Opiaty i anestetyki Flashcards
Mechanizm działania opiatów:
wiązanie z receptorami u, ∂ i k, które są połączone z białkami G
a) przez G alfa i –> hamowanie cyklazy adenylanowej (spadek cAMP)
b) przez G beta gamma –> zahamowanie napływu Ca2+ do komórki i stymulacja ucieczki K+
Czyści agoniści pełni receptorów opioidowych:
MORFINA OKSYKODON DIHYDROKODEINA PETYDYNA FENTANYL SUFENTANYL ALFENTANYL REMIFENTANYL METADON
Czyści agoniści częściowi receptorów opioidowych:
KODEINA
HYDROKODON
DEKSTROPROPOKSYFEN
Agoniści receptorów opioidowych o dodatkowym mechanizmie działania:
DEKTROMETORFAN (dodatkowo antagonista NMDA, silne działanie przeciwkaszlowe)
DIFENOKSYLAT, LOPERAMID (nie przechodzą przez BBB, działają na obwodowe receptory opioidowe)
TRAMADOL (dodatkowo hamuje wychwyt zwrotny NA i 5HT)
Mieszani agoniści antagoniści receptorów opioidowych)
BUPRENORFINA (agonista u, antagonista k)
BUTORFANOL, NALBUFINA (odwrotnie)
PENTAZOCYNA (agonista k oraz pseudoreceptorów opioidowych sigma)
Antagoniści receptorów opioidowych:
stosowane w zatruciach opioidami oraz leczeniu uzależnienia
NALOKSON (krótkie działanie, podawanie i.v.)
NALTREKSON (długie działanie, doustnie lub zastrzyki o powolnym uwalnianiu)
ALWIMOPAN (działa tylko obwodowo, stosowany w pooperacyjnej niedrożności porażennej oraz zaparciach spowodowanych stosowaniem opioidów)
Działanie opioidów:
- przeciwbólowo, euforyzująco
- przeciwkaszlowo, zwężająco na źrenicę
- depresyjnie na ośrodek oddechowy
- uspokajająco i nasennie
- spadek cTK, rozszerzenie naczyń, zmniejszenie zapotrzebowania serca na tlen
- nudności, wymioty, zaparcia
- wzrost napięcia zwieraczy
- retencja moczu, przedłużenie porodu
- hamowanie uwalniania LH, stymulacja wydzielania ADH i PRL
- zahamowanie funkcji komórek NK
- wysypka, świąd, zaczerwienienie skóry (uwalniacze histaminy z masto)
MORFINA
- naturalny alkaloid opium
- silniej działa jej metabolit - 6-glukuronian morginy
- można p.o., i.v. lub w plastrach na skórę
- silne działanie przeciwbólowe - lek z wyboru w kontroli bólu w : poważnych urazach, zawale serca, chorobie nowotworowej
- niemodyfikowana - trzeba podawać p.o. 4 h
- o przedłużonym uwalnianiu - wystarczy co 12 h
DIHYDROKODEINA, OKSYKODON
- słabie opiaty półsyntetyczne, OKSYKODON nawet słabszy
- często podaje się razem z NSLPZ lub PARACETAMOLEM w celu lepszej kontroli bólu z użyciem dwóch mechanizmó
PETYDYNA
- syntetyczny opioid z komponentą cholinolityczną
- nie powoduje skurczu źrenicy ani zaparcia
- nie ma działania przeciwkaszlowego
- słabo działa na mięśniówkę gładką - bezpieczny w czasie porodu i w schorzeniach DŻ
- metabolizm do toksycznej norpetydyny - żeby zapobiec zatruciu, nie można stosować jej długo ani wtedy gdy potrzebne są powtarzalne dawki
- krótsze działanie niż MORFINA - leczenie ostrych dolegliwości bólowych
FENTANYL, SUFENTANYL, ALFENTANYL, REMIFENTANYYL
- i.v. w celu zniesienia bólu przed- i pooperacyjnego
- indukcja znieczulenia chirurgicznego
- bardzo często w operacjach kardiochirurgicznych, bo nie mają działania depesyjnego na serce
- uważane za bezpieczne anestetyki - można podać ich antagonistę (NALTREKSON) i mają krótkie działanie (metabolizm przez esterazy osoczowe)
- REMIFENTANYL - ultraszybkie i ultrakrótkie działanie
- są to najsilniejsze opioidy, ale wywołują mniejsze nudności
- FENTANYL - 100x silniejszy niż MORFINA
METADON
- długo działający opioid
- stosuje się w leczeniu uzależnienia od opioidów –> raz dziennie p.o. u osób uzależnionych
KODEINA, HYDROKODON, DEKSTROPROPOKSYFEN:
- czyści agoniści częściowi
- p.o. w bólach o umiarkowanym nasileniu
- często razem z NSLPZ i PARACETAMOLEM w celu lepszej kontroli bólu
- KODEINA i HYDROKODON mają właściwości przeciwkaszlowe i są w ten sposób stosowane
BUPRENORFINA
- częściowy agonista rec u i antagonista rec k
- wolno dysocjuje od rec u - dlatego długie działanie przeciwbólowe
- stosowany w bólach średnich i silnych
- leczenie uzależnienia od MORFINY
NALBUFINA, BUTORFANOL
- antagoniści rec u i agoniści rec k
- mniejsza skłonność do uzależnienia i wywołania niewydolności oddechowej
- BUTORFANOL - w sprayu donosowym można stosować na żądanie
PENTAZOCYNA
- agonista rec k oraz pseudoreceptorów opioidów sigma (które są odpowiedzialne za objawy psychozopodobne)
- słaby opioid
- można stosować łącznie z NSLPZ i paracetamolem
DEKSTROMETORFAN
- agonista receptorów opioidowych, dodatkowo antagonista receptorów NMDA
- silne działanie przeciwkaszlowe - i z tego wskazanie jest stosowany
- kontrola “nietrzymania afektu” - czyli nagłych nieadekwatnych do sytuacji napadów śmiechu lub płaczu
DIFENOKSYLAT, LOPERAMID
- agoniści receptorów opioidowych, szczególnie silnie działające na mięśniówkę gładką jeli
- leki przeciwbiegunkowe
TRAMADOL
- agonista receptorów opioidowych, dodatkowo inhibitor wychwytu zwrotnego NA i 5HT
- wskazany w średnio nasilonych bólach przewlekłych
NALOKSON
- krotko działający antagonista receptorów opioidowych
- nie wchłania się po podaniu p.o. , podajemy zawsze i.v.
- leczenie uzależnienia od opioidów
- w zatruciu opioidami - koniecznie kilkakrotne powtórzenie dawki w celu zapobieżenia niewydolności oddechowej
- jako dodatek do tabletek z opioidami - zapobieganie stosowania ich jako leków i.v. po rozpuszczeniu przez osoby uzależnione (po podaniu p.o. nie wywołuje efektu, po podaniu i.v. zadziała antagonistycznie do pozostałych leków zawartych w preparacie)
NALTREKSON
- długo działający antagonista rec opioidowych
- leczenie uzależnienia od opioidów
- doustnie lub raz w miesiącu w postaci zastrzyków o przedłużonym uwalnianiu
- udowodniona skuteczność w zmniejszaniu ochoty na alkohol u osób uzależnionych
ALWIMOPAN
- antagonista obwodowych receptorów opioidowych
- leczenie pooperacyjnej niedrożności porażennej jelit oraz zaparć spowodowanych przedłużonym stosowaniem opioidów.
współczynnik olej/gaz
współczynnik krew/gaz
MAC
- im wyższy współczynnik olej/gaz –> tym niższe MAC –> tym większa siła anestetyku gazowego
- im niższy współczynnik krew/gaz - tym szybciej lek indukuje znieczulenie
MAC - minimum alveolar concentration - minimalne ciśnienie parcjalne gazu w pęcherzykach wymagane do wywołania najmniejszego znieczulenie - zniesieie odruchowej reakcji na ból przy przecinaniu skóry skalpelem u 50% społeczeństwa
Podział anestetyków gazowych ze względu na szybkość działania:
Szybko działające (niski współczynnik krew/gaz)
PODTLENEK AZOTU
SEWOFLURAN
DESFLURAN
Powoli dziłające (wysoki współczynnik krew/gaz)
HALOTAN
ENFLURAN
IZOFLURAN
Mechanizm działania anestetyków wziewnych
- łączenie się z GABAa –> nasilenie napływu Cl- do komórki i wypływu K+ z komórki –> hiperpolaryzacja i zmniejszenie pobudliwości neuronów
- hamowanie napływu Ca2+ i Na+ do komórki - zmniejszenie aktywacji komórki
PODTLENEK AZOTU
- słaby anestetyk wziewny, ale szybko działajacy
- MAC > 1 atm. - nie da się samodzielnie nim wywołać znieczulenia
- łączy się z lekami o wyższym współczynniku krew/gaz (wolniej działającymi), ale też o wyższej sile działania
HALOTAN
- silny anestetyk, wolno indukujący znieczulenie i wybudzanie
- prekursor anestetykow halogenowanych
- u dzieci często stosowany bo nie śmierdzi
Niepożądane: - zapalenie i niewydolność wątroby
- hipertermia złośliwa (w przypadku mutacji recepotra rianodynowego –> zwiększenie stężenia Ca2+ w mięśniach i skurcz tężcowy produkujący dużo ciepła)
- depresja mięśnia sercowego (spadek CO)
- uczulenie mięśnia sercowego na katecholaminy
Leki wywołujące hipertermię złośliwą:
- HALOTAN
- IZOFLURAN
- SUKSAMETONIUM
ENFLURAN, IZOFLURAN
- działają słabiej niż halotan, ale szybciej indukują znieczulenie i wybudzenie
- dają efekt miorelaksacyjny
Niepożądane: - supresja ośrodka oddechowego
- ENFLURAN - metabolizm do związków nefrotoksycznych i drgawkorodnych
DESFLURAN
- silny anestetyk
- szybka indukcja znieczulenia i szybkie wybudzanie
- może powodować podrażnienie DO i skurcz krtani
SEWOFLURAN
- silny anestetyk
- szybka indukcja znieczulenia i szybkie wybudzanie
- anestetyk przyszłości, ale wymaga drogie sprzętu bo normalne pochłaniacze CO2 w zwykłych aparatach powodują jego metabolizm do związków nefrotoksycznych
Anestetyki dożylne:
a) barbiturany
b) benzodiazepiny - zwykle dodatkowo w celu indukcji znieczulenia, na kilkadziesiąt minut przed podaniem właściwych anestetyków
c) opioidy - (fentanyl, remifentanyl) - często z kardiochirurgii bo nie wywołują depresji mięśnia sercowego i można podać ich antagonistę (NALTREKSON) dla odwrócenia działania
d) PROPOFOL
e) ETOMIDAT
f) KETAMINA
TIOPENTAL
- anestetyk z grupy barbituranów
- i.v. w celu indukcji znieczulenia
- bardzo lipofilny
- kumuluje się w organizmie i nie podlega metabolizmowi –> efekty toksyczne
- krótki czas działania - wynika z początkowego gromadzenia się w OUN i następczej szybkiej redystrybucji do innych tkanek
PROPOFOL
- nie ma działania przeciwbólowego
- ultraszybka indukcja
- bardzo lipofilny preparat podawany i.v. w wysokokaorycznym preparacie intralipidowym
- dystrybucja do innych tkanek ale też metabolizm w wątrobie –> nie kumuluje się.
- można zarówno indukować jak i podtrzymywać znieczulenie
ETOMIDAT
- krótko działający
- indukcja znieczulenia
- samodzielnie w znieczuleniu z zachowaniem świadomości
- często w stanach nagłych przed podaniem innego właściwego anestetyku
- nie wpływa depresyjnie na układ oddechowy ani sercowo-naczyniowy
KETAMINA
- anestetyk dożylny, dodatkowo antagonista receptora NMDA dla kwasu glutaminowego
- wywołuje znieczulenie zdysocjowane - pacjent w pozornym kontakcie, ale nie czuje bólu, nei reaguje na bodźce i nie pamięta przeprowadzonej procedury
- często stosowane do krótkich zabiegów i u dzieci
- można podawać i.m. (dobry u pacjentów z utrudnionym dostępem żylnym)
- stymulująco na układ krążenia - wzrost CTK i HR
NIepożądane:
- pobudzenie
- wzrost aktywności motorycznej
- halucynacje
- żywe sny
