Leki Układu Moczowego Teoria Flashcards
1
Q
Diuretyki zastosowanie
A
- W chorobach układu moczowego
- W chorobach układu krążenia
- W zaburzeniach hormonalnych i elektrolitowych
- W innych chorobach
2
Q
Diuretyki zastosowanie w chorobach układu moczowego
A
- AKI
- CKD
- Zespół nerczycowy
- Kamica moczowa
3
Q
Diuretyki zastosowanie w chorobach układu krążenia
A
- Zastoinowa HF
- Nadciśnienie tętnicze
- Obrzęk płuc pochodzenia sercowego np, w ostrej HF
4
Q
Diuretyki zastosowanie w zaburzeniach hormonalnych i elektrolitowych
A
- Hiperaldosteronizm
- Hiperkalcemia
- Hipokaliemia
- Hiperkaliemia)
5
Q
Diuretyki zastosowanie w innych chorobach
A
- Obrzęk mózgu,
- Marskość wątroby
- Moczówka prosta
- Choroba wysokościowa
- Jaskra
- Padaczka - niektóre przypadki
6
Q
Diuretyki osmotyczne mechanizm działania
A
- Ulegają filtracji, ale nie są wchłaniane -> ↑ ładunku osmotycznego moczu pierwotnego -> zatrzymanie wody
(działanie bezpośrednie) - Rozcieńczenie moczu -> spadek gradientu sodu -> ↓ wchłaniania zwrotnego sodu -> natriureza (działanie bezpośrednie)
- Przy skąpomoczu otwiera kanaliki nerkowe -> do ich wnętrza mogą dotrzeć inne, silniejsze leki
- Zwiększają też ładunek osmotyczny osocza krwi przed wydaleniem do nerek -> ↑ przemieszczania się do krwioobiegu płynów tkankowych np. CSF, czy płynu wodnistego oka
7
Q
Glicerol zastosowanie i droga podania
A
- Leczenie ostrych ataków jaskry
- > doustnie
8
Q
Mannitol zastosowanie i droga podania
A
- > dożylnie
- > ostre stany
1. Ataki jaskry
2. Obrzęk mózgu
3. Leczenie OSTREJ niewydolności nerek w fazie skąpomoczu
4. Zatrucia -> diureza wymuszona
5. Osłonowo do zachowania funkcji nerek podczas chemioterapii związkami o znacznej nefrotoksyczności np. Cisplatyną
9
Q
Diuretyki osmotyczne działania niepożądane
A
- ↑ objętości krążącego osocza
- HF
- Zastój krwi w krążeniu płucnym
- Obrzęki obwodowe u podatnych osób
- > szczególnie gdy podano w szybkim wlewie dożylnym lub dużej dawce
10
Q
Inhibitory anhydrazy węglanowej jako diuretyki mechanizm działania
A
- Działają na kanaik proksymalny nefronu
- Hamują anhydrazę węglanową - izoformę II (w cytozolu nefronów kanalika proksymalnego) i IV (na ich bł. kom) -> ↓ rozkładu HCO3- do CO2 w świetle kanalików -> ↓ wchłaniania HCO3- -> ↑ ładunku osmotycznego moczu -> ↑ diurezy (niewielki)
- ↓ resorpcji HCO3- -> ↓ H+ i ↑ pH w moczu -> alkalizacja moczu i ↓ pH krwi
- Przy dłuższym stosowaniu -> samowygaszenie działania na wskutek ↓ HCO3- we krwi i ↑ zdolności do wychwytu HCO3- przez kanalik nerki
11
Q
Inhibitory anhydrazy węglanowej jako diuretyki zastosowanie
A
-> rzadko jako diuretyki
- Leczenie jaskry -> ostre ataki i przewlekłe ich zapobieganie (krople do oczu - Dorzolamid)
- Leczenie i zapobieganie chorobie wysokościowej
- Leczenie niektórych form padaczki
- Czasem przy ↑ CSF
- Jako leki alkilujące mocz -> do ↑ wydalania kwasów
1) Zatrucia -> NSAIDs, barbiturany (alkalizacja moczu)
2) dna moczanowa przy ↑ wydalania kwasu moczowego
12
Q
Dorzolamid mechanizm działania w jaskrze
A
- Przez ↓ aktywności anhydrazy -> ↓ transportu Cl- do płynu wodnistego oka (bo wymaga on HCO3-) -> ↓ wody w płynie wodnistym -> ↓ ciśnienia wewnątrzgałkowego
13
Q
Acetazolamid mechanizm działania w chorobie wysokościowej
A
- Kwasica metaboliczna w czasie jego używania zapobiega alkalozie oddechowej na dużych wysokościach
- Przyspiesza to aklimatyzację oddechową do dużej wysokości i pozwala zachować właściwą podaż tlenu podczas snu
14
Q
Acetazolamid mechanizm działania w chorobach CNS
A
- ↓ HCO3- i Cl w CSF -> ↓ jego ciśnienia -> np. w obrzęku mózgu
- Zmiana pH CSF -> zwiększa próg gotowości drgawkowej -> stosowany w padaczkach typu petit mal
15
Q
Działania niepożądane Acetazolamid
A
- Kwasica metaboliczna
- Hiperglikemia
- Zaburzenia elektrolitowe
Rzadziej:
- Ze strony CNS:
1) senność
2) dezorientacja
3) zaburzenia snu
16
Q
Działania niepożądane Dorzolamid
A
- Miejscowe podrażnienie ze świądem i łzawieniem
- > nieznaczne nasilenie zwykle
17
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne działanie
A
- Na kanalik DYSTALNY nefronu
- Są wydzielanie aktywnie do światła nefronu przez komórki kanalika proksymalnego -> po przemieszczeniu do kanalika dystalnego:
- > kompetytywnie hamują NCC -> NaCl co-transporter - Skutkuje to ↓ resorpcji Na+ (w kanaliku dystalnym resorbowane jest 10% Na+ -> ograniczenie działania) i Cl- -> ↑ wydalania wody i Na+
- Jest to nie zależne od K+
- Działanie silniejsze od diuretyków osmotycznych i inhibitorów anhydrazy ale słabsze niż pętlowych
18
Q
Diuretyki tiazydowe a tiazydopodobne - różnice
A
- Różnią się tylko budową chemiczną, mechanizm działania taki sam
- Tiazydopodobne są pochodnymi sulfonamidowymi
19
Q
Drogi podawania diuretyków tiazydowych i tiazydopodobnych
A
- Doustna -> zwykle
2. Dożylnie -> rzadziej, w sytuacjach nagłych
20
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne zastosowanie
A
- > głównie w stanach przewlekłych
- > chętnie podawane-> niska cena, łatwe do kontroli działania niepożądane
- Nadciśnienie tętnicze
- Kamica moczowa
- Moczówka prosta
- Obrzęki -> zarówno płucne, jak i obwodowe z powodów:
1) zastoinowej niewydolności krążenia
2) marskości wątroby
3) zespołu nerczycowego
4) idiopatycznych - CKD (Metolazon bd skuteczny niż inne)
21
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne działanie w kamicy moczowej
A
- Paradoksalna zdolność do ↑ wchłaniania Ca2+ z moczu (większość innych diuretyków ↑ wydalanie Ca2+)
- Bo zmniejszają ilość krążęcego osocza -> ↑ biernego wchłaniania Ca2+ w cewce proksymalnej
22
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne działanie w moczówce prostej
A
- Tylko w pochodzenia nerkowego
- Zmniejszają objętość krążącego osocza -> ↑ wchłaniania zwrotnego Na+ i wody w kanaliku proksymalnych -> ↓ obj. wydalanego moczu
23
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne częstość podawania
A
- Hydrochlorotiazyd -> 1-2 razy/ dobę
- Indapamid -> raz/ dobę
- Chlortalidon -> co drugi dzień`
24
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne z jakimi innymi lekami są często łączone?
A
- ACEI
- Antagoniści AT1
- β-blokery -> równoważą nawzajem swój wpływ na serce
- Diuretyki pętlowe -> u osób z opornością na diuretyki -> tzw. sekwencyjna blokada nefronu -> czasem przełamuje oporność
25
Q
Diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne działania niepożądane
A
- Zaburzenia elektrolitowe:
- Hipokaliemia, mogąca prowadzić do arytmii
- Hiponatremia
- Alkaloza hipochloremiczna
- Hipomagnezemia
- Hiperkalcemia
- Hiperurykemia, niekiedy atak dny moczanowej
- Hipotonia ortostatyczna
- Hiperglikemia
- Hipertriglicerydemia
- Hypotensja
26
Q
Hipokaliemia podczas leczenia diuretykami tiazydowymi i tiazydopodobnymi
A
- W czasie terapii tymi diuretykami zaleca się monitorowania potasu i suplementację KCl
- Objawy:
1) zaburzenia rytmu -> przedwczesne pobudzenia dodatkowe, częstoskurcz, blok AV, ↑ QT, ↓ ST, ↓ T, ↑ U
2) osłabienie siły mięśniowej i rhabdomioliza -> postępuje zwykle od kończyn dolnych
3) zaburzenia neurologiczne -> parestezje, nadpobudliwość
4) osłabienie/ porażenie mięśniówki jelit, pęcherza-> może prowadzić do niedrożności porażennej i zatrzymania moczu
27
Q
Diuretyki pętlowe - działanie
A
- Pętla Henlego w grubej części ramienia wstępującego
- Są to inhibitory symportera Na+/K+/Cl- (odpowiedzialnego za wchłanianie 25-35% Na+)
- Dużo silniejsze niż inne diuretyki, nasilenie efektu diuretycznego jest obecne w całym przedziale wzrastających dawek (najsilniejszy Bumetanid - 40 razy silniejszy niż Furosemid)
28
Q
Diuretyki pętlowe zastosowanie
A
- > stany nagłe
1. Obrzęk płuc
2. Niewydolność nerek
3. Zespół nerczycowy
4. Zastoinowa HF
5. Marskość wątroby
6. Nadczynność przytarczyc - leczenie hiperkalcemii
7. Nadciśnienie tętnicze -> zwłaszcza nagłe kryzy/ skoki oraz gdy występuje oporność na inne diuretyki
8. Ostra niewydolność LV
9. Ciężkie zatrucia -> wymuszona diureza
29
Q
Diuretyki pętlowe działania niepożądane
A
- Uczulenia -> mają strukturę podobną do sulfonamidów -> mogą wywoływać DN u osób na nie uczulonych
- Zaburzenia elektrolitowe -> mogą być bd nasilone
1) Hipokaliemia -> użycie diuretyków pętlowych powinno być pod kontrolą stężenia K+ we krwi i doustnej suplementacji KCl
2) Hiponatremia
3) Alkaloza metaboliczna
4) Hipokalcemia
5) Hipomagnezemia - ↓ wydzielania insuliny -> bo hipokaliemia -> hiperglikemia
- Hiperurykemia, może prowadzić do ataku dny
- Ototoksyczność -> najprawdopodobniej w wyniku zaburzeń elektrolitów w śródchłonce ucha środkowego
- > szczególnie nasilona gdy stosowane z aminoglikozydami
30
Q
Diuretyki oszczędzające potas - mechanizm działania
A
- Działają na cewki zbiorcze nefronu (wchłania się w nich 5% Na+)
- Działają na 2 białka:
1) antagoniści receptoru dla MKS -> hamują w efekcie Na+/ K+ ATPazę
2) antagoniści kanału sodowego ENaC na błonie szczytowej komórki kanalika (Epithelial Na+ Channel), którego działanie zasila Na+/K+ ATP-aza na błonie boczno-podstawnej kanalika - Są stosunkowo słabe w porównaniu z innymi
31
Q
Diuretyki oszczędzające potas - zastosowanie
A
- > zwykle w połączeniu z innymi preparatami, zwłaszcza diuretykami pętlowymi lub tiazydowymi -> efekty na potas się wzajemnie znoszą
1. Hiperaldosteronizm -> z wyboru
2. Pomocniczo w zapobieganiu i leczeniu hipokaliemii
3. Terapia nadciśnienia
4. Zespół nerczycowy
5. Obrzęk płuc
6. Marskość wątroby
7. HF
8. Zastoinowa niewydolność krążenia
9. Hirsutyzm i POS -> Spironolakton bo wykazuje właściowości antyandrogenowe
32
Q
Diuretyki oszczędzające potas -działania niepożądane
A
- Hiperkaliemia, mogąca prowadzić do arytmii
- Spironolakton:
1) ginekomastia
2) impotencja
33
Q
Leczenie hiperkaliemii podczas terapii diuretykami oszczędzającymi potas
A
- Patiromer -> wiąże K+ w jelitach i niedopuszczający do ich wchłaniania
- Resonium A (żywica polistyrenowa) -> doustnie lub doodbytniczo-> do usunięcia K+ z pp
- Nie nadają się do terapii zagrażającej życiu ostrej hiperkaliemii -> wtedy:
1) wlewy wapnia
2) insulina z glukozą
3) hemodializa
34
Q
Resonium A działania niepożądane
A
- Nudności i wymioty
- Biegunka
- Hipokaliemia -> gdy przedawkuje się
35
Q
Peptydy natiuretyczne -> uwalnianie
A
- Uwalniane z mięśnia sercowego i śródbłonka naczyniowego pod wpływem ↑ wolemii i towarzyszącego jej rozciągania tych struktur
- ANP -> wytwarzany w przedsionku serca
BNP -> w komorach serca
CNP -> w śródbłonku naczyń
36
Q
Peptydy natiuretyczne receptory
A
- NPR-A -> wiąże peptydy A i C
- NPR-B -> wiąże tylko peptyd C
-> związane z BŁONOWĄ cyklazą guanylową -> ↑ cGMP
- NPR-C -> wiąże wszystkie, ale nie przekazuje sygnału do wnętrza komórki, tylko następuje po połączeniu z peptydem internalizacja takiego kompleksu i degradacja
- > usuwa on peptydy natiuretyczne z krwi i zapobiega nadmiernemu pobudzeniu innych receptorów
37
Q
Peptydy natiuretyczne mechanizm działania
A
- > przez ↑ cGMP
1. w CNS -> ↓ uczucia pragnienia -> ↓ przyjmowanych płynów -> ↓ wolemii
- Układ naczyniowy
1) ↑ defosforylacji lekkich łańcuchów miozynowych -> ↓ zdolności naczyń do skurczu -> rozkurcz
2) ↑ przenikalności śródbłonka -> ↓ wolemii - Nerka -> rozszerzenie tętniczek doprowadzających i skurcz odprowadzających -> ↑ filtracji w kłębuszkach nefronu -> ↓ wolemii i ↑ obj. moczu
- ↑ wydalania sodu z moczem
- Zahamowanie wydzielania reniny -> zahamowanie osi RAA
38
Q
Peptydy natiuretyczne zastosowanie
A
- Diagnostyka HF
2. Leczenie HF
39
Q
Działania niepożądane Nezyrytydu
A
- > nieliczne
1. Hipotonia
40
Q
Antagoniści receptora wazopresynowego - działanie
A
- Blokują receptor V2 a Koniwaptan także V1a
- Receptor V2 -> w nerce -> pobudza CA -> ↑ cAMP -> aktywacja kinazy białkowej A -> fosforylacja białek transportowych -> ↑ przemieszczania się pęcherzyków z akwaporyną 2 na błonę szczytową komórki cewki zbiorczej nefronu -> ↑ przepływu do komórki wolnej wody -> ↓ jej wydalania z moczem
- Zablokowanie V2 -> ↑ wydalania wody
- V1a odpowiada za skurcz mięśniówki naczyń krwionośnych
41
Q
Drogi podania waptanów
A
- Koniwaptan -> tylko dożylnie
2. Swoiści antagoniści V2 -> doustnie
42
Q
Waptany - zastosowanie
A
- Leczenie hiponatremii w:
1) HF
2) marskości wątroby z towarzyszącymi obrzękami
3) SIADH - Terapia moczówki prostej nerkowej -> w badaniach
43
Q
Waptany - przeciwwskazania
A
- Hiponatremia hipowolemiczna
44
Q
Waptany - działanie w moczówce prostej
A
- W badaniach -> związki zostały już zsyntetyzowane
- Tylko postaci nerkowej z mutacją V2, która polega na niewłaściwej strukturze 3-rzędowej -> źle sfałdowane białko podlega degradacji w proteasomach
- Waptany łączą się z V2 bezpośrednio po jego syntezie i chronią go przed degradacją w proteasomach -> ADH wypiera kompetycyjnie waptany i stymuluje swój receptor
- Podobny mechanizm może zostać wykorzystywany w innych chorobach ze źle sfałdowanymi białkami np. chorobie Alzheimera
45
Q
Antagoniści receptora adezynowego mechanizm działania diuretycznego
A
- Pobudzenie receptora A1 przez adenozynę
- > skurcz tętniczek doprowadzających w nerkach -> ↓ filtracji kłębuszkowej
- > także ↑ resorpcji Na+ w kanalikach proksymalnych - Zahamowanie A1 -> ↑ filtracji kłębuszkowej i ↓ resorpcji zwrotnej Na + -> ↑ ilości moczu
- Metyloksantyny -> hamują też A2A, A2B i A3 -> działania niepożądane z CNS i drżenie mięśni
- Rolofilina i Tonapofilina -> czyści antagoniści A1 -> bez działania na CNS
- > powodują ↑ filtracji kłębuszkowej, diurezy, natiurezy
- > w efekcie: ↓ wolemii krwi i obrzęków
46
Q
Antagoniści receptora adezynowego zastosowanie
A
- Ostra niewydolność krążenia w sytuacji oporności na klasycznie stosowane diuretyki pętlowe
- > oraz towarzyszące jej upośledzenie funkcji nerek
- > badania kliniczne nie potwierdziły ich skuteczności
- > inne schorzenia: wymagają dalszych badań
47
Q
Wazopresyna zastosowanie
A
- Moczówka prosta pochodzenia centralnego (niedobór ADH)
- Krwawienia z żylaków przełyku (na V1a -> skurcz naczyń)
- Profilaktyka i leczenie hemofilii A oraz choroby von Willebranda -> ↑ uwalniania czynnika VIII i vWF ze śródbłonka
48
Q
Desmopresyna zastosowanie
A
- Moczówka prosta pochodzenia centralnego
- Hemofilia
- Choroba von Willebranda (bez obawy o działania niepożądane ADH związane z pobudzeniem receptorów V1a i skurczem naczyń)
- Moczenie nocne u dzieci
49
Q
Desmopresyna działania niepożądane
A
- ↑ BP
- Hiponatremia
- Kolki jelitowe
-> ADH jeszcze skurcz naczyń i bóle wieńcowe
50
Q
Terlipresyna
A
- Pochodna ADH, 11aa
- Wybiórczy agonista V1a
- Stosowana w ciężkich do opanowania krwawieniach do skurczu naczyń
51
Q
Inhibitory 5α-reduktazy steroidowej
A
- Hamują przekształcanie testosteronu do 5α-DHT
- 5α-reduktaza występuje w 3 izoformach:
1) Izoforma 1 -> w wielu tk. m.in. nabłonku prostaty
2) Izoforma 2 -> dominuje w podścielisku prostaty
3) Izoforma 3 -> praktycznie nie zachodzi w prawidłowych tkankach ale wzmożona w nowotworowych
- > szczególnie duża ekspresja u osób z nowotworem opornym na leczenie hormonalne
52
Q
Finasteryd
A
- Inhibitor niekompetytywny 5α-reduktazy steroidowej
- W tkankach -> stężenie wystarczające, żeby zahamować izoformę 2, ale zbyt małe żeby 1 -> funkcjolanie jest inhibitorem tylko izoformy 2
53
Q
Dutasteryd
A
- Inhibitor kompetytywny 5α-reduktazy steroidowej
- Silniejszy niż Finasteryd -> wymaga mniejszych stężeń aby zahamować 5α-reduktazę
- Hamuje obie formy w podobnym stężeniu
- Hipoteza że zahamowanie obu izoform jest korzystniejsze niż jednej -> w badaniach
54
Q
Działanie antagonistów receptorów α1-adrenergicznych
A
- Gq -> fosfolipaza C -> ↑ IP3 i DAG -> skurcz naczyń
- Występują 3 podtypy receptorów α1: α1A, α1B, α1D
- Za działanie naczynioskurczowe odpowiada przede wszystkim stymulacja receptorów α1B
- W prostacie głównie α1A, a w pęcherzu moczowym α1D -> zablokowanie selektywne tych receptorów -> zapobiega niedociśnieniu z pobudzenia α1B
55
Q
Antagoniści receptorów α1 zastosowanie
A
- Łagodny przerost prostaty -> często w politerapii z inhibitorami 5α-reduktazy steroidowej
56
Q
Antagoniści receptorów α1 działanie niepożądane
A
- Niedociśnienie -> przy niespecyficznych
57
Q
Tamsulozyna
A
- Nwlk preferencja wobec α1A
58
Q
Naftopidyl
A
- Nwlk preferencja wobec α1D
- Zmniejsza częstość oddawania moczu i
- Zwiększa pojemność pęcherza moczowego
59
Q
Silodosin
A
- Silnie selektywny wobec α1A
60
Q
Antagoniści receptorów selektywnych α1A działania niepożądane
A
- Zaburzenia ejakulacji
61
Q
Nietrzymanie moczu
A
- Często towarzyszy mu nadmierne napięcie mięśni gładkich pęcherza moczowego
- Pobudzenie receptorów adrenergicznych -> rozluźnienie mięśniówki gładkiej
62
Q
Mirabegron
A
- Agoniści receptorów β3 -> ↑ cAMP w komórkach mięśniówki gładkiej pecherza -> rozluźnienie ich
- Bez wpływu na mikcję, która jest pod kontrolą układu współczulnego
