Pamćenje i poremećaji pamćenja Flashcards
1
Q
šta je pamćenje? šta omogućava?
A
- sposobnost zadržavanja i reprodukovanja podataka iz prethodnog iskustva
- složena kognitivna psihička funkcija
- omogućava održavanje i prizivanje u svijest prošlosti (konkretnih i apstraktnih, unutrašnjih i spoljašnjih doživljaja) bez ponovne percepcije
2
Q
od čega se pamćenje sastoji?
A
- upamćivanja
- zadržavanja upamćenog
- reprodukcije (bez ponovne percepcije)
3
Q
koje neuralne strukture imaju ulogu u procesu pamćenja?
A
- hipokampus
- amigdaloidni kompleks
- cingularna kora
- forniks
4
Q
šta je u osnovi mehanizma pamćenja?
A
molekularne promjene u sinapsi
5
Q
kako nastaje pamćenje?
A
stvaranjem engrama
6
Q
šta je engram?
A
- neka vrsta otiska, trag sjećanja u mozgu
- hemijske prirode
7
Q
DNK i pamćenje?
A
DNK je značajna za funkciju pamćenja i “pamćenje vrste”
8
Q
faze neurofiziološkog procesa pamćenja?
A
a) bioelektrična faza
b) biohemijska faza
9
Q
bioelektrična faza?
A
- privremeno, kratkotrajno pamćenje, 2 faze:
1. ultrakratko, do 20 sekundi - neposredno registrovanje informacije
2. kratkotrajno - skorašnje
10
Q
biohemijska faza?
A
- dugotrajno pamćenje
- višestrukim opažanjem iste informacije se ponavlja hemijski proces
11
Q
teorije pamćenja?
A
- teorija asocijacija
- teorija uslovljavanja
12
Q
teorija asocijacija?
A
“dva sadržaja istovremeno doživljena se i u reprodukciji javljaju zajedno”
- asocijacija po
- dodiru
- sličnosti
- zvučnosti
- kontrastu
13
Q
vrste pamćenja?
A
- deklarativno
- proceduralno - vještine i automatizovane operacije
- namjerno i nenamjerno
- motorno - pamćenje naučenih pokreta
- mentalno - pamćenje intelektualnih sadržaja (slike)
- logičko-verbalno - riječi, grafički simboli
- emocionalno - pamćenje osjećaja
- dugoročno
- kratkotrajno
- neposredno
- radna memorija
14
Q
deklarativno pamćenje?
A
- pamćenje informacija, objekata, događaja
- uvijek uključuje svjesnost
- mentalni kapacitet zadržavanja i ponovnog oživljavanja utisaka, ili prisjećanja ili prepoznavanja prethodnih iskustava
dvije podvrste:
- epizodička memorija
- semantička memorija
15
Q
epizodička memorija?
A
sjaćanja koja su određena u vremenu i prostoru
- gdje i kad se nešto dogodilo
16
Q
semantička memorija?
A
obuhvata informacije vezane za univerzalna znanja (azbuka, istorijski podaci…)
- verbalno je posredovana
- nema vremenske i prostorne odrednice
17
Q
koje su kliničke vrste pamćenja?
A
- sukcesivni stadijumi kratkotrajnog pamćenja
- dugotrajno pamćenje
18
Q
sukcesivni stadijumi kratkotrajnog pamćenja?
A
- ultrakratko ili neposredno (15-20 sekundi)
- kratkotrajno ili skorašnje (nekoliko minuta do 2 dana)
- informacije se organizuju u smislu bliskosti ili dodirnih tačaka, senzornih karakteristika (slični zvuci, boje, oblici…)
19
Q
šta je dugotrajno pamćenje? kako se organizuju informacije kod dugotrajnog pamćenja?
A
- davnije pamćenje za duži vremenski period, procesi i sadržaji vezani za trajno skladištenje informacija
- informacije se organizuju na nivou značenja, što olakšava prisjećanje
- obuhvata registrovanje, zadržavanje i prizivanje informacija
20
Q
osnovni procesi pamćenja?
A
- registracija - bilježenje i zadržavanje velikog broja informacija (1-2 sekunde) u senzornom skladištu
- retencija - zadržavanje registrovanih informacija, omogućava da naučenu informaciju kasnije koristimo
- reprodukcija - od suštinskog značaja za evaluaciju pamćenja
21
Q
šta je reprodukcija? kako se odvija? šta na nju utiče? šta je transfer znanja?
A
- reprodukcija je oživljavanje ranije upamćenog, bez ponovnog opažanja
- odvija se kroz svjesno prisjećanje i rekogniciju ranije upamćenih sadržaja
- na reprodukciju utiču: sugestibilnost, zablude, predsrasude, osjećanja
- “transfer znanja” - prenošenje dejstva ranijeg učenja na kasnije
22
Q
učenje?
A
- usvajanje novih znanja
- podrazumijeva konsolidaciju (utvrđivanje)
- ponavljano upamćivanje sa ciljem da se informacija trajno zadrži
- suština je u ponavljanju
- postoji direktna srazmjera između učenja i inteligencije
- produktivno i neproduktivno učenje
23
Q
koji faktori uslovljavaju produktivno učenje?
A
- motivacija
- svjesno postavljanje cilja da se materija trajno nauči
- verbalno logično - smisaono učenje
- slaganje metoda učenja sa individualnom dispozicijom za učenje
- glasno preslišavanje
- višestruko ponavljanje
- vremenska raspodjela sadržaja
- ličnost predavača
24
Q
zaboravljanje? šta su proaktivna i retroaktivna inhibicija?
A
- određeni gubitak ili redukovan pristup informacijama koje su u prošlosti bile usvojene i upamćene
- posljedica odsustva ponavljanja i negativnog efekta aktivnosti koja se obavlja posle učenja
- proaktivna inhibicija - aktivnost koja je prethodila učenju utiče na zaboravljanje sadržaja koji se naknadno uči
- retroaktivna inhibicija - kočenje prethodnih asocijacija narednim
25
poremećaji pamćenja?
- kvantitativni
- kvalitativni
(kriterijum je reproduktivna moć ispitivane osobe)
26
kvantitativni poremećaji pamćenja?
- hipermnezija - neobično detaljna i živa sjećanja
- hipomnezija - smanjeno pamćenje
- amnezija - potpuno nesjećanje
- tokom stanja smanjenja ili gubitka svijesti pamćenje je disfunkcionalno
- kod organskih poremećaja se vjerovatno radi o poremećaju u registraciji i retenciji
- kod psihogenih poremećaja se prevashodno radi o izmijenjenoj reprodukciji zapamćenog
- različiti poremećaji pamćenja mogu da daju razne lokalizacije moždanog oštećenja
27
amnezije?
- patološki gubitak pamćenja
- određena iskustva su zaboravljena i postala nepristupačna za svjesno prisjećanje
- terminom amnezija se označavaju različiti poremećaji pamćenja
- organska oštećenja mozga (trauma, demencije, gubitak svijesti)
- psihogene, tj. funkcionalne (psihološka trauma, disocijativne reakcije)
28
kvalitativni poremećaji pamćenja?
pojava rearanžiranja zapamćenog, sa iskrivljenim prisjećanjem koje podrazumijeva uključivanje lažnih pojedinosti, poremećaje odnosa u vremenu ili konfuziju pamćenja sa fantazijama
- alomnezije
- kriptomnezije (nesvjesni plagijat)
- konfabulacije
- pseudologija fantastika
- paramnezije
29
alomnezije?
retrospektivna falsifikacija - naknadno izvrnuto sjećanje
- nesvjesno, nenamjerno falsifikovanje sjećanja, da bi se prilagodila sadašnjim emocionalnim potrebama
- osoba iskreno vjeruje u falsifikovano sjećanje, sa dodavanjem netačnih elemenata na uopšteno "dobro" zapamćeno
- iluzija pamćenja
- izmijenjeno sjećanje za realne događaje ("kako je trebalo" ili "kako je moglo da bude")
- od stanja zavisna sjećanja - neuspjesi prizivanja, koji su obrnuti kroz ponovno stvaranje konteksta u kojem je sjećanje prvobitno formirano
obmane sjećanja pod uticajem aktuelnih psihopatoloških doživljavanja:
- depresija, manični, paranoidni bolesnici
- uticaj afekta - poremećaji raspoloženja
- sumanute ideje - psihotični poremećaji
- sugestije - djeca, oligofrenija
30
konfabulacije?
- oblik paramnezija
- izmišljenim događajima se ispunjava praznina u sjećanju
- paraphrenia phantastica
- MOPS - organski moždani psihosindromi
- Korsakovljeva psihoza - alkoholni amnestički sindrom
31
pseudofantastika (pseudologija fantastika)?
- mitomanija, sindrom Minhauzena
- osoba preuveličava, fabrikuje ili indukuje svoju bolest kako bi dobila pažnju
- patološka lažljivost kod poremećaja ličnosti (narcistični, granični, histerični)
32
paramnezije?
aka identifikujuća paramnezija
- poremečaji opažanja ili pamćenja vremenskog toka
- deja vu, deja pensee, deja entenduu
- jamais vu, jamais entendu, jamais pensee
- stanja umora, intoksikacije, parcijalni epileptični napadi
- sreću se u svakodnevnom životu
33
proces usvajanja novog materijala?
(senzornog, perceptivnog ili konceptualnog tipa, koji može da dolazi iz okoline ili od same osobe)
- da bi se novi materijal usvojio osoba mora da prati informaciju koja se prezentuje, potom se ona registruje kroz odgovarajuće senzorne puteve, a zatim se obrađuje i kortikalno organizuje
- novoregistrovani materijal se prenosi iz neposrednog pamćenja preko kratkotrajnog pamćenja do dugotrajnog
34
skorašnje pamćenje?
- klinički termin
- upamćivanje informacije uskladištene i sačuvane unutar nekoliko sati, dana
35
kliničko razlikovanje pamćenja?
3 vrste - dvije su sukcesivni stadijumi kratkotrajnog pamćenja:
1. ultrakratko - neposredno registrovanje informacije
2. kratkoročno
3. dugotrajno
36
gdje je informacjia u neposrednom (ultrakratkom) pamćenju?
je privremeno zadržana u reverbracijskim neuronskim krugovima
37
konsolidacija?
- proces čuvanja informacije kao dugotrajnog pamćenja
- sastoji se od prelaska informacija iz kratkoročnog u dugoročno (oko pola sekunde) i njihovog stabilizovanja
- dugoročno uskladištena informacija je podložna ponavljanju i daljoj organizaciji
38
kako se informacije organizuju u dugotrajnom pamćenju?
- organizuju se na osnovu značenja - što olakšava njihovo prizivanje
39
kako se informacije organizuju u kratkoročnom pamćenju?
- organizuju se u smislu bliskosti ili dodirnih tačaka, senzornih svojstava (npr. slični zvuci, oblici, boje)
40
osnovni procesi pamćenja?
1. registrovanje - bilježenje i zadržavanje ogromnog broja nadolazećih informacija veoma kratko (max. 1-2 sekunde) u senzornom skladištu
2. retencija - zadržavanje registrovanih tragova pamćenja
3. reprodukcija
41
kako se ogledaju poremećaji pamćenja?
kroz prekid registrovanja, retencije ili reprodukcije
- u praksi se najčešće procjenjuje samo reprodukcija (suštinski proces za evaluaciju pamćenja)
42
reprodukcija?
- sposobnost ponovnog i svjesnog prisjećanja ili prepoznavanja prethodno zadržanih sjećanja iz pamćenja
- odvija se kroz prisjećanje (nalaženje informacija u dogoročnom pamćenju) i kroz prepoznavanje (nalaženje informacije na osnovu date karakteristike)
43
koji faktori imaju značajnu ulogu u procesu učenja?
- postavljanje cilja
- odluka da se zapamti što trajnije
- logična povezanost onoga što se uči
- asocijativna povezanost
- ponavljanje kojim se tragovi pamćenja zadržavaju satima
- preslišavanje
- motivacija
- vremenska raspodjela na duže vremenske intervale
- učenje cjeline
44
šta je zaboravljanje?
izvjestan gubitak ili smanjen pristup informacijama, iako su u prošlosti usvojene i uskladištene - neprekidno se javlja kao normalno zaboravljanje
45
normalno zaboravljanje?
- stariji događaji se lošije pamte od skorijih
- važniji događaji se veoma živo zadržavaju u pamćenju
- obično se zaboravljeni događaji mogu prizvati podsticanjem, asocijativnim sjećanjima, ili drugim oblicima stimulacije (npr. hipnoza)
- ipak se bar nešto trajno gubi iz sjećanja zbog neupotrebe ili miješanja novijih naučenih informacija ili iskustava, kao i zbog normalne organske razgradnje informacija koje su nepotrebne, čak i ako su upamćene
46
hipermnezija?
- intenzivno efikasno pamćenje koje se sreće kao prolazna ili trajna osobina nekih ljudi
- situacije vitalne ugroženosti, sch, BAP, epilepsija, nadarene osobe
- neobično detaljna i živa sjećanja
47
hipomnezija?
- smanjena sposobnost pamćenja
- zbog zamora, iscrpljenosti, neuroze
- može biti psihogena, organska
48
lokalizacije moždanih oštećenja na osnovu amnezija?
- parijetalne lezije dovode do oštećenja kratkoročnog pamćenja
- temporalne lezije dovode do dugoročnog
- frontalne lezije dovode do poremećaja formiranja strategija učenja i pamćenja redosljeda događaja
49
vrste amnezije?
- anterogradna
- retrogradna
- kongradna
- amnezije kod dementinih
- funkcionalne/psihogene amnezije
50
anterogradna amnezija?
- posle traumatskog događaja
- nemogućnost registrovanja ili učenja nove informacije
- nemogućnost upamćivanja novih informacija, od momenta početka neke bolesti ili traume i za neko vrijeme nakon toga
- uglavnom nestaje nakon nekoliko nedelja
51
retrogradna amnezija?
- deficit podataka iz vremena prije traumatskog događaja
- teškoće prizivanja iz dugoročnog pamćenja ranije upamćenih informacija
- proteže se vremenski unazad u različitom vremenskom periodu
- sa povratkom pamćenja se obično prvo vraćaju stariji događaji
52
kongradna amnezija?
zaboravljanje događaja koji su se odvijali tokom ošećenja svijesti
53
amnezije kod dementnih?
- organski poremećaji pamćenja
- u suprotnosti sa očuvanim sjećanjem za starije događaje
- osoba zaboravlja imena, datume, gdje je nešto ostavila, šta je namjeravala da uradi, ne prepoznaje poznate ljude, izgubi se u nepoznatoj sredini, ne zna koji je mjesec ili godišnje doba...
54
funkcionalne (psihogene) amnezije?
- vremenski period koji obuhvata zaboravljene događaje je veoma ograničen, nejasan, nedosljedan ili selektivan
- u osnovi su psihogeni faktori (najčešće potiskivanje)
- do "zaboravljenih" sadržaja se može doći određenim metodama (npr. psihoanaliza)
- često kod histeričnih disocijativnih reakcija
55
Korsakovljeve trijade?
- amnezija
- konfabulacije
- polineuritis
56
kriptomnezije?
- nesvjesni plagijat
- osoba citira nečije djelo kao svoje, uvjerena da to djelo nikad nije vidjela
