Lokalni i humoralni nadzor protoka - poglavlje 17 I Flashcards
koliko krvi dobiva tkivo
- najmanju razinu koja posve zadovoljava potrebe tkiva
- ni više ni manje
- srce bi trebalo puno više krvi izbacivat -> više nego što može za zadovoljavanje potreba
- uz minimalni rad srca -> primjerena prehrana tkiva
dvije vrste nadzora krvog protoka
- akutni - brze promijene konstrikcije ili dilatacije, u min ili sec se održava lokalne potrebe tkiva
- dugoročni - povećanje ili smanjenje količine i veličine krvnih žila u tijelu, tijekom tjedana, mjeseci
% srčanog volumena koji ide u određene organe
- 14 - mozak
- 4 - srce
- 22 - bubrezi
- 27 - jetra
- 15 mišići u mirovanju
akutni nadzor lokalnog protoka - povećanje tkivnog metabolizma
- metabolizam se poveća 8 puta -> protok se poveća 4 puta
. - 2 teorije objašnjavaju: vazodilatacijska i teorija potrebe za kisikom
akutni nadzor lokalnog protoka - smanjena raspoloživost kisika
- raspoloživost kisika se smanji ili glukoze, ak, mk(slabo istraženo) -> upala pluća, visoka planina, trovanje CO ILI cijanidom
. - npr .smanjenje raspoloživosti kisika od 25% -> protok se poveća 3 puta -> tako se održava gotova stalna opsrkba tkiva kisikom
- npr- trovanje cijanidom -> potpuno nesposobnost tkiva da iskorištava kisika -> protok se poveća 7 puta
. - 2 teorije objašnjavaju: vazodilatacijska i teorija potrebe za kisikom = zajedničko djelovanje oba mehanizma
vazodilatacijska teorija
- teorija koja objašnjava povećavnje protoka pri smanjenoj dostupnosti kisika ili povećanom metabolizmu
- uzrokuje -> brže stvaranje vazodilatacijskih tvari -> adenozin, CO2, histamin, K, H, mliječna kiselina -> oni difundiraju do prekapilarnih sfinktera, arteriola -> uzrokuju vazodilataciju -> protok se poveća i konc. matabolit se vrate prema normalnim vrijednostima
. - adenozin -> jači metabolizam -> veći trošak kisika tj pada njegova konc. u tkivu -> razgradnja ATP-a -> povećanje konc. adenozina
- teško je dokazat konc. određenih tvari koji će uzrokovat promjenu tkivnog protoka
teorija potrebe za kisikom
- kisik uz druge hranjive tvari potreban za kontrakciju mišića žilne stijenke ili konstrikciju -> ako ga nema događa se vazodilatacija ili relaksacija mišića žilne stijenke
- prekapilarni sfinkteri se otvaraju ili zatvaraju ovisno o metaboličkim potrebama kisika(vazomocija) -> za zatvaranje(kontrakciju) potreban kisik -> ako ga ima dovoljno zatvoren je -> ako nema nemre se otvorit pa je otvoren
beri beri i vazodilatacija
- nedostatak vitamina B -> ti vitamni odgovorni za oksidativnu fosforilaciju -> ako ih nema nema energije -> nema kontrakcije mišića krvne stijenke -> nema konstrikcije -> vazodilatacija
reaktivna hiperemija - posebni primjer akutnog nadzora tkivnog protoka
- obustavljanje krvi na par sekundi do par h -> ponovno se pokrene protok ali 4-7puta veći -> što je bio duži zastoj duže će trajat veći protok(kad stane tok, svi čimbenici za vazodilataciju se skupe i onda otpuste) -> nadoknađivanje manjak kisika koji je nastao
aktivna hiperemija - posebni primjer akutnog nadzora tkivnog protoka
- jači rad tkiva npr. fizička atkivnost, mentalna aktinvost -> više se troši kisika i hranjivih tvari -> više se izlučuju vazodilatacijske tvari -> veći lokalni protok -> doprema više tvari za rad
akutna autoregulacija krvnog protoka pri promijenama arterijskog tlaka
- akutno povišenje tlaka -> trenutno povećanje protoka ali brzo se vrati na normalnu razinu
- između 70-175mmHg -> protok se povećava 20-30% a arterijski tlak 150%
- 2 teorije: metabolička teorija i miogena teorija
metabolička teorija - autoregulacije pri promijenama arterijskog tlaka
- preveliko povećanje arterijskog tlaka -> tkivima se doprema previše kisika i drugih hranjivih tvari -> isperu se svi vazodilatatori iz tkiva -> vazokonstrikcija -> protok unatoč visokom tlaku dobiva normalnu vrijednost
miogena teorija- autoregulacije pri promijenama arterijskog tlaka
- povećaje arterijskog tlaka -> isteže žilu i pokreće depolarizaciju -> uđu Ca ioni i to izaziva reaktivnu konstrikciju žile –> smanjenje protoka
- obrnuto - smanjenje tlaka -> smanji se stupanj istegnutosti žile -> mišići se opuštaju -> smanjuje se žilni otpor -> vraća se protok na viši
- najizraženije u arteriolama
akutna regulacija lokalnog protoka u određenim organima
- bubreg - tubuloglomerularna povratna sprega - previše se krvi otfiltrira, makula denza šalje povratne signale -> uzrokuju konstrikciju aferentnih arteriola -> smanji se protok krvi kroz bubrege a time i filtracija
- mozak - važna konc. CO2 i H
- koža - ovisi o temp. tijela - što je veća temp. više krvi i topline se prenosi prema površini tijela gdje se toplina gubi u okoliš - što je niža temp. manji je protok krvi u kožu, štedi se toplina u jezgri tijela(i pri snažnoj vazokonstrikciji dovoljan za metaboličke potrebe)
NO utjecaj
- vazodilatator iz endotelnih stanica se luči na različite podražaje NO -> aktivira gvailat ciklazu -> GTP u cGMP -> aktivira se protein kinaza -> ona uzrokuje relaksaciju krvnih žila
- metabolički mehanizmi nadziru protok malih arterija i arteriola -> NO uzrokuje vazodilataciju uzvodnih, velikih žila -> povećava učinkovitost 1.