Opća načela gastrointestinalne funkcije - poglavlje 63 I Flashcards
fiziološka građa GI stijenke
- izvana prema unutra: seroza -> uzdužni mišićni sloj -> kružni mišićni sloj -> podsluznica -> sluznica, može još bit muscularis mucose
GI glatki mišić kao sincicij
- snopovi od po 1000 vlakana glatkog mišića(duga 200-500qm, promjer 2-10qm)
- snopovi odvojeni rahlim vezivom
- niti povezane pukotinskim spojištima -> omogućuje gibanje iona tj ap -> brže uzdužno nego poprečno
- sincicij -> ap putuje u svim smjerovima
električna aktivnost GI sustava - spori valovi
- stalno pobuđen spontanom elek aktivnošću -> spori valovi i šiljci
. - nisu ap nego spore, valovite promijene potencijala mirovanja -> 5-15mV -> 3-12/min -> npr želudac 3 kontrakcije u min
- uzrokuju -> Cajalove intersticijske stanice -> između slojeva glatkog mišića -> imaju ionske kanale koje ritmično mijenajju potencijal mirovanja -> prenosi se na glatke m stanice
- ne uzrokuju kontrakciju(osim u želucu)(ne uzrokuju ulaz Ca) -> potiču pojavu šiljastih potencijala
električna aktivnost GI sustava - šiljasti potencijali
- stalno pobuđen spontanom elek aktivnošću -> spori valovi i šiljci
. - pravi ap -> kad mebrana dođe do -40mV, a potencijal mirovanja je -50,60
- što je potencijal sporih valova viši -> frekvencija šiljastih je veća
razlika ap GI i živčanog sustava
- šiljasti potencijali traju 10-40puta dulje ->10,20ms
- ap uzrokuju spori kalcijsko-natrijski kanali -> kalmodulinski mehanizam -> Ca uzrokuje kretanje aktinskih i miozinskih niti
promijene potencijala mirovanja
uzrokuju depolarizaciju -> povećana podražljivost
- rastezanje mišića
- acetilkolin iz parasimp živaca
- Gi hormoni
uzrokuju hiperpolarizaciju -> smanjena podražljivost
- adrenalin, noradrenalin
-simpatikus
tonična tj trajna kontrakcija GI mišića
- može biti uz ritmične kontrakcije ili samostalna
- nevezana uz osnovni elek ritam sporih valova
- traje min ili satima -> traje ali mijenja svoju jakost
.
Može uzrokovat: niz šiljastih potencijala, hormoni, neprekidan ulazak Ca (trajno izazivaju depolarizaciju membrane)
crijevni živčani sustav
- vlastiti crijevni sustav -> u stijenci crijeva -> od jednjaka do anusa
1. mijenterični ili Auerbachov splet -> između uzdužnog i kružnog sloja mišića -> pokreti
2. podsluznični ili Meissnerov splet -> podsluznica -> lučenje izlučevina i krvotok - pod utjecajem simp i parasimp
- senzorički živci -> iz stijenke -> prema ganglijima simpatikusa, vagusom do debla ili moždini
razlike mijenteričnog i podsluzničkog spleta
Mijenterični
- lanac povezanih neurona
- upravlja mišićnom aktivnošću
- podraživanje -> jačanje toničke kontrakcije, jačanje intenziteta i frekvencije ritmičnih kontrakcija, pojačanje brzine provođenja ap -> ubrzavanje peristatike
- inhibicijsko djelovanje -> vazoaktivni intestinalni polipeptid -> inhibiraju se sfinkteri -> pilorični, iliocekalni(oni usporavaju prijenos hrane)
.
Podsluznični splet
- nadzire funkcije unutarnjeg dijela stijenke
- integirranje osjetnih signala, lokalno crijevno lučenje, lokalna aporpcija i kontrakcija podsluzničkog mišićja
nt crijevnih neurona
- acetilkolin(potiče probavu), adrenalin(i nor utišavaju), adenozin-fosfat, serotonin, dopamin, kolecistokinin, tvar P, vazoaktivni intestinalni polipeptid, somatostatin, leu-encefalin, met-encefalin, bombezin
parasimpatičko podraživanje GI sustava
- povećava aktivnost crijevnog živčanog sustava
- karnijalni i sakralni dio
Kranijalni -> vagus -> jednjak, želudac, crijeva do dfk
Sakralni -> S2,3,4 -> zdjelični živci -> do kraja debelog crijeva - postganglijski neuroni -> u crijevnim spletovima
simpatičko podraživanje GI sustava
- inhibira aktivnost crijevnog živčanog sustava
- T5-L2 -> moždina -> preganglijska vlakna u lancima -> periferni gangliji npr celijačni ili mesenterični -> tu su postganglijski neuroni -> vlakna vsuda po crijevu
- inhibicijsko djelovanje noradrenalina
- može se potpuno zaustavit gibanje hrane
aferentna vlakna iz crijeva
- mogu se inervirat: nadraživanjem sluznice, rastezanjem stijenke, kemikalijama
- mogu pokrenut ili obuzdat probavu
- važni za GI reflekse
GI refleksi
- refleksi unutar crijevnog živčanog sustava - za lučenje, peristaltiku, lokalne čimbenike
- refleksi -> crijevo -> prevetrebralni gangliji -> crijevo - gastrokolični, enterogastrični, kolonoilealni -> neki od tih uzrokuju pražnejnje a neki koče pražnjenje
- refleksi -> crijevo -> moždina -> deblo -> nazad - bolni refleksi, defekacija, vagusni za motoriku i lučenje
gastrin i kolecistokinin - podražaj za izlučivanje, mjesto izlučivanja, djelovanje
Gastrin
- bjelančevine, rastezanje, živci
- G stanice antruma, dvanaesnika i jejunuma
- potiče izlučivanja želučane kiseline i rast sluznice
.
Kolecistokinin
- bjelančevine, masti, kiseline
- I stanice dvanaesnika jejunuma i ileuma
- potiče lučenje enzima gušterače i hidrogenkarbonata, kontrakciju žučnog mjehura i rast engokrine gušterače
- koči pražnjenje želuca