Korleis påverka lite søvn helsa vår?

Question 1

Homeostatisk faktor (prosess C) og døgnrtymefaktoren (prosess S) er hovudfaktorane som påverkar søvn

Answer 1

• Størst amplitude mellom  best tid for å sove
• Søvnlegde bestemmast av kor på aktiveringsrytmen ein legg seg
• Større søvnbehov= djupare søvn
• Døgnrytmefaktoren kan hjelpe oss til å vere mindre søvnig (når det er minst amplitude mellom bølgene), og prestere betre (formen på denne grafen aka prestasjon kan dippen forklarast av døgrytmefaktoren, her prestera man betre når amplituden (mellom søvnigheit og døgnrytmefaktoren i den andre grafen) er mindre og ein har mindre feil)

Question 2

Søvntjuvar

Answer 2

jetlag, skift-og nattarbeid søvnforstyrrelsar og andre sjukdommar, for sein leggetid og elektorniske (største grunnen) søvntjuvar.

Question 3

Effekt av lite søvn på metabolisme

Answer 3

• Sidan 70-talet har gjennomsnittleg søvnlengde gått ned og overvekt gått opp
• Søvnlengde og BMI har vist ein samanheng. Sover lite vekt↑, og dei som søv mykje vekt↑, men ikkje like mykje som dei som søv lite
• For lite søvn endrar og apetitt regulering  auka sultfølelse og auka apetitt. Ein finn i følge ein studie meir grehlin (sult hormon) og mindre leptin (mettheitshormon) i blodet
• Svekka effekt av insulin
• Blodsukkeret er nøye reguler, skal vere stabilt
• Redusert glukose toleranse ved for lite søvn, isnulin mindre effektiv til å fjerne glukose frå blodet.
• Kort søvnlegnde og uregelmessig søvn = dårlegare matvalg
• Når og kva vi et kan og påverke søvnen

Question 4

Effekt av lite søvn på immunforsvaret

Answer 4

• Mindre effektivitet i immunforsvaret
• Hensiktmessig med god søvn før ein skal ta vaksine
• Auka forekomst av- og dårlegare prognose ved infeksjonar

Question 5

Effekt av lite søvn på hjerte-og-kar sjukdommar

Answer 5

• Høgt blodtrykk (hypertensjon) er tydeleg assosiert med lite søvn  høgare risiko for hjerneslag, hjarteinfarkt
• Søvnlengde og kolesterol samanheng forhøyna verdiar
• Søvnmangel= forstyrra metabolismen og derav auka fett mengde i blodet som fører til høgare blodtrykk= risikoen for hjarte-og-kar sjukdommar stig
• Søvnmangel påverkar energinivået  risiko for utvikling av depresjon og insomnia (det hyppigaste uttrykket for mental lidelse)

Question 6

Søvnproblem ved alvorleg depresjon

Answer 6

Forlenga søvnlatens (innsovningsvanskar), REM-søvn endringar (forkorta REM søvn latens (kjem tidlegare i søvnarkitekturen), auka lengde med REM-søvn,) hyppigare oppvåkinga, redusert mengde djup søvn

Question 7

Søvnproblem ved autismelidelsar

Answer 7

• Aspergers= vanskeleg å sovne, hyppige oppvåkingar om natta, tidleg morgen oppvåkingar. Døgnrytmeforstyrringar (dårelg søvn hygiene, irregulære søvn-våkenheits mønstre), Parasominar (nattskrekk og vannavlating)
• ADHD =66,8% insomia vs 28,8 % i «vanleg» populasjon

Question 8

Søvnproblem etter traume

Answer 8

• Til dømes etter Utøya  høg forekomst av insomnia på overlevande (50% to år etter hendelsen)
• Vanskelegheit med innsovning, oppretthalde søvn, søvnigheit på dagitd, pustevanskar under søvn, hukommelse for drømmar, hyppige mareritt
• Korleis er søvnkvalitet hjå overlevande utan ein psykiatrisk diagnose samanlikna med overlevande med ein psykisatsik diagnose  store forskjellar = innsovningslatensen er svært mykje lenger hjå dei som har diagnose

Question 9

Andre konsekvensar

Answer 9

• Auka risiko for smerte
• Auka risiko for kreft? Sjå forrige kapitel
• Skjønnheitssøvn myte? Nei er sant, søvdepriverte blei vurdert mindre friske og mindre attaktive og meir trøtte enn vel restituerte gjorde

Søvn like viktig for god helse som ernæring og fysisk aktivitet