Leki GOPP Teoria Flashcards
1
Q
Ośrodek wymiotny -> co go pobudza
A
- Neurony strefy chemowrażliwej w area postrema na dnie komory IV
- Bodźce z nerwu przedsionkowo-slimakowego (VIII) i móżdżku
- Neurony jądra pasma samotnego (nucleus tractus solitarii)
- Wyższe ośrodki CNS
2
Q
Neurony strefy chemowrażliwej w area postrema na dnie komory IV -> co je pobudza
A
- Leżą przez BBB
- Znajdują się na nich receptory:
1) D2,
2) 5-HT3
3) w mniejszej ilości M1, NK1 i opioidowe - Reaguje na substancje emetogenne znajdujące się we krwi np.
1) leki,
2) mocznik,
3) trucizny
3
Q
Bodźce pobudzające wymioty drogą neuronów z nerwu przedsionkowo-slimakowego (VIII) i móżdżku
A
- Zależne od M1 i w mniejszym stopniu H1
2. Stymulacja błędnika (np. choroba lokomocyjna, morska) czy substancje uszkadzające błędnik (np. aminoglikozydy)
4
Q
Bodźce pobudzające ośrodek wymiotny drogą neuronów z jądra pasma samotnego (nucleus tractus solitarii)
A
- W jądrze pasma samotnego: 5-HT3, D2, M1 i H1
2. Bodźce z okolic gardła, krtani, żoładka (5-HT3), jelit, jamy brzusznej i zakresu unerwienia nerwu błędnego
5
Q
Bodźce pobudzające ośrodek wymiotny drogą neuronów z wyższych ośrodków CNS
A
- Odczucie zapachów, emocji, doznania wzrokowe
2. Bodźce psychiczne np. strach
6
Q
Antagoniści receptorów 5-HT3 miejsce działania
A
- Hamują bodźce głównie z area postrema i pp
7
Q
Alosetron
A
- Antagonista 5-HT3 o słabszym działaniu przeciwwymiotnym a silniejszym hamującym czynność skurczową jelita grubego
- Zastosowanie: leczenie IBS
8
Q
Antagoniści receptorów 5-HT3 zastosowanie
A
- Zwalczanie wymiotów pooperacyjnych
- Zwalczenie wymiotów spowodowanych chemioterapią czy radioterapią (zwykle powadane 30 min przed)
- Brak skuteczności w chorobie lokomocyjnej
9
Q
Połączenia antagonistów receptorów 5-HT3 z innymi lekami
A
- Mogą być stosowane w monoterapii, ale skuteczniejsze w połączeniu z:
1) GKS
2) antagonistami NK1
10
Q
Drogi podawania i czas działania Setronów
A
- Ondansetron, Granisetron i Dolasetron -> doustnie lub dożylnie, działają 4-9h
- Palonosetron -> tylko dożylnie, działa ponad 40h
11
Q
Setrony - działania niepożądane
A
- > db tolerowane
1. Zaparcia -> wszystkie zwalniają pasaż w jelicie grubym
2. Bóle głowy
3. Dyskomfort w nadbrzuszu
4. Wydłużenie QT -> najsilniej Dolasetron (nie zaleca się go u pacjentów z LQTS)
Po szybkim podaniu:
5. Objawy pozapiramidowe -> przymusowe patrzenie w górę, dystonie
12
Q
Neuroleptyki jako leki przeciwwymiotne mechanizm działania
A
- O budowie fenotiazynowej blokują D2, M1 i H1
- Pochodne butyrofenonu silnie blokują D2
- Używa się ich zwykle w mniejszych dawkach niż w psychiatrii.
13
Q
Droperydol zastosowanie jako lek przeciwwymiotny
A
- Procedury anestezjologiczne
2. Leczenie wymiotów pooperacyjnych
14
Q
Neuroleptyki o budowie fenotiazynowej zastosowanie jako leki przeciwwymiotne i drogi podawania
A
- Leczenie dolegliwości błędnikowych
- Leczenie zawrotów głowy
- Leczenie wymiotów związanych z chorobą Meniere’a
- Leczenie choroby lokomocyjnej
-> podawane: doustnie, doodbytniczo lub dożylnie
15
Q
Działania niepożądane neuroleptyków jako leków przeciwwymiotnych
A
A) krótkotrwałe użycie:
- objawy cholinolityczne (suchość w jamie ustnej, tachykardia, zaparcia, trudności w oddawaniu moczu)
- senność
- ↓ BP -> zwłaszcza gdy podane dożylnie
B) długotrwałe użycie
1. objawy pozapiramidowe -> trudności w mówieniu, połykaniu, dyskinezy, akatyzja 2. Hiperprolaktynemia -> zaburzenia miesiączkowania, ginekomastia
16
Q
Antagoniści H1 jako leki przeciwwymiotne zastosowanie
A
- > tylko starszej generacji
1. Zwalczanie choroby lokomocyjnej
Rzadziej:
- Terapia wymiotów spowodowanych chemioterapią
- Wymioty spowodowane chorobami ucha wewnętrznego
17
Q
Hioscyna jako lek przeciwwymiotny
A
- Antagonista M1
- Zastosowanie: zwalczanie objawów choroby lokomocyjnej
- Droga podania: plaster naskórny
18
Q
Działania niepożądane antagonistów H1
A
- Objawy cholinolityczne
1) retencja moczu
2) suchość w jamie ustnej
3) zaparcia
4) tachykardia
5) zaburzenia akomodacji oka - Swoiste dla zablokowania H1 w CNS:
1) senność
2) osłabienie
3) spadek koncentracji
19
Q
Działania niepożądane antagonistów M1
A
- Objawy cholinolityczne
1) retencja moczu
2) suchość w jamie ustnej
3) zaparcia
4) tachykardia
5) zaburzenia akomodacji oka
20
Q
Antagoniści receptorów neurokininowych typu 1 (NK1)
A
- Blokują NK1 w area postrema
- Netupitant -> wolniejszy metabolizm niż Aprepitant -> działa dłużej
- Metabolizowane przez CYP3A4 -> interakcje z lekami np. Warfaryną
21
Q
Antagoniści NK1 zastosowanie
A
- Zapobieganie i leczenie wymiotów podczas chemioterapii -> doustnie przed podawniem chemioterapii i przez 2 kolejne dni po
- > używane w skojarzeniu z antagonistami 5-HT3 lub GKS
22
Q
Działania niepożądane antagonistów NK1
A
- Zawroty głowy
- Uczucie zmęczenia
- Biegunka
23
Q
Kannabinoidy jako leki przeciwwymiotne
A
- Pobudzają receptory CB1
- Dodatkowo stymulują apetyt
- Stosowane w zwalczaniu wymiotów spowodowanych chemioterapią i u pacjentów terminalnych -> rzadko
- Podawane w skojarzeniu z neuroleptykami
24
Q
Działania niepożądane kannabinoidów
A
- Psychoaktywne (największy wpływ -> THC)
1) euforia
2) dysforia (wyolbrzymianie sytuacji)
3) sedacja
4) omamy - Nasilenie łaknienia
- Objawy cholinolityczne:
1) suchość w jamie ustnej
2) tachykardia - Hipotonia ortostatyczna
- Przekrwienie spojówek
Przy nagłym odstawieniu:
- Niepokój
- Bezsenność
- Dysforia
25
Benzodiazepiny jako leki przeciwwymiotne zastosowanie
1. Uzywa się Diazepam, Lorazepam
2. Do zwalczania wymiotów w wywołaniu których dużą rolę odgrywa czynnik psychiczny:
1) strach
2) pobudzenie
3) wspomnienie chemioterapii
26
GKS jako leki przeciwwymiotne zastosowanie i mechanizm
1. Mechanizm nie znany
2. Nasilają przeciwwymiotne właściowości setronów i neuroleptyków
3. Stosowane w zapobieganiu i leczeniu wymiotów związanych z chemioterapią
27
Charakterystyczne leki wywołujące bd często wymioty
1. Lewodopa i agoniści D -> np. Apomorfina, Bromokryptyna, Pergolid, Pramipeksol, Ropinirol
2. Opioidy
3. Glikozydy naparstnicy
4. Estrogeny
5. Teofilina
6. Antybiotyki makrolidowe zwłaszcza Erytromycyna
7. Sole żelaza podawane doustnie, zwłaszcza siarczan żelaza
28
Lesogeberan
1. Pobudza receptor GABA B
2. Słabo przenika przez BBB
3. Nie wywołuje typowych dla Baklofenu działań niepożądanych
4. Stosowany w chorobie refluksowej przełyku
29
Zastosowanie toksyny botulinowej typu A (BTX-A)
1. Achalazja
2. Miejscowe leczenie skurczów mięsni szyi
3. Miejscowe leczenie skurczów powiek
4. Medycyna estetyczna
30
Działanie leków wstrzykiwanych podśluzówkowo w terapii krwawienia z żylaków przełyku
1. Powodują natychmiastowe zatkanie żylaka materiałem zakrzepowym -> następnie ulega organizacji -> zarośnięciu tkanką łączną
31
Działanie Wazopresyny w krwawieniu z żylaków przełyku
1. Silnie obkurcza trzewne łożysko tętnicze -> ↓ perfuzji wątroby i ↓ ciśnienia wrotnego
2. Podawana dożylnie
3. Obecnie rzadko stosowana
32
Działania niepożądane wazopresyny w krwawieniu z żylaków przełyku
A) Powoduje skurcz też innych naczyń-> może powodować:
1. ↑ BP (nawet niebezpieczne)
2. Udar mózgu
3. IHD
4. niedokrwienie jelit
- > aby minimalnizować te działania podaje się ją z Nitrogliceryną lub Diazotanem Izosorbidu
B) Przy długotrwałym użyciu:
1. Zatrzymanie wody w ustroju
2. Hiponatremia
3. Obrzęki np. płuc
33
Terlipresyna
1. Analog ADH
2. Podobna skuteczność
3. Mniej działań niepożądanych
34
Mechanizm działania SS i jej analogów w krwawieniu z żylaków przełyku
1. Zmniejsza przepływ krwi przez łożysko trzewne
3. Mechanizm nie do końca poznany
2. Nie zależy od bezpośredniego wpływu na mięśniówkę gładką naczyń-> może być związany z hamowaniem wydzielania glukagonu i innych hormonów pp
35
Mechanizm działania β-blokerów w krwawieniu z żylaków przełyku
1. Blokowanie β1 -> ↓ pojemności minutowej serca
2. Blokowanie β2 -> skurcz trzewnego łożyska tętniczego
- > najczęściej stosowane są nieselektywne leki
36
Zastosowanie β-blokerów w krwawieniu z żylaków przełyku
1. Głównie w zapobieganiu nawrotom krwawienia
| 2. Przy planowym zabiegu endoskopowym
37
Leki prokinetyczne zastosowanie
1. Leczenie zaburzeń czynności motorycznych pp
2. PUD i GERD -> drugoplanowe znaczenie -> dodatek do terapii
3. Atonie pp
4. Leczenie zaparć
38
Mediatory mające kluczowe znaczenie dla prawidłowej perystaltyki
1. Serotonina
1) 5-HT IP i 5-HT3 -> włókna dośrodkowe -> reagują na rozciąganie i bodźce chemiczne
- > odśrodkowo 5-HT3 bezpośrednio hamuje
2) 5-HT4 -> pobudza presynaptycznie ↑ ACh, CGRP
2. Acetylocholina (M3) -> pobudza
3. Dopamina (D2) -> hamuje
4. CGRP
39
Leki prokinetyczne działanie
1. Nasilają pasaż treści pokarmowej przez pp
| 2. Oddziałują bezpośrednio na mięśnie gładkie oraz pośrednio na neurony splotów
40
Leki cholinomimetyczne jako leki prokinetyczne zastosowanie
1. Leczenie atonii żołądka -> dawniej, obecnie nie są już podawane
2. GERD -> dawniej, obecnie nie są już podawane
3. Atonie żołądka i jelit -> Neostygmina
4. Leczenie pseudoniedrożności jelita grubego
41
Działania niepożądane cholinomimetyków
1. Ślinotok
2. Nudności i wymioty
3. Bradykardia
4. Biegunka
5. Nadmierna potliwość
6. Oczne objawy:
1) zwężenie źrenic (miosis)
2) łzawienie
3) zaburzenia widzenia
42
Działanie antagonistów D2 jako leków prokinetycznych
1. Nasilają one perystaltykę GÓRNEGO OPP -> praktycznie nie działają na jelita
2. Mają także działanie przeciwwymiotne
43
Antagoniści D2 jako leki prokinetyczne zastosowanie
1. GERD
| 2. Stymulacja laktacji po porodzie -> metoklopramid i domperydon (blokowanie D2 w przysadce -> ↑ PRL)
44
Antagoniści D2 jako leki prokinetyczne działania niepożądane
- > Metoklopramid najcześciej -> bo zależą głównie od ośrodkowej aktywności
1. Zaburzenia pozapiramidowe (przy długim stosowaniu 25%)
1) Dystonie
2) Wtórny pakinsonizm
3) Późne dyskinezy
2. Pobudzenie, niepokój, bezsenność (20%, głównie u osób starszych)
3. Nasilenie działania prolaktyny
1) Zaburzenia miesiączkowania
2) Ginekomastia
3) Mlekotok
4) Impotencja
45
Agoniści receptorów 5-HT4 jako leki prokinetyczne
1. Zwiększają perystaltykę:
1) Cyzapryd -> GOPP
2) Tegaserod -> głównie okrężnicy
46
Agoniści receptorów 5-HT4 jako leki prokinetyczne zastosowanie
1. Terapia GERD -> Cyzapryd
2. Terapia atonii żołądka -> Cyzapryd
3. Leczenie zaparć -> Tegaserod
4. Leczenie IBS -> Tegaserod
47
Agoniści 5-HT4 jako leki prokinetyczne działania niepożądane
1. Bóle brzucha
2. Biegunka, ale rzadko moga też być zaparcia
3. Wydłużenie odstępu QT -> Cyzapryd
4. Ostre niedokrwienie mieśnia sercowego-> Tegaserod
5. Udary mózgu -> Tegaserod
48
Agoniści 5-HT4 jako leki prokinetyczne metabolizm
1. Cyzapryd -> metabolizowany przez CYP3A4 -> inne leki rozkładane/ hamujące ten enzym mogą nasilać jego kardiotoksyczność
2. Dlatego Cyzapryd został wycofany w USA z użycia
3. Tegaserod nie wchodzi w interakcje zależne od CYP3A4 ale na wskutek innych działań niepożądanych (IHD i udary) został też wycofany z użycia
49
Agoniści receptorów dla motyliny jako leki prokinetyczne
1. Nasilają perystaltykę GOPP i jelita cieńkiego
2. Podawane dożylnie (Erytromycyna)
3. Skuteczna w atoniach żołądka i jelitach u chorych na twardzinę układową
50
Aktywatory kanałów chlorkowych jako leki prokinetyczne
1. Otwierają kanały dla Cl- typu 2 (ClC2) na nabłonku jelit i żołądka
2. Przyspieszają pasaż treści pokarmowej przez jelita
3. Używane w leczeniu zaparć nawykowych u dorosłych
51
Aktywatory kanałów chlorkowych jako leki prokinetyczne działania niepożądane
- > najczęściej przejściowe
1. Biegunka
2. Nudności i wymioty
52
Linaklotyd
1. Pobudza cyklazę guanylową w nabłonku jelit -> ↑ wydzielania Na+ i HCO3- -> ↑ wydzielania wody do światła jelit
2. Stosowany w leczeniu IBS i nawykowych zaparć
53
Plekanatyd
1. Najnowszy lek o podobnym działaniu do Linaklotydu
54
Antagoniści receptorów opioidowych jako leki prokinetyczne zastosowanie
1. Zaparcia związane ze stosowaniem opioidów
| 2. Leczenie IBS przebiegającego z zaparciami
55
Antagoniści receptorów opioidowych jako leki prokinetyczne drogi podania i metabolizm
1. Metylnaltrekson -> wskrzyknięcia podskórne
2. Alwimopan -> doustnie (ale niezarejestrowany w Polsce)
3. Nie przenikają BBB -> nie pogarszają działania przeciwbólowego opioidów
56
Syntetyczna grelina zastosowanie
1. Atonia żołądka w przebiegu cukrzycy
2. W badaniach
3. Także do tego celu inhibitory PDE-5
57
Antagoniści CCK1 działanie
1. Opróżniają żołądek i przyspieszają pasaż jelitowy
| 2. W badaniach
