Jama ustna, ślinianki Flashcards
1
Q
Ściany układu pokarmowego
A
- Błona śluzowa (stale wilgotna):
- nabłonek
- blaszka właściwa - tkanka łączna wiotka/zbita, naczynia, włókna nerwowe, małe gruczoły, grudki chłonne
- Błona podśluzowa: j.w., czasem, ruchomość blaszki właściwej względem podłoża
2
Q
Czerwień wargowa
A
- Cienki naskórek
- Brak warstwy ziarnistej
- Brak tworów skórnych
- Podnabłonkowe naczynia krwionośne
3
Q
Błona śluzowa jamy ustnej
A
- Nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący lub nierogowaciejący
- Blaszka właściwa - w. brodawkowa i siateczkowa
- Błona podśluzowa (czasem blaszka właściwa) zawiera małe gruczoły ślinowe
4
Q
Obszary błony śluzowej jamy ustnej
A
- Obszary żucia (dziąsła, podniebienie twarde, górna powierzchnia języka):
- nabłonek rogowaciejący
- brak błony podśluzowej
- Pozostałe obszary:
- nabłonek nierogowaciejący
- obecna błona podśluzowa
5
Q
Nabłonek jamy ustnej
A
- Rogowaciejący:
- podobny do naskórka
- brak w. jasnej
- cienka w. zrogowaciała
- parakeratynizacja (obecne jądra, brak w. ziarnistej)
- Nierogowaciejący:
- wszystkie kom. żywe
- mniej filamentów pośrednich
- brak białek i lipidów procesu rogowacenia
- warstwy: podstawna, kolczysta, powierzchowna
- Oba typy:
- melanocyty, kom. Langerhansa, kom. Merkla
- szybka odnowa (5-8 dni)
6
Q
Ząb
A
- Elementy zmineralizowane:
- szkliwo
- zębina
- cement
- Elementy niezmineralizowane:
- miazga zęba
- ozębna
7
Q
Szkliwo
A
- 96% składników mineralnych (hydroksyapatyty - HA)
- Glikoproteidy (enameliny)
- Jednostka strukturalna - pryzmat szkliwny
- Najtwardsza tkanka organizmu
8
Q
Zębina
A
- 70% składników mineralnych (HA)
- Włókna kolagenowe I
- Substancja podstawowa
- Kanaliki zębinowe zawierające:
- wypustki odontoblastów
- niezmielinizowane włókna nerwowe
9
Q
Cement
A
- 60% składników mineralnych (HA)
- Włókna kolagenowe I
- Substancja podstawowa
- Cement bezkomórkowy - tylko substancja międzykomórkowa
- Cement komórkowy - jamki i kanaliki z ciałami i wypustkami cementocytów
10
Q
Miazga
A
- Bogatokomórkowa tkanka łączna galaretowata
- Warstwa odontoblastów na granicy z zębiną
- Naczynia krwionośne
- Włókna nerwowe
11
Q
Ozębna
A
- “Więzadła” zęba - pęczki włókien kolagenowych, łączą cement z kością zębodołu
- Tkanka łączna wiotka, naczynia, włókna nerwowe, ciałka Ruffiniego
12
Q
Język
A
- Rdzeń - mięśnie szkieletowe
- Pow. dolna:
- cienka błona śluzowa
- sploty naczyniowe
- Pow. górna:
- brodawki
- brak błony podśluzowej
- Brodawki:
- mechaniczne - nitkowate
- zmysłowe - grzybowate, liściaste, okolone
13
Q
Brodawka nitkowata
A
- Najliczniejsze (90%)
- Ostro zakończone
- Rogowaciejący nabłonek
- Brak kubków smakowych
- Szorstkość języka
14
Q
Brodawka grzybowata
A
- Rozszerzona część górna
- Nierogowaciejący (czasem słabo rogowaciejący) nabłonek
- Kilka kubków smakowych na górnej pow.
- Pomiędzy brodawkami nitkowatymi
15
Q
Brodawka liściasta
A
- Kształt fałdów
- Na tylnej części języka
- Nierogowaciejący nabłonek
- 3 regularne brodawki wtórne
- Kubki smakowe w nabłonku bocznej pow.
- Z wiekiem zanikają
16
Q
Brodawka okolona
A
- Największa (2-3 mm)
- Otoczona rowkiem okołobrodawkowym
- Nierogowaciejący (czasem słabo rogowaciejący) nabłonek
- Brodawki wtórne na górnej pow.
- Kubki smakowe na bocznych pow.
- Na granicy trzonu i korzenia języka
17
Q
Gruczoły von Ebnera (językowe tylne)
A
- Złożone, surowicze
- Głęboko, między mięśniami języka
- Przewody uchodzą w rowku okołobrodawkowym
- Produkcja lipazy
- Oczyszczanie i opłukiwanie kubków smakowych
18
Q
Kubek smakowy
A
- Grupa walcowatych kom. nabłonkowych otoczona nabłonkiem wielowarstwowym płaskim
- Komórki:
- podstawne (macierzyste)
- zmysłowe typu 1, 2, 3
- zakończenia nerwowe
- Typ 1:
- 60%
- ciemna cytoplazma
- mikrokosmki
- ziarna wydzielnicze
- Typ 2:
- jasna cytoplazma
- mikrokosmki
- siateczka gładka
- pęcherzyki z neuroprzekaźnikiem (ATP)
- Typ 3:
- ciemna cytoplazma
- grube wypustki szczytowe
- pęcherzyki z neuroprzekaźnikiem (ATP)
- kontakt z zakończeniami nerwowymi
19
Q
Działanie kubka smakowego
A
- Związki chemiczne pokarmu łączą się z receptorami kubka pokrywającymi mikrokosmki/wypustki
- Otwarcie/zamknięcie kanałów jonowych lub aktywacja białek G (wzrost poziomu Ca2+)
- Komórki 3 i 2 wydzielają neuroprzekaźnik
- Przekazanie sygnału do OUN
20
Q
Receptory smakowe
A
- Smak słony - kanały sodowe
- Smak kwaśny - kanały jonowe aktywowane przez H+
- Smak słodki, gorzki, umami - receptory białek G
21
Q
Ślinianki
A
- Złożone gruczoły o budowie zrazikowej
- Budowa:
- odcinki wydzielnicze (pęcherzyki surowicze, cewki śluzowe)
- przewody wyprowadzające
- przestrzenie pomiędzy strukturami - sieć naczyń włosowatych, autonomiczne włókna nerwowe
22
Q
Skład śliny
A
- H2O
- Jony (K+, Cl-, Na+, HCO3-, rodanki)
- Enzymy:
- amylaza ślinowa
- lipaza
- peroksydaza
- kalikreiny
- Białka antybakteryjne:
- lizozym
- laktoferyna
- histatyna
- cystatyna
- białka bogate w prolinę
- IgA
- Czynniki wzrostowe (EGF)
- Śluz (glikoproteidy bogate w cukrowce)
23
Q
Pęcherzyk surowiczy
A
- Komórki wydzielnicze (surowicze=białkowe):
- piramidowe
- zasadochłonne
- kuliste jądra
- szorstka siateczka, aparat Golgiego, ziarna wydzielnicze
- kanaliki międzykomórkowe
- Komórki mioepitelialne
- Blaszka podstawna
- Wydzielina:
* woda, jony, białka
24
Q
Cewka śluzowa
A
- Komórki wydzielnicze śluzowe:
- przypodstawnie spłasczone jądra
- szorstka siateczka, aparat Golgiego, ziarna wydzielnicze
- Komórki wydzielnicze surowicze (półksiężyc surowiczy)
- Komórki mioepitelialne
- Blaszka podstawna
- Wydzielina:
- gęsta, lepka
- woda, jony, mucyny
25
Półksięzyc surowiczy
1. "Czapeczka" z komórek surowiczych na końcu cewki śluzowej
2. Produkcja białek (m. in. lizozym, EGF)
3. Powstawanie:
* wynik procesu rozwojowego - kom. śluzowe z wstawki, pierwotny pęcherzyk tworzy półksiężyc
* artefakt będący skutkiem utrwalania
26
Wewnątrzzrazikowe przewody wyprowadzające
1. Wstawka:
* nabłonek jednowarstwowy sześcienny
* wymiana Cl-/HCO3-
* produkcja laktoferyny, lizozymu i EGF
2. Przewód prążkowany:
* nabłonek jednowarstwowy walcowaty
* prążkowanie przypodstawne
* wymiana Na+/K+ i Cl-/HCO3-
* wydzielanie jonów metali ciężkich, rodankowych i IgA
* produkcja laktoferyny, kalikrein i EGF
27
Zewnątrzzrazikowe przewody wyprowadzające
1. Przewód międzyzrazikowy
* nabłonek jednowarstowy walcowaty -\> wielorzędowy
2. Przewód główny:
* nabłonek wielorzędowy -\> wielowarstwowy walcowaty -\> wielowarstwowy płaski
28
Ślinianka przyuszna
1. Surowicza
2. Długie wstawki
3. Nieliczne grupy adipocytów
29
Ślinianka podjęzykowa
1. Mieszana z przewagą komponenty śluzowej
2. Słabo rozwinięte półksiężyce surowicze
3. W przewodach prążkowanych najsłabsze prążkowanie lub brak
30
Ślinianka podżuchwowa
1. Mieszana z przewagą komponenty surowiczej
2. Dobrze rozwinięte półksiężyce surowicze
3. Długie przewody prążkowane
4. Wysepki tkanki tłuszczowej
31
Małe gruczoły ślinowe
1. Charakterystyka:
* w błonie podśluzowej
* złożone
* brak budowy zrazikowej, bez torebki łącznotkankowej
* surowicze, śluzowe, mieszane
* wstawki i przewody wyprowadzające (nabłonek jednowarstwowy walcowaty)
2. Surowicze - gruczoły von Ebnera
3. Śluzowe - pozostałe gruczoły językowe i gruczoły podniebienne
4. Mieszane - gruczoły wargowe i policzkowe
