metabolizm Flashcards
BILANS ENERGETYCZNY
Porównanie ilości energii dostarczonej z pokarmem z wydatkiem energetycznym organizmu.
wydatek:
-podstawowa przemiana materii 60%
-aktywność fizyczna 20%
-termoregulacja
a nadmiar energii magazynuje sie w tkance tluszczowej.
PPM (podstawowa przemiana materii) zależy od: wieku, płci, masy ciała, czynności hormonalnej
Regulowany jest przez mechanizmy ośrodkowe (ośrodek głodu i sytości w podwzgórzu) oraz obwodowe (termogeneza, lipoliza, lipogeneza).
Badanie wydatku energetycznego
Kalorymetria bezpośrednia (pomiar ciepła)
Kalorymetria pośrednia (pomiar ilości pobranego tlenu i wydalonego dwutlenku węgla)
Metoda z zastosowanie podwójnie znakowanej izotopowo wody
Pomiar wentylacji lub częstości skurczów serca
ZESPÓŁ METABOLICZNY
Zbiór powiązanych ze sobą ważnych czynników ryzyka rozwoju miażdżycy i cukrzycy typu 2 oraz
innych powikłań sercowo naczyniowych.
Głównym czynnikiem etiologicznym jest dodatni bilans energetyczny. Z czasem rozwija się
insulinooporność i dysfunkcja śródbłonka. Rozwijają się nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe,
stany przedcukrzycowe i cukrzyca typu 2. Każda ze składowych zespołu metabolicznego przyczynia
się do rozwoju miażdżycy, której skutkiem są powikłania sercowo-naczyniowe.
Do rozpoznania konieczne jest stwierdzenie co najmniej trzech z pięciu poniższych nieprawidłowości:
otyłość brzuszna (obwód talii u pochodzących z Europy mężczyzn ≥ 94 cm, natomiast u
kobiet ≥ 80 cm) i dodatkowo współistnienie co najmniej 2 z poniższych odchyleń:
trójglicerydy ≥ 150 mg/dl lub leczenie dyslipidemii
cholesterol HDL
< 40 mg/dl u mężczyzn
< 50 mg/dl u kobiet
lub leczenie dyslipidemii
ciśnienie tętnicze ≥ 130/85 mm Hg lub leczenie nadciśnienia tętniczego
glikemia na czczo ≥ 100 mg/dl lub leczenie cukrzycy typu 2
NIEDOŻYWIENIE
Zespół objawów spowodowany niedostateczną podażą, zaburzeniami wchłaniania lub nadmierną
utratą energii i/lub makroskładników pokarmowych i/lub witamin, i/lub mikroelementów.
Przyczyny
Brak dostępności pożywienia
Zmniejszenie apetytu (jadłowstręt psychiczny, psychozy, zatrucia, choroby infekcyjne i
gorączkowe, choroby przewodu pokarmowego)
Upośledzone wchłanianie z przewodu pokarmowego
Zaburzenie wykorzystania składników odżywczych przez komórki (źle kontrolowana cukrzyca, choroby wątroby)
Zwiększone zapotrzebowanie energetyczne (duży wysiłek fizyczny, nadczynność tarczycy, gorączka, ostre lub przewlekłe stany zapalne, stany wzmożonego katabolizmu związane z urazem lub zabiegiem operacyjnym)
Utrata przez przewód pokarmowy, nerki, skórę
Mechanizmy kompensacyjne
Nasilenie glikogenolizy, a następnie glukoneogenezy (substratami glicerol z lipolizy w tkance
tłuszczowej, aminokwasy i mleczany pochodzące z mięsni)-> zapewnienie takiego stężenia
glukozy w krążeniu, które zapewnia dowóz energii do komórek OUN
Nasilenie lipolizy-> WKT zużywane jako substrat energetyczny w procesie beta-oksydacji,
glicerol jako substrat do glukoneogenezy
Utlenianie WKT do ciał ketonowych mogących stanowić substrat energetyczny
Nasilona proteoliza
Maleje wydzielanie insuliny, a rośnie glukagonu, hormonu wzrostu, kortyzolu i katecholamin
Zespół niskiej trójjodotyroniny
Powikłania
Kwasica metaboliczna
Hiperurykemia
Insulinooporność przedreceptorowa
Zmniejszenie masy mięśniowej, zmniejszenie masy i wydolności czynnościowej serca, przewodu pokarmowego, gruczołów endokrynnych i układu immunologicznego
-pogorszenie sprawnosci fizycznej
Objawy
Zmniejszenie masy ciała
Zanik tkanki tłuszczowej podskórnej
Zmniejszenie masy i siły mięśniowej
Zmniejszenie kurczliwości mięśnia sercowego oraz objętości wyrzutowej i minutowej
Upośledzenie odporności
Upośledzenie gojenia się ran
Zmniejszenie sprawności psychomotorycznej
Apatia
Pogorszenie wentylacji
Niedodma
Obrzęki
WYNISZCZENIE
Zespół zaburzeń metabolicznych towarzyszący chorobom przewlekłym spowodowanych niedożywieniem i nasilonym katabolizmem prowadzącym do utraty masy mięśniowej. Wyniszczenie szczególnie często występuje w przebiegu chorób nowotworowych.
Patomechanizmy
Szybko dzielące się komórki nowotworowe zużywają znaczne ilości glukozy-> glukoza w
guzach litych metabolizowana jest w warunkach beztlenowych-> powstawanie mleczanów->
utrata łaknienia, nudności, wymioty
Cytokiny prozapalne-> zmniejszają pobór pokarmu przez wpływ na ośrodki głodu i sytości w
podwzgórzu
Niedostateczne spożycie pokarmu z powodu: zaburzeń smaku, suchości w jamie ustnej,
zaburzeń połykania, nudności, wymiotów, biegunek, zaparć, silnego bólu
Lęk i depresja
JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY
Zespól psychosomatyczny charakteryzujący się skrajnym
zmniejszeniem masy ciała i innymi następstwami celowego
nieprzyjmowania pokarmów. Cechuje się zaburzeniem percepcji obrazu własnego ciała i silnym lękiem przed przyrostem masy ciała oraz uporczywym dążeniem do jej utraty. Dążenie do uzyskania jak najszczuplejszej sylwetki realizowane jest przez drastyczne ograniczenie energetyczności i ilości spożywanych pokarmów.
kryteria diagnostyczne:
Spożywanie niedostatecznej ilości pokarmów w stosunku do zapotrzebowania
Silny lęk przed przyrostem masy ciała lub otyłością
Zaburzenia postrzegania własnej masy cała i sylwetki
Przyczyny
Czynniki psychiczne
Czynniki kulturowe i społeczne
Czynniki rodzinne
Podłoże genetyczne
Objawy:
- utrata masy ciała powyzej 15%
- pierwotny lub wtórny brak miesiączki,
-obniżenie ciepłoty ciała,
- skóra sucha pokryta meszkiem (lanugo)
-obrzęki,
-bradykardia, niskie ciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca,
zmniejszenie częstości oddechów, zaparcia, wzdęcia i uczucie pełności po jedzeniu, osteopenia,
osteoporoza, apatia, osłabienie koncentracji, upośledzenie czynności poznawczych, drażliwość,
niedokrwistość normocytarna,
neutropenia, małopłytkowość, hipoproteinemia, hipoglikemia.
Zmiany
↓GnRH i LH (niedobór leptyny)-> ↓estrogenów
Zaburzenia wydzielania somatoliberyny i somatostatyny-> ↑GH, ale oporność (mechanizm
kompensacyjny żeby zachować euglikemię)
↑kortyzolu
Zespół niskiej trijodotyroniny (mechanizm kompensacyjny mający na celu wydłużenie czasu przeżycia
w warunkach przedłużającego się niedoboru energii, przez
zmniejszenie tempa podstawowej przemiany materii i termogenezy )
↓wazopresyny-> moczowka prosta
Hipowolemia-> hiperaldosteronizm
↑melatoniny i zaburzenia rytmu dobowego
BULIMIA
Regularne epizody niekontrolowanego spożywania dużych ilości pokarmów oraz stosowanie ekstremalnych metod zwalczania skutków obżarstwa.
kryteria:
1.Powtarzające się epizody gwałtownego objadania się.
2.Stosowanie nawracających, nieprawidłowych zachowań
kompensacyjnych służących zapobieganiu przyrostowi
masy ciała
3.. Zarówno epizody objadania się, jak i nieprawidłowe
zachowania kompensacyjne występują przeciętnie co
najmniej raz w tygodniu przez trzy miesiące.
4.. Samoocena jest wyznaczona głównie przez kształt
i masę ciała.
Przyczyny
Nadużywanie alkoholu
Nadużywanie narkotyków
Otyłość
Cechy osoby impulsywnej
Czynniki rodzinne
Predyspozycje genetyczne
Objawy: odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe,zaburzenia rytmu serca i osłabienie mięśni,
uszkodzenie szkliwa zębów, powiększenie ślinianek, nadżerki błony śluzowej i zaburzenia motoryki
przełyku, żołądka, zespół Mallory’ego Weissa, zaburzenia motoryki i melanoza okrężnicy,
neutropenie, miopatie, drgawki ,objawy niedoborów witamin.
termoregulacja
U zdrowych ludzi prawidłowa temperatura w jamie ustnej
wynosi ednio 37°C (35,8-37,8°C)
Regulacja homeostazy termicznej polega na integracji
w podwzgórzu informacji o temperaturze, pochodzących
z obwodowych i ośrodkowych receptorów termicznych. Reakcje zapoczątkowane przez działające na receptory bodźce
uruchamiają efektory układu termoregulacji, tj. gruczoły
potowe, naczynia krwionośne skóry, mięśnie. W regulacji
temperatury ciała uczestniczy wiele neuroprzekaźników,
m.in. dopamina, noradrenalina, acetylocholina, serotonina
oraz prostaglandyny i histamina.
Usuwanie ciepła z organizmu zachodzi na drodze
termoregulacji fizycznej - parowanie, promieniowanie,
przewodzenie i konwekcja
omdlenie cieplne
spowodowane działaniem
wysokiej temperatury, co powoduje znaczne rozszerzenie obwodowego łożyska naczyniowego i w konsekwencji następuje zaburzenie stosunku między objętością krwi
krążącej a przestrzenią naczyniową, którą ma wypełnić
(względna hipowolemia)
Wyczerpanie cieplne
e występuje u ludzi niezaaklimatyzowanych do wysokiej temperatury otoczenia (35-45°C)
podczas wysiłku fizycznego, przy niedostatecznym uzupełnianiu traconej z potem wody. W efekcie intensywnego pocenia się następuje hipowolemia, obniżenie ciśnien a
tętniczego, kompensacyjne przyspieszenie akcji serca, a po
dłuższym czasie może dojść do niewydolności serca i zapaści. Występują objawy niedokrwienia poszczególnych
narządów. Spoczynek, uzupełnienie płynów i ochłodzenie
organizmu powodują ustąpienie objawów.
Udar cieplny
jest zaburzeniem mechanizmów termoregulacyjnych, co powoduje niedostateczne pozbywanie się
ciepła, mimo znacznego pochłaniania go z otoczenia. Objawem patognomicznym jest szybki wzrost ciepłoty ciała do 43-44°C, z zahamowaniem wydzielania potu i utratą świadomości. Przy temperaturze krwi 40,5-41,6°C dochodzi do utraty świadomości, a przy 42°C do obniżenia ciśnienia,
niewydo ności serca i obrzęku płuc. Występują też objawy
ze strony układu nerwowego, takie jak objawy oponowe,
drgawki, zamroczenie, utrata świadomości i skurcze kloniczne. Często udar cieplny może zakończyć się zgonem
z powodu wstrząsu hipowolemicznego i trwałych zmian
w neuronach mózgu.
porażenie słoneczne -
to podwyższenie temperatury
mózgu o 1,5-2,5°C będące wynikiem działania przenikliwego promieniowania cieplnego na odkrytą głowę. Objawy
występują nagle i obejmują wzmożoną przepuszczalność
naczyń krwionośnych, obrzęk i krwawienie w oponach
mózgowych, wzrost ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego, a czasem też zapalenie opon mózgowych i mózgu.
hipertermia pochodzenia mózgowego
jest wynikiem uszkodzenia ośrodków termoregulacji przez choroby nowotworowe i stany zapalne mózgu, zabiegi operacyjne przeprowadzone na mózgu, zaburzenia ukrwienia i inne choroby podwyższające ciśnienie śródczaszkowe. Skóra jest blada, chłodna i sucha, leki przeciwgorączkowe nie działają.
hipertermia rdzeniowa
spowodowana jest złamaniem
kręgosłupa szyjnego z poprzecznym przerwaniem rdzenia
kręgowego. Skóra jest zaczerwieniona, ustaje wydzielanie potu.
gorączka
stan podwyższonej temperatury ciała z zachowaniem działania mechanizmów termoregulacyjnych przystosowanych do utrzymania temperatury ciała na wyższym poziomie.
Głównymi czynnikami powodującymi jej wystąpienie są pirogeny.
Do pirogenów endogennych zalicza się interferongamma (INF-gamma), interleukiny 1-beta i 6 (IL-1-beta
i IL-6) i czynnik martwicy nowotworów-alfa (TNF-alfa).
Bezpośrednimi mediatorami działania pirogenów na ośrodki termoregulacji w podwzgórzu są prostaglandyny typu E.
Przed nadmiernym wzrostem temperatury organizm chronią endogenne kriogeny, do których zalicza się wazopresynę, hormon adrenokortykotropowy i melanostymulinę-alfa.
w przebiegu gorączki wyróżnia się okresy wzrostu,
trwania i zejścia. Wysokość gorączki i jej przebieg zależą
od rodzaju czynnika, który ją wywołuje, i cech osobniczych
chorego.
w zależności od wysokości temperatury ciała wyróżnia się: stan podgorączkowy do 38°C, gorączkę ni ką
38-38,5°C, gorączkę umiarkowaną 38,5-39°C i gorączkę
wysoką 39-40°C. Kiedy temperatura podnosi się powyżej
41 °C, mówimy o hiperpireksji, która powoduje uszkodzenie tkanek, ustaje czynność termoregulacyjna podwzgórza
i powstają nieodwracalne zmiany strukturalne w mózgu.
hormony anoreksygenne (hamujace laknienie)
- CRH, oksytocyna, TRH
