Leki w IBD, IBS, Chorobach Wątroby i Trzustki Teoria Flashcards
1
Q
NSAIDs w IBD
A
- NIE stosowane -> zaostrzają przebieg choroby
2
Q
Nikotyna i palenie w IBD
A
- Choroba Crohna -> bezwzględny zakaz palenia -> może wywoływać napad (Odds Ratio 1.76)
- UC -> nikotyna przynosi ulgę, może zapobiegać (Odds Ratio 0.58)
3
Q
Mutacje w IBD
A
- Mutacje genu dla IL-23 mogą pełnić funkcje ochronną w obu chorobach
4
Q
Olsalazyna budowa
A
- 5-ASA (kwas 5-aminosalicylowy) związany przez wiązanie -diazo- (-N=N-) z druga cząsteczką 5-ASA
- > inne aminosalicylany związane zamiast z drugą cząsteczką z innymi subst przenośnikowymi
5
Q
Aminosalicylany - różnice w miejscu działania
A
- Związane z substancjami nośnikowymi
- W jelicie bakterie za pomocą enzymu azoreduktazy rozszczepiają wiązanie
- Różne nośniki -> różne miejsce uwolniania 5-ASA i różne działania niepożądane
- Mesalazyna stosowana w postaciach pokrywanych powłoką odporną na kwas solną
6
Q
Mechanizm działania Aminosalicylanów
A
- Nie do końca poznany
- Hamują powstawanie prozapalnych i oddziaływujących chemotaktycznie na neutrofile LT i PG
- Hamują aktywację NF-κB i aktywację limfocytów T
- Mają właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne i immunomodulujące
7
Q
Zastosowanie Aminosalicylanów
A
- Łagodne UC (częściej Sulfasalazyna)
2. Choroba Crohna (częściej Mesalazyna i Olsalazyna)
8
Q
Postacie aminosalicylanów do podawania i główne miejsce ich uwalniania
A
- Zawiesina do wlewów doodbytniczych -> odbytnica i lewa część okrężnicy
- Czopek doodbytniczy -> odbytnica
- Tabletki pokryte eudragitem-S rozpuszczające się w pH > 7 -> końcowe jelito kręte i okrężnica
- Kapsułki z mikrogranulkami leku, pokryte etylocelulozą, uwalniające stopniowo lek -> całe jelito cieńkie, okrężnica
- Lek rozpuszczony w buforze glicerynowym, w kapsułkach pokrytych eudragitem-L, rozpuszczającym się w pH > 6 -> końcowe jelito czcze, początek jelita krętego
- Sulfasalazyna (nośnik -> Sulfapirydyna) -> okrężnica
- Olsasalazyna (2x 5-ASA) -> okrężnica
- Balsalazyd (5-ASA związany z 4-aminobenzoil-β-alaniną) -> okrężnica
9
Q
Sulfasalazyna działania niepożądane
A
- > więcej niż Mesalazyna (ale bd wszechstronny profil działania)
- > związane w dużej mierze z wchłonięciem Sulfasalazyny
1. Bóle głowy
2. Gorączka
3. Nudności i wymioty (ok. 20% pacjentów)
4. Skórne:
1) wysypki
2) fototoksyczność
3) niebieskawe podbarwienie skóry
5. Zaburzenia wchłaniania kwasu foliowego -> może się rozwinąć anemia megaloblastyczna
6. Oligospermia -> typowo
Rzadziej -> przeważnie u wolnych acetylatorów
- Inne zaburzenia hematologiczne
1) Agranulocytoza
2) Małopłytkowość
3) Anemia hemolityczna - Zespół toczniopodobny (z wysiękiem w opłucnej i osierdziu)
- Bóle mięśni
- Śródmiąższowe zapalenie nerek
- Zapalenie trzustki
10
Q
Wolni acetylatorzy przyjmujący Sulfasalazynę
A
- Są to osoby z allelem homozygotycznym dla enzymu acetylującego Sulfasalazynę -> mniejsza jego aktywność
- Często nie tolerują sulfasalazyny -> nietolerancja występuje w sumie u 40% wszystkich chorych ją przyjmujących
11
Q
Działania niepożądane Mesalazyny
A
- Reakcje uczuleniowe
- Cechy uszkodzenia nerek, zapalenie śródmiąższowe (gdy duże dawki)
- Biegunka (u 10% chorych, nieznany mechanizm)
12
Q
GKS w leczeniu IBD
A
1. Najczęściej stosuje się: A) doustnie 1. Prednizon 2. Prednizolon B) dożylnie 1. Hydrokortyzon 2. Metyloprednizolon 2. Można też miejscowo -> wlewki doodbytnicze, pianka doodbytnicza, czopki
- W łagodnym Crohnie -> preparaty o kontrolowanym uwalnianiu np. Budezonid
13
Q
Leki immunosupresyjne w IBD zastosowanie
A
- Indukcja remisji
- Terapia podtrzymująca
- Redukcja dawki GKS
14
Q
Wedolizumab
A
- Przeciwciało przeciwko dimerowi integryny α4β7
- Dimer ten wchodzi w interakcję z MAdCAM-1 na śródbłonku -> ↑ przepuszczalności naczyń jelita cieńkiego i okrężnicy (bo MAdCAM-1 występuje praktycznie jedynie na tych naczyniach)
- Dlatego Wedolizumab nie wpływa na migrację limfocytów w innych narządach
15
Q
Natalizumab
A
- Humanizowane przeciwciało przeciw integrynie α4
2. W terapii stwardnienia rozsianego
16
Q
Karotegrast
A
- Doustny inhibitor integryny α4
- W ostatniej fazie badań klinicznych w leczeniu UC
- Wyniki -> skuteczność i bd db profil bezpieczeństwa tego leku
17
Q
Preparaty biologiczne w IBD zastosowanie
A
- Głownie w zaawansowanym Crohnie -> nieodpowiadających na leczenie innymi lekami
- Szczególnie wskazane u pacjentów cierpiących z powodu przetok
- Cechują się bardzo dużą skutecznością w indukowaniu i podtrzymywaniu remisji choroby
- Są coraz częściej stosowane, zwłaszcza u młodych
18
Q
Chemioterapeutyki przeciwbakteryjne w terapii IBD
A
- Nie są stosowane rutynowo -> użycie antybiotyków o szerokim spektrum może w okresach bezobjawowych nasilić objawy schorzenia
- Podaje się je czasem w chorobie Crohna w razie występowania zmian okołoodbytniczych
19
Q
Cholestyramina w terapii IBS
A
- Wiąże kwasy żółciowe -> zapobiegania dostawaniu się ich do okrężnicy i drażnieniu jej ściany
- Stosowana w biegunkowej postaci IBS
20
Q
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne w IBS
A
- Małe dawki
2. Nie wpływają na nastrój, ale zmieniają ośrodkową odpowiedź na bodźce wiscerosensoryczne
21
Q
Trymebutyna działanie i zastosowanie
A
- Pobudza receptory enkefalinowe w ścianie jelit i wykazuje działanie tonizujące dla mięśniówki pp
- Stosowany zarówno w postaci biegunkowej jak i z zaparciami IBS
22
Q
Dimetykon i Symetykon działanie
A
- Są to polimery krzemowe
- Obniżają napięcie powierzchniowe na granicy faz gaz:papka pokarmowa
- Łagodzą wzdęcia i usuwają uczucie rozdęcia
- Doustne
23
Q
Probiotyki w IBS
A
- Są stosowane ale potwierdzenie ich skuteczności wymaga dalszych badań
24
Q
Linaklotyd działanie i zastosowanie
A
- Nowy lek
- Pobudza cyklazę guanylową w nabłonku jelit -> stymuluje wydzielanie wody, sodu i wodorowęglanów do światła jelita
- Stosowany w leczeniu:
1) IBS
2) Nawykowych zaparć
25
Q
Leki działające na żółć rodzaje
A
- Żółciotwórcze (Choleretica) -> ↑ wytwarzania żółci
- Żółciopędne (Cholekinetica) -> opróżnienie się pęcherzyka żółciowego
-> większość leków żółciotwórczych ma działanie żółciopędne
26
Q
Zastosowanie leków żółciotwórczych i żółciopędnych
A
- Wspomaganie leczenia kamicy żółciowej -> rozrzedzają żółć
- Leczenie zakażeń dróg żółciowych -> żółć ma działanie przeciwbakteryjne
- Terapia zaburzeń motoryki dróg żółciowych (dyskinezy) -> głównie żółciopędne
- Po cholecystektomii -> aby polepszyć wydzielanie żółci
- Wspomaganie leczenia hiperbilirubinemii
- Przy pobieraniu żółci w celach diagnostycznych
27
Q
Przeciwwskazania do stosowania leków żółciotwórczych i żółciopędnych
A
- Ostre zapalenie wątroby
- Ropniak pęcherzyka żółciowego
- Niedrożność dróg żółciowych
28
Q
Działanie kwasów żółciowych
A
- Nasilają wytwarzanie żółci
- Mają właściowości prokinetyczne
- Ułatwiają wchłanianie tłuszczów
- Są lekko moczopędne
- Mają dość słabe działanie przeciwalergiczne
- Wykazują chemiczną zdolność do emulgacji tłuszczu
29
Q
Kwasy żółciowe działania niepożądane
A
- Biegunka
- Świąd skóry
- Bóle brzucha
30
Q
Kwas deoksycholowy zastosowania inne niż jako lek żółciotwórczy
A
- Miejscowe leczenie nadmiernego odkładania się tłuszczu w podbródku -> we wstrzyknięciach w tkankę tłuszczową
31
Q
Kwas cholowy zastosowania inne niż jako lek żółciotwórczy
A
- Leczenie zaburzeń syntezy kwasów żółciowych
- Leczenie chorób peroksysomalnych
(1 i 2 -> rzadkie choroby)
32
Q
Kwas obeticholowy
A
- Półsyntetyczny analog kwasu Chenodeoksycholowego
- Działa jako agonista receptorów farnezoidowych typu X (FXR)
- Znajduje się w zaawansowanych stadiach badań klinicznych pod kątem zastosowania w leczeniu :
1) pierwotnego, stwardniającego zapalenia dróg żółciowych
2) niealkoholowego stłuszczenia wątroby
3) marskości wątroby z nadciśnieniem wrotnym
33
Q
FXR
A
- Występują w dużej ilości w hepatocytach oraz komórkach nabłonka jelit
- Są zaangażowane w zwrotne hamowanie przez kwasy żółciowe ich syntezy w wątrobie oraz w regulację wydzielania Na+ i wody w jelitach
- FXR wg ostatnich badań hamuje również wątrobową syntezę triglicerydów i bierze szeroki udział w regulacji metabolizmu lipidów w tym narządzie
34
Q
Hydroksymetylnikotynamid
A
- Nasila tworzenie żółci przez hepatocyty
- Wykazuje działanie odkażające drogi żółciowe (jest pochodną Formaldehydu)
- Ma działanie lekko rozkurczające
- Przy dłuższym stosowaniu może wywołać biegunkę
35
Q
Preparaty roślinne zawierające terpeny i terpenoidy działanie
A
- Zwiększają tworzenie żółci i opróżnianie pęcherzyka żółciowego
36
Q
Kwas ursodeoksycholowy działanie
A
- Hamuje wydzielanie cholesterolu do żółci przez hepatocyty -> przewaga kwasów żółciowych -> rozpuszczanie kamieni
- Stabilizuje także kanaliki żółciowe i przeciwdziała immunologicznemu uszkodzeniu hepatocytów (mechanizm niejasny)
37
Q
Kwas ursodeoksycholowy działania niepożądane
A
- > mało nasilone
1. Biegunka
2. ↑ aminotransferaz we krwi
3. Świąd skóry
38
Q
Kwas ursodeoksycholowy zastosowanie
A
- Leczenie kamicy żółciowej
1) tylko nwl kamieni cholesterolowych o nwlk stopniu uwapnienia
2) u pacjentów, którzy nie mogą zostać zoperowani
3) terapia trwa przeciętnie rok - Leczenie wczesnych stadiów pierwotnej marskości wątroby -> w większych dawkach
39
Q
Hymekromon działanie
A
- Żółciopędne
- Słabe spazmolityczne
- Słabe żółciotwórcze
40
Q
Leczenie ostrego WZW
A
- spoczynek
- dieta
- leczenie świądu:
1) Kwas ursodeoksycholowy
2) Cholestyramina
41
Q
Czas trwania terapii WZW B
A
- Do czasu eliminacji HBsAg we krwi
- PegINF α2A należy używać nie krócej niż 48 tygodni
- U pacjentów zakwalifikowanych do przeszczepu wątroby i po nim -> bezterminowo Entekawir lub Tenofowir
- > wykazały one wysoką skuteczność i niską częstość DN
42
Q
Czas trwania terapii WZW C
A
Zwykle:
- HCV 2 lub 3 - 24 tygodnie
- HCV 1 lub 4 - 48 tygodni
- > do nieobecności RNA HCV we krwi
- > znika po 24 tyg u 80-95% pacjentów z HCV2 lub 3 i 50% z HCV1
43
Q
Choroba Wilsona
A
- Defekt genetyczny białka ATP7B, które odpowiada za transport miedzi do żółci i wbudowywanie jej do ceruloplazminy -> nagromadzenie miedzi w:
1) hepatocytach -> hepatitis czasem piorunujące
2) mózgu -> zaburzenia neuropsychiatryczne
3) nerkach -> aminoacyduria, nefrokalcynoza
4) oku -> zaćma, pierścienie Kaysera-Fleischera w rąbku rogówki
5) sercu -> kardiomiopatia, zaburzenia rytmu
6) trzustce -> zapalenie
7) stawach -> zapalenie
44
Q
Penicylamina
A
- Pochodna penicyliny
- Wiąże w tkankach miedź w kompleks, wydalany z moczem i kałem
- Chelatuje też inne metale np. ołów, rtęć, kadm, cynk, nikiel, złoto, żelazo (razem 8)
- Hamuje też limfocyty T -> jest też stosowana w ciężkim RA
45
Q
Penicylamina działania niepożądane
A
- > u 30% pacjentów
1. Reakcje nadwrażliwości -> nie stosować u pacjentów uczulonych na penicylinę
1) wysypki skórne
2) świąd skóry
3) gorączka
4) reakcje anafilaktyczne
2. Uszkodzenie nerek z białkomoczem
Rzadziej:
- Pancytopenia
- Niedobór witaminy B6
46
Q
N-acetylopenicylamina
A
- Acetylowana pochodna Penicylaminy
- Wykazuje mniejszą toksyczność
- Lepsze właściwości wiążące -> zwłaszcza rtęć
- Nie jest dostępna komercyjnie
47
Q
Trietylenotetramina (Trientyna)
A
- Chelator miedzi
- Lepiej tolerowana niż Penicylamina
- Niedostępna w Polsce
- Stosowana w przypadku nietolerancji Penicylaminy albo przeciwwskazań do jej podawania
48
Q
Trietylenotetramina (Trientyna) działania niepożądane
A
- Zapalenie żołądka
- Anemia syderoblastyczna
Rzadziej
3. Anemia aplastyczna
49
Q
Sole cynku działanie i zastosowanie
A
- Hamują wchłanianie miedzi z jelit
- Stosowane w leczeniu podtrzymującym choroby Wilsona -> u pacjentów bez objawów lub niemogących przyjmować chelatorów miedzi
50
Q
Leki osłaniające hepatocyty działanie
A
- Mają chronić komórkę wątroby przed uszkodzeniem czynnikami chemicznymi, metabolicznymi lub infekcyjnymi
- Skuteczność kliniczna części z tych leków jest wątpliwa
51
Q
Leki osłaniające hepatocyty zastosowanie
A
- Leczenie śpiączki wątrobowej
- Leczenie zapaleń wątroby
- Marskość wątroby
- Stłuszczenie wątroby
- Zatrucia wątroby
- Rekonwalescencja po przebytych schorzeniach wątroby
52
Q
Tymonacyk
A
- Prodrug przekształcany w org do cysteiny -> dawcy zredukowanych grup -SH
- Wzmaga zdolności hepatocytów
- Nasila jej regenerację
- Wykazuje działanie hipolipemizujące i żółciopędne
53
Q
Sylimaryna
A
- Mieszanina flawolignanów -> sylibiny, sylikrystyny, sylidioniny
- Wykazuje wielokierunkowe działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne i wzmaga regenerację
54
Q
Ornityna
A
- Aminokwas zwiększający usuwanie amoniaku z organizmu
2. Stosowany w stanie przedśpiączkowym i w czasie śpiączki wątrobowej
55
Q
Kwas liponowy
A
- Koenzym w przemianach pirogronianu i innych α-ketokwasów, dawca grupy -SH
- Przyspiesza utlenianie glukozy (↓ jej stężenia we krwi)
- Zwiększa odkładanie glikogenu w wątrobie
- Ma działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne
- W Pl używany z witaminami z grupy B w leczeniu neuropatii cukrzycowej
56
Q
Acetylocysteina
A
- Donor grup -SH
2. Używany w leczeniu zatrucia Paracetamolem
57
Q
Leki anty-TNF-α jako leki hepatoprotekcyjne
A
- Pentoksyfilina -> hamuje powstawanie i działanie TNF-α
- Skuteczna w rozwoju niealkoholowego stłuszczenia wątroby (TNF-α odgrywa dużą rolę) -> 2-krotne zmniejszenie śmiertelności
- Badania nad Infliksymabem
58
Q
Laktuloza i laktitol w leczeniu śpiączki wątrobowej
A
- Osmotyczne środki przeczyszczające
2. Przyspieszają przekształcanie w jelicie jonów amonowych do amoniaku -> ↓ jego stężenia we krwi
59
Q
Ryfaksymina w leczeniu śpiączki wątrobowej
A
- Zwalcza bakterie zasiedlające jelita -> ↓ amoniaku wchłanianego
- Stosuje się też inne antybiotyki o szerokim zakresie działania
60
Q
Fenylomaślan glicerolu
A
- Zwiększa wydalanie mocznika w formie fenylooctanu glutaminy
- Stosowany w:
1) w leczeniu śpiączki wątrobowej
2) leczeniu wrodzonych hiperamonemii
61
Q
Aprotynina w chorobach trzustki
A
- Inhibitor proteaz
- Dawniej wykorzystywana w leczeniu OZT
- Obecnie wycofana -> działania niepożądane i brak przekonujących dowodów na skuteczność
62
Q
Preparaty enzymów z trzustek zwierzęcych
A
- Podawane w dużych ilościach w czasie posiłków w PZT
- Największe znaczenie ma lipaza -> dawkowanie mianuje się w jednostkach jej aktywności
- Są inaktywowane przez kwas żołądkowy -> podaje się je jako enteric-coated lub hamuje się wydzielanie kwasu żołądkowego
- Pankrealipaza -> nowsza i silniejsza
63
Q
Preparaty enzymów z trzustek zwierzęcych - działania niepożądane
A
- > db tolerowane
1. Podrażnienia błony śluzowej gardła i jamy śluzowej (bezpośrednie działanie enzymów)
2. Hiperurykemia
3. Urykozuria
4. Kamica moczowa - > bo duża zawartość puryn w preparatach
