Naczynia Flashcards
Krążenie krwi
Serce -> Duże tętnice (sprężyste) -> Średnie i małe tętnice (mięśniowe) -> Tętniczki (arteriole) -> Prekapilary -> Kapilary -> Postkapilary -> Żyłki (wenule) -> Średnie i małe żyły -> Duże żyły -> Serce
Elementy składowe ściany naczynia
- Śródbłonek (nabłonek jednowarstwowy płaski)
- Komórki mięśniowe gładkie
- Tkanka łączna:
- włókna kolagenowe i srebrochłonne (część wytworem mięśniówki gładkiej)
- włókna/blaszki sprężyste (wytwór mięśniówki gładkiej)
- komórki tkanki łącznej
Komórki śródbłonka
- Z mezenchymy
- Układ nabłonka i blaszka podstawna
- Spłaszczone
- Liczne pęcherzyki pinocytotyczne
- Ciałka Weibel-Palade’a (z czynnikiem von Willebranda)
- Połączenia międzykomórkowe (strefy przyleganie i neksusy)
Funkcje śródbłonka
- Wytworzenie gładkiej wewn. powierzchni naczynia (prawidłowy przepływ krwi)
- Kontrola transportu substancji
- Kontrola migracji komórek
- Produkcja składników istoty międzykomórkowej i substancji biologicznie czynnych
- Przemiany niektórych substancji krążących we krwi
- Udział w angiogenezie
- Endocytoza patogenów i szczątków komórek (np. w wątrobie)
Transport przez śródbłonek
- Dyfuzja przez błonę (gazy, małe cz. hydrofobowe)
- Transportery w błonie (jony, glukoza, substancje proste)
- Transcytoza (substancje wysokocząsteczkowe)
- Transport przez: - kanały pinocytotyczne - okienka - szczeliny międzykomórkowe
Migracja leukocytów
- Marginacja -> Toczenie -> Adhezja -> Diapedeza
- Wykorzystanie ICAM-1 i selektyn
Substancje produkowane przez śródbłonek
- Składniki substancji międzykomórkowej:
- kolageny
- laminina
- proteoglikany
- Substancje wpływające na proces krzepnięcia krwi:
- czynnik von Willebranda
- aktywator plazminogenu
- czynnik aktywujący płytki krwi
- prostacyklina (PGI2)
- Substancje regulujące napięcie ściany:
- endoteliny
- NO
- Czynniki wzrostowe:
* VEGF
Kom. progenitorowe śródbłonka
- Powstają w szpiku kostnym (mezenchymatyczne KM)
- Krążą we krwi
- Osadzają się w miejscach uszkodzeń śródbłonka
- Naprawiają śródbłonek lub tworzą nowe kapilary
- Ujemna korelacja z wiekiem, miażdżycą, czynnikami chorób naczyniowych
Kapilary
- Średnica: 5-10 µm, łączna długość: 100 000 km
- Wymiana gazów i substacji
- Elementy składowe ściany:
- śródbłonek
- blaszka podstawna
- perycyty
Perycyty
- Pochodzenie mezenchymatyczne
- Wypustki otaczające kapilary
- Produkują blaszkę podstawną
- Kurczliwość
- Plastyczność (fibroblasty, chondroblasty, osteoblasty, adipocyty, mięśniówka gładka)
- Specyficzne mezenchymatyczne KM
Typy naczyń włosowatych
- O ścianie ciągłej
- O ścianie okienkowej
- O ścianie nieciągłej (zatokowej)
Kapilary o ścianie ciągłej
- Ciągła wyściółka śródbłonkowa
- Ciągła blaszka podstawna
- Obecne perycyty
- Selektywna przepuszczalność
- Powszechne (mózg, płuca, mięśnie)
Kapilary o ścianie okienkowej
- Śródbłonek z otworkami (fenestracjami) - średnica 70 nm
- Okienka przesłonięte białkowymi przeponkami
- Ciągła blaszka podstawna
- Obecne perycyty
- Ułatwiona przepuszczalność
- W jelitach, nerkach, gruczołach dokrewnych
Kapilary o ścianie nieciągłej (naczynia zatokowe)
- Duże otwory w śródbłonku lub szerokie szczeliny międzykom.
- Brak lub nieciągła blaszka podstawna
- Brak perycytów
- Swobodny transport substancji i ułatwiona migracja komórek
- W wątrobie, śledzionie i szpiku kostnym
Angiogeneza
- Produkcja czynników wzrostowych
- Wydzielanie
- Przyłączenie receptorów do śródbłonka
- Aktywacja i proliferacja śródbłonka
- Migracja śródbłonka
- Tworzenie kiełka -> rurki -> pętli
- Stabilizacja ściany
Czynniki promujące angiogenezę: VGEF, bFGF, PDGF, PD-ECGF, TGF
Prekapilary i postkapilary
- Prekapilary:
* zewnętrznie mięśniówka gładka o układzie okrężnym - Postkapilary:
- zewnętrznie warstwa perycytów
- główne miejsce działania czynników prozapalnych
- preferencyjne miejsce migracji leukocytów
Regulacja przepływu krwi w łożysku naczyń włosowatych
- Zwieracze przedwłosowate
- Anastomozy tętniczo-żylne:
a) proste:
- odcinek tętniczy, regulacyjny i żylny
- krótkie
b) kłębki tętnicze:
- gruba mięśniówka (kom. epitelioidalne)
- liczne zakończenia nerwowe
Budowa ściany naczyń
- Intima (warstwa wewn.):
- śródbłonek
- warstwa tkanki łącznej wiotkiej
- Media (warstwa środkowa):
* - komórki mięśniowe gładkie - Przydanka (warstwa zewn.):
* - włókna kolagenowe
Regulacja kurczliwości naczyń
- Autonomiczne włókna nerwowe (przydanka i media)
- Hormony i substancje czynne w krwi
- Substancje wydzielane przez śródbłonek
Naczynia naczyń
- W przydance i zewn. części medii
- Odżywanie dużych naczyń
Różnice w budowie naczyń

Tętniczki (arteriole)
- 1-3 warstwy komórek mięśniowych
- Wewn. blaszka sprężysta
- Przydanka
- Znaczna możliwość regulacji światła
Typy tętnic
- Tętnica mięśniowa
- blaszka sprężysta wewn. i zewn.
- media: okrężny układ mięśniówki
- funkcja: regulacja przepływu krwi
- duże, średnie i małe tętnice
- Tętnica sprężysta
- blaszka sprężysta wew.
- media: naprzemienne warstwy mięśniówki i blaszek spręzystych
- funkcja: redukcja różnic między skurczowym a rozkurczowym ciśnieniem
- tylko największe tętnice
Żyły o szczególnej budowie ściany
- Żyły opony twardej i beleczkowe śledziony:
- brak własnej ściany
- wyścielone śródbłonkiem kanały w tkance łącznej
- Duże żyły (żyły główne i wrotna):
* podłużne pęczki mięśniówki gładkiej w przydance (sztywność) - Żyły kończyn dolnych:
- zastawki (cienkie fałdy intimy)
- gruba, mocno umięśniona ściana (żyły powierzchowne)