Leki Immunostymulujące Teoria Flashcards
1
Q
Podstawowe mechanizmy działania leków immunostymulujących
A
- Naśladują funkcjonowanie poszczególnych cytokin
- Pobudzają proliferację komórek układu immunologicznego
- Nieswoiście stymulują reakcje immunologiczne
2
Q
Terapie genowe
A
- Już zarejstrowana -> preparat Strimvelis
- Do ciężkiego niedoboru odporności związanego z niedoborem deaminazy adenozyny (ADA)
- Polega na wyizolowaniu od pacjenta hemopoetycznych komórek pnia -> zakażeniu ich ex vivo γ-retrowirusem zawierającym prawidłowy gen ADA
- Następnie wprowadza się je do pacjenta, aby zasiedliły szpik kostny -> poprzedza ją eliminacja pnia w szpiku za pomocą cytostatyków
3
Q
Interferony - typy
A
-> grupa ok. 10 glikoprotein
- Typ I -> działają przez pobudzenie receptora dla INF-α (IFNAR)
1) IFN-α
2) IFN-β
3) IFN-κ
4) IFN-ε
5) IFN-ω
6) IFN-τ - Typ II -> INF-γ, działający przez receptor IFNGR
- Typ III -> nazywane IFN-λ, działają przez różne typy receptorów m.in. IL-10R, IL-28R, IL-29R
4
Q
Interferony molekularny mechanizm działania
A
- Są wydzielane w odpowiedzi na pobudzenie PRR -> zwłaszcza przez wirusy
- Pobudzenie receptorów dla IFN -> aktywacja kinaz (głównie JAK) -> fosforylacja czynników transkrypcyjnych STAT 1-6 -> STAT migrują do jądra kom. i łączą się z sekwencjami ISREs (IF-stimulated response elements) lub GAS (Interferon gamma-activated sequence) zlokalizowanych w promotorach różnych genów i stymulują ich transkrypcję
- Działają też na inne szlaki wewnątrzkom. np. MAPK, PI3K
5
Q
Działanie INF
A
- Powstawanie gorączki
- Odpowiada za objawy grypopodobne
- Indukcja w sąsiednich komórkach białek ograniczających możliwość szerzenia się infekcji
- Nasilanie aktywności i proliferacji komórek immunologicznych -> głównie LT cytotoksycznych i LTh, komórek NK, makrofagów
- Indukcja PKR (protein kinase R) -> zahamowanie syntezy białek w komórkach (fosforylacja czynników biorących udział w translacji) i indukcji RNAazy L (rozkład dsRNA)
- Indukcja deaminazy adenozynowej i białka p53 -> działanie przeciwproliferacyjne i stymulujące apoptozę
- Wzmożenie ekspresji MHC II na APC i MHC I na komórkach zakażonych wirusem i nowotworowych
6
Q
Albuferon
A
- Połączenie IFN α-2B z albuminą
2. Wydłuża to jego t1/2
7
Q
Drogi podania IFN-α
A
- Dożylnie
- Podskórnie
- Domięśniowo
8
Q
IFN-α wskazania
A
- Przewlekłe, aktywne WZW typu B i C
- Półpasiec
- Opryszczka narządów płciowych
- Wiele nowotworów:
1) Białaczka włochatokomórkowa
2) Chłoniak skórny T-komórkowy
3) Szpiczak mnogi
4) Rakowiak
5) Czerniak
6) CML
7) Mięsak Kaposiego w przebiegu AIDS
9
Q
IFN-α działania niepożądane
A
- > częste i bd poważne
1. Zespół grypopodobny -> do 6h od zastosowania leku, u prawie wszystkich - > zapobieganie: podanie Paracetamolu
1) bóle mięśni
2) gorączka
2. Nasilenie przebiegu dotychczasowych zaburzeń autoimmunizacyjnych
3. Zaburzenia psychiatryczne -> długotrwała terapia
1) zaburzenia nastroju z myślami samobójczymi
2) depresja
3) splątanie
4. Zaburzenia neurologiczne
1) drgawki
2) neuropatia obwodowa
5. Zaburzenia hematologiczne -> mielosupresja
6. Retinopatia
7. Zaburzenia słuchu -> ubytek i szum w uszach
8. Zaburzenia skórne
1) rumień
2) wysypki
3) zespół Stevensa-Johnsona
9. Tendencja do zakażeń wirusowych (zapalenia gardła)
10. ↑ ryzyka poronień
11. Wiele innych, rzadszych
10
Q
IFN-α interakcje lekowe
A
- Jednoczesne zastosowanie Rybawiryny w terapii WZW C zwiększa skuteczność
- ↑ aktywności cytostatyków -> w terapii łączonej trzeba zmniejszyć ich dawki
- GKS i NSAIDs osłabiają działanie IFN-α
- IFN-α może nasilać efekty leków działających na CNS
11
Q
IFN-β wskazania i drogi podania
A
- Leczenie kłykcin kończystych -> miejscowo (Fiblaferon Gel)
- MS -> postać ustępująco-nawracająca -> domięśniowo lub podskórnie
- > mechanizm nieznany -> może wynikać z hamowania nasilającego demielinizację IFN-γ - Terapia raka gardła -> rzadziej
12
Q
IFN-β działania niepożądane
A
- Takie jak IFN-α, ale nieco łagodniejsze
- Często objawy w miejscu podania:
1) obrzęk
2) zaczerwienienie
3) martwica
13
Q
IFN-γ wskazania
A
- Leczenie przewlekłej choroby ziarniniakowej
14
Q
Aldesleukina działanie
A
- Rekombinowana ludzka IL-2 -> różni się od IL-2 dwoma aminokwasami i brakiem reszt cukrowych -> nie jest glikozylowana
- Przez IL-2R stymuluje aktywność i proliferację LT, a także aktywuje LB, cytotoksyczne LT i komórki NK
- > aktywowane przez nią LT CD8+ nabywają zdolności niszczenia komórek nowotworowych (LAK - Lymphokine Activated Killers) - Ostatnie badania pokazują, że jej małe dawki wywierają działanie immunosupresyjne -> wybiórcze pobudzanie LTreg
15
Q
Aldesleukina wskazania
A
- Leczenie zaawansowanych postaci raka nerki
- Leczenie nowotworów skóry
W badaniach
- Leczenie innych nowotworów
- Leczenie ciężkiej postaci trądu
- Leczenie RA, SLE, DM1 -> testowana w małej dawce jako lek immunosupresyjny
16
Q
Aldesleukina działania niepożądane
A
- > liczne i częste
1. Capillary Leak Syndrome (= zespół Clarksona)
1) obrzęki
2) hipowolemia i ↓ BP
3) uszkodzenie nerek, płuc oraz wątroby
2. Zmiany skórne
1) świąd
2) rumień
3) złuszczające zapalenie skóry
3. Zaburzenia neuropsychiatryczne
1) neuropatia
2) depresja
3) omamy
4. Zaburzenia z pp
1) krwawienia
2) wymioty
3) biegunka
5. Zaburzenia ze strony CVS
1) ↓ BP
2) tachykardia i arytmie
3) nasilenie dławicy piersiowej
6. Zaburzenia ze strony płuc
1) duszność
2) obrzęk płuc
3) ↑ ryzyka zatorowości płucnej
7. Zaburzenia hematologiczne
1) anemia
2) limfopenia, neutropenia
3) małopłytkowość
8. Inne:
1) bóle stawów
2) gorączka
3) bóle i zawroty głowy
17
Q
Denileukina Diftytoks wskazania i co to jest
A
- Fragment IL-2 połączonej z toksyną krztuśca
- Używany w:
- Leczeniu białaczek i chłoniaków T-komórkowych
- Leczeniu GvHD
18
Q
Mielipoetyczne czynniki wzrostu jako leki immunostymulujące wskazania
A
- Leczenie anemii
- Leczenie agranulocytozy
- Leczenie uszkodzenia szpiku w przebiegu chemioterapii przeciwnowotworowej
19
Q
Przeciwciała blokujące CTLA-4 wskazania
A
- Leczenie czerniaka
Testowane w:
- Terapii raka prostaty
- Terapii niedrobnokomórkowego raka płuc
20
Q
Przeciwciała przeciw zlokalizowanej na LT cząsteczce PD-1 (Programmed Cell Death I)
A
- Zapobiegają interakcji PD-1 na LT z białkiem PD-1L, które komórki nowotworowe prezentują na swojej powierzchni -> interakcja taka powoduje apoptozę LT
- Jest to tzw. immunologiczny pkt kontrolny (immune checkpoint)
- Modulują mikrośrodowisko guza
- Używane w leczeniu raka niedrobnokom. płuc
21
Q
Atezolizumab działanie i zastosowanie
A
- Przeciwciało przeciw PD-1L
2. Zarejestrowany do leczenia raka pęcherza i niedrobnokom. raka płuc
22
Q
Elotuzumab działanie i zastosowanie
A
- Przeciwciało przeciw białku SLAMF7 (Signaling Lymphocytic Activation Molecule Family 7) zlokalizowane głównie na komórkach NK i plazmocytach
- Aktywuje komórki NK
- Używany w leczeniu szpiczaka plazmocytowego
23
Q
Adjuwanty
A
- Są to substancje nasilające w sposób nieswoisty odpowiedź immunologiczną organizmu
24
Q
Adjuwanty bakteryjne zastosowanie
A
- Uzupełnianie terapii przeciwnowotworowej prowadzonej typowymi lekami
- Leczenie powierzchownego raka pęcherza -> Szczepionka BCG, podawana dopęcherzowo jako terapia uzupełniająca po przezcewkowej resekcji prostaty
25
Imikwimod działanie
1. Niejasny molekularny mechanizm działania
2. Pobudza komórki układu immunologicznego, nasila ich funkcje cytotoksyczne i wytwarzanie cytokin
3. Działa przeciwwirusowo i wspomaga eliminację komórek nowotworowych
26
Imikwimod wskazania
1. Leczenie kłykcin kończystych narządów płciowych i odbytu -> miejscowo w kremie 5%
2. Leczenie powierzchownego raka podstawnokomórkowego nwlk rozmiarów u dorosłych -> miejscowo
3. Leczenie rogowacenia słonecznego -> rzadko, na twarzy, gdy inne metody są przeciwwskazane
27
Imikwimod działania niepożądane
1. Miejscowe reakcje skórne -> często, przemijają po kilku tygodniach terapii
1) świąd
2) zaczerwienienie
3) nadżerki
2. Trwałe przebarwienia skóry
3. Objawy grypopodobne -> rzadko
28
Lewamizol działanie i zastosowanie
1. Wykazuje nwlk działanie immunostymulujące o niejasnym mechaniźmie -> zmniejsza aktywność limfocytów T supresorowych i nasila wytwarzanie IFNów
2. Zastosowanie:
1) lek w zakażeniach robakami
2) leczenie wspomagające niektórych nowotworów np. okrężnicy, czerniak
3. Niedawno WYCOFANY z użycia u ludzi -> pozostaje w weterynarii
29
Lewamizol działania niepożądane
1. Neutropenia
2. Zapalenia stawów
3. Zapalenia naczyń
-> był dodawany nielegalnie do kokainy jako wypełniacz
30
Inozyna Pranobeks czym jest i działanie
1. Zwana tradycyjnie Izoprynozyną
2. Lek złożony -> zawiera inozynę i 4-acetyloaminobenzoesan 1-dimetykloamino-2-propanolu
3. Molekularny mechanizm niejasny
4. Hamuje proliferację wirusów in vitro, pobudza makrofagi i LT -> ma właściwości immunostymulujące i przeciwwirusowe
31
Inozyna Pranobeks wskazania
1. Stany obniżonej odporności
2. Profilaktyka i leczenie ospy wietrznej, półpaśca oraz nawracającej opryszczki
3. Inne schorzenia wirusowe:
1) Podostre Stwardniające Zapalenie Mózgu wywołane wcześniejszymi zakażeniami wirusowymi
32
Inozyna Pranobeks działania niepożądane
1. Hiperurykemia (inozyna jest przekształcana do kwasu moczowego)
- > ostrożnie u pacjentów z dną moczanową i niewydolnością nerek
2. Typowo -> dolegliwości z pp (nudności, wymioty i inne)
3. Zaburzenia nastroju -> depresja -> pojedyncze doniesienia wskazują na możliwość
33
Tymostymulina (TFX - Thymus Factor X) - działanie i drogi podawania
1. Częściowo oczyszczony ekstrakt z grasicy cielęcej zawierający mieszaninę peptydów o postulowanym działaniu stymulującym aktywność LT i wytwarzanie IL-2 i IFN-γ
2. Jej skuteczność -> kontrowersyjna
3. Podawana we wstrzyknięciach podskórnych lub domięśniowych
34
Tymostymulina (TFX - Thymus Factor X) - wskazania
- > Stosowana wspomagająco w:
1) leczeniu pierwotnych i wtórnych niedoborów odporności
2) aktywnego, przewlekłego WZW
3) ALS -> we wczesnym etapie
4) Terapii przeciwnowotworowa -> wspomaganie funkcji szpiku kostnego
35
Tymostymulina (TFX - Thymus Factor X) - działania niepożądane
1. Dobrze tolerowana
| 2. Mogą się pojawić miejscowe i ogólne reakcje uczuleniowe
36
Ekomer
1. Zawiera standaryzowany olej z wątroby rekina granlandzkiego
2. Zawarte w nim alkoksyglicerole wykazują wielokierunkowe działania -> przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne i immunostymulujące
3. Stosowany w chemioterapii i radioterapii przeciwnowotworowej -> nieco ogranicza uszkodzenie szpiku
37
Biostymina
1. Wyciąg z aloesu
2. Wzmacniający wg niektórych badań mechanizmy odporności humoralnej oraz funkcje granulocytów
3. Stosowana domięśniowo we wspomaganiu leczenia przewlekłych, nawracających zakażeń bakteryjnych
38
Przetwory z jeżówki purpurowej
1. Zawierają wiele substancji o potencjalnym działaniu immunostymulującym i wzmagającym procesu regeneracji
2. Stosuje się w profilaktyce i leczeniu nawracających infekcji GDO
39
Przetwory z żeń-szenia (Panax)
1. Substancja czynna: ginsenozydy, znajdujące się w korzeniu rośliny
2. Mogą działać immunostymulująco
3. Mogą być stosowane we wspomaganiu terapii:
1) nawracających schorzeń wirusowych i bakteryjnych
2) w stanach wyniszczenia organizmu
3) w profilaktyce chorób wieku podeszłego
40
Ginsenozydy działania niepożądane
- > zwłaszcza w nadmiarze
1. Bezsenność
2. Pobudzenie CNS
3. Biegunki
4. Zmiany skórne
41
Działania niepożądane i drogi podania surowic odpornościowych
- > podanie: domięśniowo, podskórnie lub dożylnie
1. Objawy w miejscu podania
1) rumień
2) ból
3) obrzęk
2. Gorączka i dreszcze
3. Bóle głowy
Rzadziej:
4. Poważna reakcja uczuleniowa (przy ponownym podaniu surowicy wskazane jest wykonanie próby uczuleniowej)
5. Choroba posurowicza
42
Działanie terapii IVIG
1. Preparaty Ig nieswoistych od przynajmniej 1000 dawców
2. Poliklonalne przeciwciała podane dożylnie (IVIG) w dużych dawkach (> 1g/ kg m.c.) wykazują działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne
3. Nieznany do końca mechanizm -> ale pobudzają hamujące receptory dla fragmentu FC przeciwciał (FcγRIIB) na limfocytach B, makrofagach, neutrofilach i eozynofilach
4. Także mogą zawierać liczne przeciwciała antyidiotypowe, które neutralizują przeciwciała patogenne
5. Także zawierają przeciwciała przeciw cytokinom, rozpuszczalne białka CD4 i CD8, cząstki HLA -> mogą w dużych ilosciach wywoływać działanie immunomodulujące
6. Także podane w dużej ilości IgG stymulują swoiście limfocyty Treg -> przez tregitopy na IgG
43
Zastosowanie terapii IVIG
1. Leczenie samoistnej plamicy małopłytkowej
2. Leczenie choroby Kawasaki
3. Leczenie niektórych białaczek
4. Leczenie schorzeń demielinizacyjnych np. zespołu Guillaina-Barrego
