Ogólne Zasady Leczenia Nowotworów Flashcards
Chemioterapia a leczenie operacyjne - nomenklatura
- Leczenie adjuwantowe -> podanie leków po zabiegu chirurgicznym w celu eliminacji mikroprzerzutów
- Leczenie neoadjuwantowe - indukcyjne -> podanie leków przed operacją w celu zmniejszenia masy guza i poprawy doszczętności leczenia chirurgicznego
Leczenie ostrych białaczek etapy
- Indukcja -> radykalna redukcja liczby blastów białaczkowych
- Konsolidacja -> dalsza ich redukcja do poziomu niewykrywalnego
- Reindukcja -> powtórzenie indukcji w celu pełnego wyeliminowania resztkowych komórek białaczkowych -> nie zawsze stosowana
- Leczenie podtrzymujące -> łagodna chemioterepia -> niekiedy pomijana
Terminy do oceny skuteczności chemioterapii
- odpowiedź całkowita (complete response)
- odpowiedź częściowa (partial response)
- stabilizacja (stable disease)
- progresja choroby (progressive disease)
Typowe działania niepożądane leków biologicznych przeciwnowotworowych
- Zespół zmęczenia
2. Powikłania zakrzepowo-zatorowe
Typowe działania niepożądane i powikłania leczenia przeciwnowotworowego
- Nudności i wymioty
- Mielosupresja
- Zaburzenia sercowo-naczyniowe
- Zapalenie skóry wywołane przez leki hamujące receptor dla EGF
- Zaburzenia płodności i laktacji
- Wynaczynienie cytostatyków
- Zespół rozpadu nowotworu
- Wyłysienie
- Mucositis
Nudności i wymioty podczas leczenia przeciwnowotworowego
- Występują jako powikłanie wczesne i późne
- Mechanizm wczesnych: pubudzenie receptorów dla 5-HT w pp i strefie chemowrażliwej rdzenia przedłużonego
- Mechanizm późnych: niejasny
- Całkowite wyeliminowanie wymiotów typu:
1) wczesnego jest możliwe u 80% pacjentów
2) późnego -> u 40% - Postępowanie: leki podstawowe i uzupełniające
Które leki przeciwnowotworowe wykazują najsilniejsze działanie emetogenne typu wczesnego?
- Cisplatyna
- Cyklofosfamid
- Dakarbazyna
- Karmustyna
- Chlormetyna
Leki podstawowe do leczenia nudności i wymiotów podczas leczenia przeciwnowotworowego
-> podawane w miarę możliwości doustnie w najmniejszych skutecznych dawkach
- Antagoniści receptora 5-HT3
1) na godzinę przed podaniem cytostatyku
2) najskuteczniejsze w typie wczesnym-> zwłaszcza w połączeniu z GKS
3) wymioty typu późnego na nie słabo reagują - GKS (Deksametazon, Metyloprednizolon)
1) przed podaniem leku - Aprepitant -> antagonista receptora NK1
Antagoniści receptora 5-HT3 do leczenia nudności i wymiotów podczas leczenia przeciwnowotworowego nazwy
- Ondansetron
- Tropisetron
- Granisetron
- Palonosetron
Leki uzupełniające do leczenia nudności i wymiotów podczas leczenia przeciwnowotworowego
- Antagoniści receptora dopaminowego
- Olanzapina -> działa na receptory dla 5-HT (wiele) i antagonista receptorów dopaminowych (też różnych)
- Benzodiazepiny -> Klonazepam
- H1 blokery -> Prometazyna, Klemastyna
Antagoniści receptora dopaminowego do leczenia nudności i wymiotów podczas leczenia przeciwnowotworowego nazwy
- Metoklopramid
- Chlorpromazyna
- Tietylperazyna
Mielosupresja podczas leczenia przeciwnowotworowego -> co podawać
- Preparaty G-CSF
- Preparaty GM-CSF
- EPO -> gdy niedokrwistość
- Oprelwekina -> gdy ciężka małopłytkowość
Grupy leków przeciwnowotworowych, które stosunkowo często mogą wywołać HF
- Doksorubicyna -> w wysokiej dawce nawet do 40% pacjentów
- Idarubicyna
- Klofarabina
- Docetaksel
- Trastuzumab (do 20% pacjentów)
- Sunitynib
- Pazopanib
- Karfilzomib
Leki przeciwnowotworowe mogące wywołać nadciśnienie
- Blokery szlaku VEGF:
1) Bewacyzumab
2) Ramucirumab
3) Sunitynib
4) Aksytynib
5) Pazopanib
Leki przeciwnowotworowe uszkadzające śródbłonek naczyń -> mogące sprzyjać miażdżycy i nasileniu IHD
- Większość cytostatyków, szczególnie pochodne Platyny oraz analogi pirymidyn:
1) 5-FU
2) Kapecytabina
3) Gemcytabina - Leki blokujące szlak VEGF
- Radioterapia
Leki przeciwnowotworowe mogące powodować nadciśnienie płucne
- Dasatynib
Leki przeciwnowotworowe zwiększajace ryzyko arytmii
- Większość leków przeciwnowotworowych
Leki przeciwnowotworowe mogące wywoływać pericarditis
- Antracykliny
- Cyklofosfamid
- Bleomycyna
- Cytarabina
Zapalenie skóry podczas leczenia przeciwnowotworowego - objawy
- Osutka plamisto-grudkowa
- Krosty w miejscu mieszków włosów
- Zapalenie opuszek palców
- Złuszczanie
- Świąd
Zapalenie skóry podczas leczenia przeciwnowotworowego - rozwój zmian
Stopniowy:
- Początkowo zaczerwienienie, obrzęk i zaburzenia czucia -> zwłaszcza w obrębie twarzy i górnej części tułowia
- Następnie osutka plamisto-grudkowa
- Po 4-8 tygodniach zanokcica
- Pieczenie skóry owłosionej głowy
- Po 2-3 miesiącach:
1) przerzedzenie włosów na głowie
2) nadmierne owłosienie twarzy i rzęs
Zapalenie skóry - jakie leki przeciwnowotworowe
- Leki blokujące szlak EGF np:
1) Cetuksymab
2) Panitumumab
3) Gefitynib
4) Erlotynib
- > u 45-100% pacjentów
Krosty w miejscu mieszków włosowych podczas leczenia przeciwnowotworowego - postępowanie
- Miejscowo -> krem z 1% Metronidazolem
- Gdy większe nasilenie -> ogólnie stosowane:
1) Blokery H1 -> Cetyryzyna, Hydroksyzyna
2) NSAIDs -> Ibuprofen
3) Paracetamol - Leczenie rozległych zmian -> ogólnie podawana Doksycyklina
Świąd i suchość skóry podczas leczenia przeciwnowotworowego - postępowanie
- Środki zmiękczające skórę (5-10% mocznik)
2. Unikanie dłuższej ekspozycji skóry na mydło
Zapalenie opuszek placów podczas leczenia przeciwnowotworowego - postępowanie
- Miejscowo Betametazon lub Flutykazon
Zanokcica podczas leczenia przeciwnowotworowego - postępowanie
- Środki zapobiegawcze:
1) luźne obuwie
2) kąpiele antyseptyczne - Leczenie miejscowe:
1) krem z Klobetazolem
2) przymoczki antyseptyczne - Leczenie ogólne:
1) tetracykliny
2) Kloksacylina
Zaburzenia płodności i laktacji podczas leczenia przeciwnowotworowego
- Cytostatyki uszkadzają funkcjonowanie gonad u kobiet i mężczyzn -> hamują dojrzewanie i zmiejszając liczbę pęcherzyków pierwotnych i zmniejszając liczbę plemników w nasieniu
- Bd nasilony efekt u chorych powyżej 40 roku życia
- Ciąża po terapii przecinowotworowej wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powikłań (mała masa urodzeniowa, poronienia)
- > ale nie ma danych o wzroście prawdopodobieństwa zaburzeń rozwojowych u dziecka
Zaburzenia płodności i laktacji podczas leczenia przeciwnowotworowego - postępowanie
- Antykoncepcja po leczeniu przeciwnowotworowym -> przez 12 miesięcy
- Chore na raka sutka nie powinny zachodzić w ciążę przez 2-3 lata po zakończeniu leczenia
- Przed planowaną ciążą należy wykonać badania wykluczające nawrót choroby
- Karmienie piersią u kobiet z remisją raka sutka -> powinno się zachęcać do karmienia
- Po zakończeniu chemioterapii czynność hormonalna jajników i regularne miesiączki powracają u ok. 30% kobiet (brak danych o mężczyznach)
Leki wywołujące zaburzenia płodności i laktacji podczas leczenia przeciwnowotworowego u ponad 80% pacjentów
- Cyklofosfamid
- Busulfan
- Melfalan
- Chlorambucyl
- Dakarbazyna
- Prokarbazyna
- Ifosfamid
- Tiotepa
- Chlormetyna
Leki wywołujące zaburzenia płodności i laktacji podczas leczenia przeciwnowotworowego u 20-80% pacjentów
- Doksorubicyna
- Cisplatyna
- Karboplatyna
- Cytarabina
Leki wywołujące zaburzenia płodności i laktacji podczas leczenia przeciwnowotworowego u mniej niż 20% pacjentów
- Metotreksat
- Bleomycyna
- Fluorouracyl
- Daktynomycyna
- Merkaptopuryna
- Winkrystyna
Wynaczynienie cytostatyków
- Objawy:
- Miejscowy stan zapalny (ból, zaczerwienienie, obrzęk)
- Owrzodzenie
- Martwica
- Pojawiają się zwykle w ciągu kilku godzin, a po 1-4 tygodniach od wynaczynienia mogą powstać:
1) pęcherze z hiperpigmentacją
2) owrzodzenie
3) martwica tkanek - W zależności od charakteru uszkodzenia cytostatyki można podzielić na parzące i drażniące
Cytostatyki parzące nazwy i grupy
- > powodują pęcherze skóry i martwicę
1. Antracykliny
1) Doksorubicyna
2) Daunorubicyna
3) Epirubicyna
4) Idarubicyna
- Niektóre leki alkilujące
1) Amsakryna
2) Cisplatyna
3) Chlormetyna - Antybiotyki
1) Mitomycyna
2) Mitoksantron
3) Daktynomycyna - Antymetabolity
- Alkaloidy barwinka
- Taksoidy
Cytostatyki drażniące nazwy i grupy
- > powodują miejscową reakcję zapalną bez martwicy
1. Niektóre leki alkilujące
1) Dakarbazyna
2) Karmustyna
3) Melfalan
4) Ifosfamid
5) Tiotepa
6) Cyklofosfamid
2. Epipodofilotoksyny
3. Pochodne kamptotecyny
4. Pochodne platyny:
1) Cisplatyna -> mniejsze stężenia
2) Karboplatyna
3) Oksaliplatyna
5. Doksorubicyna liposomalna
Wynaczynienie cytostatyków - postępowanie ogólne
- Wstrzymanie podawania cytostatyku i pozostawienie kaniuli w naczyniu
- Zaaspirowanie wynaczynionego leku przez strzykawkę
- Jeśli istnieje antidotum na cytostatyk -> podać pod małym ciśnieniem przez pozostawioną kaniulę (następnie ją usunąć) oraz ostrzyknąć nim tkanki objęte wynaczynieniem
- Kończyna, na której doszło do wynaczynienia powinna być uniesiona przez 48h
- Wskazane jest zastosowanie okładów -> zimnych lub ciepłych w zależności od cytostatyku
- W wypadku rozległej martwicy należy opracować ranę chirurgicznie
Wynaczynienie antracyklin - postępowanie
- Zimne okłady
- Dimetylosulfotlenek (DMSO) w maści
- Deksrazoksan dożylnie
Wynaczynienie alkaloidów barwinka - postępowanie
- Ciepłe okłady
2. Hialuronidaza w rr przez pozostawioną kaniulkę i do obszaru wynaczynienia
Wynaczynienie taksoidów - postępowanie
- Zimne okłady
2. Hialuronidaza w rr przez pozostawioną kaniulkę i do obszaru wynaczynienia
Wynaczynienie Mitomycyny - postępowanie
- Dimetylosulfotlenek (DMSO) w maści
Wynaczynienie Cisplatyny lub Chlormetyny - postępowanie
- Ostrzyknięcie obszaru wynaczynienia rr tiosiarczanu sodu
Wynaczynienie cytostatyków - zapobieganie
- Dobór odpowiedniego naczynia -> dojście centralne, unikanie:
1) żył nakłuwanych w ciągu ostatnich 48 h powyżej planowego miejsca podania leku,
2) żył grzbietu ręki czy okolic dużych stawów,
3) żył ze zmianami zakrzepowymi - Monitorowanie miejsca wkłucia
- Właściwe podawanie cytostatyku:
1) przestrzeganie stężeń
2) płukanie kaniuli przed podaniem leku i po jego podaniu 0.9% NaCl
3) stosowanie w pierwszej kolejności leków silnie drażniących
Zespół rozpadu nowotworu - objawy
-> zagrażający życiu zespół zaburzeń metabolicznych wynikający z szybkiego rozpadu nowotworu
- Hiperurykemia
- Zaburzenia elektrolitowe:
1) Hiperkaliemia
2) Hiperfosfatemia
3) Hipokalcemia - AKI
- Arytmie i inne zaburzenia krążenia
- Drgawki
Zespół rozpadu nowotworu - zapobieganie
- Co najmniej 2 dni przed chemioterapią -> Allopurynol i przetaczanie płynów (diureza dobowa > 3l)
- W nowotworach układu krwiotwórczego z dużą masą komórek powinno się rozważyć wykonanie leukaferezy
Zespół rozpadu nowotworu - leczenie
- Przetaczanie płynów i forsowna diureza
- Allopurynol
- Hemodializa -> w razie niewydolności nerek
- Rasburykaza -> w razie ciężkiej hiperurykemii (rekombinowana oksydaza moczanowa -> rozkład kwasu moczowego do db rozpuszczalnej alantoiny)
Wyłysienie podczas leczenia przeciwnowotworowego
- Pojawia się najczęściej 2-3 tygodni po rozpoczęciu leczenia
- Jest całkowicie odwracalne
- Czasem w czasie podawania leków stosuje się zimny czepek -> ↓ przepływu krwi przez owłosioną skórę głowy
- > nie stosuje się go przy nowotworach, które mogą dawać przerzuty w okolicę głowy
Mucositis podczas leczenia przeciwnowotworowego - zapobieganie
- Zapobieganie owrzodzeniom jamy ustnej:
1) płukanie wodą
2) płukanie sodą oczyszczoną
3) płukanie słoną wodą - Stosowanie leków znieczulających miejscowo
