Hormoni kore nadbubrežne žlijezde - poglavlje 78 I Flashcards
građa nadbubrežne žlijezde
- srž -> središnji dio, 20% žlijezde -> funkcionalno povezana sa simpatikusom -> adrenalin i noradrenalin
- kora -> izvana prema unutra: glomerulozna, fascikulatna, retikularna zona -> luči kortikosteroide
podjela hormona kore nadbubrežne žlijezde
- kortikosteroidi = sintetiziraju se iz steorida kolesterola, kem formule slične => luče mineralokortikoidi, glukokortikoidi i malo androgena
MINERALOKORTIKOIDI -> djeluju na minerale(elektrolite) u izvanstaničnoj tekućini -> najviše na Na i K = glavni aldosteron
GLUKOKORTIKOIDI -> djeluju na konc glukoze u krvi, metabolizam masti i bjelančevina = glavni kortizol
slojevi kore nadbubrežne žlijezde
- glomerulozna zona -> tanak sloj stanica -> odmah ispod kapsule -> čini 15% kore -> sadrži aldosteron sintazu -> luči ALDOSTERON -> na poticaj angiotenzina II i K
. - fascikulatna zona -> čini 75% kore -> luči glukokortikoide(kortizol i kortikosteron) i malo adrenalnih androgena i estrogena -> pod utjecajem ACTH (iz hipofize)
. - retiukularna zona -> unutarnji sloj kore -> luči adrenalne androgene(dehidroepiandrosteron i androstendion) -> pod utjecajem ACTH i drugih hormona iz hipofize
.
- lučenje kortizola i aldosteron => mezanizmi regulacije su neovisni i nedjeluju na oboje
porijeklo kolesterola za hormone nadbubrežne kore
- 20% sintetizira de novo kolesterol iz acetata u stanicama nadbubrežne kore
- 80% upotrebljava kolesterol iz LDL-a(visoka konc kolesterola) iz krvi => nadzire se povratnom spregom pod utjecajem ACTH
- ACTH potiče izbacivanje receptora za LDL i aktivnost enzima koji oslobađaju kolesterol
sinteza hormona nadbubrežne žlijezde
- kolesteorl u stanici -> kolesterol dezmolaza -> pregnenolon =» ovaj dio je regulacijski tj na ovaj dio djeluju različiti poticajni ili inhibicijski čimbenici
- sinteza dalje se odvija: ili u mitohondrijima i em -> zasebni enzimi djeuluju -> ako se promjeni 1 enzim može nastat promijena cijelog hormona
kem razlika kortizola i aldosterona
- kortizol -> keto kisik na C3 atomu i hidroksilirane C atome na 11 i 21
- aldosteron -> kisik na 18 C atomu
neki mineralo u glukokoritkoidi
MINERALO
- alodsteron
- deoksikortikosteron
- kortikosteron
GLUKO
- kortizol
- kortizon
- metilprednizon(sintetski 5x jači od kortizola)
- deksametazon(sintetski 30x jači od kotrizola)
.
- neki su i jedno i drugo -> čak i kortizol može imat mineralokortikoidno djelovanje pri nekim bolestima
prijenos kortizola i poluživot
- 95% vezan za bjelančevine plazme i to globulin koji veže kortizol
- zbog velikog vezanja -> usporeno uklanjanje iz plazme -> poluživot: 60-90min
prijenos aldosterona i poluživot
- 60% vezan za bjelančevine plazme - 40% slobodan
- kratak poluživot: 20min
svrha vezanja hormona za bjelančevine
- pričuva koja ublažava brze promijene konc slobodnog hormona -> kod npr kratkih razdobljas stresa di se više luči ACTH
- pričuva može poslužit i -> ravnomjernoj raspodjeli hormona kore nadbubrežne žlijezde
razgradnja hormona kore nadbubrežne žlijezde
- u jetri -> nakon toga se konjugiraju s glukuronatima ili sulfatima
- 25% tih spojeva se izluče žuči i fecesom
- 75% odlaze u cirkulaciju i bivaju izlučeni mokraćom
. - bolesti jetre -> manja brzina inaktiviranja hormona
- bolesti bubrega -> smanjeno izlučivanje anaktivnih konjugata
mineralokortikoidno djelovanje kortizola
- glavni mineralokortikoid -> aldosteron
- kortizol ima 2000x veću konc od aldosteorna u krvi ali aldosteron ima 3000x veće mk djelovanje
- kortizol se može vezat za mk receptore ali bubrezi imaju 11B-HSD2 enzim koji spriječava aktivaciju mk receptora kortizolom -> ili signalizaciju spriječava ili pretvara kortizol u kortizon koji ima puno manje djelovanje
sindrom prividnog viška mineralokortikoida
- osobe s manjkom 11B-HSD2 -> kortizol ima mk djelovanje-
- ista patofiza kao i kad imamo puno aldosterona
- isti učinak možemo postić -> uzimanjem puno sladića s gliciretinskom kiselinom
bubrežni učinci aldosterona
- u glavnim stanicama završnog distalnog -> povećava reapsorpciju Na i sekreciju K
- sabirna cijev -> isto samo manje
- zajedno s Na uvijek ide vode zbog osmoze i time Na ne mijenja svoju konc puno => količina apsorpcije Na razmjerna s količinom izvanstaniče tekućine
. - u umetnutim stanicama sabirnih kanalića -> potiče apsorpciju K uz kontratransport s H -> dakle H ide van
suvišak aldosterona
- povišenje volumena izvanstanične tekućine -> povišenje arterijskog tlaka => kompenzacija tlačnom natrijurezom i diurezom(povišenje količine 5-15% -> povišenje tlaka 15-30mmHg) -> snižavanje tlaka - bijeg od djelovanja aldosterona
- hipokalijemija -> osim što potiče izbacivanje K van, potiče i slanje K u stanice iz krvi -> poremećaji ap -> mišićna slabost
- metabolička alkaloza -> zbog puno izacivanja H iona