Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

patofizjo > egzamin2 > Flashcards

egzamin2 Flashcards

1
Q

Wg WHO starość dzielimy na 3 etapy:

A

➔ wiek podeszły/wczesna starość 60 - 75 lat
➔ wiek starczy/późna starość 75 - 90 lat
➔ wiek sędziwy/długowieczność 90+ lat

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

W wieku młodym białko p53 chroni przed transformacją nowotworową, natomiast w wieku
starszym jest

A

efektorem starzenia się.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Geny potencjalnie związane z długowiecznością to:

A

➔ geny metabolizmu lipidów (APOE)
➔ geny regulujące starzenie komórkowe
➔ ścieżka IFG-1
➔ nadzór nad energetyką komórek, proteostazą, cyklem podziałowym (FOXO3)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Starzenie na poziomie komórkowym

A

W fazie G1 może dojść do nieodwracalnego zatrzymania podziałów, co wprowadza komórkę
w fazę starzenia się.
Cechy takiej komórki:
➔ spłaszczenie
➔ hipertrofia
➔ utrata regularnego kształtu
➔ zmiana ekspresji genów, aktywności enzymów
➔ inny profil syntezy białek

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Starzenie replikacyjne

A

wyczerpanie zaprogramowanego genetycznie limitu podziałów.
Może być ono telomerozależne i po 40-90 podziałach takie komórki jak fibroblasty skóry i
płuc mają coraz więcej nieodwracalnych uszkodzeń DNA. Dochodzi wtedy do wzrostu
aktywności p53 i p21. Komórki o niższych zdolnościach podziałowych (np. nabłonek)
starzeją się wg modelu replikacyjnego telomeroniezależnego. Mechanizm ten jest
związany z gromadzącymi się udzkodzeniami DNA. Efektorem procesu jest białko p16.
Głównym sprawcą uszkodzeń DNA są reaktywne formy tlenu.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Starzenie przedwczesne indukowane stresem (SIPS)

A

jest wywołane subletalnymi dawkami
stresu działającego na komórki. Bodźce to m.in. promieniowanie jonizujące, utleniacze,
czynniki destablilizujące chromatynę jądrową, onkogeny Ras i Raf, chemioterapeutyki.
Model ten prawie zawsze jest telomeroniezależny. Zachodzi po 1-5 replikacjach. W tym
modelu istotną funkcję pełni wsteczna odpowiedź sygnałowa - adaptacyjny wzrost
biogenezy mitochondriów prowadzi do nadprodukcji reaktywnych form tlenu.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

W młodości obumieranie komórek chroni przed

A

transformacją nowotworową. Z wiekiem
rośnie frakcja komórek starych, które występują w:
➔ skórze
➔ blaszce miażdżycowej
➔ jamie otrzewnowej
➔ prostacie
➔ wątrobie
➔ nerkach
Charakteryzują się one opornością na apoptozę.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Obecność komórek starych upośledza

A

regenerację narządów, co prowadzi do dysfunkcji.
Zwiększa się przez nie wydzielanie TGF-beta, co powoduje włóknienie tkanek. W miarę
starzenia zmniejsza się również zdolność proteaz do degradacji białek strukturalnych, co
jest skutkiem nadmiernego usieciowania poglikacyjnego (cross-linking).
Komórki stare mogą pobudzać tkanki nowotworowe do wzrostu.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

kom stare wywoluja komórkach nowotworowych także:

A

➔ adhezję (fibronektyna, ICAM-1)
➔ proliferację (CXCL1, CXCL8, IL-6)
➔ EMT [przejście epitelialno-mezenchymalne] (TGF-beta)
➔ inwazję (MMP-3, PAI, u-PA)
➔ angiogenezę (VEGF, bFGF, CCL2, CXCL1, CXCL12)
➔ migrację (CXCL8, CCL2)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Starzenie na poziomie narządowym

A

➔ zaczyna się w wieku 30-40 lat
➔ tempo starzenia się to 5,0-7,5%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Starzenie zwyczajne

A

starzenie u osób nieobciążonych chorobami przewlekłymi
u 90% 65-latków występuje również starzenie patologiczne, wywołane przez choroby
przewlekłe
Istotą procesu starzenia jest ograniczenie rezerwy czynnościowej funkcji narządu. Z tej
przyczyny w starszym wieku załamanie homeostazy jednego narządu prowadzi do
niewydolności narządowej znacznie częściej.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

U kobiet w okresie menopauzy dochodzi do znacznego spadku wydzielania

A

estradiolu i
progesteronu przy wieloletnim wzroście FSH i LH.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Zmniejszenie syntezy u starszych mężczyzn jest wtórne - wynika z

A

z zahamowania osi
podwzgórzowo-przysadkowej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Po 30. roku życia zmniejsza się wydzielanie przez korę nadnerczy

A

DHEA - andropauza.
Przy niezmienionej syntezie
kortyzolu prowadzi to do względnej hiperkortyzolemii - przewlekły stres i działanie
neurotoksyczne.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

somatopauzą.

A

Prawidłowo GH wydzielany jest w dwugodzinnych cyklach. Wydzielanie podstawowe spada
delikatnie, ale po 40. roku życia znacznie obniża się wysokość fali oscylacyjnej.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Z wiekiem sen staje się płytszy ze względu na

A

stopniowy spadek produkcji melatoniny.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Z wiekiem sen staje się płytszy ze względu na

A

stopniowy spadek produkcji melatoniny.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

(rozedma starcza)

A

zmniejszenie elastyczności i
zwiększenie podatności płuc ->
rośnie objętość zalegająca nawet
do 40%, wyroznia sie ja przez brak reakcji zapalnej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Cechy nowotworu złośliwego

A

➔ Samowystarczalność w zakresie sygnałów pobudzających wzrost - wynika z
mutacji protoonkogen > onkogen
➔ niewrażliwość na sygnały hamujące wzrost - utrata/inaktywacja genów
supresorowych
➔ nieograniczony potencjał replikacyjny - charakterystyczny dla komórek
macierzystych
➔ zmieniony metabolizm komórkowy - mniej oddychania tlenowego, więcej glikolizy
◆ cecha ta wykorzystywana w PET
◆ zjawisko to nazywane efektem Warburga
➔ stała angiogeneza
➔ zdolność do inwazji i przerzutowania - mikrośrodowisko guza zawiera sygnały
wzmacniające inwazję i przerzutowania
➔ zdolność do unikania reakcji układu odpornościowego
➔ heterogenność - nabycie zmian genetycznych i epigenetycznych jest przyspieszone
przez niestabilność genomu i zapalenie, które promuje proces nowotworowy;
heterogenność komórkowa oznacza, że w obrębie jednego guza znajdują się różne
komórki o różnym stopniu złośliwości - pewne subklony są bardziej przystosowane
do tworzenia przerzutów i to one stworzą bardziej homogenny przerzut odległy
(różni się sygnaturą molekularną)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Wysoki indeks mitotyczny

A

jest tradycyjnie charakterystyczny dla szybkorosnących
nowotworów złośliwych, jednak jest całkowicie fizjologiczny w przypadku nabłonka
jelitowego i szpiku kostnego.
Z jednej komórki nowotworowej guz o masie 1 g powstaje po 30 podziałach, a 1 kg - po 40
podziałach.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Frakcja wzrostowa guza

A

część komórek guza, która ulega podziałom. Jest najwyższa w
fazie submikroskopowej, a maleje wraz ze wzrostem guza, gdy coraz więcej komórek
wchodzi w fazę G0. W jawnych klinicznych guzach <20%. Im wyższa frakcja wzrostowa, tym
skuteczniejsza chemioterapia - wysoce skuteczna w chłoniakach, mało skuteczna w litych
nowotworach nabłonkowych.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Koncepcja nowotworowych komórek macierzystych

A

dotyczy głównie nowotworów układu
krwiotwórczego, lecz bywa rozszerzana na nowotwory lite. Np. w białaczkach komórki
macierzyste: CD34(+), CD138(-)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Anoikis

A

specyficzna postać apoptozy, występująca po pozbawieniu jej zewnętrznych
bodźców stymulujących wzrost. Nie występuje w komórce nowotworowej.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Do najsilniejszych stymulatorów angiogenezy należą:

A

➔ VEGF - czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego
➔ FGF - czynnik wzrostu fibroblastów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Białka hamujące angiogenezę (wydzielane przez pnowotwory w celu zahamowania
przerzutów):

A

➔ angiostatyny
➔ endostatyny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Do białek kontrolujących angiogenezę należą:

A

➔ HGF - czynnik wzrostu hepatocytów
➔ angiopoetyny
➔ efryny
➔ ligandy notch

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Enzymy odpowiedzialne za inwazję:

A

➔ enzymy proteolityczne
➔ proteazy serynowe
➔ metaloproteinazy
➔ katepsyny
Enzymy odpowiedzialne za inwazję są uwalniane przez okoliczne komórki jako nieczynne i
uczynniane w okolicy guza. Ułatwiają także angiogenezę. Trawiąc macierz
pozakomórkową, uwalniają czynniki wzrostu, co wzmacnia pobudzanie.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Protoonkogeny

A

➔ mutacje aktywujące
➔ wystarczy jedna mutacja, działanie dominujące
➔ przyrost funkcji genu może wynikać także z
◆ amplifikacji - zwielokrotnienia kopii genu
◆ nadekspresji - przesadnego wytwarzania mRNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

➔ do protoonkogenów zaliczamy:

A

◆ czynniki wzrostu aktywujące receptory
◆ receptory dla czynników wzrostowych (o akt. kinazy tyrozynowej)
◆ białka uczestniczące w transdukcji sygnału
◆ czynniki transkrypcyjne
◆ białka kontrolujące zegar komórki i apoptozę

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Nadekspresja ERB B1

A

w 80% raków płaskonabłonkowych płuc

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

ERB B2

A

ulega amplifikacji w rakach piersi i jajnika

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

SIS

A

rak piersi
gwiaździaki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

INT2
HST
FGF-5

A

rak piersi
gwiaździaki
glejaki zarodkowe
rak żołądka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

ERB B1

A

rak piersi, rak
głowy i szyi, raki
niedrobnokomórko
we płuc, raki
pęcherza
moczowego,
przewodu
pokarmowego,
glejaki złośliwe

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

ERB B2

A

30% rak piersi
raki jajnika,
żołądka, płuc

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

ERB B3
ERB B4

A

raki głowy i szyi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

KIT

A

GIST - złośliwe
guzy
podścieliskowe
żołądka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

RET

A

rak
brodawkowaty/rdze
niasty tarczycy,
guzy chromochłonne
nadnercza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

TRK

A

nerwiak zarodkowy,
rak brodawkowaty
tarczycy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

MET

A

rak nerki
rak tarczycy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
41
Q

FGFR3

A

szpiczak mnogi
rak pęcherza
szyjki macicy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
42
Q

FMS

A

raki jajnika
białaczki szpikowe

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
43
Q

FLT3

A

ostra białaczka
szpikowa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
44
Q

Protoonkogeny kodujące białka wewnątrzkomórkowe wzrostu i proliferacji

A

➔ Gen ABL (chromosom 9) przewlekłej białaczce szpikowej w wyniku translokacji
łączy się z częścią regulatorową genu BCR na 22 chromosomie. Powstały gen jest
bazą dla białka o aktywności kinazy tyrozynowej o bardzo dużej ekspresji.
➔ Białko RAS ma aktywność GTP-azy, znajduje się po wewnętrznej stronie błony
komórkowej. Aktywowane w wyniku połączenia czynnnika wzrostowego z
receptorem uczynnia kaskadę kinaz MAPK. Białko staje się nieaktywne w
momencie hydrolizy GTP. Zmutowany RAS jest onkogenem o niekontrolowanej
ekspresji. Taka mutacja jest niezwykle częsta w wielu nowotworach
◆ fosforylacja kinazy RAF (rapidly accelerated sarcoma)
◆ Aktywowane ERK fosforylują białka regulatorowe cytoszkieletu i czynniki
transkrypcyjne.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
45
Q

Protoonkogeny kodujące czynniki transkrypcyjne

A

➔ Wczesne geny regulacji wzrostu: FOS, JUN, MYC - fuzjologicznie pobudzane przez
GF lub bodźce (niedotlenienie, promieniowanie, urazy chemiczne)
➔ Ich transkrypcja zachodzi w fazie G1, do aktywacji odczytu nie jest potrzebna
wcześniejsza synteza białek regulujących
➔ Produkty genów wczesnych regulacji wzrostu aktywują kolejne geny
odpowiedzialne za proliferację
➔ Do czynników transkrypcyjnych kontrolujących różnicowanie należą jądrowe
receptory dla:
◆ hormonów steroidowych
◆ hormonów tarczycy
◆ kwasu retinowego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
46
Q

SRC

A

rak jelita grubego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
47
Q

LCK

A

rak jelita grubego
rak płuc

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
48
Q

ABL

A

przewlekła
białaczka szpikowa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
49
Q

H-RAS

A

rak jelita grubego
rak płuc
rak trzustki
czerniak

50
Q

K-RAS

A

ostra białaczka
rak tarczycy
rak płuc
rak jelita grubego

51
Q

N-RAS

A

raki układu
moczowo -
płciowego
rak tarczycy
czerniak

52
Q

RAF

A

czerniak
rak tarczycy
rak jajnika
rak żołądka

53
Q

GSP

A

gruczolaki tarczycy
gruczolaki
przysadki

54
Q

Protoonkogeny kodujące białka - regulatory cyklu komórkowego i apoptozy

A

➔ kodowane są przez geny supresorowe, niektóre działają jednak jak protoonkogeny
➔ należą do nich cykliny
◆ łączą się z cyklinozależnymi kinazami
➔ momentem decydującym o wejściu komórki na drogę proliferacji jest przejście z
fazy G1 do S, kontrolowane przez cyklinę D i CDK4, pewną rolę odgrywa kompleks
cykliny D z CDK6 i cykliny E z CDK2
◆ geny zapisujące cykliny D ulegają nadmiernej ekspresji w wielu rakach i
chłoniakach
◆ amplifikacja genu dla CDK4 stwierdzana jest w czerniaku, mięsakach,
glejakach

➔ geny białek apoptotycznych to MDM2 i BCL2
◆ wysoki stosunek BCL2 do BAX decyduje o jej wejściu w szlak apoptozy
◆ gen MDM2 koduje inhibitor p53
➔ regulacja cyklu komórkowego przez cykliny - rysunek na str. 39 Zahorska

55
Q

PRAD1

A

rak piersi

56
Q

BCL2

A

chłoniaki grudkowe

57
Q

BCL6

A

chłoniaki rozlane B

58
Q

MDM2

A

miesaki

59
Q

Geny supresorowe

A

➔ funkcjonują w komórce jako inhibitory podziału i wzrostu
➔ jest ich około 200
➔ kryteria wliczenia w skład tej grupy:
◆ fizjologiczna funkcja genu obejmuje hamowanie wzrostu i podziałów,
indukcję apoptozy
◆ mutacja genu w linii germinalnej jest przyczyną dziedzicznego zespołu
nowotworowego
◆ wykazano utratę heterozygotyczności genu w nowotworach
◆ w nowotworach sporadycznych stwierdza się mutacje somatyczne w obu
allelach
◆ w modelu myszy transgenicznych wykazano fenotyp nowotworowy dla
zmutowanego genu

➔ najważniejsze są geny supresorowe kodujące białka jądrowe - należą do nich
Tp53, RB i WT
➔ genami supresorowymi są też niektóre geny naprawy DNA

60
Q

Przejście do fazy podziału następuje na styku faz G1 i S - jest to tak zwany

A

punkt restrykcyjny (punkt R) - hamulcem w tym miejscu jest białko RB. Aby doszło do przejścia
tego punktu kontrolnego, musi dojść do fosforylacji RB przez kompleksy cyklin i kinaz
cyklinozależnych. Mutacje genu RB występują w 40% nowotworów.
Aktywne białko RB hamuje transkrypcję genów aktywujących proliferację przez czynnik
transkrypcyjny E2F. Kompleks CDK4+CDK6+cyklina D dokonuje hiperfosforylacji RB ->
odblokowanie punktu R.

61
Q

Inhibitory INK4

A

to p15/p16/p18/p19. Hamują one kompleksy cykliny D z CDK 4 i 6.
Druga rodzina inhibitorów to p21/p27/p57 - one hamują wszystkie kinazy cyklinozależne.

62
Q

Aktywacja p53 w komórce zatrzymuje

A

cykl w fazie G1 i powoduje naprawę DNA,
ewentualnie inicjuje apoptozę. P53 indukuje p21, BAX. Kontroluje zwrotnie własną syntezę,
indukując MDM2, czyli swój własny inhibitor. W mięsakach tkanek miękkich nadmierna
ekspresja MDM2 potrafi unieczynnić p53 bez mutacji w genie p53.
Prawidłowe białko p53 ma T1/2 = 20 minut, natomiast nieprawidłowe o wiele dłuższy -
nieprawidłową formę można uwidocznić immunohistochemicznie.

63
Q

Zespół Li-Fraumeni -

A

germinalna mutacja genu TP53 - rodzinna agregacja mięsaków
tkanek miękkich oraz innych nowotworów

64
Q

PTEN -

A

gen supresowy
fosfataza odłączająca od fosfoinozytolu PIP3 grupę 3’-fosforanową - nie
dochodzi do aktywacji kinazy B, przez co usunięta jest blokada odbioru sygnałów
proapoptotycznych

65
Q

DCC (deleted in colon cancer)

A

gen supresorowy
białko błonowe odpowiedzialne za interakcje
międzykomórkowe i z macierzą pozakomórkową - działanie to ma efekt hamujący
proliferację. W 70% raków jelita grubego dochodzi do utraty obu alleli

66
Q

➔ NF1 koduje

A

GAP, które wiąże się z RAS, nasilając aktywność GTP-azową, co kończy
prowzrostowy sygnał RAS. W przypadku mutacji NF1 białko RAS ma niczym
niepohamowaną wysoką aktywnosć

67
Q

APC (w raku jelita grubego)

A

gen supresorowy, - zapobiega wzrostowi wytwarzania beta-katenin, które
aktywują protoonkogeny

68
Q

Zespół Lyncha

A

mutacja w genach naprawy błędów parowania DNA
➔ niepolipowaty rak jelita grubego
➔ nowotwory trzonu macicy
➔ nbowotwory jajnika

69
Q

Gen ATM - zespół ataksja-teleangiektazja

A

➔ móżdżkowa ataksja
➔ teleangiektazje w siatkówce
➔ opóźnienie wzrostu
➔ bezpłodność
➔ zaburzenia odporności
➔ nowotwory układu chłonnego
➔ nadwrażliwość na promieniowanie jonizujące
Produkt genu ATM to kinaza białka p53

70
Q

NBS - zespół Nijmegen

A

➔ mikrocefalia
➔ niedobór IgA
➔ niestabilność chromosomowa
➔ predyspozycja do chłoniaków B
➔ białko nibryna prawidłowo tworzy kompleksy z innymi białkami DNA - mutacja
powoduje opóźnienie reakcji p53 na uszkodzenie DNA, podobnie jak w AT

71
Q

MYC,

A

mimo bycia protoonkogenem, może indukować apoptozę. Jego nadekspresja ją
powoduje, gdy komórka nie jest jednocześnie dostatecznie stymulowana przez czynniki
wzrostowe.

72
Q

Protoonkogeny działają głównie w fazie

A

e G1 - przyspieszają wzrost przez zwiększanie
bodźców dla receptorów czynników wzrostowych itd. Geny supresorowe zapisują białka
czynne w końcowej fazie G1, hamując wejście w fazę S. Geny naprawy DNA działają w fazie
G2

73
Q

Translokacje są szczególnie powszechne w

A

bialaczkach i chloniakach

74
Q

chłoniaka Burkitta.

A

Translokacja onkogenu MYC (chromosom 8 -> 14)
Czynnikiem
wyzwalającym może być zakażenie EBV - poliklonalna stymulacja limfocytów B.

75
Q

Przykłady amplifikacji powodującej nadaktywność produktu onkogenu:

A

➔ N-myc: nerwiak zarodkowy
➔ c-ERB B2: rak piers

76
Q

LOH - loss of heterozygosity

A

LOH - loss of heterozygosity
➔ mutacja somatyczna jednego z alleli genu, podczas gdy drugi został odziedziczony
jako nieaktywny/wadliwy

77
Q

Teoria Knudsona

A

two hits theory - do powstania nowotworu wymagane są 2
mutacje
◆ retinoblastoma - siatkówczak: rzadki nowotwór dziecięcy, występuje postać
dziedziczna (występuje wcześniej i częściej obustronnie) oraz sporadyczna
➔ W rzeczywistości, liczba dwóch mutacji zaproponowana przez Knudsona jest liczbą
minimalną - w rzeczywistości musi zajść więcej mutacji, w różnych loci genowych

78
Q

Rak okrężnicy

A

◆ sporadyczny rak jelita grubego powstaje często na podstawie gruczolaka
(polipa)
◆ w gruczolaku doszło do mutacji APC - brak prawidłowego białka APC
uniemożliwia degradację beta-kateniny, która przemieszcza się do jądra i w
kompleksie z czynnikami TCF i LEF prowadzi do transkrypcji wielu genów
proliferacji - prowadzi to do niestabilności chromosomalnej
◆ w takich polipach w wielu komórkach dochodzi do mutacji somatycznych
RAS - pojawia się utkanie raka in situ, nieprzekraczającego błony
podstawnej

79
Q

Nowotwory dziedziczne

A

◆ siatkówczak
◆ WT1 - guz Wilmsa
◆ INK4a - sporadyczny i rodzinny czerniak, sporadyczny rak trzustki
◆ VHL - tendencja do naczyniaków układu nerwowego, guzów
chromochłonnych, raka nerki w zespole Hippla i Landaua
◆ E-kadheryna - rodzinny rak żołądka w mutacjach germinalnych, a w
mutacjach somatycznych rak piersi, jelita grubego, skóry i płuc

80
Q

Zespół Lyncha

A
  • niepolipowaty dziedziczny rak jelita grubego
    ◆ rodzinne występowanie raków okrężnicy bez polipowatości jelita grubego;
    skojarzone są z rakami trzonu macicy
    ◆ HNPCC - human nonpolyposis colon carcinoma
    ◆ naprawa DNA jest niewydolna
    ◆ 100-700 krotny wzrost niestabilności mikrosatelitarnej i więcej mutacji
    punktowych, których komórki nie potrafią naprawić
    ◆ dochodzi do zablokowania genów supresorowych, takich jak TGFbeta, BAX,
    IGF
81
Q

Rodzinna polipowatość gruczolakowata jelita (FAP)

A

◆ nawet do kilku tysięcy polipów u jednego chorego
◆ 1% wszystkich raków jelita rozwija się na tym podłożu
◆ mutacja germinalna APC

82
Q

Gen BRCA i dziedziczny rak piersi

A

◆ 10% nowotworów piersi ma podłoże predyspozycji genetycznej
◆ charakterystyczne wczesne występowanie raka piersi, niekiedy skojarzone z
występowaniem raka jajnika
◆ geny BRCA kodują białka jądrowe odpowiedzialne za utrzymanie stabilności
genomu w procesie rekombinacji homologicznej i naprawie pojedynczych i
podwójnych pęknięć DNA

83
Q

Zespół MEN2

A

Rak rdzeniasty tarczycy + predyspozycja do guzów chromochłonnych i nadczynności przytarczyc, a czasem również
do nerwiaków błon śluzowych.
Przyczyna: mutacja germinalna genu RET (receptorowa kinaza tyrozynowa) – autosomalna dominująca

84
Q

men2a

A

(zespół Sipple’a): rak rdzeniasty tarczyc + guz chromochłonny (w 3-4 dekadzie życia) + późno nadczynność
przytarczyc

85
Q

men2b

A

(zespół Williama): rak rdzeniasty tarczycy + anomalie fenotypowe obejmujące nerwiaki i nerwiakozwojaki
błon śluzowych (rozwija się już u małych dzieci, źle rokuje) - postrzępiony na brzecha język, wydatne wargi, cechy
marfanoidalne

86
Q

Zespół von Hippla i Lindaua

A

rak nerki, naczyniaki OUN, guzy chromochłonne i NEN trzustki

87
Q

Nerwiakowłókniakowatość typu 1

A

guzy chromochłonne

88
Q

Zespół Carneya

A

śluzaki serca i skóry, błękitne znamiona i plamy soczewicowate, pierwotny pigmentowany
drobnoguzkowy rozrost nadnerczy powodujący ACTH-niezależny zespół Cushinga

89
Q

Typy genów supresorowych:

A

gatekeeper
caretaker
mutageny

90
Q

➔ geny gatekeeper

A

◆ ich mutacja toruje drogę dla wzmożonych mutacji, prowadzących do
transformacji nowotworowej/progresji nowotworu
◆ RB, APC (opisane wcześniej), NF1 jest bramkarzem dla nerwiakowłókniaków,
VHL - guzów nadnercza i nerki
◆ ich prawidłowe produkty białkowe bezpośrednio zapobiegają rozwojowi
nowotworu
◆ przywrócenie prawidłowego genu hamuje rozwój nowotworu

91
Q

➔ geny caretaker

A

◆ nadzór nad usuwaniem błędów
◆ BRCA

92
Q

mutageny

A

➔ mutacja powoduje inicjację
➔ drugi etap - promocja
➔ czynniki fizyczne:
◆ UV
◆ promieniowanie jonizujące (białaczka, z wyjątkiem przewlekłej limfocytowej)

93
Q

Rak piersi:

A

szczególne ryzyko u kobiet, które zaczęły wcześnie miesiączkować lub późno
miały menopauzę

94
Q

Rak płuc:

A

15% przeżycia 5-letniego, 85% od palenia

95
Q

Korzystne efekty dla heterozygot (nosicieli mutacji)

A

➔ mukowiscydoza - większa odporność na jelitowe zakażenia bakteriami G(-)
➔ niedobór G6P - większa odporność na malarię
➔ anemia sierpowata - większa odporność na malarię
➔ hemochromatoza - większa odporność na dżumę

96
Q

➔ Zespół Downa

A

◆ trisomia 21 lub translokacja
◆ geny regionu 21q22, 21q23
◆ niedorozwój umysłowy, wada serca, zmarszczka nakątna, małpia bruzda,
większe ryzyko zakażeń i białaczek
◆ wraz z wiekiem matki większe ryzyko

97
Q

➔ Zespół Klinefeltera

A

◆ 47, XXY
◆ hipogonadyzm hipergonadotropowy

98
Q

➔ Zespół Turnera

A

◆ 45, XO lub 46, XX z anomaliami jednego chromosomu X, często mozaicyzm
◆ niemowlęta: limfatyczny obrzęk grzbietów rąk, stóp, karku
◆ niedobór wzrosti, płetwowata szyja, wady serca, koarktacja aorty
◆ brak III-rzędowych cech płciowych
◆ pierwotna amenorrhoea
◆ 1/2000-3000 urodzeń

99
Q

➔ Polisomie Y

A

◆ trisomia XYY lub polisomia XYYY
◆ 1% dotkniętych - agresja i cechy nieprzystosowania społecznego

100
Q

➔ Zespół Edwardsa

A
  • trisomia 18
    ◆ mikrocefalia
    ◆ ciężki niedorozwój umysłowy
    ◆ rozszczep wargi i podniebienia
    ◆ polidaktylia
    ◆ wady serca i nerek
    ◆ 1/8000 urodzeń
101
Q

Zespół Pataua

A

trisomia 13
◆ ciężki niedorozwój umysłowy
◆ niedorozwój żuchwy
◆ ciężkie wady serca i nerek
◆ 1/15000 urodzeń

102
Q

Zespół DiGeorge’a

A

◆ delecja 22q11
◆ niedorozwój grasicy, brak odporności T-zależnej, niedoczynność
przytarczyc, wady serca
◆ bardzo rzadki

103
Q

Zespół Pradera-Willego

A

◆ mikrodelecja 15q12
◆ niedorozwój umysłowy
◆ otyłość spowodowana hiperfagią
◆ hipogonadyzm
◆ bardzo rzadki

104
Q

Zespół Angelmana

A

◆ niedorozwój umysłowy
◆ padaczka, ataksja mózgowa
◆ bardzo rzadki

105
Q

Do chorób o wielogenowym mechanizmie dziedziczenia należą:

A

choroby atopowe,
nadciśnienie tętnicze, DM1, DM2, choroba Grave-Basedowa, Hashimoto, Stwardnienie
Rozsiane (SM), padaczka, schizofrenia

106
Q

CHOROBY JEDNOGENOWE SPRZĘŻONE Z PŁCIĄ
➔ Recesywne

A

◆ Daltonizm (DCP, GCP) - gen dla zieleni lub czerwieni

◆ Niedobór dehydrogenazy glukozo-6 fosforanu (G6PD)
● zahamowanie syntezy NADPH zmniejsza ilość glutationu w
komórkach
● upośledzenie działania neutrofilów
● napadowa niedokrwistość hemolityczna

◆ Dystrofia mięśniowa Duchenne’a (DMD)
● postępujące upośledzenie funkcji ruchowej
● nawet niewydolność oddechowa

◆ Hemofilia A (F8C)
● niedobór czynnika VIII
● krwawienia, wylewy do stawów i mięśni

◆ Hemofilia B (F9)
● niedobór czynnika IX
● zaburzenia krzepnięcia

◆ Zespół oporności na androgeny (AR)
● rozwój fenotypu żeńskiego u osobnika XY
● niepłodność

◆ Moczówka prosta nerkowa (AVPR2)

107
Q

CHOROBY JEDNOGENOWE SPRZĘŻONE Z PŁCIĄ
dominujace

A

◆ Zespół łamliwego chromosomu X (FMR1)
● upośledzenie umysłowe
● duże jądra u chłopców

108
Q

CHOROBY JEDNOGENOWE DZIEDZICZONE AUTOSOMALNIE
➔ Dominujące

A

◆ Torbielowatość nerek (PKD1)
● torbiele w nerkach i w wątrobie
● postępująca niewydolność nerek

◆ Kardiomiopatia przerostowa (MYH7, TNNT2, TPM1)

◆ Nerwiakowłókniakowatość (NF1, NF2)
● nerwiakowłókniaki skóry, tkanki podskórnej
● plamy cafe au lait
● tendencja do białaczek, glejaków

◆ Pląsawica Huntingtona (HD)

◆ Achondroplazja (FGFR3)
● niskorosłość wynikająca ze skrócenia długości proksymalnych
odcinków kończyn

◆ Zespół Marfana (FBN1, FBN2)
● mutacja genu fibryliny 1
● zmiany dotyczą szkieletu, oczu i serca
● rozszerzenie aorty wstępującej

◆ Rzekoma niedoczynność przytarczyc (GNAS1)
● mutacja podjednostki alfa białka G

109
Q

CHOROBY JEDNOGENOWE DZIEDZICZONE AUTOSOMALNIE
recesywne

A

◆ Mukowiscydoza (CFTR)

◆ Niedobór alfa-1-antytrypsyny (PI)
● brak hamowania elastazy neutrofilowej
● rozedma płuc
● marskość wątroby

◆ Wrodzony przerost nadnerczy (CYP21B2)

◆ Fenyloketonuria (PAH)
● brak hydroksylazy fenyloalaniny powoduje nagromadzenie
fenyloalaniny w krwi i tkankach, wzrostu wytwarzania innych jej
metabolitów - ryzyko uszkodzenia mózgu
● jasna karnacja
● upośledzenie umysłowe

◆ SCID - ciężki złożony niedobór odporności (ADA)
● brak deaminazy adenozyny
● zahamowanie podziału limfoblastów

◆ Krzywica oporna na witaminę D (VDR)
● łysienie

◆ Albinizm (TYR oraz inne geny)

◆ Choroba Taya-Sachsa (HEXA)
● heksoaminidaza - jej brak
● nagromadzenie lipidów w mózgu - jego degeneracja

110
Q

CHOROBY JEDNOGENOWE DZIEDZICZONE AUTOSOMALNIE
kodominujace

A

◆ Hipercholesterolemia rodzinna (LDL-R, APOB, PCSK9)
◆ Niedokrwistość sierpowata (HBB)

111
Q

Mutacja genu Pax8 powoduje

A

niedoczynność tarczycy, której towarzyszą zaburzenia
rozwojowe nerek

112
Q

Podział mutacji ze względu na efekt funkcjonalny:

A

Podział mutacji ze względu na efekt funkcjonalny:
➔ mutacja neutralna - brak efektu
➔ mutacja amorficzna - pełna utrata funkcji
➔ mutacja hipomorficzna - częściowa utrata funkcji
➔ mutacja antymorficzna - utrata funkcji z hamowaniem czynności prawidłowego
białka
➔ mutacja neomorficzna - przyrost funkcji

113
Q

Mukowiscydoza

A

ujawnia się we wczesnym dzieciństwie. Około 5% populacji to nosiciele
mutacji. Zmutowany gen kodował wcześniej białko transportujące jony chlorkowe do
wnętrza komórki. Składa się ono z 2 transbłonowych domen (kotwiczących), 2 domen
wiążących nukleotydy i jednej domeny regulatorowej, zawierającej miejsca dla fosforylacji
przez kinazy białkowe A i C. Istnieje 7000 różnych mutacji, ale najczęstsza do delecja
kodonu dla fenyloalaniny w pozycji 508 białka. Niektóre mutacje są silne, a niektóre słabe.
Nie dochodzi do glikozylacji białka - nie trafia ono do aparatu Golgiego. Mechanizm
transportu chloru zaburzony jest również w gruczołach potowych - stąd test
diagnostyczny wykazujący wysokie stężenie Cl
- w pocie wskazuje na mukowiscydozę.
Inne objawy to:
➔ gęsty śluz czopujący oskrzela
➔ egzokrynna niewydolność trzustki po zatkaniu śluzem przewodów
wyprowadzających
➔ niepłodność na skutek zatkania nasieniowodów (przy prawidłowej
spermatogenezie)
W mutacjach słabszych obecne są m.in. objawy płucne.
Istnieją różne kombinacje alleliczne - dwie słabe mutacje lub jedna silna i jedna słaba

114
Q

Mutacje dominujące dotyczą głównie

A

białek strukturalnych (zespół Marfana, wrodzona
łamliwość kości), a recesywne białek enzymatycznych.

115
Q

Rodzinna hipercholesterolemia

A
  • niedobór LDL
  • u heterozygoty cholesterol rośnie 2-3 razy [przedwczesny rozwój miażdżycy], u
    homozygoty 5-6 razy [miażdżyca naczyń mózgowych, serca, i naczyń obwodowych
    przed 20 rokiem życia) (dziedziczenie częściowo dominujące)
116
Q

Pląsawica Huntingtona

A
  • 40-50 rok życia
  • po ok. 15 latach zgon
  • zanik neuronów prążkowia, jądra ogoniastego i skorupy, szczególnie
    GABA-ergicznych, enkefalicznych i P-ergicznych
  • mutacja genu białka huntingtyny - region genu zawiera powtórzenia
    trójnukleotydowe CAG, odpowiedzialny za poliglutaminowy fragment białka
    podatny na mutacje - norma to 11-34 powtórzeń. W tej chorobie jest ich więcej - im
    więcej, tym szybciej ujawnia się choroba
  • mutacja wynika z poślizgu polimerazy DNA
  • mutacje de novo są rzadkie, natomiast w procesie antycypacji genetycznej liczba
    powtórzeń zwiększa się z każdym pokoleniem, zatem z kolejnymi pokoleniami
    występuje szybciej w życiu osobniczym
117
Q

Osteogenesis imperfecta - wrodzona łamliwość kości

A

➔ mutacja COL1A1, COL1A2
➔ w skład kolagenu typu I wchodzą dwa łańcuchy alfa-1 i jeden alfa-2
➔ mutacja w jednym allelu COL1A1: o 50% mniej alfa-1
◆ Osteogenesis imperfecta typ I
● niedobór wzrostu
● złamania bez deformacji kostnych
● niebieskie twardówki
◆ dziedziczenie niepełne dominujące
➔ mutacja w jednym allelu COL1A2 antymorficzna
◆ nieprawidłowa struktura
◆ ilość prawidłowego kolagenu jest obniżona o 75%
◆ liczne deformacje kostne
◆ letalna już w dzieciństwie

118
Q

Zespół Pradera-Willego

A

➔ konsekwencja mikrodelecji
➔ objawy
◆ niedorozwój umysłowy
◆ niedobór wzrostu
◆ hipotonia mięśniowa
◆ hiperfagia&raquo_space;> otyłość
◆ hipogonadyzm
➔ fenotyp tylko, gdy mutacja występuje w allelu ojcowskim (imprinting genetyczny)

119
Q

zespół Angelmana (“śmiejącej się lalki”)

A

Zespół Angelmana (“śmiejącej się lalki”)
➔ mikrodelecje podobne do zespołu Pradera-Willego, ta sama okolica
➔ fenotyp wtedy, gdy mutacja w allelu matczynym
➔ objawy
◆ ataksja mózgowa
◆ opóźnienie umysłowe
◆ napady padaczkowe
◆ niekontrolowane napady śmiechu

120
Q

Zespół łamliwego chromosomu X

A

➔ gen FMR1 - białko wiążące RNA występujące w aktywnych rybosomach - jest
uwalniane z niego po syntezie polipeptydu; potrafi przekraczać błonę jądrową w
obu kierunkach; dużo go w gonadach i w neuronach
➔ mechanizm dziedziczenia jest niemendlowski - odpowiedzialne są za nią
powtórzenia trójek nukleotydów - u zdrowych jest ich do 54 - początkowo po
prostu jest ich więcej, co zwiększa prawdopodobieństwo kolejnych poślizgów
(PREMUTACJA). Przekroczenie liczby 200 powtórzeń powoduje metylację
obejmującą promotor - brak ekspresji genu - zmiany fenotypowe
➔ występuje achromatyczne przewężenie powodujące złamanie chromatyd
chromosomu X
➔ zaburzenie zdolności uczenia się, nadaktywność ruchowa, tendencje autystyczne
➔ wydłużona twarz z dużymi uszami, makroorchidyzm

121
Q

Fenyloketonuria

A

➔ mutacja częsta w Skandynawii, rzadka u Żydów i w populacji afrykańskiej
➔ mutacja genu hydroksylazy fenyloalaniny typu utraty funkcji
➔ pojawiają się toksyczne metabolity - kwas fenylopirogronowy i kwas fenylooctowy
➔ mleko ludzkie jest bogate w fenyloalaninę, dlatego po 6 miesiącach karmienia
dochodzi do uszkodzenia OUN
➔ oprócz toksycznego działania aminokwasu i metabolitów, blokowany jest
doneuronowy transport aminokwasów
➔ IQ<50-60
➔ ⅓ dzieci nie chodzi,⅔ dzieci nie mówi
➔ napady padaczki, wypryski skórne, słaba pigmentacja oczu i włosów [zaburzenie
syntezy melaniny]

122
Q

Dystrofia mięśniowa postępująca typu Duchenne’a

A

➔ postępujący i nieodwracalny zanik włókien mięśniowych - dochodzi do pozornego
przerostu, ale to po prostu tkanka tłuszczowa
➔ pierwsze objawy w kończynach dolnych u nastoletnich chłopców (objaw
podpierania)

patofizjo (17 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions