Leki immunosupresyjne Flashcards
Leki cytotoksyczne:
AZATIOPRYNA MYKOFENOLAN MOFETYLU MIZORYBINA LEFLUNOMIF CYKLOFOSFAMID METOTREKSAT WINKRYSTYNA PENTOSTATYNA
AZATIOPRYNA
- przekształcana do merkaptopuryny, jest antymetabolitem putyn
- hamuje syntezę DNA w limfocytach B i T
- zapobieganie odrzuceniu przeszczepu nerek, nerkowych powikłań tocznia, ciężkich postaci RZS i innych schorzeń autoimmuno
- metabolizowana przez oksydazę ksantynową –> uwaga na ALLOPURYNOL i FEBUKSOSTAT
Niepożądane: - mielosupresja
- wysypki
-biegunka - u “wolnych acetylatorów” -większe narażenie na mielosupresję
MYKOFENOLAN MOFETYLU
- przekształcany do KWASU MYKOFENOLOWEGO, który blokuje IMPDH2 (dehydrogenazę monofosforanu inozyny) –> hamuje powstawanie nukleotydów purynowych
- hamuje proliferację limfocytów T i B
- zapobieganie odrzucaniu przeszczepu nerki i GVHD
Niepożądane: - hepatotoksyczność,
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- teratogenny, wzrost ryzyka poronienia
MIZORYBINA
- hamuje IMPDH i syntazę GMP –>hamowanie syntezy puryn w limfocytach B i T
- poprawia działanie glikosteroidów (stabilizuje interakcję ich receptora z białkiem 14-3-3
- badania nad stosowaniem w autoimmunologicznych chorobach nerek
Niepożądane: - leukopenia, nudności, wymioty ale b. rzadko
LEFLUNOMID
- konwersja do aktywnego metabolitu - TERIFLUNOMIDU
- hamuje dehydrogenazę kwasu dihydroorotowego –> hamuje powstawanie pirymidyn
- blokada proliferacji limfocytów, hamuje produkcję przeciwciał, hamuje aktywność TNF-alfa i nasila produkcję cytokin przeciwzapalnych
- leczenie schorzeń autoimmuno
- głównie w RZS
Niepożądane; - biegunka, wyłysienie, wzrost masy ciała, uszkodzenie wątroby, wzrost ciśnienia tętniczego ; silnie teratogenny
CYKLOFOSFAMID
- alkiluje DNA
- czasem też jako przeciwnowotworowy
- małe dawki wpływają immunostymulująco
- duże dawki –> leczenie schorzeń autoimmunologicznych i zapalnych
- bardzo duże dawki –> przeciwnowotworowo
Niepożądane: - mielosupresja
- wyłysienie
- krwotoczne zapalenie pęcherza
- rak pęcherza
Leki wiążące się z immunofiliną:
inhibitory kalcyneuryny: CYKLOSPORYNA, TAKROLIMUS, PIMEKROLIMUS, WOKLOSPORYNA
–> hamują aktywność kalcyneuryny, która defosforyluje czynnik transkrypcyjny NFAT, który indukuje transkrypcję genów dla IL-2 –> w tens posób hamują wytwarzanie IL-2
inhibitory szlaku mTOR: SYROLIMUS ( RAPAMYCYNA) TEMSYROLIMUS RYDAFOROLIMUS ZOTAROLIMUS BIOLIMUS A9 --> blokują kinazę mTOR po połączeniu się. FKBP12 która normalnie jest pobudzana w momencie związania się IL-2 z receptorem na limfocytach --> ograniczają więc działanie IL-2 na limfocyty
Inhibitory kalcyneuryny:
- hamuje wytwarzanie IL-2 (blokada kalcyneuryny która aktywuje poprzed defosforylację NFAT transkrypcję genow dla IL_2)
CYKLOSPORYNA - doustnie, dożylnie w monoterapii lub skojarzeniu - zapobieganie odrzucaniu przeszczepu oraz reakcji GvHD, w schorzeniach autoimmuno (łuszczyca, RZS) Niepożądane: - hiperkaliemia, - dawkozależne uszkodzenie nerek - nadciśnienie tętnicz e - hiperglikemia - hiperlipidemia - zaburzenia neurologiczne - uszkodzenie wątroby
TAKROLIMUS, PIMEKROLIMUS
- Takrolimus znacznie częściej niż CYKLOSPORYNA - w postaci maści w łuszczycy i AZS
- –> w leczeniu AZS
- -> działania niepożądane pdobne jak CYKLOSPORYNA
uwaga na łączenie ich z lekami przeciwgrzybiczymi
Inhibitory kinazy mTOR
- hamują oddziaływanie IL-2 na limfocyty przez zablokowanie szlaku mTOR który jest aktywowany przez połączenie IL-2 z jego receptorem na limfocytach
SYROLIMUS, EWEROLIMUS
- zapobieganie GvH
TEMSYROLIMUS –> rak nerki
RYDAFOROLIMUS –> leczenie guzów tkanek miękkich
wszystkie - pokrywanie stentów do PCI
Niepożądane:
- SYROLIMUS i pochodne: uszkodzenie szpiku i uszkodzenie wątroby, biegunka, bóle głowy, hiperlipidemia
- TEMSYROLIMUS i RYDAFOROLIMUS –> krwawienia śródczaszkowe, hiperglikemia, hiperlipidemia, śródmiąższowe zapalenie płuc, upośledzenie gojenia ran
Poliklonalne przeciwciała antylimfocytarne
ALG i ATG
- z krwi koni, owiec, królików immunizowanych ludzkimi komórkami ukłądu odpornościowego
- zmniejszają liczbę krążących limfocytów T
- zapobieganie i leczenie ostrego odrzucania przeszczepu
NIepożądane:
- obrzęk, zaczerwienienie, ból w miejscu wstrzyknięcia
- cechy choroby posurowiczej
- odkładania IC
- zespół uwalniania cytokin
Monoklonalne przeciwciała przeciw antygenom limfocytów:
MURONOMAB-CD3 RYTUKSYMAB BLINATUMOMAB EFALIZUMAB ODULIMOMAB LIFITEGRAST ALEFACEPT ALEMTUZUMAB DARALUMUMAB KLENOLIKSYMAB, KELIKSYMAB TORALIZUMAB GALIKSYMAB GAWILIMOMAB SYPLIZUMAB ZOLIMOMAB/TELIMOMAB ARITOKS TREGALIZUMAB EPRATUZUMAB
MUROMONAB-CD3
- monoklonalne przeciwciało przeciw CD3 limfocytów T
- blokada interakcji limfocytów z antygenem
- leczenie ostrego odrzucania przeszczepu nerki, serca, wątroby
Niepożądane: - zespół uwalniania cytokin (dlatego podaje się z Paracetamolem i antyhistaminikami)
- zaburzenia hematologiczne
- stopniowe osłabienie działania - bo wytwarzane są przeciwciała antymysie
- uczulenie na białko mysie jest przeciwwskazaniem
(Podobne działanie: OTELIKSYZUMAB, TEPLIZUMAB, WIZYLIZUMAB)
RYTUKSYMAB
- mysi-ludzkie przeciwciało monoklonalne przeciw CD20 (na limfocytach B niedojrzałych i nowotworowych)
- eliminacja limfocytów B
- schorzenia nowotworowe z proliferacją limf B i ciężkie RZS
Niepożądane: - zespół uwalniania cytokin
- skurcz oskrzeli, spadek ciśnienia
- nasilenie choroby wieńcowe, niewydolności serca
- zatrzymanie krążenia
- częstość działań niepożądanych spada przy kolejnych zastosowaniach leku
Przeciwwskazania:
- nadwrażliwość na mysie białko
- czynne zakażenia
- ciężka niewydolność serca
- ciężki niedobór odporności
BLINATUMOMAB
- humanizowane białko fuzyjne
- jedna para łańcuchów rozpoznaje CD3 a druga CD19
- kieruje limfocyty cytotoksyczne do połączenia i zniszczenia komórek nowotworowych B
- II rzut w ostrej białaczce limfoblastycznej
- należy do nowej klasy podwójnej swoistości (BiTE)
EFALIZUMAB
- humanizowanie przeciwciało przeciw CD11a (fragment cząsteczki LFA-1)
- zapobiega przechodzeniu limfocytów do skóry
- s.c. w leczeniu łuszczycy
- testowany w odrzucaniu przeszczepu nerki
ODULIMOMAB
- podobny do EFALIZUMABU ( blokad CD11a czyli części LFA-1)
- testowany w schorzeniach autoimmunizacyjnych i transplantologii
LIFITEGRAST
- antangonista LFA-1
- blokuje wiązanie się z LFA-1 z ICAM-1
- krople w leczeniu zespołu suchego oka
ALEFACEPT
- białko złożone z fragmentu antygenu LFA-3
- blokowanie CD2 - obniżenie liczby limfocytów T
- zmniejszenie liczby limf T w zmianach łuszczycowych w skórze i zahamowanie proliferacji keratynocytów
- terapia łuszczycy
ALEMTUZUMAB
- humanizowanie IgG przeciw CD52 (na limfocytach B i T oraz monocytach i km NK)
- leczenie przewlekłej białaczki z komórek B
DARALUMUMAB
- ludzkie przeciwciało przeciw CD38 (w dużej ilości na komórkach plazmatycznych)
- używany w terapii szpiczaka plazmocytowego (powoduje apoptozę komórek nowotworowych)
KLENOLIKSYMAB, KELIKSYMAB
- przeciwciała chimeryczne (makak i człowiek) przeciw CD4
- ciężka astma i RZS
TORALIZUMAB
- przeciwciała przeciw CD40L - blokuje interakcję CD40 z DC40L
- testoway w Crohnie i stwardnieniu rozsianym
- podobne działanie: RUPLIZUMAB
GALIKSYMAB
- przeciwciało chimeryczne (małpa, człowiek) przeciw CD80
- testowane w leczeniu chłoniaków z komórek B
GAWILIMOMAB
- mysie pc przeciw CD147
- leczenie opornej na GKS rekację GvH