Leki Układu Moczowego Teoria Flashcards
1
Q
Diuretyki zastosowanie
A
- W chorobach układu moczowego
- W chorobach układu krążenia
- W zaburzeniach hormonalnych i elektrolitowych
- W innych chorobach
2
Q
Diuretyki zastosowanie w chorobach układu moczowego
A
- AKI
- CKD
- Zespół nerczycowy
- Kamica moczowa
3
Q
Diuretyki zastosowanie w chorobach układu krążenia
A
- Zastoinowa HF
- Nadciśnienie tętnicze
- Obrzęk płuc pochodzenia sercowego np, w ostrej HF
4
Q
Diuretyki zastosowanie w zaburzeniach hormonalnych i elektrolitowych
A
- Hiperaldosteronizm
- Hiperkalcemia
- Hipokaliemia
- Hiperkaliemia)
5
Q
Diuretyki zastosowanie w innych chorobach
A
- Obrzęk mózgu,
- Marskość wątroby
- Moczówka prosta
- Choroba wysokościowa
- Jaskra
- Padaczka - niektóre przypadki
6
Q
Diuretyki osmotyczne mechanizm działania
A
- Ulegają filtracji, ale nie są wchłaniane -> ↑ ładunku osmotycznego moczu pierwotnego -> zatrzymanie wody
(działanie bezpośrednie) - Rozcieńczenie moczu -> spadek gradientu sodu -> ↓ wchłaniania zwrotnego sodu -> natriureza (działanie bezpośrednie)
- Przy skąpomoczu otwiera kanaliki nerkowe -> do ich wnętrza mogą dotrzeć inne, silniejsze leki
- Zwiększają też ładunek osmotyczny osocza krwi przed wydaleniem do nerek -> ↑ przemieszczania się do krwioobiegu płynów tkankowych np. CSF, czy płynu wodnistego oka
7
Q
Glicerol zastosowanie i droga podania
A
- Leczenie ostrych ataków jaskry
- > doustnie
8
Q
Mannitol zastosowanie i droga podania
A
- > dożylnie
- > ostre stany
1. Ataki jaskry
2. Obrzęk mózgu
3. Leczenie OSTREJ niewydolności nerek w fazie skąpomoczu
4. Zatrucia -> diureza wymuszona
5. Osłonowo do zachowania funkcji nerek podczas chemioterapii związkami o znacznej nefrotoksyczności np. Cisplatyną
9
Q
Diuretyki osmotyczne działania niepożądane
A
- ↑ objętości krążącego osocza
- HF
- Zastój krwi w krążeniu płucnym
- Obrzęki obwodowe u podatnych osób
- > szczególnie gdy podano w szybkim wlewie dożylnym lub dużej dawce
10
Q
Inhibitory anhydrazy węglanowej jako diuretyki mechanizm działania
A
- Działają na kanaik proksymalny nefronu
- Hamują anhydrazę węglanową - izoformę II (w cytozolu nefronów kanalika proksymalnego) i IV (na ich bł. kom) -> ↓ rozkładu HCO3- do CO2 w świetle kanalików -> ↓ wchłaniania HCO3- -> ↑ ładunku osmotycznego moczu -> ↑ diurezy (niewielki)
- ↓ resorpcji HCO3- -> ↓ H+ i ↑ pH w moczu -> alkalizacja moczu i ↓ pH krwi
- Przy dłuższym stosowaniu -> samowygaszenie działania na wskutek ↓ HCO3- we krwi i ↑ zdolności do wychwytu HCO3- przez kanalik nerki
11
Q
Inhibitory anhydrazy węglanowej jako diuretyki zastosowanie
A
-> rzadko jako diuretyki
- Leczenie jaskry -> ostre ataki i przewlekłe ich zapobieganie (krople do oczu - Dorzolamid)
- Leczenie i zapobieganie chorobie wysokościowej
- Leczenie niektórych form padaczki
- Czasem przy ↑ CSF
- Jako leki alkilujące mocz -> do ↑ wydalania kwasów
1) Zatrucia -> NSAIDs, barbiturany (alkalizacja moczu)
2) dna moczanowa przy ↑ wydalania kwasu moczowego
12
Q
Dorzolamid mechanizm działania w jaskrze
A
- Przez ↓ aktywności anhydrazy -> ↓ transportu Cl- do płynu wodnistego oka (bo wymaga on HCO3-) -> ↓ wody w płynie wodnistym -> ↓ ciśnienia wewnątrzgałkowego
13
Q
Acetazolamid mechanizm działania w chorobie wysokościowej
A
- Kwasica metaboliczna w czasie jego używania zapobiega alkalozie oddechowej na dużych wysokościach
- Przyspiesza to aklimatyzację oddechową do dużej wysokości i pozwala zachować właściwą podaż tlenu podczas snu
14
Q
Acetazolamid mechanizm działania w chorobach CNS
A
- ↓ HCO3- i Cl w CSF -> ↓ jego ciśnienia -> np. w obrzęku mózgu
- Zmiana pH CSF -> zwiększa próg gotowości drgawkowej -> stosowany w padaczkach typu petit mal
15
Q
Działania niepożądane Acetazolamid
A
- Kwasica metaboliczna
- Hiperglikemia
- Zaburzenia elektrolitowe
Rzadziej:
- Ze strony CNS:
1) senność
2) dezorientacja
3) zaburzenia snu
16
Q
Działania niepożądane Dorzolamid
A
- Miejscowe podrażnienie ze świądem i łzawieniem
- > nieznaczne nasilenie zwykle
17
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne działanie
A
- Na kanalik DYSTALNY nefronu
- Są wydzielanie aktywnie do światła nefronu przez komórki kanalika proksymalnego -> po przemieszczeniu do kanalika dystalnego:
- > kompetytywnie hamują NCC -> NaCl co-transporter - Skutkuje to ↓ resorpcji Na+ (w kanaliku dystalnym resorbowane jest 10% Na+ -> ograniczenie działania) i Cl- -> ↑ wydalania wody i Na+
- Jest to nie zależne od K+
- Działanie silniejsze od diuretyków osmotycznych i inhibitorów anhydrazy ale słabsze niż pętlowych
18
Q
Diuretyki tiazydowe a tiazydopodobne - różnice
A
- Różnią się tylko budową chemiczną, mechanizm działania taki sam
- Tiazydopodobne są pochodnymi sulfonamidowymi
19
Q
Drogi podawania diuretyków tiazydowych i tiazydopodobnych
A
- Doustna -> zwykle
2. Dożylnie -> rzadziej, w sytuacjach nagłych
20
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne zastosowanie
A
- > głównie w stanach przewlekłych
- > chętnie podawane-> niska cena, łatwe do kontroli działania niepożądane
- Nadciśnienie tętnicze
- Kamica moczowa
- Moczówka prosta
- Obrzęki -> zarówno płucne, jak i obwodowe z powodów:
1) zastoinowej niewydolności krążenia
2) marskości wątroby
3) zespołu nerczycowego
4) idiopatycznych - CKD (Metolazon bd skuteczny niż inne)
21
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne działanie w kamicy moczowej
A
- Paradoksalna zdolność do ↑ wchłaniania Ca2+ z moczu (większość innych diuretyków ↑ wydalanie Ca2+)
- Bo zmniejszają ilość krążęcego osocza -> ↑ biernego wchłaniania Ca2+ w cewce proksymalnej
22
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne działanie w moczówce prostej
A
- Tylko w pochodzenia nerkowego
- Zmniejszają objętość krążącego osocza -> ↑ wchłaniania zwrotnego Na+ i wody w kanaliku proksymalnych -> ↓ obj. wydalanego moczu
23
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne częstość podawania
A
- Hydrochlorotiazyd -> 1-2 razy/ dobę
- Indapamid -> raz/ dobę
- Chlortalidon -> co drugi dzień`
24
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne z jakimi innymi lekami są często łączone?
A
- ACEI
- Antagoniści AT1
- β-blokery -> równoważą nawzajem swój wpływ na serce
- Diuretyki pętlowe -> u osób z opornością na diuretyki -> tzw. sekwencyjna blokada nefronu -> czasem przełamuje oporność
25
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne działania niepożądane
1. Zaburzenia elektrolitowe:
1. Hipokaliemia, mogąca prowadzić do arytmii
2. Hiponatremia
3. Alkaloza hipochloremiczna
4. Hipomagnezemia
5. Hiperkalcemia
2. Hiperurykemia, niekiedy atak dny moczanowej
3. Hipotonia ortostatyczna
4. Hiperglikemia
5. Hipertriglicerydemia
6. Hypotensja
26
Hipokaliemia podczas leczenia diuretykami tiazydowymi i tiazydopodobnymi
1. W czasie terapii tymi diuretykami zaleca się monitorowania potasu i suplementację KCl
2. Objawy:
1) zaburzenia rytmu -> przedwczesne pobudzenia dodatkowe, częstoskurcz, blok AV, ↑ QT, ↓ ST, ↓ T, ↑ U
2) osłabienie siły mięśniowej i rhabdomioliza -> postępuje zwykle od kończyn dolnych
3) zaburzenia neurologiczne -> parestezje, nadpobudliwość
4) osłabienie/ porażenie mięśniówki jelit, pęcherza-> może prowadzić do niedrożności porażennej i zatrzymania moczu
27
Diuretyki pętlowe - działanie
1. Pętla Henlego w grubej części ramienia wstępującego
2. Są to inhibitory symportera Na+/K+/Cl- (odpowiedzialnego za wchłanianie 25-35% Na+)
3. Dużo silniejsze niż inne diuretyki, nasilenie efektu diuretycznego jest obecne w całym przedziale wzrastających dawek (najsilniejszy Bumetanid - 40 razy silniejszy niż Furosemid)
28
Diuretyki pętlowe zastosowanie
- > stany nagłe
1. Obrzęk płuc
2. Niewydolność nerek
3. Zespół nerczycowy
4. Zastoinowa HF
5. Marskość wątroby
6. Nadczynność przytarczyc - leczenie hiperkalcemii
7. Nadciśnienie tętnicze -> zwłaszcza nagłe kryzy/ skoki oraz gdy występuje oporność na inne diuretyki
8. Ostra niewydolność LV
9. Ciężkie zatrucia -> wymuszona diureza
29
Diuretyki pętlowe działania niepożądane
1. Uczulenia -> mają strukturę podobną do sulfonamidów -> mogą wywoływać DN u osób na nie uczulonych
2. Zaburzenia elektrolitowe -> mogą być bd nasilone
1) Hipokaliemia -> użycie diuretyków pętlowych powinno być pod kontrolą stężenia K+ we krwi i doustnej suplementacji KCl
2) Hiponatremia
3) Alkaloza metaboliczna
4) Hipokalcemia
5) Hipomagnezemia
3. ↓ wydzielania insuliny -> bo hipokaliemia -> hiperglikemia
4. Hiperurykemia, może prowadzić do ataku dny
5. Ototoksyczność -> najprawdopodobniej w wyniku zaburzeń elektrolitów w śródchłonce ucha środkowego
- > szczególnie nasilona gdy stosowane z aminoglikozydami
30
Diuretyki oszczędzające potas - mechanizm działania
1. Działają na cewki zbiorcze nefronu (wchłania się w nich 5% Na+)
2. Działają na 2 białka:
1) antagoniści receptoru dla MKS -> hamują w efekcie Na+/ K+ ATPazę
2) antagoniści kanału sodowego ENaC na błonie szczytowej komórki kanalika (Epithelial Na+ Channel), którego działanie zasila Na+/K+ ATP-aza na błonie boczno-podstawnej kanalika
3. Są stosunkowo słabe w porównaniu z innymi
31
Diuretyki oszczędzające potas - zastosowanie
- > zwykle w połączeniu z innymi preparatami, zwłaszcza diuretykami pętlowymi lub tiazydowymi -> efekty na potas się wzajemnie znoszą
1. Hiperaldosteronizm -> z wyboru
2. Pomocniczo w zapobieganiu i leczeniu hipokaliemii
3. Terapia nadciśnienia
4. Zespół nerczycowy
5. Obrzęk płuc
6. Marskość wątroby
7. HF
8. Zastoinowa niewydolność krążenia
9. Hirsutyzm i POS -> Spironolakton bo wykazuje właściowości antyandrogenowe
32
Diuretyki oszczędzające potas -działania niepożądane
1. Hiperkaliemia, mogąca prowadzić do arytmii
2. Spironolakton:
1) ginekomastia
2) impotencja
33
Leczenie hiperkaliemii podczas terapii diuretykami oszczędzającymi potas
1. Patiromer -> wiąże K+ w jelitach i niedopuszczający do ich wchłaniania
2. Resonium A (żywica polistyrenowa) -> doustnie lub doodbytniczo-> do usunięcia K+ z pp
3. Nie nadają się do terapii zagrażającej życiu ostrej hiperkaliemii -> wtedy:
1) wlewy wapnia
2) insulina z glukozą
3) hemodializa
34
Resonium A działania niepożądane
1. Nudności i wymioty
2. Biegunka
3. Hipokaliemia -> gdy przedawkuje się
35
Peptydy natiuretyczne -> uwalnianie
1. Uwalniane z mięśnia sercowego i śródbłonka naczyniowego pod wpływem ↑ wolemii i towarzyszącego jej rozciągania tych struktur
2. ANP -> wytwarzany w przedsionku serca
BNP -> w komorach serca
CNP -> w śródbłonku naczyń
36
Peptydy natiuretyczne receptory
1. NPR-A -> wiąże peptydy A i C
2. NPR-B -> wiąże tylko peptyd C
-> związane z BŁONOWĄ cyklazą guanylową -> ↑ cGMP
3. NPR-C -> wiąże wszystkie, ale nie przekazuje sygnału do wnętrza komórki, tylko następuje po połączeniu z peptydem internalizacja takiego kompleksu i degradacja
- > usuwa on peptydy natiuretyczne z krwi i zapobiega nadmiernemu pobudzeniu innych receptorów
37
Peptydy natiuretyczne mechanizm działania
- > przez ↑ cGMP
1. w CNS -> ↓ uczucia pragnienia -> ↓ przyjmowanych płynów -> ↓ wolemii
2. Układ naczyniowy
1) ↑ defosforylacji lekkich łańcuchów miozynowych -> ↓ zdolności naczyń do skurczu -> rozkurcz
2) ↑ przenikalności śródbłonka -> ↓ wolemii
3. Nerka -> rozszerzenie tętniczek doprowadzających i skurcz odprowadzających -> ↑ filtracji w kłębuszkach nefronu -> ↓ wolemii i ↑ obj. moczu
4. ↑ wydalania sodu z moczem
5. Zahamowanie wydzielania reniny -> zahamowanie osi RAA
38
Peptydy natiuretyczne zastosowanie
1. Diagnostyka HF
| 2. Leczenie HF
39
Działania niepożądane Nezyrytydu
- > nieliczne
| 1. Hipotonia
40
Antagoniści receptora wazopresynowego - działanie
1. Blokują receptor V2 a Koniwaptan także V1a
2. Receptor V2 -> w nerce -> pobudza CA -> ↑ cAMP -> aktywacja kinazy białkowej A -> fosforylacja białek transportowych -> ↑ przemieszczania się pęcherzyków z akwaporyną 2 na błonę szczytową komórki cewki zbiorczej nefronu -> ↑ przepływu do komórki wolnej wody -> ↓ jej wydalania z moczem
3. Zablokowanie V2 -> ↑ wydalania wody
4. V1a odpowiada za skurcz mięśniówki naczyń krwionośnych
41
Drogi podania waptanów
1. Koniwaptan -> tylko dożylnie
| 2. Swoiści antagoniści V2 -> doustnie
42
Waptany - zastosowanie
1. Leczenie hiponatremii w:
1) HF
2) marskości wątroby z towarzyszącymi obrzękami
3) SIADH
2. Terapia moczówki prostej nerkowej -> w badaniach
43
Waptany - przeciwwskazania
1. Hiponatremia hipowolemiczna
44
Waptany - działanie w moczówce prostej
1. W badaniach -> związki zostały już zsyntetyzowane
2. Tylko postaci nerkowej z mutacją V2, która polega na niewłaściwej strukturze 3-rzędowej -> źle sfałdowane białko podlega degradacji w proteasomach
3. Waptany łączą się z V2 bezpośrednio po jego syntezie i chronią go przed degradacją w proteasomach -> ADH wypiera kompetycyjnie waptany i stymuluje swój receptor
4. Podobny mechanizm może zostać wykorzystywany w innych chorobach ze źle sfałdowanymi białkami np. chorobie Alzheimera
45
Antagoniści receptora adezynowego mechanizm działania diuretycznego
1. Pobudzenie receptora A1 przez adenozynę
- > skurcz tętniczek doprowadzających w nerkach -> ↓ filtracji kłębuszkowej
- > także ↑ resorpcji Na+ w kanalikach proksymalnych
2. Zahamowanie A1 -> ↑ filtracji kłębuszkowej i ↓ resorpcji zwrotnej Na + -> ↑ ilości moczu
3. Metyloksantyny -> hamują też A2A, A2B i A3 -> działania niepożądane z CNS i drżenie mięśni
4. Rolofilina i Tonapofilina -> czyści antagoniści A1 -> bez działania na CNS
- > powodują ↑ filtracji kłębuszkowej, diurezy, natiurezy
- > w efekcie: ↓ wolemii krwi i obrzęków
46
Antagoniści receptora adezynowego zastosowanie
1. Ostra niewydolność krążenia w sytuacji oporności na klasycznie stosowane diuretyki pętlowe
- > oraz towarzyszące jej upośledzenie funkcji nerek
- > badania kliniczne nie potwierdziły ich skuteczności
- > inne schorzenia: wymagają dalszych badań
47
Wazopresyna zastosowanie
1. Moczówka prosta pochodzenia centralnego (niedobór ADH)
2. Krwawienia z żylaków przełyku (na V1a -> skurcz naczyń)
3. Profilaktyka i leczenie hemofilii A oraz choroby von Willebranda -> ↑ uwalniania czynnika VIII i vWF ze śródbłonka
48
Desmopresyna zastosowanie
1. Moczówka prosta pochodzenia centralnego
2. Hemofilia
3. Choroba von Willebranda (bez obawy o działania niepożądane ADH związane z pobudzeniem receptorów V1a i skurczem naczyń)
4. Moczenie nocne u dzieci
49
Desmopresyna działania niepożądane
1. ↑ BP
2. Hiponatremia
3. Kolki jelitowe
-> ADH jeszcze skurcz naczyń i bóle wieńcowe
50
Terlipresyna
1. Pochodna ADH, 11aa
2. Wybiórczy agonista V1a
3. Stosowana w ciężkich do opanowania krwawieniach do skurczu naczyń
51
Inhibitory 5α-reduktazy steroidowej
1. Hamują przekształcanie testosteronu do 5α-DHT
2. 5α-reduktaza występuje w 3 izoformach:
1) Izoforma 1 -> w wielu tk. m.in. nabłonku prostaty
2) Izoforma 2 -> dominuje w podścielisku prostaty
3) Izoforma 3 -> praktycznie nie zachodzi w prawidłowych tkankach ale wzmożona w nowotworowych
- > szczególnie duża ekspresja u osób z nowotworem opornym na leczenie hormonalne
52
Finasteryd
1. Inhibitor niekompetytywny 5α-reduktazy steroidowej
2. W tkankach -> stężenie wystarczające, żeby zahamować izoformę 2, ale zbyt małe żeby 1 -> funkcjolanie jest inhibitorem tylko izoformy 2
53
Dutasteryd
1. Inhibitor kompetytywny 5α-reduktazy steroidowej
2. Silniejszy niż Finasteryd -> wymaga mniejszych stężeń aby zahamować 5α-reduktazę
3. Hamuje obie formy w podobnym stężeniu
4. Hipoteza że zahamowanie obu izoform jest korzystniejsze niż jednej -> w badaniach
54
Działanie antagonistów receptorów α1-adrenergicznych
1. Gq -> fosfolipaza C -> ↑ IP3 i DAG -> skurcz naczyń
2. Występują 3 podtypy receptorów α1: α1A, α1B, α1D
3. Za działanie naczynioskurczowe odpowiada przede wszystkim stymulacja receptorów α1B
4. W prostacie głównie α1A, a w pęcherzu moczowym α1D -> zablokowanie selektywne tych receptorów -> zapobiega niedociśnieniu z pobudzenia α1B
55
Antagoniści receptorów α1 zastosowanie
1. Łagodny przerost prostaty -> często w politerapii z inhibitorami 5α-reduktazy steroidowej
56
Antagoniści receptorów α1 działanie niepożądane
1. Niedociśnienie -> przy niespecyficznych
57
Tamsulozyna
1. Nwlk preferencja wobec α1A
58
Naftopidyl
1. Nwlk preferencja wobec α1D
2. Zmniejsza częstość oddawania moczu i
3. Zwiększa pojemność pęcherza moczowego
59
Silodosin
1. Silnie selektywny wobec α1A
60
Antagoniści receptorów selektywnych α1A działania niepożądane
1. Zaburzenia ejakulacji
61
Nietrzymanie moczu
1. Często towarzyszy mu nadmierne napięcie mięśni gładkich pęcherza moczowego
2. Pobudzenie receptorów adrenergicznych -> rozluźnienie mięśniówki gładkiej
62
Mirabegron
1. Agoniści receptorów β3 -> ↑ cAMP w komórkach mięśniówki gładkiej pecherza -> rozluźnienie ich
2. Bez wpływu na mikcję, która jest pod kontrolą układu współczulnego
