Leki układu autonomicznego Flashcards
Wskazania dla parasympatykomimetyków bezpośrednich
KARBACHOL, BETANECHOL, PILOKARPINA
- pooperacyjna atonia jelit i pęcherza
- jaskra zamkniętego kąta
- diagnostyka nadreaktywności oskrzeli w astmie
- zatrucie atropiną
KARBACHOL - podajemy w jaskrze gdy nie można podac PILOKARPINY
PILOKARPINA - dodatkowo pobudzanie ślinianek do wydzielania po naświetlaniu lub w chorobie Sjogrena i próba potowa w diagnostyce muko
Wskazania dla parasympatykomimetyków pośrednich (inhibitorów acetylocholinesterazy)
- leczenie miastenii
- leczenie Alzheimera
- zatrucie cholinolitykami
- odwracanie bloku nerwowo-mięśniowego
- jaskra zamkniętego kąta
Przeciwwskazania do zastosowania parasympatykomimetyków:
- choroba Parkinsona
- astma oskrzelowa
- czynna choroba wrzodowa
- stany skurczowe przewodu pokarmowego
- niedrożność DM lub DŻ
- ciężkie niedociśnienie
- zaburzenia przewodzenia w sercu
- zawał serca
- nadczynność tarczycy
Inhibitory acetylocholinesterazy:
EDROFONIUM - krótki czas działania, diagnostyka miastenii
FIZOSTYGMINA - przenika do OUN, leczenie zatruć cholinolitykami
NEOSTYGMINA - nie przenika do OUN, w atonii jelit/pęcherza i odwracanie bloku N-M po lekach niedepolaryzujących
PIRYDOSTYGMINA - lepiej się wchłania i dłużej działa niż neo, pierwszy rzut w leczeniu miastenii
EKOTIOPAT, DYFLOS - długo działające, stosowane w jaskrze
DONEPEZYL
GALANTAMINA
RYWASTYGMINA - przenikają do OUN, leczenie objawów demencji w chorobie Alzheimera
Objawy zatrucia inhibitorami acetylocholinesterazy:
Leczenie zatruć inhibitorami acetylocholinesterazy –> ATROPINA (i.v., i.m. lub s.c.), PRALIDOKSYM, OBIDOKSYM (te działają tylko we wczesnym okresie i tylko w przypadku związków fosfoorganicznych)
- Muskarynowe:
- pocenie, ślinienie, łzawienie
- nudności, wymioty, kurcze jelit, wzmożona perystaltyka
- duszność, sinica
- bradykardia, ucisk w klp - Nikotynowe
- drżenia włókienkowe, drętwienie mięśni
- osłabienie mięśniowe
- drgawki kloniczno-toniczne - z OUN
- wzmożenie pobudliwość
- lęk, niepokój, niestałość emocjonalna
- koszmary senne, apatia
- zaburzenia świadomości –> śpiączka
ParasympatykoLITYKI - efekty działania:
- hamowanie wydzielania gruczołów, suchość w jamie ustnej
- tachykardia
- rozszerzenie źrenicy (mydriasis) i cykloplegia
- rozkurcz mm gładkich
- hamowanie wydzielania żołądkowego
- ATROPINA - pobudzająco na OUN
HIOSCYNA - hamująco z niepamięcią
Wskazania dla sympatykolityków:
- kolki (skurcze mm gładkich przewodu, DŻ, DM)
- zaburzenia rytmu serca z bradykardią
- wyłączenie odruchów z n. X w czasie znieczulenia
- przed badaniem dna oka
- astma oskrzelowa, POChP
- choroba wrzodowa
- choroba/zespół Parkinsona
- zatrucie inhbitorami Acetylocholinesterazy
Parasympatykolityki
ATROPINA - nieselektywny antagonista, stosowana w premedykacji anestezjologicznej, w bradykardii (większe dawki atropiny dopiero powodują tachy), w stanach skurczowych DM i DŻ, uwalnia histaminę
HIOSCYNA - podobnie do atropiny, ale działa depresyjnie na OUN
TROPIKAMID - w okulistyce w celu rozszerzenia źrenicy, działa jak atropina ale krócej
CYKLOPENTOLAT - jak wyżej
IPRATROPIUM, TIOTRPIUM –> stosowane w leczeniu astmy i POChP, Tiotropium działa ok 10 razy silniej i ma lepszą farmakokinetykę, bo szybciej odłącza się od receptorów M2 i M1, a wolniej od M3, które chcemy zablokować w astmie
BENZATROPINA - w chorobie Parkisnona i różnych zespołach parkinsonowskich
PIRENZEPINA, TELENZEPINA - selektywni antagoniści M1, stosowane w chorobie wrzodowej
Zatrucie atropiną –> leczymy PILOKARPINĄ lub FIZOSTYGMINĄ
- czerowny jak burak
- rozpalony jak piec
- suchy jak pieprz
- ślepy jak nietoperz
- niespokojny jak tygrys w klatce
Związki niedepolaryzujące wpływające na złącze nerwowo-mięśniowe:
(łącza się z receptorem, ale nie mają aktywności wewnętrznej, dlatego nie powodują depolaryzacji a więc też skurczu mięśnia)
TUBOKURARYNA - uwalnia histaminę
PANKURONIUM > WEKURONIUM > ROKURONIUM - związki o budowie steroidowej
ATRAKURIUM, CISATRAKURIUM (czysty izomer), MIWAKURIUM –> charakterystyczny sposób eliminacji z osocza (spontaniczny rozkład nieenzymatyczny lub z udziałem cholinoesterazy osoczowej) dlatego są bezpieczne u osób z niewydolnością wątroby lub nerek
Odwracania bloku N-M wywołanego przez związki niedepolaryzujące:
SUGAMMADEKS (pochodna gamma-cyklodekstryny, wiąże się z rokuronium i wekurownium
ATROPINA
Związki depolaryzujące
(wiąża się z recpetorem i wykazują aktywność wewnętrzną –> seria następujących po sobie potencjałów depolaryzujących –> blokada płytki nerwowo-mięśniowej)
SUKCYNYLOCHOLINA (SUKSAMETONIUM)
- ester kwasu bursztynowego (ma budowę podwójnej cząsteczki Ach)
Niepożądane:
- bradykardia
- hiperkaliemia
- wzrost ciśnienia śródgałkowego
- przedłużone zwiotczenie
- złośliwa hipertermia
Receptory adrenergiczne alfa:
alfa1;
- działa przez białko Gq –> wzrost IP3 i DAG
- powoduje skurcz naczyń
- agonista: FENYLEFRYNA
- antagonista: PRAZOSYNA, DOKSAZOSYNA, TERAZOSYNA
alfa2:
- białko Gi –> hamuje cyklazę i powoduje spadek cAMP
- obniżenie CTK, agregacja płytek i hamowanie uwalniania neuroprzekaźnika
- agonista: KLONIDYNA
- antagonista: JOHIMBINA
alfa2a:
- w OUN, jego pobudzenie działa uspokajająco i nasennie
- agoniści; DEKSMEDETOMIDYNA, MIWAZEROL
- antagonista: ATIPAMEZOL
alfa2b:
- w pniu mózgu \
- regulacja ośrodkowej impulsacji sympatycznej oraz napięcia zwieraczy przedwłośniczkowych
- agonista: KLONIDYNA
DEKSMEDETOMIDYNA, MIWAZEROL
- selektywni agoniści receptora alfa2a, którego pobudzenie ma działanie uspokajające i nasenne
Receptory adrenergiczne B:
B1:
- białko Gs –> wzrost cAMP
- inotropowo dodatnio, tachykardia, uwalnianie reniny z aparatu przykłębuszkowego
- agonista: DOBUTAMINA
- antagonista: ATENOLOL, METOPROLOL
B2:
- białko Gs –> wzrost cAMP
- aktywuje PKA - powoduje rozkurcz mięśni gładkich, rozszerzenie oskrzeli oraz stymuluje glikogenolizę w wątrobie
- agoniści: SALBUTAMOL, FENOTEROL, SALMETEROL
B3:
- stymuluje lipolizę w tkance tłuszczowej (przez Gs i wzrost cAMP)
Aminy katecholowe:
ADRENALINA
NORADRENALINA
DOPAMINA
ADRENALINA
- w równym stopniu działa na receptory alfa i beta
- stosowana w akcji reanimacyjnej (w asystolii 1-5 mg i.v. co 3-4 minuty) , we wstrząsie anafilaktycznym
- wzrost HR, wzrost ciśnienia skurczowego
- spadek ciśnienia rozkurczowego i TPR
NORADRENALINA
- dziąła bardziej na receptory alfa
- powoduje duży wzrost ciśnienia (zarówno skurczowego jak i rozkurczowego) oraz TPR
- stosowana w niewydolności serca z hipotonią oraz we wstrząsie septycznym
- duży wzrost ciśnienia i TPR może powodować odruchową wagotonię –> bradykardia
DOPAMINA:
- 0,5-5 ug/kg/min –> pobudza rec. dopaminergiczne w nerkach, rozkurcza naczynia nerkowe i zwiększa diurezę
- 5-10 ug/kg/min –> pobudza rec. B1 w sercu
- > 10 ug/kg/min –> pobudza głównie rec alfa1 powodując uogólniony skurcz naczyń, stosowana we wstrząsie septycznym
alfa-mimetyki: FENYLEFRYNA TETRYZOLINA NAFAZOLINA, KSYLOMETAZOLINA MIDODRYNA DROKSYDOPA
FENYLEFRYNA:
- selektywny agonista rec alfa1 –> naczynioskurczowo
- i.v. - utrzymanie CTK podczas znieczulenia ogólnego
- wspomagająco we wstrząsie i niedociśnieniu tętniczym
Niepożądane: niepokój, zaburzenia oddychania, oddawania moczu, zaburzenia widzenia i odruchowa bradykardia (bo skurcz naczyń)
NAFAZOLINA, KSYLOMETAZOLINA
- nieżyt nosa
- alergiczne zapalenie spojówek
TETRYZOLINA
- nieżyt nosa, nieinfekcyjne zapalenie spojówek i zapalenie zatok
Niepożądane: niedokrwienie przedniej części gałki ocznej, przekrwienie błony śluzowej, zespół suchego oka
MIDODRYNA
- w hipotonii ortostatycznej
Niepożądane: wzrost CTK, parestezje, świąd, zaburzenia oddawania moczu
DROKSYDOPA
- w hipotonii spowodowanej zaburzeniami neurogennymi
- ulega przemianie w NA przy udziale dekarboksylazy DOPA
B- mimetyki:
IZOPRENALINA
ORCYPRENALINA
DOBUTAMINA
IZOPRENALINA
- kiedyś w blokach serca
- nieselektywna
- bez powinowactwa do receptorów alfa
- bardzo zmniejsza TPR i ciśnienie rozkurczowe, zwiększa skurczowe
ORCYPRENALINA
- w przejściowych zaburzeniach rytmu serca
DOBUTAMINA
- we wstrząsie kardiogennym
- ciężka przewlekła niewydolność serca
- próba dobutaminowa - diagnostyka CHNS
- bardziej arytmogenna niż DOPAMINA
- nie ma działania diuretycznego
B2- mimetyki:
SALBUTAMOL, FENOTEROL
SALMETEROL
FORMOTEROL
SALBUTAMOL, FENOTEROL
- krótko działające, także jako leki tokolityczne
SALMETEROL (po 10-20 minutach)
FORMOTEROL (po 1-3 minutach)
- długo działające (LABA)
Mimetyki receptorów dopaminergicznych
FENOLDOPAM
FENOLDOPAM:
- agonista D1
- słaby antagonista receptorów alfa2
- szybki spadek ciśnienia - bo szybko rozkurcza naczynia krwionośne
- tylko w warunkach szpitalnych max przez 48 h
Niepożądane:
- flushing, reflex tachycardia, wzrost ciśnienia śródgałkowego
Pośrednie sympatykomimetyki (EFEDRYNA, PSEUDOEFEDRYNA)
EFEDRYNA - zwęża nn krwionośne w przypadku niedociśnienia, silnie pobudza OUN
PSEUDOEFEDRYNA - izomer D efedryny bez działania ośrodkowego; obkurczanie naczyń śluzówki, w zapaleniu zatok i zapaleniu GDO
