Leki GOPP Teoria Flashcards
Ośrodek wymiotny -> co go pobudza
- Neurony strefy chemowrażliwej w area postrema na dnie komory IV
- Bodźce z nerwu przedsionkowo-slimakowego (VIII) i móżdżku
- Neurony jądra pasma samotnego (nucleus tractus solitarii)
- Wyższe ośrodki CNS
Neurony strefy chemowrażliwej w area postrema na dnie komory IV -> co je pobudza
- Leżą przez BBB
- Znajdują się na nich receptory:
1) D2,
2) 5-HT3
3) w mniejszej ilości M1, NK1 i opioidowe - Reaguje na substancje emetogenne znajdujące się we krwi np.
1) leki,
2) mocznik,
3) trucizny
Bodźce pobudzające wymioty drogą neuronów z nerwu przedsionkowo-slimakowego (VIII) i móżdżku
- Zależne od M1 i w mniejszym stopniu H1
2. Stymulacja błędnika (np. choroba lokomocyjna, morska) czy substancje uszkadzające błędnik (np. aminoglikozydy)
Bodźce pobudzające ośrodek wymiotny drogą neuronów z jądra pasma samotnego (nucleus tractus solitarii)
- W jądrze pasma samotnego: 5-HT3, D2, M1 i H1
2. Bodźce z okolic gardła, krtani, żoładka (5-HT3), jelit, jamy brzusznej i zakresu unerwienia nerwu błędnego
Bodźce pobudzające ośrodek wymiotny drogą neuronów z wyższych ośrodków CNS
- Odczucie zapachów, emocji, doznania wzrokowe
2. Bodźce psychiczne np. strach
Antagoniści receptorów 5-HT3 miejsce działania
- Hamują bodźce głównie z area postrema i pp
Alosetron
- Antagonista 5-HT3 o słabszym działaniu przeciwwymiotnym a silniejszym hamującym czynność skurczową jelita grubego
- Zastosowanie: leczenie IBS
Antagoniści receptorów 5-HT3 zastosowanie
- Zwalczanie wymiotów pooperacyjnych
- Zwalczenie wymiotów spowodowanych chemioterapią czy radioterapią (zwykle powadane 30 min przed)
- Brak skuteczności w chorobie lokomocyjnej
Połączenia antagonistów receptorów 5-HT3 z innymi lekami
- Mogą być stosowane w monoterapii, ale skuteczniejsze w połączeniu z:
1) GKS
2) antagonistami NK1
Drogi podawania i czas działania Setronów
- Ondansetron, Granisetron i Dolasetron -> doustnie lub dożylnie, działają 4-9h
- Palonosetron -> tylko dożylnie, działa ponad 40h
Setrony - działania niepożądane
- > db tolerowane
1. Zaparcia -> wszystkie zwalniają pasaż w jelicie grubym
2. Bóle głowy
3. Dyskomfort w nadbrzuszu
4. Wydłużenie QT -> najsilniej Dolasetron (nie zaleca się go u pacjentów z LQTS)
Po szybkim podaniu:
5. Objawy pozapiramidowe -> przymusowe patrzenie w górę, dystonie
Neuroleptyki jako leki przeciwwymiotne mechanizm działania
- O budowie fenotiazynowej blokują D2, M1 i H1
- Pochodne butyrofenonu silnie blokują D2
- Używa się ich zwykle w mniejszych dawkach niż w psychiatrii.
Droperydol zastosowanie jako lek przeciwwymiotny
- Procedury anestezjologiczne
2. Leczenie wymiotów pooperacyjnych
Neuroleptyki o budowie fenotiazynowej zastosowanie jako leki przeciwwymiotne i drogi podawania
- Leczenie dolegliwości błędnikowych
- Leczenie zawrotów głowy
- Leczenie wymiotów związanych z chorobą Meniere’a
- Leczenie choroby lokomocyjnej
-> podawane: doustnie, doodbytniczo lub dożylnie
Działania niepożądane neuroleptyków jako leków przeciwwymiotnych
A) krótkotrwałe użycie:
- objawy cholinolityczne (suchość w jamie ustnej, tachykardia, zaparcia, trudności w oddawaniu moczu)
- senność
- ↓ BP -> zwłaszcza gdy podane dożylnie
B) długotrwałe użycie
1. objawy pozapiramidowe -> trudności w mówieniu, połykaniu, dyskinezy, akatyzja 2. Hiperprolaktynemia -> zaburzenia miesiączkowania, ginekomastia
Antagoniści H1 jako leki przeciwwymiotne zastosowanie
- > tylko starszej generacji
1. Zwalczanie choroby lokomocyjnej
Rzadziej:
- Terapia wymiotów spowodowanych chemioterapią
- Wymioty spowodowane chorobami ucha wewnętrznego
Hioscyna jako lek przeciwwymiotny
- Antagonista M1
- Zastosowanie: zwalczanie objawów choroby lokomocyjnej
- Droga podania: plaster naskórny
Działania niepożądane antagonistów H1
- Objawy cholinolityczne
1) retencja moczu
2) suchość w jamie ustnej
3) zaparcia
4) tachykardia
5) zaburzenia akomodacji oka - Swoiste dla zablokowania H1 w CNS:
1) senność
2) osłabienie
3) spadek koncentracji
Działania niepożądane antagonistów M1
- Objawy cholinolityczne
1) retencja moczu
2) suchość w jamie ustnej
3) zaparcia
4) tachykardia
5) zaburzenia akomodacji oka
Antagoniści receptorów neurokininowych typu 1 (NK1)
- Blokują NK1 w area postrema
- Netupitant -> wolniejszy metabolizm niż Aprepitant -> działa dłużej
- Metabolizowane przez CYP3A4 -> interakcje z lekami np. Warfaryną
Antagoniści NK1 zastosowanie
- Zapobieganie i leczenie wymiotów podczas chemioterapii -> doustnie przed podawniem chemioterapii i przez 2 kolejne dni po
- > używane w skojarzeniu z antagonistami 5-HT3 lub GKS
Działania niepożądane antagonistów NK1
- Zawroty głowy
- Uczucie zmęczenia
- Biegunka
Kannabinoidy jako leki przeciwwymiotne
- Pobudzają receptory CB1
- Dodatkowo stymulują apetyt
- Stosowane w zwalczaniu wymiotów spowodowanych chemioterapią i u pacjentów terminalnych -> rzadko
- Podawane w skojarzeniu z neuroleptykami
Działania niepożądane kannabinoidów
- Psychoaktywne (największy wpływ -> THC)
1) euforia
2) dysforia (wyolbrzymianie sytuacji)
3) sedacja
4) omamy - Nasilenie łaknienia
- Objawy cholinolityczne:
1) suchość w jamie ustnej
2) tachykardia - Hipotonia ortostatyczna
- Przekrwienie spojówek
Przy nagłym odstawieniu:
- Niepokój
- Bezsenność
- Dysforia
Benzodiazepiny jako leki przeciwwymiotne zastosowanie
- Uzywa się Diazepam, Lorazepam
- Do zwalczania wymiotów w wywołaniu których dużą rolę odgrywa czynnik psychiczny:
1) strach
2) pobudzenie
3) wspomnienie chemioterapii
GKS jako leki przeciwwymiotne zastosowanie i mechanizm
- Mechanizm nie znany
- Nasilają przeciwwymiotne właściowości setronów i neuroleptyków
- Stosowane w zapobieganiu i leczeniu wymiotów związanych z chemioterapią
Charakterystyczne leki wywołujące bd często wymioty
- Lewodopa i agoniści D -> np. Apomorfina, Bromokryptyna, Pergolid, Pramipeksol, Ropinirol
- Opioidy
- Glikozydy naparstnicy
- Estrogeny
- Teofilina
- Antybiotyki makrolidowe zwłaszcza Erytromycyna
- Sole żelaza podawane doustnie, zwłaszcza siarczan żelaza
Lesogeberan
- Pobudza receptor GABA B
- Słabo przenika przez BBB
- Nie wywołuje typowych dla Baklofenu działań niepożądanych
- Stosowany w chorobie refluksowej przełyku
Zastosowanie toksyny botulinowej typu A (BTX-A)
- Achalazja
- Miejscowe leczenie skurczów mięsni szyi
- Miejscowe leczenie skurczów powiek
- Medycyna estetyczna
Działanie leków wstrzykiwanych podśluzówkowo w terapii krwawienia z żylaków przełyku
- Powodują natychmiastowe zatkanie żylaka materiałem zakrzepowym -> następnie ulega organizacji -> zarośnięciu tkanką łączną
Działanie Wazopresyny w krwawieniu z żylaków przełyku
- Silnie obkurcza trzewne łożysko tętnicze -> ↓ perfuzji wątroby i ↓ ciśnienia wrotnego
- Podawana dożylnie
- Obecnie rzadko stosowana
Działania niepożądane wazopresyny w krwawieniu z żylaków przełyku
A) Powoduje skurcz też innych naczyń-> może powodować:
- ↑ BP (nawet niebezpieczne)
- Udar mózgu
- IHD
- niedokrwienie jelit
- > aby minimalnizować te działania podaje się ją z Nitrogliceryną lub Diazotanem Izosorbidu
B) Przy długotrwałym użyciu:
- Zatrzymanie wody w ustroju
- Hiponatremia
- Obrzęki np. płuc
Terlipresyna
- Analog ADH
- Podobna skuteczność
- Mniej działań niepożądanych
Mechanizm działania SS i jej analogów w krwawieniu z żylaków przełyku
- Zmniejsza przepływ krwi przez łożysko trzewne
- Mechanizm nie do końca poznany
- Nie zależy od bezpośredniego wpływu na mięśniówkę gładką naczyń-> może być związany z hamowaniem wydzielania glukagonu i innych hormonów pp
Mechanizm działania β-blokerów w krwawieniu z żylaków przełyku
- Blokowanie β1 -> ↓ pojemności minutowej serca
- Blokowanie β2 -> skurcz trzewnego łożyska tętniczego
- > najczęściej stosowane są nieselektywne leki
Zastosowanie β-blokerów w krwawieniu z żylaków przełyku
- Głównie w zapobieganiu nawrotom krwawienia
2. Przy planowym zabiegu endoskopowym
Leki prokinetyczne zastosowanie
- Leczenie zaburzeń czynności motorycznych pp
- PUD i GERD -> drugoplanowe znaczenie -> dodatek do terapii
- Atonie pp
- Leczenie zaparć
Mediatory mające kluczowe znaczenie dla prawidłowej perystaltyki
- Serotonina
1) 5-HT IP i 5-HT3 -> włókna dośrodkowe -> reagują na rozciąganie i bodźce chemiczne
- > odśrodkowo 5-HT3 bezpośrednio hamuje
2) 5-HT4 -> pobudza presynaptycznie ↑ ACh, CGRP - Acetylocholina (M3) -> pobudza
- Dopamina (D2) -> hamuje
- CGRP
Leki prokinetyczne działanie
- Nasilają pasaż treści pokarmowej przez pp
2. Oddziałują bezpośrednio na mięśnie gładkie oraz pośrednio na neurony splotów
Leki cholinomimetyczne jako leki prokinetyczne zastosowanie
- Leczenie atonii żołądka -> dawniej, obecnie nie są już podawane
- GERD -> dawniej, obecnie nie są już podawane
- Atonie żołądka i jelit -> Neostygmina
- Leczenie pseudoniedrożności jelita grubego
Działania niepożądane cholinomimetyków
- Ślinotok
- Nudności i wymioty
- Bradykardia
- Biegunka
- Nadmierna potliwość
- Oczne objawy:
1) zwężenie źrenic (miosis)
2) łzawienie
3) zaburzenia widzenia
Działanie antagonistów D2 jako leków prokinetycznych
- Nasilają one perystaltykę GÓRNEGO OPP -> praktycznie nie działają na jelita
- Mają także działanie przeciwwymiotne
Antagoniści D2 jako leki prokinetyczne zastosowanie
- GERD
2. Stymulacja laktacji po porodzie -> metoklopramid i domperydon (blokowanie D2 w przysadce -> ↑ PRL)
Antagoniści D2 jako leki prokinetyczne działania niepożądane
- > Metoklopramid najcześciej -> bo zależą głównie od ośrodkowej aktywności
1. Zaburzenia pozapiramidowe (przy długim stosowaniu 25%)
1) Dystonie
2) Wtórny pakinsonizm
3) Późne dyskinezy
2. Pobudzenie, niepokój, bezsenność (20%, głównie u osób starszych)
3. Nasilenie działania prolaktyny
1) Zaburzenia miesiączkowania
2) Ginekomastia
3) Mlekotok
4) Impotencja
Agoniści receptorów 5-HT4 jako leki prokinetyczne
- Zwiększają perystaltykę:
1) Cyzapryd -> GOPP
2) Tegaserod -> głównie okrężnicy
Agoniści receptorów 5-HT4 jako leki prokinetyczne zastosowanie
- Terapia GERD -> Cyzapryd
- Terapia atonii żołądka -> Cyzapryd
- Leczenie zaparć -> Tegaserod
- Leczenie IBS -> Tegaserod
Agoniści 5-HT4 jako leki prokinetyczne działania niepożądane
- Bóle brzucha
- Biegunka, ale rzadko moga też być zaparcia
- Wydłużenie odstępu QT -> Cyzapryd
- Ostre niedokrwienie mieśnia sercowego-> Tegaserod
- Udary mózgu -> Tegaserod
Agoniści 5-HT4 jako leki prokinetyczne metabolizm
- Cyzapryd -> metabolizowany przez CYP3A4 -> inne leki rozkładane/ hamujące ten enzym mogą nasilać jego kardiotoksyczność
- Dlatego Cyzapryd został wycofany w USA z użycia
- Tegaserod nie wchodzi w interakcje zależne od CYP3A4 ale na wskutek innych działań niepożądanych (IHD i udary) został też wycofany z użycia
Agoniści receptorów dla motyliny jako leki prokinetyczne
- Nasilają perystaltykę GOPP i jelita cieńkiego
- Podawane dożylnie (Erytromycyna)
- Skuteczna w atoniach żołądka i jelitach u chorych na twardzinę układową
Aktywatory kanałów chlorkowych jako leki prokinetyczne
- Otwierają kanały dla Cl- typu 2 (ClC2) na nabłonku jelit i żołądka
- Przyspieszają pasaż treści pokarmowej przez jelita
- Używane w leczeniu zaparć nawykowych u dorosłych
Aktywatory kanałów chlorkowych jako leki prokinetyczne działania niepożądane
- > najczęściej przejściowe
1. Biegunka
2. Nudności i wymioty
Linaklotyd
- Pobudza cyklazę guanylową w nabłonku jelit -> ↑ wydzielania Na+ i HCO3- -> ↑ wydzielania wody do światła jelit
- Stosowany w leczeniu IBS i nawykowych zaparć
Plekanatyd
- Najnowszy lek o podobnym działaniu do Linaklotydu
Antagoniści receptorów opioidowych jako leki prokinetyczne zastosowanie
- Zaparcia związane ze stosowaniem opioidów
2. Leczenie IBS przebiegającego z zaparciami
Antagoniści receptorów opioidowych jako leki prokinetyczne drogi podania i metabolizm
- Metylnaltrekson -> wskrzyknięcia podskórne
- Alwimopan -> doustnie (ale niezarejestrowany w Polsce)
- Nie przenikają BBB -> nie pogarszają działania przeciwbólowego opioidów
Syntetyczna grelina zastosowanie
- Atonia żołądka w przebiegu cukrzycy
- W badaniach
- Także do tego celu inhibitory PDE-5
Antagoniści CCK1 działanie
- Opróżniają żołądek i przyspieszają pasaż jelitowy
2. W badaniach
