Inleidend Recht 15. Personen en familierecht Flashcards
Personen en familierecht:
*Beschrijft
*Eigenschappen
*Boek
*Soort recht… tussen
*Meeste bepalingen zijn
*Geen afwijking van
Beschrijft familierechtelijke relaties, bijvoorbeeld tussen ouder en kind en tussen echtgenoten.
Niet op geld waardeerbaar en overdraagbaar.
Boek 1 BW.
Regelend recht om verbintenissen tussen personen.
Meeste bepalingen is dwingend recht, mag niet bij overeenkomst worden afgeweken.
Naam
*keuze door
*welk artikel
*verzoek wijziging bij
*keuze sinds…. artikel …
*keuze bij aangifte…
*geen keuze, dan…
*getrouwd en geregistreerd, dan..
Voornaam keuze ouders
artikel 1:4 BW
Verzoek wijziging door rechtbank
Sinds 1998 keuze achternaam vader of moeder, artikel 1:5 BW
Keuze aangifte geboorte oudste kind (achternaam)
Geen keuze, achternaam vader
Getrouwde paren en geregistreerde partners mogen elkaars naam dragen
Verzoek wijziging naam
*gericht aan
*behandeld door
*soort wet
*besluit…
*reden 3x
Gericht aan staatshoofd
Behandeld door ministerie van Justitie en Veiligheid
Algemene maatregel van bestuur
Besluit geslachtsnaamswijziging
Reden:
-bespottelijke achternaam
-te weinig onderscheidend vermogen -wijziging gezinssituatie
Verwantschap
*Familie =
*Afstammelingen =
*Burgerlijk en strafprocesrecht
*Huwelijk of geregistreerd partnerschap
Mensen familie van elkaar > BW bloedverwantschap
Opgaande of neergaande lijn > afstammelingen tussen moeder en zoon of grootvader en kleinzoon
Zijlijn > verwantschap tussen familieleden met minstens één gemeenschappelijke stamouder (broer of zus)
Burgerlijk en strafprocesrecht (verschoningsrecht) = bloedverwantschap van belang
Huwelijk of geregistreerd partnerschap > aanverwantschap schoonfamilie
Berekening bloedverwantschap
*Door geboorte: Kleinzoon > grootvader +/- =
*Door stamouder: broer > broer =
*Door zus moeder > dochter moeder =
Aantal geboorten
Opgaande lijn in de tweede graad: kleinzoon > grootvader
Neergaande lijn in de tweede graad: grootvader > kleinzoon
Berekenen van de bloedverwantschap in de zijlijn verloopt via de gemeenschappelijke stamouder
Zijlijn in de tweede graad: broer > broer
Zijlijn in de derde graad: zus moeder > dochter moeder
De graad van aanverwantschap is gelijk aan de graad van bloedverwantschap van de echtgenoot en of geregistreerd partner
Woonplaats
*recht
*belang
*natuurlijk persoon
*werkelijk verblijf
*minderjarige
*rechtspersoon
Plaats waar iemand voor het recht geacht wordt te wonen.
Van belang uitbrengen van dagvaardingen of andere gerechtelijke stukken
Woonplaats van een natuurlijk persoon is de plaats waar zich de woning bevindt, artikel 1:10 BW
Geen vaste woning, dan geldt als zijn woonplaats de plaats van zijn werkelijk verblijf
Woonplaats minderjarige: Afhankelijk van het gezag die over hem uitoefent
Woonplaats rechtspersoon: Vestiging volgens de statuten
Burgerlijke Stand en Basisregistratie Personen
*gemeente
*taak
*akten
*register
*artikel
Gemeenteregister
Ambtenaren burgerlijke stand maken akten op van geboorten, huwelijken, geregistreerd partnerschappen en overlijden in gemeente
Akten in registers van de burgerlijke stand
Uittreksel register: Wie zijn naam, geboortedatum of huwelijk officieel moet aantonen, artikel 1:17 BW
Basisregistratie Personen (BPR)
*informatie
*doorgeven
Informatie over alle inwoners van de gemeente
Bij verhuizing geeft de gemeente informatie inwoner door aan de nieuwe gemeente.
Afstamming
Wordt gedoeld op de afkomst van een persoon, juridische vader of moeder, artikel 1:97 BW.
Moederschap:
Juridische moeder van een kind is de vrouw uit wie het kind geboren is, artikel 1:198 BW.
Moederschap staat vast. Ook door adoptie is de vrouw de juridische moeder.
Draagmoederschap:
*wie is de moeder
*wensouders
*rechtbank
*procedure omzeilen
*plannen kabinet
Niet in BW geregeld, draagmoeder is de juridische moeder.
Wensouders kunnen door adoptie de juridische ouders van het kind wordt.
Bij de rechtbank wordt de draagmoeder en haar eventuele echtgenoot ontheven uit hun ouderschap.
De ingewikkelde procedure wordt omzeilt door de wensvader aangifte te laten doen van de geboorte van een kind dat zijn vrouw ter wereld zou hebben gebracht. In principe is dit een strafbaar feit.
Kabinet heeft plannen om de invoering van wetgeving over draagmoederschap te bevorderen.
Vaderschap:
*via moeder door
*akte door te
*rechter
*adoptie
*bezwaar
*heterofiele stellen en alleenstaande ouders
*wet adoptie
Huwelijk / geregistreerd partnerschap moeder (artikel 1:99 BW)
Erkennen: door een akte van erkenning door de ambtenaar van de burgerlijke stand, vader wordt dan onderhoudsplichtig en wettig erfgenaam (artikel 1:203 BW)
Gerechtelijke vaststelling van het vaderschap: dwingen tot het juridisch vaderschap, op verzoek van moeder of kind kan de rechtbank het vaderschap van een man vaststellen, als duidelijk is dat hij de verwekker van het kind is.
Het gevolg is dat de man met terugwerkende kracht tot de geboorte wordt aangemerkt als de vader van het kind (artikel 1:207 BW)
Adoptie: Uitspraak rechtbank, worden de adoptiefouders de juridische ouders van het kind en de banden met de biologische ouders doorgesneden. Indien het kind de leeftijd heeft wordt deze over het adoptieverzoek gehoord.
Indien kind bezwaar heeft, dan wordt het verzoek afgewezen.
Ongehuwde heterofiele stellen en alleenstaande ouders kunnen adopteren (artikel 1:227 BW). Adoptie van Nederlandse kinderen komt weinig voor. Interlandelijke adopties worden geregeld in de Wet opneming buitenlandse kinderen ter adoptie.
Erkenning bij kinderen vanaf 12 jaar:
*schriftelijke toestemming
*vervangende toestemming
Schriftelijk toestemming voor de erkenning en schriftelijke toestemming moeder als het kind nog geen 16 jaar oud is.
Is de man de verwekker van het kind, dan kan hij, als moeder en/of kind geen toestemming geven, de rechtbank verzoeken om vervangende toestemming.
Duo-ouderschap van een vrouw:
*met ingang van
*voorwaarde
*in ander geval…
Sinds 1 april 2014 is het mogelijk dat de vrouw om een duo-ouder van een kind te worden. Voorwaarde is dat voor het genetisch materiaal gebruik is gemaakt van een officiële spermabank. Erkennen is ook mogelijk in andere gevallen, waarin een kind slechts één juridische ouder heeft.
Aantal ouders kind
*maximaal
*zaaddoner..
Een kind kan maximaal twee juridische ouders hebben. Indien zaaddonor bekend is, dan moet de moeder kiezen wie ze haar kind laat erkennen.
Het huwelijk
Alleen het burgerlijk huwelijk is geldig, een kerkelijke huwelijkssluiting heeft voor het recht geen betekenis. Deze mag pas worden gesloten na het burgerlijk huwelijk. (1:30 BW, 1:68BW en artikel 449Sr)
Vereisten huwelijk
Gesloten door een man en een vrouw, twee vrouwen of twee manen
Minimumleeftijd 18 jaar
Voldoende geestelijke vermogens bij de aanstaande echtgenoten om hun wil te bepalen en het aangaan van een huwelijk te overzien (artikel 1:32 BW) en monogamie (artikel 1:33 BW)
Aangaan van een huwelijk met een bloedverwant in de opgaande of neergaande lijn met broer of zus is verboden (artikel 1:41 BW)
Neef of nicht horen voorafgaand een verklaring af te leggen dat zij uit vrije wil een huwelijk aangaan
Huwelijksaangifte
Minimaal twee weken voor de huwelijkssluiting horen echtgenoten aangifte te doen van hun voorgenomen huwelijk op het gemeentehuis van hun woonplaatsen
Papieren van de echtgenoten tonen bij de aangifte (artikel 1:44 BW)
Van de aangifte maakt de ambtenaar een burgerlijke stand van akte op
Bestrijding schijnhuwelijken:
Vreemdelingen horen naast de gebruikelijke papieren ook een bewijs te overleggen, waaruit blijkt dat zij legaal in ons land verblijven (zie artikel 1:44 BW en 1:53 BW -
OM geeft de bevoegdheid om het voorgenomen huwelijk te stuiten (beletten) als het meent dat het doel van het huwelijk kennelijk uitsluitend is gericht op de toelating tot het land.
Huwelijkssluiting:
Gemeentehuis gesloten ten overstaan van een ambtenaar van de burgerlijke stand
Aanwezigheid van twee tot vier getuigen
Artikel 1:63 BW
Huwelijkssluiting vindt plaats in de woonplaats of bij de aangifte is een andere gemeente aangewezen.
Bij beperking kunnen echtgenoten elders een huwelijk sluiten, bijv. thuis / gevangenis / ziekenhuis
Feitelijke huwelijkssluiting bestaat uit de verklaring van beide echtgenoten dat zij elkaar aannemen tot echtgenoot en dat zij getrouw alle plichten zullen vervullen, die de wet aan de huwelijkse staat verbindt.
Ambtenaar van de burgerlijke stand maakt een akte op, die door echtgenoten en getuigen wordt ondertekend.
Rechten en plichten
Echtgenoten zijn elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd (artikel 1:81 BW)
Ten opzichte van elkaar verplicht hun kinderen te verzorgen en op te voeden (artikel 1:82 BW)
Gezamenlijke kosten huishouding dragen (artikel 1:84 BW)
Beperkte gemeenschap van goederen
Wijziging 1 januari 2018
Wettelijke gemeenschap van goederen beperkt tot wat beide echtgenoten tijdens en door hun huwelijk door hun inspanning inbrengen.
Schulden die betrekking hebben op gemeenschappelijke goederen zijn gemeenschappelijk
Bezittingen en schulden van voor het huwelijk en erfenissen en giften vallen niet meer in de gemeenschap van goederen
Huwelijkse voorwaarden, kunnen echtgenoten vermogensrechtelijke aspecten van hun relatie anders regelen (artikel 1:93 BW en 1:114 BW).
Huwelijkse voorwaarden
Afspraken over de zakelijke gevolgen, huwelijksvermogensrechtelijk.
Door de notaris in een notariële akte
werken pas ten opzichte van derden (schuldeisers), als de akte is ingeschreven in het openbaar huwelijksregister van de rechtbank.
Huwelijkse voorwaarden kunnen voor, maar ook tijdens het huwelijk worden aangegaan (artikel 1:114 BW)
Geregistreerd partnerschap
Open voor twee mannen, twee vrouwen, man-vrouw
Dezelfde eisen, formaliteiten en rechtsgevolgen als voor het huwelijk; aangifte, stadhuis gesloten, regels vermogensrecht, vaderschap of duo-ouderschap. Artikel 1:80a BW
Ontstaan in 1998 om tegemoet te komen aan de wens van homo’s om een door de overheid erkende relatievorm.
Vorm voorziet als een officiële erkenning van een relatie, naast de mogelijkheid die het huwelijk biedt, in een behoefte.
Samenwonen
Mensen gaan samenwonen zonder huwelijk of geregistreerd partnerschap, regels BW gelden dan niet
Samenwoners behouden ieder hun eigen vermogen
Geen juridische verplichtingen
Schuldeisers kunnen alleen het vermogen van die ene samenwoner aanspreken.
Bij een kind wordt de vriend niet automatisch vader
Verschil huwelijk en samenwonen:
Huwelijk is een totaalpakket: Een regel van de vermogensrechtelijke aspecten van de relatie, onderlinge rechten en plichten, juridisch ouderschap, gezag, enzovoort.
Samenwoners dienen voor alle aspecten zelf in actie te komen.
Samenlevingscontract
Zakelijke gevolgen regelen op schrift
Zelf opstellen of beroep op notaris, rechtshulpverlener, advocaat.
Werken alleen tussen de samenwoners, bepalingen in contract derden niet gebonden
Kan een goede dienst bewijzen bij kopen van een huis of het krijgen van een kind
Regelt de zakelijke gevolgen en afspraken over financiële kwesties
Familierechtelijke relaties gebonden aan Boek 1 van het BW
Formeel juridisch zijn er verschillen, maar materieel kan een samenlevingscontract en een testament de zakelijke positie van echtgenoten evenaren
Geldt ook voor ouderschap, vriend dient het kind te erkennen, de juridische vader van het kind. Gezamenlijk gezag door inschrijving in het Centraal Gezagsregister.
Echtscheiding
Rechterlijke uitspraak noodzakelijk, artikel 1:150 BW
Ingeleid met een verzoekschrift, waarin de rechter wordt verzocht het huwelijk te ontbinden, omdat het duurzaam ontwricht is.
Verzoekschrift kan door één van de echtgenoten worden ingediend, maar ook gezamenlijk
Aan verzoekschrift wordt een convenant met nevenvoorzieningen toegevoegd, waarin de gevolgen van hun scheiding regelen: bewoning huis, alimentatieverplichting, zorg voor kinderen.
Na verzoekschrift krijgt de wederpartij de gelegenheid te reageren in een verweerschrift. Mogelijkheid om te reageren op de nevenvoorzieningen.
Verzet is niet mogelijk, dat wijst de rechtbank af.
Toelichting of bewijzen omtrent reden scheiding is niet nodig.
Rechter doet een beschikking en uitspraak over de nevenvoorzieningen, waarmee het huwelijk is ontbonden
Geregeld in Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, artikel 815
Huwelijk is ontbonden, als de beschikking is ingeschreven in de register van de burgerlijke stand.
Gemeenschap van goederen is al automatisch opgeheven op het moment dat het verzoekschrift tot scheiding bij de rechtbank wordt ingediend
Beëindiging geregistreerd partnerschap
Geen rechterlijke uitspraak nodig, bij beëindiging met wederzijds goedvinden.
Tot een notaris of advocaat wenden om een verklaring op te laten stellen, voor regeling zakelijke gevolgen.
Partnerschap eindigt als de verklaring wordt ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.
Voor ontbinding van één van de partners is wel een rechterlijke uitspraak vereist (artikel 1:80c BW) en verder.
Gezag over minderjarigen
Gezag is een mengeling van zorg, opvoeding, bewind over een eventueel vermogen en vertegenwoordiging van de minderjarige in het rechtsverkeer.
Meestal uitgeoefend door de ouders van de minderjarig: Ouderlijk gezag in BW Artikel 1:245 BW
Indien door een ander uitgeoefend: Voogdij in BW 1:280 BW
Ouderlijk gezag in huwelijk of geregistreerd partnerschap:
Moeder en echtgenoot of geregistreerde partner van rechtswege het ouderlijk gezag.
Ouderlijk gezag bij samenwonen:
Indien vrouw samenwoont, heeft zij alleen het gezag. Indien de samenwoners het gezag willen uitoefenen, dan twee stappen nemen, namelijk de vriend(in) erkent het kind of de moeder en de erkenner schrijven het gezamenlijk gezag in het digitaal toegankelijke Centraal Gezagregister.
Ouderlijk gezag alleenstaande vrouw:
Oefent van rechtswege het gezag over haar kind uit.
Overlijden ouders:
Indien een ouder overlijdt, dan zet de andere ouder het gezag alleen voort. Oefende de ouder die is overleden het gezag alleen uit en is er een andere ouder, dan kun je bij de rechtbank het gezag toe laten wijzen.
Ouderlijk gezag bij echtscheiding:
Na scheiding blijven ouders gezamenlijk het gezag uitoefenen. Indien de belangen van kind structureel beklemd raken, door verstoorde verhoudingen, dan kan de rechter op verzoek van één van de ouders het gezag aan een van de ouders toewijzen.
Ouderschapsplan:
Verplicht door ouders bij scheiding op te stellen, waarin ze de gevolgen van de scheiding regelen voor zover het om hun minderjarige kinderen gaat. In overleg worden de zorgtaken benoemt, kinderalimentatie, communicatie over de kinderen, waar de kinderen gaan wonen en de omgangsregeling.
Gezamenlijk gezag door een ouder en een niet ouder:
Nieuwe partner, de niet ouder, kan bij scheiding de mogelijkheid van gezag ontvangen.
Het BW biedt de ouder en zijn partner de mogelijkheid bij de rechter om gezamenlijk gezag uit te mogen oefenen.
Alleen mogelijk indien er een nauwe band aanwezig is. Bij overlijden van de ouder, dan zet de partner het gezag (voogdij) van rechtswege alleen voort (artikel 1:253t BW). Indien er al een tweede ouder met gezag aanwezig is, dan is een verzoek van partner niet mogelijk.
Voogdij
Een rechter benoemt een voogd als het gezag niet door één of twee ouders kan worden uitgeoefent.
Mogelijk bij overlijden van ouders
Volgt in overleg met familie.
Indien in testament een voogd is vastgelegd, dan wordt deze als voogd aangewezen, tenzij hij de rechter laat weten de voogdij niet op zich kan of wil nemen.
Bij ontnemen van gezag bij ernstig falen in de opvoeding, volgt een regeling voor de voogdij.
Een Gecertificeerde Instelling neemt de voogdij over en de maatschappelijk werkers treden dan als voogd op en zoekt een pleeggezin of een instelling waar de kinderen verzorgd en opgevoed worden en volgt de opvoeding op afstand
De belangrijkste beslissingen in de opvoeding neemt de voogd in nauw overleg met de mensen die het kind feitelijk opvoeden en indien mogelijk met het kind zelf.
Zie pagina 311 overzicht gezag
Betekenis gezag:
Gezag hebben over een kind betekent de plicht minderjarige kinderen te verzorgen en op te voeden (art. 1: 247 lid 1 BW).
Opvoeding en verzorging:
Bestaat uit de zorg en verantwoordelijkheid voor het geestelijk en lichamelijk welzijn (art. 1: 247 lid 2 BW)
Bestaat uit het bevorderen van de ontwikkeling van diens persoonlijkheid (art. 1: 247 lid 2 BW)
geeft de vrijheid om deze taak naar eigen inzicht te vervullen
Betekent rekening te houden met opvattingen van het kind
maakt dat overheid maatregelen kan treffen tegen hen die in die taak tekortschieten
Zoek naar boek 1 BW in titel 11 artikel 198, dat gaat over juridisch ouderschap. Wie worden er allemaal als juridische moeder aangemerkt?
De vrouw uit wie het kind is geboren (altijd juridisch bloedverwantschap).
De vrouw die met de moeder getrouwd is op het moment van de geboorte (i.g.v.) kunstmatige donorbevruchting) (= duomoeder)
De vrouw (duomoeder) die kind heeft erkend.
De vrouw wiens ouderschap gerechtelijk is vastgesteld.
De vrouw die kind heeft geadopteerd.
Waar vindt u de informatie over het juridisch vaderschap, en wie komen daarvoor in aanmerking?
Man getrouwd met moeder op het moment van de geboorte.
Man getrouwd met moeder en korter dan 306 dagen voor geboorte kind overleden.
Man die het kind heeft erkend.
Man wiens ouderschap gerechtelijk is vastgesteld.
Man die kind adopteerde
Wat is het verschil tussen biologisch en juridisch ouderschap?
Het verschil tussen het biologisch en juridisch ouderschap:
De vader (de donor of verwekker) en de moeder (uit wie een kind is geboren) van wie het DNA in het kind zit, zijn de biologische ouders.
De juridische ouders zijn de wettelijke familie van het kind. Maar zij hoeven niet biologisch verwant te zijn met het kind, zoals bij adoptie het geval is.
Wat is de invloed van het juridisch ouderschap?
Juridisch ouderschap heeft invloed op:
Het gezag over het kind
onderhoudsverplichting
De naam van het kind
Het erfrecht tussen ouder en kind
de nationaliteit.
Wat geldt ten aanzien van een kind dat binnen een huwelijk wordt geboren? En wat als er sprake is van een geregistreerd partnerschap?
De man is van rechtswege de vader van het kind.
Een geregistreerd partnerschap heeft exact dezelfde gevolgen voor het kind die in het partnerschap geboren wordt.
Wie krijgt het gezag na echtscheiding als beide ouders vóór de scheiding het gezag uitoefenden?
Het gezag blijft van rechtswege bij beide ouders.
Alleen als de gezamenlijke gezagsuitoefening ertoe leidt dat de belangen van het kind structureel beklemd raken, kan de rechter op verzoek van (een van) de ouders het gezag aan een van de ouders toewijzen
Wat is het verschil tussen een echtscheidingsconvenant en een ouderschapsplan in het kader van een echtscheidingsprocedure? Beschrijf welke afspraken er in welk document kunnen worden vastgelegd.
Een echtscheidingsconvenant is o.g.v. art. 1:158 BW is niet verplicht (lees: ‘kunnen’), terwijl een ouderschapsplan in het kader van een echtscheidingsprocedure wel verplicht is (zie art.815 lid 2 Rv).
Een ouderschapsplan maakt vaak deel uit van een echtscheidingsconvenant.
In een echtscheidingsconvenant regelen partijen de gevolgen van hun echtscheiding, zoals een ouderschapsplan, alimentatie en de verdeling van goederen.
Indien er sprake is van een echtscheiding; wanneer komt deze dan tot stand?
Bij inschrijving van de beschikking in de registers van de burgerlijke stand.
Als een erflater niets heeft geregeld, dus geen testament heeft opgemaakt, dan wijst de wet aan wie zijn erfgenamen zijn. Wat geldt als een echtpaar in gemeenschap van goederen is getrouwd?
Het vermogen van het echtpaar moet dan eerst door tweeën gedeeld worden. De helft behoort toe aan de langstlevende echtgenoot, de andere helft aan de overledene. Deze laatste helft is de nalatenschap.
Wat wordt er in art. 4:42 BW bepaald?
*Wilsbesschikking
Dat een erflater een uiterste wilsbeschikking steeds eenzijdig kan herroepen.
Wat houdt ‘legitieme portie’ in? En geldt dit ook voor kleinkinderen?
Kinderen hebben altijd recht op een bepaald deel van het vermogen van hun ouders. Het gedeelte van het vermogen waar ze recht op hebben, heet legitieme portie (artikel 4:63 BW). Ook kleinkinderen kunnen het recht uitoefenen op een legitieme portie (plaatsvervulling).
Het huwelijksgoederenregime tussen echtgenoten bepaalt de omvang van de verkrijging krachtens erfrecht door de langstlevende echtgenoot.
Onjuist. Niet het huwelijksgoederenregime maar het erfrecht bepaalt de omvang.
Een stichting kan geen erfgenaam zijn.
Onjuist. In de vorm van een legaat kan een erflater nalaten aan een stichting.
Een uiterste wilsbeschikking is altijd in de vorm van een notariële akte.
Onjuist. Een codicil is bijvoorbeeld eigenhandig geschreven en is ook geldig.
Iemand die een testament maakt, noemen we een executeur.
Onjuist. Iemand die een testament maakt, noemen we een testateur. Een executeur is degene die de nalatenschap afwikkelt. Vaak neemt een erfgenaam deze taak op zich, maar hij kan ook een buitenstaander zijn, zoals een vriend van de overledene of de notaris.
