NL GS Flashcards
Juliana
Nederlandse koningin, gaat in 1943 en 1944 op bezoek in Suriname en de Antillen, Greet-Hofmans affaire, verleent Willi Lages gratie na morele bezwaren omtrent doodstraf, koningin van 1948-1980
Jozef Nassy
Surinaams kunstschilder en actief in het verzet tijdens WO II
Rutger Jan Schimmelpenninck
Werd in 1804 gevraagd om een nieuwe grondwet te schrijven, werd in 1805 de facto alleenheerser van Nederland voor een jaar, moest aftreden nadat Napoleon vond dat er te weinig en te langzaam met zijn beleid gebeurde
Richard D’Alton
Generaal in Oostenrijkse Nederlanden namens Oostenrijk. Slaagt er niet in om de rebellie te onderdrukken
Ferdinand von Trauttmansdorf
Bestuurde namens Jozef II de Oostenrijkse Nederlanden, schaftte veel verkregen rechten af en zorgde daarmee indirect voor de Brabantse Omwenteling
Jan Frans Vonck
Leider van de opstand in 1790 tegen het Oostenrijkse gezag, beroepte zich meer op de Franse Revolutie en zocht aansluiting bij het volk en de patriotten, leider van de vonckisten en Pro Aris et Focis
Rerum Novarum
Toespraak van paus Leo XIII in 1891 waarin hij opriep tot betere werkomstandigheden voor Katholieke arbeiders
Conferentie van Berlijn
Conferentie van 1884-1885 waarin onder andere Congo als gebied van Leopold II werd erkent en werd afgesproken dat men ook daadwerkelijk in een kolonie aanwezig moest zijn
Abraham Kuypers
Nederlands Ortodox-Protestantse politicus, richtte in de 1870s de ARP op
Aprilbeweging
Beweging in 1853: Protestants protest tegen Katholieken en Thorbecke-kabinet, omdat die te weinig begrenzingen voor Katholieken oplegde. Emancipatie zou alleen mogelijk zijn als de Katholieken zich gedeisd hielden
Adolphe Nothomd
Nederlands politicus die opriep tot bescherming van het confessionele onderwijs
Charles Rogier
Belgisch liberale politicus, grondlegger van de Belgische staat
Johan Rudolf Thorbecke
Voornaamste Nederlandse hervormer van 1848, liberaal die streefde naar een erg actieve burgerij. In zijn tweede kabinet lag er een focus op verbetering van de infrastructuur
Koning Willem II
Was van 1840-1849 koning , voerde een liberaal parlementair stelsel in uit angst voor een revolutie
Cultuurstelsel
Stelsel, bedacht door Johannes van den Bosch, met idee dat de inheemse Indonesische bevolking een deel van het jaar gratis arbeid moest leveren voor de Nederlandse staat. 1830-1870
Raad van Beroerten
Speciale rechtbank voor ketters, ingesteld in 1567 door Alva, zorgde voor veel verzet
Oostenrijkse Successieoorlog
Oorlog over de acceptatie van Maria Theresa als keizerin van Oostenrijk, tijdens deze oorlog viel Frankrijk de Zuidelijke Nederlanden binnen, gaf impuls aan bestuurlijke vernieuwing (1740-1748)
Lodewijk Bonaparte
Van 1806-1810 koning van Nederland in naam van Napoleon, na afzetting van Schimmelpenninck. Hierna werd Nederland ingelijfd bij Frankrijk
SDAP
Sociaal-democratische partij, opgericht in 1894, werd groot doordat ze ook liberale ideeën hadden
Atjeh-oorlog
Oorlog in Indonesië van 1873-1914
Imagined Communities
Een verbeelde gemeenschap, een voorbeeld daarvan is de natiestaat
Greet-Hofmans Affaire
Affaire rondom Greet Hofmans die veel invloed kreeg aan het hof van Juliana, was erg spiritueel en organiseerde bij Juliana verschillende ontmoetingen en lezingen, 1956
Willi Lages
Kopstuk van de SD, Juliana verleent gratie aan hem omdat ze morele bezwaren tegen de doodstraf heeft
Product
Naam voor de 1e politionele actie, vond plaats in 1947
Huib van Mook
Luitenant die eigenhandig in 1947 het akkoord van Linggadjatie opgeeft en start met de 1e politionele actie
Akkoord van Linggadjatie
Akkoord tussen Nederland en Indonesië in 1946 waarbij de Nederlands-Indonesische unie gevormd wordt
Koning Willem I
Zoon van stadhouder Willem V, wordt in 1813 onthaald als bevrijder van Nederland, streeft een staatskerk na, wordt ook wel koning koopman genoemd door het oprichten van verschillende economische instellingen. Koning van 1815-1840
Karel II
Na zijn dood in 1702 nam de chaos toe, tijdens zijn opvolger Karel VI waren er verschillende regimes die naast elkaar functioneerde in de zuidelijke Nederlanden
Willem III
Stadhouder van 1675-1702 en later ook koning van Engeland, trekt zich op als beschermer van Protestants Europa
Rampjaar
1672, als de Republiek wordt aangevallen door Engeland, Frankrijk en Münster tegelijkertijd. Zorgt voor veel onvrede over regenten en Johan de Witt
Johan de Witt
Raadspensionaris, werd machtig tijdens het eerste stadhouderloze tijdperk maar gelyncht na onvrede na het Rampjaar
Willem van Oranje
Leider van de Opstand, toont zich als beschermer van het Protestantisme en als vader des vaderlands, in principe eerste Oranje-stadhouder van 1572-1584
Pim Fortuyn
Nederlandse populistische politicus, werd na 9/11 populair, maar neergeschoten, erg kritisch op de Islam
Liberaal Manifest
Geschriften van de VVD
VVD
Liberale Nederlandse Partij, opgericht in 1981
Thierry Baudet
Nederlands rechts-populistisch politicus, oprichter van FvD
Geert Wilders
Nederlands rechts-populistisch politicus, oprichter van de PVV
Java-oorlog
Oorlog op Java van 1825-1830 tussen Nederland en prins Djponegoro
Leopold I
Werd door Belgisch revolutionairen naar voren geschoven als koning van België
Johannes Henricus van der Palm
Belichaming van de politiek die gericht is op zo min mogelijk politiek opvatten en vermijden van discussie, door dissidente geluiden te onderdrukken en op een onzichtbare manier een politiek standpunt in te nemen
Gijsbert Karel van Hogendorp
Bestuurde Nederland na val van het Franse regime, maakte een nieuwe grondwet
Alexander Gogel
Secretaris van financiën onder het eenhoofdig bestuur van Schimmelpenninck. Maakte een nieuw belastingstelsel
Romusha
Indonesische mannen die gedwongen werden om voor de Japanners te werken
Sukarno
Indonesisch onafhankelijkheidsstrijder, richtte in 1927, werkte samen met de Japanners en riep in 1945 de onafhankelijkheid uit.
Sarekat Islam
Eerste grote politieke beweging die streed voor de onafhankelijkheid van Indonesië, actief van 1912-1927
Bloedplakkaten
Wetten in 1550 die gingen over de vervolging van ketters
Wilfrid
Abt uit Engeland die Friezen wilde kerstenen, komt in 678 aan bij Altdisel waar hij een halfjaar vredig logeert. Maakt qua kerstening geen indruk
Filips II
Koning van Spanje en landsheer van Nederland, bind zijn koningschap sterk aan religieuze autoriteit
Boeteboek van Beda
Boek, misschien van Willibrord, over Friesland, komt het idee vandaan dat Friezen kinderen zouden offeren, wat niet waar is. Ook zouden Friezen aan mensenoffers en crematies doen
Conformisme
Het aanpassen aan gedrag en opvattingen die heersen in een groep
Februari staking
Protest in 1941 tegen de deportaties van Joden in Nederland, hierna verharde de relatie tussen Nederlanders en de bezetters
Wilhelmina
Koningin van Nederland tijdens WO II, wist in deze periode enorm populair te worden, koningin van 1890-1948, maar eerste jaren onder regentschap van Emma
Arthur Seyss-Inquart
Leider van het burgerlijk bestuur in Nederland tijdens de Duitse bezetting
Hendrik Colijn
Premier van Nederland namens de ARP tijdens de voorjaren van WO II, van 1925-1926 en van 1933-1939
NSB
Nederlandse facistische partij, werd in 1935 groot maar verloor vervolgens veel stemmen toen deze radicaliseerde
Groot-Nederlandse Beweging
Beweging die band met Vlaanderen wou versterken, sloeg echter nooit echt aan
Herman Adriaan van Karnebeek
Nederlands minister van buitenlandse zaken, zorgde dat België geen gebied van Nederland kreeg na WO I
Hugo de Groot
Nederlands intellectueel, bedacht de ‘ware vrijheid’ met link naar de Bataven als uitleg waarom de Nederlandse Opstand wel gerechtvaardigd was, en andere niet
Luis de Lannoy
Antilliaans verzetstrijder in Nederland tijdens WO II
Boy Ecury
Arubaans verzetstrijder in Nederland tijdens WO II
Collective memory
Herinnering van een groep, er is ook sprake van sociale amnesia
Bijltjesdag
Dag na WO II waar afgerekend werd met collaborateurs
Henriëtte Holst
Anti nationaal-socialist, schreef exil-literatuur
Johan Huizinga
Sprak zich in 1935 uit tegen de neutraliteitspolitiek
Vreemde Oosterlingen
Niet Indonesische Aziaten in Indonesië
Inlanders
Naam voor de inheemse bevolking van Indonesié
Agrarische wet de Waal
Wet die in 1870 een einde maakt aan het cultuurstelsel
Onderdaanschapswet
Wet uit 1910 die Vreemde Oosterlingen en Inlanders wel onderdanen maakt, maar geen burgers
Nationaliteitswet
Wet uit 1892 waarin wordt vastgelegd dat Inlanders en Vreemde Oosterlingen hun Nederlandse nationaliteit verliezen
Lombok expeditie
Bloedige oorlog in 1894 op Indonesië
Jan Pieterszoon Coen
VOC gouverneur van Indonesië, begint met het verwijderen van de volledige inheemse bevolking
Padri oorlogen
Oorlog van 1821-1837 op West-Sumatra, Padri’s hingen een strengere leer van de Islam aan
Grote Postweg
Project in Indonesië van 1809-1810 waar veel inheemse arbeiders stierven
Biscchoppelijk Herstel
In 1853 een herstel van de bisschoppelijke heirarchie in Nederland
Oranjerestauratie
Als in 1787 na de Patriotse Revolutie Pruisen binnenvalt en de Oranjes herstelt
Social battleground
Als iets wat er eigenlijk niets mee te maken heeft wordt gebruikt om een algemeen probleem aan te kaarten, bijvoorbeeld Sinterklaas en bestraffing van kinderen
Intersectionaliteit
Maatschappelijke ongelijkheid langs verschillende assen
Clash of civilizations
Idee na 9/11 van onder andere Pim Fortuyn en Theo van Gogh, geeft aan dat er behoefte is aan sociale en culturele controle
Vrede van Breda
Vrede in 1667 tussen de Republiek en Engeland waarin ze New York afstaan na de 2e Nederlands-Engelse oorlog, was door Michiel de Ruyter in principe gunstig voor de Republiek
Vrede van Westminster (1)
Vrede in 1654 tussen de Republiek en Engeland waarin de akte van seclusie wordt opgenomen: Willem III mag nooit stadhouder worden omdat hij aanspraak maakt op de Engelse troon
Eerste Stadhouderloze Tijdperk
Periode van 1650-1675 zonder stadhouder na het overlijden van Willem II
Hendrik van der Noot
Politicus, aanvoerder van de satisten, richt eigen verenigde staten op ten koste van het Oostenrijkse gezag in 1790, tijdens de Brabantse Omwenteling. Satisten waren conservatief en wouden herstel van het ancien regime.
Jozef II
Verlichte Oostenrijkse keizer van 1780-1790, hervormde ook de Zuidelijke Nederlanden maar na zijn dood werd er veel teruggedraaid. Tijdens zijn regime hervormde hij de kerk waardoor hij religieuze autoriteit verloor, zo had hij weinig gezag
Joan Derk van der Capellen tot den Pol
Grondlegger van het Nederlands patriotisme, schreef ‘aan het volk van Nederland’ dat een aanval was op de stadhouder en de politiek
Willem V
Stadhouder van 1751-1795 totdat de Fransen in 1794-1795 binnenvallen, vlucht dan naar Engeland
Anna van Hannover
Treed op als regentes voor Willem V in 1751
Willem IV
Stadhouder van 1747-1751, doet niks met burgers uit de middenklasse. Benoemd na de Orangistische revolutie toen de Franse legers binnenvielen.
Karel van Lotharingen
Regeerder en landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden tijdens Maria Theresa, zette in op landbouw, nijverheid, wetenschap en onderwijs
Maria Theresa
Oostenrijkse keizerin en heerseres over de Zuidelijke Nederlanden, wist met handelstarieven de eigen economie te beschermen
Jan van Brouchoven
Richtte een eigen succesvolle handelscompagnie op in Vlaanderen
Filips de Schone
Hertog, 1482-1506, draaide een aantal verworven bevoegdheden terug, hierdoor beseften de gewesten zich dat ze beter met elkaar af waren
Karel de Stoute
Hertog, 1467-1477, oorlogszuchtige hertog, centralisatie diende vooral zijn eigen belang, hierdoor groeide steden en gewesten naar elkaar toe
Leliaerds VS. Klauwaards
Conflict in Vlaanderen.
Leliaerds: koningsgezinde patriciërs
Klauwaards: graafsgezinden
Hoekse VS. Kabeljauwse
Conflict in Holland en Utrecht
Kabeljauwse: aanhangers van Willem V
Hoekse: aanhangers van Margareta van Beieren
Op een gegeven moment werden de Kabeljauwen burgers en gezien als de gevestigde orde
Filips de Goede
Hertog, 1419-1467, oorspronkelijk alleen hertog van Bourgondië en Vlaanderen, maar breidde territorium uit naar Brabant, Zeeland, Limburg, Holland, Henegouwen en Luxemburg. Begon met centralisatie door de oprichting van de orde van het Gulden Vlies, centrale rekenkamers, hooggerechtshoven en de Staten-Generaal
Blijde Inkomst
Document uit Brabant uit 1356 waarin werd vastgelegd dat onderdanen niet trouw hoefde te zijn aan een slechte heerser
De 7 steden
Stedelijk samenwerkingsverband in Vlaanderen
Hanze
Stedelijk samenwerkingsverband in Gelre
Plakkaat van Verlatinge
Plakkaat uit 1581 waarin staat dat men op zoek gaat naar een nieuwe vorst
Jan zonder Vrees
Bourgondische hertog, 1404-1419, had conflict met Franse koning
Floris V
Graaf van Holland, krijgt veel gebied maar wordt uiteindelijk vermoord door lokale adel die hun macht zien verminderen, onder andere Gijsbrecht van Amstel
Slag bij Vlaardingen
Slag tussen graaf Dirk III en de prinsbisschop van Utrecht in 1018, wordt gezien als de onafhankelijkheid slag van Holland, Dirk III weet deze slag uiteindelijk te winnen
Dirk I
Zoon van Gerulf, graaf van Friesland, sticht het belangrijkste klooster van Egmond op land dat hij gekregen had van de Frankische heerser
Godfried de Deen
Krijgt van de Frankische heer een gebiedje toegewezen, vanaf 882 is hij graaf van Friesland
Willibrord
Engels missionaris die in 690 in Nederland komt, vestigt zich in Utrecht en zoekt een alliantie met Pepijn II
Bataven
Volks waar Nederlanders vanaf zouden stammen, hadden een verbond met de Romeinen en hadden andere stammen als clienten, zoals de Cannefaten
Chatten
Volk waar de Bataven van zijn afgesplitst
Identiteit
Een cultureel sociaal construct, etnische identiteit wordt vaak gevormd door taal, religie, gewoontes en geschiedenis
Radboud
Belangrijk krachtig leider van de West-Friezen, weet in 697 Dorestad te veroveren. Wordt in de geschiedenis telkens gebruikt voor eigentijdse doeleinden
Dorestad
Langgerekte stad op de plek van Wijk bij Duurstede, grote handelsstad op grens tussen Friezen en Saksen
Frisia
Gebied in het noorden van Nederland, bestaat uit:
Oost-Frisia: tussen de Wezer en Lauwwers
Centraal-Frisia: tussen de Lauwwers en de Vlie
West-Frisia: tussen de Vlie en de Zwin
Bataafse Opstand
Opstand in 69-70 onder leiding van Julius Civilis (ook wel Claudius Civilus), deed alsof hij Vespasianus steunde waardoor de opstand groot kon worden
Limes
Contactzone tussen Romeinen en barbaren, bestond in Nederland uit reeks forten langs de Rijn
Karel de Grote
Frankische koning, later keizer, herschrijft zijn eigen familiegeschiedenis en bekeert de Saksen met geweld
Gerulf
Vazal van Godfried de Deen, vermoord hem en sticht eigen Gerulfingische dynastie
Otto II
Keizer van het Heilige Roomse Rijk, trouwde met Byzantijnse prinses Theophanu die Sinterklaas introduceerde in Nederland
Slag bij Dordrecht
Slag in 1049 tussen de graaf van Holland en de prinsbisschop van Utrecht, keizer van het Heilige Roomse Rijk steunt hem en ze weten te winnen
Slag bij Heiligerlee
Eerste slag tussen Spanjaarden en Willem van Oranje in 1568, Oranje verliest, wordt als startpunt gezien van de Opstand
Willem van der Marck
Leider van de watergeuzen die in 1572 per ongeluk Den Briel innemen, nadat de statenvergadering van Holland Willen van Oranje uitroept tot stadhouder verdwijnt hij van het toneel
Willem van der Bergh
Legerleider van Willen van Oranje, neemt na de verplaatsing van de Spaanse troepen richting het zuiden grote delen van Nederland in
Pacificatie van Gent
Overeenkomst van alle gewesten om zich aan te sluiten in een Generale Unie in 1576, verleende amnestie voor oorlogshandelingen en de Staten-Generaal moest op termijn een oplossing bedenken voor het religieuze vraagstuk
Don Juan van Oostenrijk
in 1576 landvoogd van de Nederlanden, poging tot vrede mislukt
Verdrag van Atrecht
Edelen, malcontenten, in de zuidelijke Nederlanden die Oranje niet als vanzelfsprekende leider van de Opstand zien sluiten een verdrag, verzoende zich met de Spaanse koning en nam het Katholicisme in acht in 1579, later zou zelfs een vrede met de Spaanse koning volgen
Verdrag van Utrecht
Overeenkomst tussen de noordelijke gewesten dat Oranje en de Hollandse steden samen zouden oorlog voeren, ook worden er andere staatskundige zaken geregeld, 1579
Johan van Oldebarneveld
Landsadvocaat en nieuwe leider van de Republiek, onthoofd na staatsgreep van Maurits
Maurits
Stadhouder en militair leider, wil oorlog blijven voeren, pleegt in 1618 een staatsgreep na conflict met van Oldebarneveld
Remonstranten VS. Contraremonstranten
Religieus conflict
Arminius: andere vorm van predestinatie
Gomarus: Arminius is een crypto Katholiek
Nadat Holland zich er mee gaat bemoeien krijgt het een politieke dimensie, veel kritiek op de macht van Holland
Filips III
Landheer die een opheffing van de blokkade van de Schelde wou, door deze eis liepen vredesbesprekingen uit op het 12-jarig bestand
Frederik Hendrik
Stadhouder, 1625-1647, die vanaf 1628 weer militaire successen wist te behalen
Generaliteitslanden
Gebieden die bestuurd werden door de Staten-Generaal, maar geen stem hadden daarin. Fungeerden vooral als bufferzone
Filips IV
Spaanse landheer die na oorlogen, economische malaise en handelsbelemmeringen wel moest praten over vrede met de Republiek
Willem II
Stadhouder, 1647-1650, kwam in conflict met Holland en sloot een aantal regenten op, na zijn dood kwam het stadhouderloze tijdperk. Wou geen vrede sluiten met de Spanjaarden
Negenjarige oorlog
Oorlog van 1688-1697 die vooral gericht was tegen Lodewijk XIV. Hierna mocht de Republiek garnizoenen in de Barriere legeren en kwamen de Zuidelijke Nederlanden weer in Spaanse handen
Alva
Generaal die Filips II stuurt naar de Nederlanden als strafexpeditie na de Beeldenstorm, vindt dat adel onderdeel is van het probleem
Concordaat van Worms
Concordaat in 1122 dat een einde maakt aan de rijkskerken, geeft ruimte voor noordelijke steden
Synode van Dordrecht
Synode die na de staatsgreep van Maurits de winst voor de contraremonstranten bezegeld
Navigation Acts
Reeks Engelse wetten die import uit de Republiek moeten tegenhouden in 1651
Maarten Tromp
Nederlandse zeeheld, behaalt een pyrrus overwinning op de Engelsen na invoering van de Navigation Acts in de eerste Nederlands-Engelse zee oorlog
Vrede van Nijmegen
Vrede in 1678 tussen de Republiek en Frankrijk
Tweede Stadhouderloze Tijdperk
Periode van 1702-1747 als Willem III sterft
Opu Yu Kloru
Het idee van je eigen kleur verbeteren uit Suriname door Westerse educatie en het trouwen van iemand met een lichtere kleur
Michiel de Ruyter
Zeeheld, zorgt voor de tweede vrede van Westminster in 1674, zorgt voor gunstige vrede maar uiteindelijk toch schadelijk voor de Nederlandse hsndel
Jan Schenkman
Zorgt voor een heropleving van het Sinterklaas feest halverwege de 19e eeuw, wou Sinterklaas weer in zijn oude glorie herstellen
Unitariërs
Fractie in de Nederlandse Nationale Vergadering die een eenheidsstaat wilden, na hun staatsgreep in 1798 hadden ze de strijd gewonnen
Federalisten
Fractie in de Nederlandse Nationale Vergadering die zo veel mogelijk provinciale soevereiniteit en stedelijke machtsstructuren wouden
Moderaten
Fractie in de Nederlandse Nationale Vergadering die erg moderaat waren
Njai
Indonesische naam voor concubines
Batavia Pauper Comissie
Comissie die vind dat zwerfkinderen in Indonesië een Christelijke opvoeding moeten krijgen
Titus Brandsma
Anti nationaal socialist, gaf exil literatuur uit
Menne ter Braak
Anti nationaal socialist, gaf exil literatuur uit
April-Mei staking
Staking in 1943, was in eerste instantie een groot succes, maar mislukt uiteindelijk door het niet meedoen van Radio Oranje en de spoorwegen
Femmy Efftink
Belangrijk telefoniste tijdens de April-Mei staking
Market Garden
Operatie in 1944 om Nederland te bevrijden
Veritable
Operatie in 1945 om Nederland te bevrijden
Plaats van herinnering
Een plek waaraan een groepsherinnering is verbonden, een plek kan voor verschillende groepen een andere herinnering hebben, bedacht door Pierre Nora. Hij wist niet zeker of het ook zou gelden voor andere plaatsen buiten Frankrijk, omdat daar een systematische uitbouw van het nationaal verleden is geweest
Schutterij
Vorm van militaire organisatie tijdens WO II op de Antillen en Suriname
George Maduro
Verzetstrijder uit Curacao tijdens WO II
Anton de Kom
Surinaams schrijver en verzetstrijder tijdens WO II
Bonifatius
Engelse missionaris, kwam in 716 en 719 naar Dorestad, is een man van de grote gebaren en gaat na conflict met Willibrord naar de Saksen
Dolle Mina’s + Wij Vrouwen Eisen
bewegingen van de 2e feministische golf
Ruud Lubbers
Katholiek premier van 1982-1994
Provo’s
Protestbeweging in de jaren 60
Joop den Uyl
Links-progressieve premier van 1973-1977
Stichting van de Arbeid +Sociaal Economische Raad
Voorbeelden van de uitbouw van de sociale voorzieningen
Willem Drees
Premier van 1948-1958, zorgde voor sociale voorzieningen en een rooms-rode coalitie
Jan Tinbergen
Richtte het CPB op, typisch voor naoorlogs Nederlandse ruimtelijke inrichting
KVP
Katholieke Volkspartij, deel van de rooms-rode coalitie
PvdA
Socialistische partij, ontstaan uit o.a. de SDAP, deel van de rooms-rode coalitie
Groot Privilege
Privilege dat de gewesten samen bedongen bij Maria van Bourgondië, zegde de Staten-Generaal veel inspraak toe (1477)
Karel V
Habsburgse koning en hertog van de Nederlanden, hervat het intregratie en centralisatie proces, verovert Gelre in 1543
Smeekschrift
Brief aan de landvoogdes Margareta van Parma of er mindere strenge regels voor de religieuze vervolgingen konden komen, kwam van groep edelen in 1566
Hendrik van Brederode
leider van Calvinistische troepen als Alva naar Nederland komt, zijn ‘opstand’ wordt echter neergeslagen door de Nederlandse adel, onder wie ook Willem van Oranje
Maarten van Rossem
Leider van Gelderse legers tijdens de verovering van Karel V, komt ook in Brabant waar hij de economie stil legt
Slag bij Nieuwpoort
Slag tijdens de Opstand in 1600, grote Spaanse overwinning
Exploitatie kolonialisme
vorm van kolonialisme die erop gericht is om zo veel mogelijk grondstoffen de exploiteren
Philomea Essed
Schrijfster van het boek ‘Alledaags Racisme’ uit 1984
Cultural freezing
bevriezen van de cultuur na aanleiding van overheidsbeleid
Joop Hueting
Geeft spraakmakend interview in 1969 over het optreden van de Nederlandse overheid in Indonesië, leidt tot de Excessennota
Poorters
Inwoners van een stad met burgerrechten
Beeldenstorm
beweging van kleine groep activisten in 1566 die met geweld kerken ging zuiveren
Soetan Sjahrir
Indonesisch onafhankelijkheidsstrijder,collaboreerde niet met de Japanners in WO II en was daarom onderhandelaar bij het verdrag van Linggadjatie
Settler kolonialisme
vorm van kolonialisme met als doel om de oorspronkelijke bevolking te vervangen
Wie Eigeie Sanie
Surinaamse culturele vereniging in Nederland
Gelderse Broederstrijd
11-jarige oorlog, 1350-1361, over erfopvolging van hertogdom Gelre
Thomas a Kempis
monnik, kopist en volger van de Moderne Devotie
Ethische politiek
Ethische roeping in het Indonesisische beleid, kwam op na 1900, Christelijke ondertoon (kerstening als middel tot verheffin en stabiliteit):
Welvaart en welzijn inheemse bevolking
Investeringen in landbouw en gezondheid
Uitbreiding onderwijs
Kerwin Duinmeijer
Zwarte jongen die vermoord wordt in 1983
Hans Wiegel
Liberaal politicus die de VVD groot maakt
Marshall plan
Plan dat financiële hulp geeft aan Nederland voor wederopbouw na WO II
Lou de Jong
Schrijft een aanklacht tegen de Nederlandse regering over hun handelen in Indonesië
Act of Free Choice referendum
Referendum in 1969 waar inwoners van Nieuw-Guinea mochten keizen of ze wouden aansluiten bij Indonesië, in de praktijk werd deze keuze gemaakt onder geweld
Kraai
Naam voor de tweede politionele actie van 1948-1949
Mohammed Hatta
Indonesisch onafhankelijkheid strijder, roept samen met Sukarno de onafhankelijkheid uit in 1945
Pragmatieke Sanctie
besluit uit 1549 dat de Lage Landen na de dood van Karel V als een worden overgeërfd
Transactie van Augsburg
besluit in 1548 dat de Lage Landen voortaan een kring binnen het Heilige Roomse Rijk zijn
Wulfram
Engelse missionaris, kwam in 690 aan in Dorestad. Zou geprobeerd hebben om Radboud te dopen
Tegenstellingen verhaal van Nederland en verhaal van Vlaanderen
VvN:
Nadruk staatkundige gebeurtenissen
Militaire ontwikkelingen
Persoon Willem van Oranje
Verklaring rebellie is godsdienstvrijheid
VvV:
Religieuze achtergrond
Maatschappelijke ontwrichting
Achtergrond van breuk
Verklaring rebellie zijn de wreedheden van Alva
Nederland vanaf 900
Deel van Middenrijk Lotharingen
Opkomst leenstelsel, minder invloed hof
Opkomst kastelen -> boeren aan grond
Opkomst Christendom -> kloosters
Mislukte vredesonderhandelingen tussen Spanje en de Republiek
Spanje wou rechten Katholieken garanderen
Spanje erkende soevereiniteit niet
Spanje wou een opheffing van blokkade van de Schelde
Gevolgen van verval Republiek
Politieke impasse
financiële crisis: toenemende concurrentie en handelsrestricties
onderlinge onenigheid,
corruptie, nepotisme, machtsmisbruik,
teloorgang van de steden
Oorzaken van verval Republiek
Intern: religieuze twisten (tolerant/streng), conflict over terugkeer stadhouder
Extern: internationale ogen gericht op de Republiek
Sinterklaas als social battleground
1850 Beschaving
1900 Katholieke emancipatie
1970 Bestraffing v. kinderen
1980 Internationalisering
2010 Racisme
Redenen waarom Piet tot emotie roept, bij tegenstanders
Erfenis van de slavernij
Blackfacing
Raciaal stereotype
Inclusie
Belangen voor het behoud van Piet
Historisch
Traditie
Kinderfeest
Navitisme
Succes KOZP
Impopulaire actie
Dwang tot reactie
Geweldloosverzet
Discussieren van alternatieven
Gecoördineerde decentrale campagne
Gevolgen van discussie omtrent Piet
Sint centraler
Commercie algemener
Opkomst van roetveegpieten
Traditie omtrent nieuwe Sints
Religieuze spanningen in de 19e eeuw
Willem I streefde naar een staatskerk
Opgelegd nationaal zelfbeeld (Oranje-Protestantisme-Nederland)
Afscheidingsbewegingen van ortodoxe Protestanten
Emigratiegolven naar de VS met nadruk op religieuze identiteit
Mythes omtrent kolonialisme
kolonies als terra nulius
bestaande samenlevingen zijn afgezonderd
Europa als brenger beschaving en voorspoed
Verklaring van koloniale dominantie Europa
Ziektes
Geweld
Technieken
Oost-West as
Meer domesticeerbare dieren
Gevolg van Europese koloniale dominantie
Eenzijdig perspectief: bijvoorbeeld is Caddo volgens Wikipedia een prehistorische samenleving
Typisch Nederland rond het jaar 1000
Aanleg van sloten en dijken
Internationale handel
Oud-Nederlands is dominant
Grote bevolkingsgroei
Ontginning zorgt voor een ander landschap
Architectuur: dijken, kerktorens, vlak
Komst van Sinterklaas
Wat verbind de Lage Landen?
Handel
Rand van vasteland Europa -> veel kleine heersers
Economische belangen
Geografische omstandigheden
Etnische identiteit
Belang van oorsprongsmythen
krijgt pas vorm in interactie met buitenstaanders
niet homogeen, subjectief en niet statisch
Friese Opstand
Opstand van de Friezen in 28 omtrent de grootte van de koeienhuiden die ze moeten leveren
Pippijn II
Pleegt in 751 een staatsgreep op Childerik III en sticht karolingische dynastie. Legitimatie door overdadig ritueel, goddelijke goedkeuring en ideologische verbintenis met Rome
Nationalisme
3 paradoxen:
objectieve moderniteit VS subjectieve geschiedenis
formele universaliteit van nationaliteit
politieke kracht VS filosofische armoede
Natiestaat (Anderson specifiek)
Volgens Anderson een verbeelde gemeenschap:
Imagined as limited
Imagined as sovereign
Imagined as a community
Canon
Heeft naast een wetenschappelijke functie ook een educatieve functie, belang van een living canon en het idee dat een goede canon discussie bevordert
Fase 1 van de Duitse bezetting
1940-1941:
bombardement van Rotterdam, capitulatie,
burgerlijk bezet: accomodatie, orde en rust,
collaboratie van de NSB en oppurtunisten,
Joden geïsoleerd,
verzet kleinschalig: na Februaristaking verdere verharding
Fase 2 van de Duitse bezetting
1942-1943:
verdere verharding,
toenemende Jodenvervolgingen,
April-Mei staking,
onderduiking en verharding verzet
Fase 3 van de Duitse bezetting
1944:
Market Garden,
spoorwegstaking,
oorlogsgeweld aan front,
lastige handhaving van de orden,
plunderingen van geailleerden
Fase 4 van de Duitse bezetting
1945:
Hongerwinter,
bombardementen,
Veritable,
bevrijding na Duitse capitulatie
Vooroorlogse generatie
Samenhorigheid en nostalgie
Hard werken en zuinig leven
Gezin, kerk en Oranje zijn belangrijk
Eigen zuil, weinig mobiliteit
Protestgeneratie
Scholing, geld en vrije tijd
Publieke cultuur
Individualisme
Anti-autoriteit
Jaren ‘60
Secularisering
Economische groei en welvaart
Groeiende aantallen studenten
Nieuwe soort journalisten
Nieuwe politieke partijen
Ontzuiling
Politieke onvoorspelbaarheid
Sociale bewegingen
Vrede van Westminster (2)
vrede in 1674 na de 3e Engels-Nederlandse oorlog, benadrukte vooral de status quo
Vrede van Rijswijk
vrede in 1697 na de negenjarige oorlog, erkent Willem III als koning van Engeland en er ontstaan barriere steden
Vrede van Utrecht
vrede in 1713 na de Spaanse Successieoorlog, Zuidelijke Nederlanden gaan naar Karel VI en heten vanaf dan de Oostenrijkse Nederlanden
Vrede van Parijs
vrede in 1784 na de vierde Engels-Nederlandse oorlog
Slag bij Ane
Slag in 1227 waarbij de bisschop van Utrecht, Otto van Lippe, vocht tegen Rudolf II van Coevorden. Van Lippe verloor en hierna bleven Groningen en Drenthe grotendeels buiten bereik van de bisschop.
Otto II (hertog)
Hertog van Gelre, 1229-1271, wist zijn machtspositie te vergroten door een goede relatie met de keizer van het HRR
Slag bij Woeringen
slag in 1288 waar voor Gelre zijn grootste omvang had bereikt
Jan I
Hertog van Brabant, 1267-1294, begon met een Brabantse hofcultuur
14e eeuw in de Lage Landen
Demografische crisis
Politieke conflicten en oorlogen
Pest vanaf 1348
Milieurampen
Goudschat van Wieuwerd
Goudschat met munten uit Constantinopel, Marseille, Maastricht. Geeft aan dat er een handelsnetwerk was tussen Friezen en de rest van Europa
Sieraden van Rhenen
Merovingische sieraden met een soort robijn die uit India komt
Fibula van Dorestad
Sieraad met een soort robijn die uit India komt
Slag bij Dorestad
Slag in 697 tussen Radboud en de Frankische koning. Hierna is Dorestad Fries.
Dagobert I
Frankische Merovingische heerser, bouwt in 630 een eerste kerkje bij Utrecht. Na zijn dood wordt die weer afgebroken
Manieren om te kerstenen
Wonderen verrichten
Charisma met een goed verhaal
Met geweld (wordt op neergekeken)
Redenen waarom 10e en 11e eeuw ondervertegenwoordigd zijn
Valt tussen wal en schip
Archeologische bronnen (tot voor kort) niet goed geïnventariseerd
Hollandocentrisme
Wordt gezien als overgangsperiode
Redenen voor Smeekschrift
Mindere spanning in samenleving
Hoge adel wil meer inspraak
Lagere adel wil geloof verdedigen
Steden willen vrijheden terug
Economische problemen
Klooster bij Sint-Agatha
Katholiek klooster dat Willem van Oranje had betaald om niet geplunderd te worden, wordt uiteindelijk toch geplunderd door Spaanse troepen. Impliceert dat er meer een burgeroorlog gaande was dan een onafhankelijkheidsoorlog en verstrengelde belangen
gevolgen van 12-jarig bestand
Algemene economische bloei
Bloei van Amsterdam als zeehaven
Nieuwe financiële dynamiek
Technologische innovaties
Gevolgen tijdens 30-jarige oorlog
Republiek is niet de focus van Spanje:
Inpoldering platteland
Grachtengordels
Bloei van kunst en wetenschap
Koloniale uitbreiding
Rampen in de 19e eeuw
1807: explosie Leiden
Koude Winters
1825: overstromingen
1832-1833: Cholera
Voorstellingen vaderlands verleden
1800: Nationale kunst galerij
1806: Koninklijk museum
1820: Koninklijk kabinet der zeldzaamheden
1862: Museum van koning Willem I
1885: Nieuw Rijksmuseum
Manier om Indonesië weer winstgevend te maken
Van koning Willem I:
Annlegging infrastructuur
Onderwerping opstandige edelen
Invoering cultuurstelsel
Gevolgen WO I
Ondanks neutraliteit:
Vier jarige mobilisatie
Grote voedselschaarste
Belgische vluchtelingen
Buitenlandbeleid van Hitler
Verdrag van Versailles ongedaan maken
Verenigen van alle Duitstaligen
Creëren van Lebensraum
Neutraliteitspolitiek door:
oorlogsmoeheid
zelfbeeld van neutraliteit
Duitsland was een bevriende natie
Nationale Herdenking
Al vanaf 1945 een nationale dodenherdenking, maar vooral gericht op het gezamenlijk leed en omgekomen militairen. Pas vanaf de jaren 60, door o.a. het Eichmann-proces, worden daar de Joden ook in betrokken
Wo II in Suriname en de Antillen
Komst van Amerikanen zorgt voor economisch impuls
Meer emancipatie: Schutterij en vrouwenkorpsen
Nieuwe positie? Geen zwarte soldaten bij KNIL en soldaten die wel hebben gevochten worden na de oorlog enorm slecht behandeld
Totoks
Naam voor de Europese inwoners van Indonesië
Centralisatie van de Bourgondiërs
Enerzijds:
Politieke/culturele intregratie
Besef van samen sterk
Belangengemeenschap
Anderzijds:
Machtige gewesten
Autonome statenvergaderingen van steden
Prominente lokale politiek en rechtspraak
11e-13e eeuw
Edelen worden landsheren
Demografische en economische groei
Opkomst burgerij als factor
Verinnerlijking Christendom
Economische ontwikkelingen 1050-1250
Handelaren verenigen zich
Ambachtslieden verenigen zich
Opstanden: ambachtslieden + landsheer VS kooplieden + vorst
Manieren van territoriale expansie van de Bourgondiërs
Erfenis: Holland, Zeeland, Brabant, Limburg
Diplomatie: Picardië
Aankoop: Namen
Onrechtstreeks: Utrecht
Historiografie van de Bourgondiërs
Uitgelegd als wording natiestaat
Nadruk op centrale instellingen
‘Great Men’ geschiedenis
Teleologisch
Historiografie van de Opstand
Uitkomst is onbedoeld
Burgeroorlog
Onderdeel van 30-jarige oorlog
Republiek rond 1650
Economische welvaart
Goede interne organisatie
Economische ongelijkheid
Hoog sterftecijfer
Jaren ‘50
Nationale samenhorigheid: waternoodsramp
Spanningen: confessionele elites, Greet-Hofmans affaire, Nieuw-Guinea
Natiestaat
Kossmann: generaties lossen eigentijdse problemen op
Hobsbawm: vorming gaat gepaard met uitgevonden tradities
Anderson: cultureel artefact, berust op verbeelding
Gellner: nationalisering als bewuste strategie
Renan: belang van collectief/selectief geheugen en wil
Smith: grond in oude etnische gemeenschappen en tradities
Tilly: geslaagd als er een etnische/taal gemeenschap is
Auteur: natiestaat als doorontwikkelde staat
Vorming van gemeenschapsbesef
1) staatvormingsproces
-wetgeving, belasting, gewapende macht
2) ontdekking van het volk
-volk als politieke macht naast de monarch
3) uitbouw infrastructuur, media en onderwijs
-inslijting van tradities en collectieve waarden
-herdenkingen, feestdagen, ceremonies etc.
=> normalisering en algemenisering
