Inteligencija i poremećaji inteligencije

Question 1

šta je IQ?

Answer 1

indeks, broj, koji pokazuje kako ljudi izvode zadate i standardizovane testove u odnosu na druge čije norme postoje, a koji su istog kalendarskog uzrasta

Question 2

3 glavna pitanja vezana za IQ?

Answer 2

• da li je IQ jedinstven (opšta sposobnost) ili multifaktorski (mnoge različite sposobnosti)?
• na koji način biologija i sredina utiču na IQ?
• da li je IQ dobar prediktor akademskog uspjeha, odnosno, životnog uspjeha pojedinca?

Question 3

najvažnije osobine inteligentnih ljudi?

Answer 3

• sposobnost pojmovnog-apstraktnog mišljenja
• sposobnost brzog učenja
• kreativnost (sposobnost rješavanja novih zadataka)
• logično rasuđivanje i shvatanje
• sposobnost razlikovanja bitnog i nebitnog
• samokritičnost
• sposobnost da se sopstveno znanje primijeni u praksi
• vještina ophođenja sa ljudima (socijalna inteligencija)

Question 4

4 vrste teorija inteligencije?

Answer 4

• psihometrijske teorije inteligencije (Bine, Gilford, Terman, Terston, Spirman, Katel, Horn)
• neurološke (biološke) teorije
• razvojne teorije (Pijaže, Vigotski)
• teorije obrade informacije (Stenberg)

Question 5

genetika i inteligencija?

Answer 5

• procjenjuje se da je 40-80% varijacija u IQ u vezi sa genetikom
• stepen genetskog uticaja povećava se kako djeca rastu
• Jensen tvrdi da procjena od 80% važi za inteligenciju u kasnijem odraslom dobu, dok je u djetinjstvu samo oko 40%
• svi se slažu da razlike mogu biti u direktnoj vezi sa životnom sredinom:
  a) društvena sredina (porodica, vršnjaci, škola)
  b) ne-socijalna sredina (ishrana, zagađivači, bolesti)

Question 6

Pijaže i inteligencija?

Answer 6

funkcija inteligencije je adaptacija

Question 7

Vigotski i inteligencija?

Answer 7

• inteligencija je kapacitet za učenje kroz instrukciju
• razvoj nije samo biološki, već i kulturno-istorijski
• više i niže mentalne funkcije

Question 8

niže mentalne funkcije (Vigotski)?

Answer 8

• prirodne
• počivaju na biološkim i neurofiziološkim osnovama
• po njima je čovjek sličan životinjama
• univerzalne, istorijski nepromjenljive
• percepcija i neposredno pamćenje

Question 9

više mentalne funkcije (Vigotski)?

Answer 9

• kulturne
• vezane isključivo za ljudsku vrstu
• nisu univerzalne, zavise od kulture - socijalne sredine i istorije
• istorijski promjenljive jer počivaju na znaku i značanju, a oni se mijenjaju
• logičko (ne neposredno) pamćenje, mišljenje, usmjerena pažnja

Question 10

načini procjene inteligencije?

Answer 10

• intervju
• fizionomija
• način izražavanja
• bogatsvo rječnika
• male testove treba prilagoditi očekivanom intelektualnom nivou
• treba biti oprezan - bolje precijeniti nego potcijeniti

Question 11

testovi procjene inteligencije u kliničkoj praksi?

Answer 11

• najčešće se koriste Vekslerovi testovi za odrasle i djecu
• individualno zadavani, kompozitni testovi u vidu baterije - svaka od varijanti se sastoji iz više subtestova

Question 12

duhovna inteligencija (SQ)?

Answer 12

• inteligencija koja vodi do značenja, vizija, vrijednosti (kreativna inteligencija)
• vrsta inteligencije pomoću koje intuitivno rješavamo probleme smisla, značenja i vrijednosti, pomaže nam da sebe smjestimo u bogatiji smisaono-značenjski kontekst
• životna inteligencija: hrabrost, samospoznaja, razumijevanje života, drugih, ljudskih iskustava, rješavanje problema

Question 13

intelektualni deficiti?

Answer 13

• oligofrenije - urođene ili u ranom djetinjstvu stečene
• demencije - gubitak ranije postojećih intelektualnih sposobnosti

Question 14

opšta podjela intelektualnih deficita?

Answer 14

a) trajni
b) prolazni:
- mentalne retardacije (MR): urođene, stečene
- demencije
- pseudodemencije

Question 15

koeficijent inteligencije?

Answer 15

• IQ - umni uzrast/kalendarski uzrast x100
• 90-110 - prosječna inteligencija
• 80-90 - fiziološki tupi (“tupi normalni”)
• 70-80 - tupi
• ispod 70 - oblast mentalne retardacije
• 50-69 - laka mentalna retardacija/subnormalnost (5-8 na 1000, mentalni uzrast 9-12)
• 35-49 - umjerena MR (1-2 na 1000, mentalni uzrast 6-9)
• 20-34 - teška MR (mentalni uzrast 3-6)
• 0-20 - duboka MR (mentalni uzrast ispod 3)

Question 16

ICD-10 klasifikacija mentalne retardacije?

Answer 16

F70-F79 - mentalna retardacija
- F70 - laka MR
- F71 - umjerena MR
- F72 - teška MR
- F73 - duboka MR
- F78 - duga mentalna retardacija
- F79 - nespecifikovana MR

Question 17

etiopatogeneza?

Answer 17

• genetski faktori
• prenatalna izloženost raznim infekcijama i intoksikacijama
• perinatalna trauma
• postnatalno stečena stanja
• različiti socio-ekonomski nepovoljni uticaji

Question 18

moždani organski psihosindromi (MOPS)?

Answer 18

• raznorodna grupa mentalnih poremećaja kao posljedica afekcije mozga
• uzrokovani ili udruženi sa oštećenjem moždanog tkiva
• manifestuju se psihijatrijskom simptomatologijom - moždani psihosindromi

diferencijacija:
- akutni i hronični (način nastanka, tok i prognoza)
- psihotični i nepsihotični (kliničko ispoljavanje)

Question 19

psihopatološka ispoljavanja?

Answer 19

• poremećaj kognitivnih funkcija (pamćenja, inteligencije, učenja) i senzorijuma (svijesti i pažnje)
• poremećaj emocija (emocionalna labilnost, depresija, euforija, anksioznost)
• poremećaji ponašanja - povezani sa promjenama ličnosti (oštećeno procjenjivanje situacija i rasuđivanje, socijalno neprimjereno ponašanje…)

Question 20

demencija (4A)?

Answer 20

• demencija je sindrom stečenog intelektualnog deficita u kojem su jezgrovni poremećaji kratkoročnog i dugoročnog pamćenja, sa pridruženim poremećajima apstraktnog mišljenja i rasuđivanja, izmjene ličnosti
• afazija - gubitak ili poremećaj već stečenih jezičkih sposobnosti, govora
• amnezija - poremećaj pamćenja
• apraksija - nesposobnost da se urade kompleksne motorne aktivnosti
• agnozija - poremećaj percepcije

Question 21

demencija Alchajmerovog tipa - klinička slika?

Answer 21

• prve promjene - ponašanje (ranije uredna osoba postaje neuredna, zapuštena, izostaje kritičnost u ponašanju, koristi nepristojne riječi i pravi neumjesne šale)
• poremećaj pamćenja - glavni simptom, javlja se ubrzo (oštećeno pamćenje skorašnjih događaja, upamćivanje novog materijala, učenje, konfabulacije)
• oštećenje inteligencije - stečeno, oštećeno razlikovanje bitnog od nebitnog, usporeni misaoni procesi, nesposobnost da se prave planovi i slijede instrukcije, teškoće u razumijevanju apstraktnih pojmova, nesposobnost da se pojedinosti povežu u cjelinu
• poremećaj emocija - emocionalna labilnost, emocionalna inkontinencija, depresivna ispoljavanja, blaga euforija ili anksioznost
• poremećaj svijesti - dezorijentacija, osoba noću tumara, luta…

Question 22

šta je inteligencija?

Answer 22

• u osnovi konstituciono genetski definisan kapacitet, ali u značajnoj mjeri oblikovana okolinom
• kompleksna sposobnost da se asimilira činjenično znanje, da se rezonuje logično, da se manipuliše konceptima, da se bukvalno prevede u apstraktno, da se izađe na kraj smisaoni i jasno sa problemima i prioritetima koji se procjenjuju i vrjednuju kao značajni u određenoj situaciji, sposobnost rješavanja novih problema, mentalna adaptacija u novim ulogama
• sposobnost da se situacija razumije i da se iskoriste datosti u takvoj situaciji (praktična inteligencija)
• kapacitet korišćenja ideja ili simbola (asptraktna ili verbalna inteligencija)
• mogućnost da se uči iz iskustva
• vještina ophođenja sa ljudima (socijalna inteligencija)
• kapacitet za učenje i korišćenje naučenog (shvatanje, razumijevanje, pamćenje, integracija i mobilizacija usvojenih informacija u cilju rješavanja novih situacija)

Question 23

poremećaji inteligencije?

Answer 23

• često posljedica defekta u razvoju (urođeni ili stečeni
• zaostalost sa značajno smanjenim potencijalom za razumijevanje, učenje, pamćenje, rješavanje problema i sl.
• oligofrenija - mentalna retardacija

Question 24

šta podrazumijevaju stečeni intelektualni poremećaji?

Answer 24

• redukciju raznovrsnih intelektualnih sposobnosti koje su ranije postojale
• kod osoba koje su nekada imale “normalnu” inteligenciju može nastupiti umanjenje ili progresivno propadanje intelektualnih sposobnosti kao posljedica više ili manje teških oštećenja i disfunkcija mozga (npr. demencija)