
1967- wojna sześciodniowa, zajęcie przez Izrael Wxgórza Golan, Zachodniego bRZEGU jORDANU I sTREFY gAZY
1973 Wojna Jom – wojna Izraela z koalicją Egiptu i Syrii w 1973 roku, trwająca od 6 do 26 października.
1987-1991- perwsza intifada- powstanie palestynskie, powołanie do żcya Hamasa, wspieranego przez Oragnizacje Wyzwolenia Palestyny
1994 utworzenie autonomii palestyńskiej
2000-2004 druga intifada
2006-2013 zdobycie przez Hamasu wiekszosc miejsce w parlamencie autonimii, zbrojne przejecie kontroli nad strefa gazy; wypieranie bojówek Al fatah
2014- strategia tunelowa Hamasa, budowa tuneli biegnacych na terytorium Izraela; operacja Ochronny Brzeg. bombardowanie Gazy przez izraealskie lotnictwo
- W 2007 roku doszło do rozpadu Palestyny na dwie części. Strefę Gazy przejęło wówczas islamistyczne ugrupowanie Hamas, odłączając się od Autonomii na Zachodnim Brzegu.
konflikt w Iraku
Irak i obszar Zatoki Perskiej stały się terenem konfliktu, od kiedy władzę przejął tam w 1979 r. Saddam Husajn.
➢ Dążył on do budowy imperium arabskiego w regionie.
➢ Efektem ambicji imperialistycznych Husajna była:
➢ wojna iracko-irańska w latach 1980-1988; (Między oboma krajami istniał długoletni konflikt graniczny.)
➢ atak na Kuwejt w 1990 r. (w 1990 r., zakończony interwencją sił międzynarodowych
(w wyniku operacji „Pustynna Burza”, przeprowadzonej przez USA i inne państwa, wojska irackie zmuszone zostały do opuszczenia Kuwejtu.)
Pod koniec lat 90. Irak zerwał współpracę z ONZ.
➢ Dyktator został oskarżony przez USA o wspieranie międzynarodowego terroryzmu i produkcję broni masowej zagłady, co stało się pretekstem do kolejnej interwencji.
➢ W marcu 2003 r. lotnictwa amerykańskie i angielskie uderzyły na Bagdad – rozpoczęto operację lądową „Iracka wolność”.
➢ w 2005 r. wybrano demokratyczny parlament.
➢ W tym czasie trwały walki sił rządowych i wojsk koalicji z ugrupowaniami sprzeciwiającymi się okupacji Iraku (m.in. AlKaidą).
➢ W 2006 r. – 5 listopada Saddam Husajn został skazany na karę śmierci.
2014-19 proklamowanie przez lidera ISIS- zbrodnie na jencach i kudnosci cywilenk, prowadzenie nalotów prez IS lotnictwo USA; liczne ataki rakiotowe
konflikt w Gruzji
W latach 90 Abchazja i Południowa Ostia ogłosiły niepodległość i stały się republikami, które nigdy nie zostały uznane przez Gruzję.
W roku 2008 Rosja udzieliła pomocy obu prowincją, doprowadziło to do wybuchu wojny pomiędzy Gruzją i Rosją.
islamistyczna sunnicka organizacja terrorystyczna, utworzona w 1988 roku przez Abd Allaha Azzama. Początkowo miała na celu przeciwstawiać się interwencji ZSRR w Afganistanie, następnie jej celem stało się zwalczanie wpływów Stanów Zjednoczonych i szeroko pojętego Zachodu w krajach muzułmańskich.
Al Kaida
Konflikt w Afganistanie
Strony konfliktu:
➢ Talibowie i Al-Kaida vs USA i wojska koalicji
Przyczyny:
➢ przejęcie władzy przez fundamentalistów islamskich i utworzenie państwa wyznaniowego;
➢ umiejscowienie baz terrorystycznych na obszarze kraju;
➢ rywalizacja między grupami narodowościowymi oraz lokalnymi watażkami o władzę.
Przebieg:
➢ W latach 1979-1989 Afganistan był okupowany przez wojska radzieckie.
➢ W 1997 r. władzę przejęli talibowie, którzy utworzyli państwo wyznaniowe.
➢ W tym czasie przybył tu Osama bin Laden –poszukiwany przez USA za terroryzmw Kenii i Tanzani
➢ 7 października 2001 r. wystąpiło zbrojnie przeciw talibom i Osamie bin Ladenowi za zamach z 11 września 2001 r. w Nowym Jorku.
➢ Pod koniec 2001 r. pokonano talibów, zaś 2 maja 2011 r. zabito Osamę bin Laden’a.
- wojska koalicji do bodajze 2022 utrzymywały tam porządek
➢ Obecny konflikt w Afganistanie, jest najdłuższą wojną od czasu wojnywietnamskiej.
geneza konfliktu w byłej Jugosławii
Konflikt na tle etnicznym, w Jugosławii mieszkało
kilka narodów, które były wyznawcami różnych
religii (prawosławni, katoli i muzułmanie). Każde
z państw miało zupełnie inną mentalność,
tradycje, wierzenia oraz obyczaje. Konflikty
zaczęły się pojawiać od roku 1980, po śmierci
dyktatora Josip’a Broz-Tito.
państwa składające się na Jugosławię
Bośnia i Hercegowina
Serbia
Kosowo
Macedonia
Słowenia
Chorwacja
Czarnogóra
daty w konflikcie na jugosłąwi
1990- npdl ogłasza Słowenia (krótka wojna z serbia, uznala to w 1991)
1991- referndum w chorwacji, wygrywa npdl, krwawe wysiedlenia serbów z chor; macedonia npdl
1992-95
BiH niepodległość w 1991 roku, w tamtym czasie na terenie BiH żyło wiele Serbów (ok.1/3 ludności), którzy sprzeciwiają się odłączeniu od Jugosławii.
1992 rok - arena międzynarodowa uznaje niepodległość Bośni
1992 rok - utworzenie Nowej Jugosławii - Federalnej Republiki Jugosławii (tylko Serbia i Czarnogóra)
1993 rok - ONZ tworzy strefy bezpieczeństwa m.in. w Srebrenicy i Sarajewie
1995 rok - dochodzi do wymordowania muzułmanów na oczach ONZ tzw. Masakra w Srebrenicy
Wojska NATO przeprowadzają nalot na Serbów, w odwecie za masakrę.
1995 rok - porozumienie w Dayton. Bośnia i Hercegowina zostaje podzielona na dwie strefy
wpływów.
- Bośniacko-chorwacką i serbską -> podział nadal obowiązuje
2006
npdl Czarnogóry
2008
Wybuch konfliktu w Kosowie odbywa się w 1998 roku. Powstaje armia Nowej Jugosławii, która
wchodzi do Kosowa. Powstała także Armina Wyzwolenia Kosowa. W czasie konfliktu dochodzi do wielu strat po obu stronach. Z kraju uciekło ok. 600 tys. Albańczyków.
1999 - NATO dokonuje ataków lotniczych w obronie Albańczyków mieszkających w Kosowie
Kosowo przechodzi także pod nadzór administracyjny ONZ, stacjonują tam siły bezpieczeństwa- KFOR
2008 kosowo npdl
Trybunały karne przy ONZw konflickie o Jugosławie
- 1993 r Rada Bezpieczeństwa ONZ powołała do życia Międzynarodowy Trybunał Karny byłej
Jugosławii, zadaniem było osądzenie zbrodni wojennych popełnionych na terytorium byłej
Jugosławii.
kwestia Osetii Południowej
Ogłasza niepodległość w 1991 roku i zgłasza chęć połeczenia sie z Osetią Północną, która pozostaje pod władzą Rosji.
W 2008 roku wybucha wojna rosyjsko-gruzińska, w jej wyniku cała Osetia znajduje się pod władzą Rosji.
Gruzja uważa, że Osetia Południowa znajduje się pod okupacją ze strony Rosji.
W 2015 rząd Osetii Południowej podpisał akt włączenia do Rosji, ale nie jest to uznawane na arenie międzynarodowej.
Formalnie jest częścią Gruzji, ale w 1992 roku ogłosiła niepodległość, która jest głównie uznana przez Rosję.
W 2008 roku poparła wojnę w Osetii Południowej i wojnę rosyjsko- gruzińską.
Abchazja
kwestia Krymu
W 1992 roku Krym staje się częścią niepodległej Ukrainy, w tamtym okresie żyje tam około 60%Rosjan i 25% Ukraińców.
W 1994 roku m.in. Rosja podpisała memorandum budapesztańskie, czyli
uznanie suwerenności Ukrainy.
W 2014 wybuchła rewolucja na Majdanie, władze stracił Wiktor Janukowycz, który wspierany był przez Rosję.
W marcu 2014 parlament ogłosił referendum, w którym niemal 97% odpowiedziało się za przyłączenim do Rosji. Kilka dni później Putin ratyfikował akt przyłączenia Krymu do Rosji.
Arabska Wiosna Ludów
Geneza:
Niezadowolenie z warunków życia, w państwie panował nepotyzm, korupcja, brak swobód
obywatelskich, wysokie ceny żywności
protesty społeczne i konflikty zbrojne w krajach arabskich, w latach 2010–2012.
-wystąpieniaw Tunezji, potem Egipcie, Jordan, Jemen, Algieria (już wcześniej), progres w wojnie w Libii
Tunezja
Demonstracje wybuchają w grudniu 2010 roku, w 2011 roku z kraju ucieka Ben Ali, który zostałskazany na karę pozbawienia wolności.
Odbywają się pierwsze wolne wybory, w których
wygrywają islamiści.
Jordania
Demonstracje zaczynają się w styczniu 2011 roku. Na czele państwa stoi monarcha - Król Abdullah II, który podejmuje się przeprowadzenia zmian w kraju m.in. zmiana parlamentu czy ordynacji wyborczej.
Egipt
Rewolucja wybucha w styczniu 2011 roku.
Ze stanowiska prezydenta zrezygnował prezydent Hosni Mubarak, a jego następcą został Mohamed Mursi. W lipcu 2013 roku Mursi zostaje obalony w wyniku wojskowego zamachu stanu. Prezydentem zostaje Abd al-Fattah as-Sisi, który stał na czle puczu wojskowego.
Syria
Demonstracje zaczynają się w styczniu 2011 roku, prezydentem jest Baszszar al-Asad. Jest uznany za brutalnego dyktatora, przypuszcza się, ż
➢ Tamtejszy prezydent Baszar al-Assad mimo presji międzynarodowej na pokojowe zakończenie konfliktu, krwawo rozprawiał się z opozycjonistami.
➢ Na Syrię nałożono sankcje i zawieszono ją w prawach członka Ligi Państw Arabskich.
➢ 19 marca 2013 podczas ataku w Aleppo użyto prawdopodobnie broni chemicznej – obie strony nawzajem obarczyły się odpowiedzialnością o to.
2014 proklamowanie Państwa Islamskiego- samozwańczego kalifatu
2015-2019 rosysjka interwnecja zbrojna w Syrii na prośnę Baszara al Asada
Sudan (Darfour)
Władze Sudanu vs Sudański Front Rewolucyjnu
konlifkt etniczny, religijny, polityczny
(chrześcijaństwo vs islam)
2003 – wybuch konfliktu w Darfurze (wojna
przeciwko próbie islamizacji Omara al Baszira
* 2007- hybyrdowa operacja humintarna ONZ i Uni Afrykańskiej; największta misja pokojowa trwająca
-oskarżenie al Baszira przed MTK
* 2011, w efekcie referndumodłączenie południak; katastrofa i ludobójstwo
2019- poczatek deeskalacji
Czeczenia
Czeczeoskie aspiracje niepodległościowe, godzące w rosyjskie dążenie do zachowania pełnej kontroli na Kaukazie
* 1991 – uzyskanie niepodległości przez Czeczenów po rozpadzie ZSRR (prezydent – Dżochar Dudajew)
* Konflikty wewnętrzne prowadzące do interwencji władz rosyjskich
* 1995-1996 – walka partyzancka i terrorystyczna z wojskami rosyjskimi, śmierd prezydenta
* 1996 – porozumienie, opuszczenie republiki przez wojska rosyjskie
* Wykorzystanie ataku islamskich bojowników na
sąsiedni Dagestan przez Rosję do podjęcia akcji
* 2003 – skutkiem wprowadzenia rosyjskiego planu normalizacyjnego uzyskanie przez Czeczenię nowej konstytucji i wybory nowego prezydenta
* Republika uznana za integralną częśd Rosji,
dalsze ataki zdesperowanych bojowników
* Aktualnie sytuacja w Czeczenii jest nadal
nieustabilizowana
uprowadzenie samolotów pasażerskich, zaatakowanie budynków World Trade Center w Nowym Jorku i Pentagonu- siedzibę ministerstwa obrony USA. W wyniku ataku zginęło prawie 3 tysiące osób.
11 września 2001 r
rodzaje terroryzmu; 4
terroryzm religijny -Celem jest zwalczenie
innych wyznań i ustanowienie dominacji
danej religii, np.działalność Al- Kaidy.
teroryzm narodowo-wyzwoleńczy- Wynika z dążeń narodu do niepodległości lub przyłączenia własnego terytorium do innego
państwa.
terroryzm polityczny- Jego celem jest przejęcie władzy, zmiana ustroju lub wymuszenie określonych rozwiązań prawnych
terroryzm kryminalny-Ma na celu osiągnięcie korzyści materialnych, np. porwania dla okupu.
- zajęcie przez czeczeńskich separatystów budynku teatru muzycznego na Dubrowce w Moskwie. Zakładnikami stała się cała widownia, ponad 700 osób oraz zespół aktorski i racownicy teatru. Według oficjalnych danych, śmierć poniosło blisko 130 zakładników i 41 terrorystów.;akt terroryzmu nar-wyz
- 23 października 2002 r
dwa ataki w Norwegii przeprowadzone przez 32-letniego Andersa Breivika. W pierwszym z nich, w wybuchu bombowym w dzielnicy rządowej w Oslo,zginęło 8 osób. W drugim, na uczestników obozu młodzieżówki współrządzącej Partii Pracy na wyspie Utoya, zastrzelił 69 osób.
2011
IRA
Irlandzka Armia Republikańska powstała w 1919 r. jako zbrojne ramię ruchu Sinn Fein.
➢ IRA głosiła konieczność obalenia rządów brytyjskich w Irlandii Północnej i połączenie jej z Republiką Irlandii.
➢ Jej działalność była także wymierzona przeciwko religii protestanckiej.
➢ Przez kilkadziesiąt lat aktywności i korzystania ze wsparcia zagranicznych organizacji terrorystycznych (np. libijskich, palestyńskich), IRA podsycała niepokój w przedstawicielach legalnej władzy brytyjskiej, zabijając polityków, żołnierzy i policjantów brytyjskich, ale i zwykłych ludzi np. w zatłoczonych obiektach handlowych.
➢ 28 lipca 2005 r. IRA zawiesiła swoją działalność terrorystyczną.
➢ Stało się to jednak możliwe dopiero w wyniku powszechnego oburzenia i
protestów podzielonych religijnie społeczności - katolików i protestantów.
➢ IRA zadeklarowała od tego momentu używanie wyłącznie pokojowych metod w dalszej walce o zjednoczenie Irlandii.
palestyńska organizacja fundamentalistyczna
➢ Za swój główny cel organizacja uważa zbudowanie państwa palestyńskiego rozciągającego się od Morza Śródziemnego do rzeki Jordan oraz zniszczenie Izraela.
➢ Działalność Hamasu nasiliła się szczególnie w czasie powstań palestyńskich przeciw izraelskiej okupacji (liczne ataki terrorystyczne, w tym na osoby cywilne)
Al Kaida
➢ Al-Kaida to przykład organizacji terrorystycznej, założonej w 1988 r. przez sunnitę, Osamę bin Ladena, o podłożu religijnym –symbol terroryzmu muzułmańskiego.
➢ Na początku miała na celu przeciwstawianie się sowieckiej inwazji na Afganistan.
➢ Potem za głównego wroga uznała świat zachodni, a w szczególności USA.
➢ Al-Kaida zmierza do zakwestionowania porządku światowego, stosując bezwzględne metody walki z „niewiernymi”.
➢ Jest sprawcą największego w historii zamachu - 11 września 2001 r.
➢ W wyniku ataku na World Trade Center w Nowym Jorku zginęło blisko 3 tys. osób.
➢ Obecnie najwięcej ataków tej organizacji notuje się w Afganistanie i Iraku.
➢ Walka z Al-Kaidą wynikała z przypuszczenia, że jest ona zdolna do użycia bomby atomowej oraz broni biologicznej i chemicznej.
➢ Spadek aktywności organizacji nastąpił po zabiciu 2 maja 2011 r. Osamy bin Ladena
ETA
➢ Kraj Basków i Wolność – nazwa baskijskiej organizacji terrorystycznej założonej w1959 r. w celu utworzenia niepodległej Baskonii.
➢ Główną metodą walk były akcje terrorystyczne wymierzone we władze Hiszpanii.
➢ W 1936 roku przyznano im na krótko szeroką autonomię polityczną.
➢ Mogli oni posiadać własny parlament, rząd i prawo do polityki podatkowej i kulturalnej.
➢ Po przejęciu władzy i opanowaniu regionu przez gen. F. Franco zaczęły się
prześladowania zbuntowanej mniejszości narodowej (uznano ich za zdrajców).
➢ Rząd Franco doprowadził do likwidacji uprawnień autonomicznych Kraju Basków.
➢ Zakazano używania j. baskijskiego, wydawania narodowych pism, kultywowania tradycji.
➢ 20 listopada 1975 r. po śmierci gen. Franco, Hiszpania powoli się demokratyzowała.
➢ Rozpoczęto negocjacje w sprawie autonomii regionu Zatoki Baskijskiej.
➢ W 1979 utworzono Kraj Basków – region autonomiczny, w ramach którego działają niezależne instytucje polityczne.
➢ Jednak nadal nie zrezygnowano z walki o całkowitą niepodległość Kraju Basków.
➢ W latach 80. władze Hiszpanii przystąpiły do bezwzględnej rozprawy z organizacją, na co ETA odpowiedziała nasileniem akcji terrorystycznych.
➢ Na początku 2006 roku organizacja ogłosiła zawieszenie broni, które jednak zerwała w grudniu tego samego roku.
➢ 20 października 2011 ETA ogłosiła definitywnie zakończenie podejmowania działań zbrojnych.
W maju 2018 roku oficjalnie ogłosiła samorozwiązanie wszystkich struktur i zakończenie działalności politycznej.
iracki prawnik i polityk, Marszałek Iraku, dyktatorski prezydent Iraku w latach 1979–2003 oraz sekretarz generalny irackiego oddziału Partii Baas i przewodniczący irackiej Rady Dowództwa Rewolucji, zbrodniarz wojenny
Sadam Husajn
syryjski lekarz, polityk i wojskowy, od 2000 roku prezydent Syrii i przywódca Partii Baas.
Baszar al Asad
cypr
Wyspę Cypr zamieszkują zarówno Grecy (82%), jak i Turcy (18%) – jest to przykład konfliktu etnicznego.
➢ Cypr do 1878 r. należał do imperium tureckiego, następnie brytyjskiego, a w 1925 r. otrzymał status kolonii.
➢ Niepodległość Cypr uzyskał od Brytyjczyków w 16 sierpnia 1960 r.
➢ Jej pierwszy prezydent – arcybiskup Makarios III, starał się, aby chronić interesy koegzystujących tam narodów –
niestety dość szybko okazało się, że pokojowe współżycie Turków i Greków jest niemożliwe.
➢ W grudniu 1963 r. doszło do I wojny domowej (państwem w tym okresie formalnie rządzili Grecy).
➢ Przyczyną wojny była próba zmiany konstytucji Cypru – niekorzystnych dla Turków.
➢ Miał on znieść m.in. prawo weta dla wiceprezydenta Turka.
➢ 4 marca 1964 r. Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwaliła rezolucję o wysłaniu na Cypr sił pokojowych w celu
rozdzielenia zwaśnionych stron.
➢ 15 lipca 1974 r. władzę na wyspie przejęła grecka junta wojskowa, która dążyła do zjednoczenia z Grecją.
➢ Wobec tej sytuacji Turcja zdecydowała się na szybką interwencję wojskową i opanowała północną część wyspy, po czym w 1975 r. ogłosiła powstanie
państwa tureckiego.
➢ Przez 8 lat Turcja nie poddawała się presji ONZ i wezwaniom do opuszczenia
wyspy – w 1983 r. ogłoszono powstanie separatystycznego państwa Turków cypryjskich – niepodległej Republiki Tureckiego Cypru Północnego.
➢ Powstanie tego państwa zostało potępione przez Radę Bezpieczeństwa ONZ.
Społeczność światowa uznaje grecką Republikę Cypru za jedyną, legalną formę politycznej reprezentacji wyspy.
➢ Republika Cypru (grecka część wyspy) w 2004 r. uzyskała członkostwo w UE (od 2008 r. jest w strefie EURO).
➢ W dalszym ciągu toczą się negocjacje w celu rozwiązania tego konfliktu, a jedną z propozycji jest utworzenie konfederacji.
Rwanda
➢ Konflikt rwandyjski jest najlepszym przykładem konfliktu etnicznego.
➢ Jego stronami są plemiona Hutu (rolnicy) i Tutsi (lud pasterski, rządzący Rwandą od XVI wieku do lat 60. XX wieku).
➢ Większość mieszkańców Rwandy stanowią Hutu (85% ludności),
➢ Jednak to Tutsi stanowili plemię dominujące – popierane przez państwa do których należała kolonia Rwandy
(początkowo Niemcy, a następnie Belgię).
➢ Pierwsza wojna wybuchła w 1959 r. i zakończyła się zwycięstwem liczniejszych Hutu (główne władze z Tutsi, w tym władca i jego urzędnicy, zostały wypędzone z kraju).
➢ W międzyczasie w roku 1962 Rwanda uzyskała niepodległość.
➢ Tutsi, którzy zbiegli do Ugandy i Burundi, kilkakrotnie próbowali nieskutecznie odzyskać władzę.
➢ W 1963 i 1973 r. skończyły się one masakrami Tutsi – zginęło kilkanaście tys. osób.
➢ Kolejna wojna domowa w Rwandzie w latach 1990 – 1993 r. zakończyła się na mocy porozumienia z 4 sierpnia
1993 r. – doszło do podziału władzy w rządzie (ograniczono dodatkowo rolę prezydenta z Hutu – był nim Juvénal Habyarimana, rządzący Rwandą od 5 lipca 1973 roku do 6 kwietnia 1994 roku).
➢ Większość władzy do czasu przeprowadzenia nowych wyborów trafiło w ręce mniej licznych Tutsi.
➢ W tym czasie narastały nacjonalistyczne nastroje Hutu (mieli „swojego” prezydenta) przeciwne władzom Tutsi.
➢ Hutu zaczęli organizować bojówki pod nazwą Interahamwe („Walczący razem”) i Impuzamugambi („Mający wspólny cel”) – szukali pretekstu aby „rozprawić się z Tutsi” i znów przejąć pełnię władzę – prawdopodobnie zabili
pochodzącego z ich plemienia prezydenta J. Habyarimana (zginął on 4 kwietnia 1994 r. w zestrzelonym samolocie).
➢ W ciągu zaledwie 100 dni od kwietnia do lipca 1994 r. zabito prawie milion osób (około 1/10 ludności Rwandy).
➢ Tutsi stanowili 80% ofiar (większość ofiar umierało od ran poczynionych maczetami lub pałkami).
➢ Mimo to mniej liczniejszym rebeliantom Tutsi udało się pokonać reżim Hutu.
➢ Efektem była ucieczka z kraju około 2 mln Hutu w obawie przed karą.
➢ Uchodźcy znaleźli schronienie w sąsiednich krajach: Tanzania, Burundi, Uganda i Zair (Kongo).
➢ Sytuacja obecnie wydaje się pozornie stabilna, bo przy władzy jest reżim
zdominowany przez mniej licznych Tutsi, który brutalnie zwalcza wszelkie
przejawy waśni na tle etnicznym, w tym radykalną partyzantkę Hutu.
➢ Wojna w Rwandzie była niewątpliwie jedną z największych tragedii XX w.
➢ Masowe mordy prowadzono przy bierności społeczności międzynarodowej.
sudański wojskowy i polityk, prezydent Sudanu od 30 czerwca 1989 do 11 kwietnia 2019. Doszedł do władzy w wyniku zamachu stanu i w ten sam sposób utracił ją 30 lat później.
Omar al Baszir
